Rola cystersów mogilskich w zagospodarowaniu terenu dawnego księstwa zatorskiego (XIII-XVII w.)

• Authors: Baran Agnieszka

Title variants

EN

Estate Cistercian Abbey in Mogiła in Duchy of Zator (second half 13th century - first half of the 17th century)

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

EN

The objective of this article was to present assets of Cistercians in Mogiła (village of Mogiła), in the form of four villages, which are located with in the limits Duchy of Zator, second half 13th century the first half of the 17th century. In the first part was presented and spoken all villages, which have Cistersians of the Duchy of Zator. Then the issue patronage Woźniki church in the village. Here was also raised the issue of churches located in other villages monastery in the said principality. In the last part of this article is the property of land monastery in the villages. With the help of tables has been presented the peasant population, the farm steads, live stock, as well as a list of water-mill, distilleries, breweries, inns and the joints. Amount of the population peasant, as well as the number of farm breeding, administration has helped to assess their prosperity and the development of every village, each one individually. In addition, such a way as to provide the information he can compare them. On this basis, it can be concluded, there fore, that the most profitable village in Duchy of Zator were Woźniki. Used source material allowed to display positive parties arising out of the ownership by the monks in the above the village. The stage of development farm steads in this area was closely linked to geographical conditions. It should be stressed here a significant role river Skawa, which created favourable conditions for fitting cistercians water-mills. In addition, monks diminished by development of various sectors of the economy, especially its own. This was to act in the above villages, inns, distillery, brewery or joints. Foster the development of, inter alia, orcharding, horticulture, fisheries. In addition download earliest references from every village collected rent. Villages, which monks previously acquired Duchy of Zator were an integral part of their assets by the end of first half of the seventeenth century.

Keywords

EN

Duchy of Zator; Cistercians; Mogiła (village of Mogiła); economy; farm; rent

• Publisher: Wadowickie Centrum Kultury im. Marcina Wadowity
• Journal: Wadoviana. Przegląd historyczno-kulturalny
• Year: 2014
• Issue: 17
• Pages: 7-39

Dates

issued

2014

Contributors

author

Baran Agnieszka

• Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie

References

• Acta Camerae Apostolicae, vol. 1, red. J. Ptaśnik, w: MPV, t. 1, Cracoviae 1913
• Acta Camerae Apostolicae, vol. 2, red. J. Ptaśnik, w: MPV, t. 2, Cracoviae 1913
• Acta Camerae Apostolicae, vol. 3, wyd. S. Szczur, w: MPV, t. 9, Cracoviae 1944
• Chronicon monasteri Claratumberis Ordinis Cisterciensis, wyd. W. Kętrzyński, MPH 6, Lwów 1893, s. 429-480
• Excepta et libro mortuorum monasterii Mogilensis ordinis Cisterciensis, wyd. W. Kętrzyński, MPH 5, Lwów 1888
• J. Długosz, Liber Beneficiorum dioecesis Cracoviensis, wyd. A. Przeździecki, t. II, Kraków 1864
• J. Długosz, Liber Beneficiorum dioecesis Cracoviensis, wyd. A. Przeździecki, t. III, Kraków 1864
• Zbiór Dokumentów Katedry i Diecezji Krakowskiej, cz. 1, wyd. S. Kuraś, Lublin 1965
• Zbiór dyplomów klasztoru mogilskiego przy Krakowie, wyd. E. Janota, Kraków 1865
• Księga dochodów beneficjów diecezji krakowskiej z roku 1529, wyd. Zofia Leszczyńska-Skrętowa, Wrocław‒Warszawa‒Kraków 1968
• Borkowska M., Benedyktynki, w: Zakony benedyktyńskie w Polsce, Tyniec 1981
• Buczek K., Książęca ludność służebna w Polsce wczesnofeudalnej, Wrocław‒Kraków 1958
• Bujak F., Studia nad osadnictwem Małopolski, Poznań 2001
• Chachaj J., Rozwój sieci parafialnej w dekanacie Zatorskim do końca XVI w., „Archiwum Bibliotek i Muzeów Kościelnych”, 1997, t. 68
• Chłopocka H., Fundacje cysterskie w Polsce średniowiecznej w poglądach historiografii polskiej, w: Historia i kultura cystersów w dawnej Polsce i ich europejskie związki, red. J. Strzelczyk, Poznań 1987
• Chłopocka H., Powstanie i rozwój wielkiej własności ziemskiej opactwa cystersów w Kołbaczu w XII-XIV w., Poznań 1953
• Dąbrowski H., Rozwój gospodarki rolnej w Polsce od XII do poł. XIV wieku, w: idem, Studia z dziejów gospodarstwa wiejskiego, Wrocław 1962, t. 5, z. 1.Dobosz J., Cystersi małopolscy w gospodarce i kulturze polski w XIII w., „Rocznik Bocheński”, 2001, t. V
• Dobosz J., Działalność gospodarcza cystersów na ziemiach polskich – zarys problemu, w: Monasticon Cistersiense Poloniae, red. A.M. Wyrwa, J. Strzelczyk, K. Kaczmarek, t. I, Poznań 1999
• Encyklopedia katolicka, red. F. Gryglewicz, R. Łukaszyk, Z. Sułowski, t. II, Lublin 1976
• Epperlein S., Mit fundacyjny niemieckich klasztorów a relacja mnicha lubiąskiego z XIV wieku, „Przegląd Historyczny”, 1967, z. 4
• Gorczyński A., Pogląd na położenie Mogiły, w: Monografia opactwa cystersów we wsi Mogile, Kraków 1867
• Graff T., Kultura religijna i intelektualna prowincji małopolskiej w późnym średniowieczu i w początkach doby nowożytnej na przykładzie Wadowic, w: Kultura religijna i społeczna Małopolski od XIII do XVI wieku, red. W. Szymborski, J. Kozioł, Tarnów 2011
• Hoszowski H., Poczet opatów mogilskich, w: Monografia opactwa cystersów we wsi Mogile, Kraków 1867
• Jażdżewski J.J., Lubiąż. Losy i kultura umysłowa śląskiego opactwa cystersów (1163-1642), Wrocław 1992
• Kaczmarek M., Udział klasztorów cysterskich w XIII-wiecznej modernizacji Śląska. Doświadczenia i perspektywy badawcze, Toruń 2000, t. II, cz. I
• Kawka T., Leszczyński L., Kacice-Mogiła, w: Monasticon Cistersiense Poloniae, red. A.M. Wyrwa, J. Strzelczyk, K. Kaczmarek, t. II, Poznań 1999
• Kłoczowski J., Wspólnoty zakonne w średniowiecznej Polsce, Kraków 2010
• Korta W., Rozwój wielkiej własności feudalnej na Śląsku do poł. XIII w., Wrocław 1964
• Kozłowski R., Rozwój uposażenia klasztoru cysterskiego w Byszewie (Koronowie), Bydgoszcz 1972
• Kumor S., Początki organizacji dekanalnej na ziemiach polskich, „Roczniki Teologiczno-Kanonicze”, 1960, t. 7, z. 2
• Labuda G., Szkice historyczne XI wieku. Początki klasztoru benedyktynów w Tyńcu, „Studia Źródłoznawcze”, 1994, t. 35
• Leszczyńska-Skrętowa Z., Łączany w: SHG, oprac. W. Bukowski, J. Kurtyka, J. Laberschek, Z. Leszczyńska-Skrętowa, F. Sikora, J. Wiśniewski (i inni), cz. III, z. IV, Kraków 2003
• Łuszczkiewicz W., Monografia Mogiły, w: Monografia opactwa cystersów we wsi Mogile, Kraków 1867
• Małecki J., Studia nad rynkiem regionalnym Krakowa w XVI wieku, Warszawa 1963.Manteuffel T., Papiestwo i cystersi ze szczególnym uwzględnieniem ich roli w Polsce na przełomie XII i XIII w., Warszawa 1955
• Manteuffel T., Rola cystersów w Polsce wieku XII, „Przegląd Historyczny”, 1950, t. 41
• Mischkle W., Benedyktyni tynieccy w średniowieczu. Sesja naukowa w Toruniu 13-15.X. 1994, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 1995, r. 43, nr 3
• Modzelewski K., Chłopi w monarchii wczesnopiastowskiej, Wrocław 1987
• Modzelewski K., Organizacja gospodarcza państwa piastowskiego X-XIII wiek, Poznań 2002
• Modzelewski K., Z badań nad organizacją służebną w Polsce wczesnofeudalnej, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 1961, R. IX, nr 4
• Mostowik P., Z dziejów księstwa oświęcimskiego i zatorskiego XII-XVI w., Toruń 2005.Moulin L., Życie codzienne zakonników w średniowieczu (X-XV wiek), tłum. E. Bąkowska, Warszawa 1986
• Nowakowski A., Z dziejów miasta i parafii Wadowice. Szkic historyczno-prawny, Kraków 1985
• Prokop P.K., Księstwa oświęcimskie i zatorskie wobec Korony Polskiej w latach 1438-1513. Dzieje polityczne, Kraków 2002
• Rajman J., Jamielnica. Wieś i klasztor cysterski na Górnym Śląsku, Katowice 1995
• Rajman J., Klasztor Norbertanek na Zwierzyńcu w wiekach średnich, Kraków 1993.
• Rajman J., Kraków. Zespół osadniczy, proces lokacji, mieszczanie do roku 1333, Kraków 2004
• Rajman J., Księstwo oświęcimskie. Zarys dziejów i postulaty badawcze, w: Osviencimiensis. Kroniki Zamkowe, red. W. Oleś, D. Mleczko, Oświęcim 2013
• Rajman J., Od średniowiecza do upadku I Rzeczypospolitej, w: Historia Czeladzi, red. J. Drabina, t. I, Czeladź 2012
• Rajman J., Pogranicze śląsko-małopolskie w średniowieczu, Kraków 1998
• Rajman J., Średniowieczne Wadowice na tle osadnictwa nad Skawą i Wieprzanką, w: Wadowice. Studia z dziejów miasta, red. E. Kotowiecki, A. Nowakowski, G. Studnicki, Wadowice 1997
• Rokosz M., Pulchrum patriae clenodium et fortis contra hostiles insidias muniment. Kilka uwag o czynniku geograficznym w dziejach opactwa tynieckiego, w: Benedyktyni tynieccy w średniowieczu, red. K. Żurowska, Wawel‒Tyniec 1994
• Rybandt S., Średniowieczne opactwo cystersów w Rudach, Wrocław 1977.Seredyński H., Uposażenie klasztoru cystersów w Mogile, w: Monografia opactwa cystersów we wsi Mogile, Kraków 1867
• Sikora F., Bachowice, w: SHG, oprac. W. Bukowski, J. Kurtyka, J. Laberschek, Z. Leszczyńska-Skrętowa, F. Sikora, J. Wiśniewski (i inni), cz. I, z. I, Wrocław‒Warszawa‒Kraków‒Gdańsk 1980
• Sikora F., Chrząstowice, w: SHG, oprac. W. Bukowski, J. Kurtyka, J. Laberschek, Z. Leszczyńska-Skrętowa, F. Sikora, J. Wiśniewski (i inni), cz. I, z. 2, Wrocław‒Warszawa‒Kraków‒Gdańsk‒Łódź 1985
• Sikora F., Graboszyce, w: SHG, oprac. W. Bukowski, J. Kurtyka, J. Laberschek, Z. Leszczyńska-Skrętowa, F. Sikora, J. Wiśniewski (i inni), cz. II, z. I, Wrocław‒Warszawa‒Kraków‒Gdańsk‒Łódź 1989
• Studnicki G., Wadowice. Parafia i kościół ofiarowania NMP. Rys historyczny, Wadowice 1995
• Szujski J., Wiadomość historyczna o Mogile, w: Monografia opactwa cystersów we wsi Mogile, Kraków 1867
• Trawkowski S., Gospodarka wiejskiej własności cysterskiej na Dolny Śląsku w XIII w., Warszawa 1959
• Ulanowski B., O założeniu i wyposażeniu klasztoru benedyktynek w Staniątkach, „Rozprawy Akademii Umiejętności, Wydział Historyczno- Filozoficzny”, seria II, t. 3, Kraków 1862
• Wielgosz S., Wielka własność cysterska w osadnictwie pogranicza Śląska i Wielkopolski, Poznań 1964
• Wyczański A., Studia nad folwarkiem w Polsce w latach 1500-1580, Warszawa 1960.Wyrwa A.M., Cystersi. Geneza, duchowość, organizacja życia w zakonie (do XV wieku) i początki fundacji na ziemiach polskich, w: Cystersi w Polsce. W 850-lecie fundacji opactwa jędrzejowskiego, red. D. Olszewski, Kielce 1990
• Wyrwa A.M., Powstanie zakonu cystersów i jego rozwój na ziemiach polskich w średniowieczu, w: Monasticon Cistersiense Poloniae, red. A.M. Wyrwa, J. Strzelczyk, K. Kaczmarek, t. 1, Poznań 1999
• Zawadzka J., Proces fundowania opactw cysterskich w XII i XIII wieku, „Roczniki Humanistyczne Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego”, 1958, t. 7
• Zdanek M., W sprawie procesu fundacyjnego opactwa w Mogile, „Nasza Przeszłość”, 2000, t. 94
• Zdanek M., Proces implantacji Opactwa Cystersów w Mogile, „Nasza Przeszłość”, 2001, t. 96
• Zdanek M., Inwentarze dóbr i folwarków Opactwa Cystersów w Mogile z XVI-XVII w., w: Folwark-wieś-latyfundium. Gospodarstwo wiejskie w Rzeczypospolitej w XVI-XVIII wieku, red. J. Muszyńska, Sz. Kazuska, J. Pielasa, Kielce 2009
• Zdanek M., Dochodowość majątku klasztoru cystersów w Mogile w połowie XVI w. na podstawie inwentarza dóbr z lat 1560-1566, w: Klasztor w gospodarce średniowiecznej i nowożytnej, red. M. Derwich, Wrocław 2013
• Zientara B., Henryk Brodaty i jego czasy, Warszawa 1997

Identifiers

ISSN

1505-0181