The wall of silence surrounding literature and remembrance: Varlam Shalamov’s Artificial Limbs, Etc. as a metaphor of the soviet empire

• Authors: Marcin Kępiński

Title variants

PL

Mur milczenia, mur zamknięcia, mur wokół pamięci i literatury. Protezy Warłama Szałamowa jako metafora sowieckiego imperium

Abstracts

PL

Literatura o charakterze autobiograficznym nabiera szczególnego znaczenia w świecie krwawych i tragicznych wydarzeń XX wieku, Holokaustu, drugiej wojny światowej, rzeczywistości totalitaryzmów hitlerowskiego i sowieckiego, obozów śmierci i przymusowej pracy. To pamięć doznanej traumy, dezintegrującej tożsamość, doświadczeń egzystencjalnych o charakterze granicznym, o których autor – świadek epoki – czuje przymus mówienia. Antropologiczna analiza opowiadania Warłama Szałamowa Protezy pozwala na uchwycenie roli pamięci oraz świadectwa autobiograficznego jako swoistego kulturowego i literackiego antidotum na milczenie oraz pamięć zafałszowaną przez totalitaryzm sowiecki. Autor Opowiadań kołymskich wiernie przedstawia świat będący poza nawiasem świata „ludzkiego”, prawie niemożliwy do opowiedzenia, ze względu na obecną w nim moralną nicość, przemoc i strach przed władzą. Władzą, która nakazuje zapomnieć o zbrodni, ofiarach i katach.

EN

Literature of an autobiographical character acquires a special significance in the world of the bloody tragic events of the 20th century, i.e. the Holocaust, the Second World War, the realities of the Nazi and Soviet totalitarianisms, death camps, and forced labour. Those are the recollections of experienced trauma which shatters identity, and of existential experiences of a borderline nature, of which Shalamov, a witness to the epoch, felt an obligation to talk. An anthropological analysis of Varlam Shalamov’s short story titled Artificial Limbs, Etc. enables one to grasp the role of memory and autobiographical testimony as a kind of cultural and literary antidote to silence and memory distorted by the Soviet totalitarianism. The author of Kolyma Tales offered a faithful description of a world outside the‘human’ world, one which was almost impossible to describe due to its inherent moral void, level of violence, and fear of the authorities who made people forget about the crimes, victims, and oppressors.

Keywords

PL

literatura; świadectwo; pamięć; zapomnienie; totalitaryzm; łagry

EN

literature; testimony; memory; forgetfulness; totalitarianism; GULAG

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica
• Year: 2020
• Volume: 57
• Issue: 2

Dates

published

2020

Contributors

author

Marcin Kępiński

• University of Lodz, Faculty of Philosophy and History, Institute of Ethnology and Cultural Anthropology

• https://orcid.org/0000000343673224

References

• Applebaum Anne, Gułag, trans. Jakub Urbański, Świat Książki, Warsaw 2005.
• Courtois Stephane, Werth Nicolas, Panne Jean-Louis, et al., Czarna księga komunizmu. Zbrodnie, terror, prześladowania, trans. Krzysztof Walkar, Andrzej Nieuważny, et al., Prószyński i S-ka, Warsaw 1999.
• Figes Orlando, Szepty. Życie w stalinowskiej Rosji, trans. Władysław Jeżewski, Wydawnictwo Magnum, Warsaw 2008.
• Golka Marian, Pamięć społeczna i jej implanty, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warsaw 2009.
• Halbwachs Maurice, Społeczne ramy pamięci, trans. Marcin Król, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warsaw 2008.
• Kępiński Marcin, Pomiędzy pamięcią autobiograficzną a zbiorową. Polska Ludowa i stan wojenny w narracjach łódzkich nauczycieli, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2016.
• Klimowicz Tadeusz, Przewodnik po współczesnej literaturze rosyjskiej i jej okolicach (1917–1996), Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej, Wrocław 1996.
• Le Goff Jacques, Historia i pamięć, trans. Anna Gronowska, Joanna Stryjczyk, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warsaw 2007.
• Miłosz Czesław, Zniewolony umysł, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1999.
• Orwell George, Rok 1984, trans. Tomasz Mirkowicz, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warsaw 1989.
• Ricoeur Paul, Pamięć, historia, zapomnienie, trans. Janusz Margański, Universitas, Kraków 2007.
• Saryusz-Wolska Magdalena, Traba Robert (eds.), Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warsaw 2015.
• Szałamow Warłam, Opowiadania kołymskie, vol. II, trans. Juliusz Baczyński, Wydawnictwo ATEXT, Gdańsk 1991.
• Szałamow Warłam, Wiszera. Antypowieść, trans. Juliusz Baczyński, Czytelnik, Warsaw 2000.
• Szkoła Dawid, “Zakładniczka historii”, [in:] Zmiany, metamorfozy, rewolucje, Małgorzata Czapiga, Katarzyna Konarska (eds.), Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2018.
• Śpiewak Paweł, Pamięć po komunizmie, Wydawnictwo słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2005.
• Wat Aleksander, Mój wiek. Pamiętnik mówiony. Rozmowy prowadził i wstępem opatrzył Czesław Miłosz, part 1, Czytelnik, Warsaw 1990.

Identifiers

DOI

10.18778/1505-9057.57.01

Biblioteka Nauki

1042169