Śląskie dwory szkieletowe i problemy związane z ich konserwacją

• Authors: Górska Hanna

Title variants

EN

Silesian Timber-framed Manor Houses and Their Conservation

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

EN

In the past, Silesian Renaissance and Baroque manorial residences included a large number of buildings with a wooden skeleton construction. From the point of view of the shape of the solid and the plan of the interior, both those examples which survived up to our times (e.g. manors in Bielany, Oporow, Sieniawka, Mniszkow, Pruszowice and Wierzbowice) as well as those known only from iconography (e.g. manors in Zerniki, Rakowiec, Maślice, Kiełczowek, Skarszyn and Trestno) comprised a rather uniform group of single-storey constructions designed on a rectangular plan, in a two- course configuration, with the entrance hall on the axis. The manors were closely connected with the estate whose farm buildings were erected in direct vicinity. On the other side of the manors lay vegetable gardens and orchards as well as representative ornamental French gardens, with lavish fountains, pools and gazebos. The protection of the Silesian timber-framed manors is complicated both from the legal (the absence of regulated ownership rights) and technical point of view. Conservation difficulties concern the various materials which constitute the historical core of the buildings. Particularly endangered are the vertical, horizontal and diagonal links — all loosening and shifts facilitate the penetration of moisure into the resultant fissures, the foundering of fillings, and biological corrosion and, ultimately, diminish the stability of the whole construction. The majority of the above mentioned conservation problems pertains to the Baroque manor house in Pruszowice which in 1991 was discussed in a special Historical-architectonic Study containing directives for future conservation. The final effect was to assume the form of an adaptation of the object for the purposes of a creative work centre or a small exclusive hotel. Similar undertakings should be also conducted in other extant manor houses of this type, which must regain a place worthy o f their rank within the cultural landscape of Silesia.

Keywords

PL

śląskie dwory szkieletowe; problemy związane z konserwacją dworów szkieletowych; figury frankońskie; Dwór w Oporowie; Dwór w Bielanach Wrocławskich; Dwór w Sieniawce; konstrukcja szkieletowa; Dwór w Olszance; Dwór w Szyszkowej; Dwór w Grabownie Wielkim; Dwór w Pruszowicach

• Publisher: Narodowy Instytut Dziedzictwa
• Journal: Ochrona Zabytków
• Year: 1996
• Issue: 3
• Pages: 233-239

Dates

published

1996

Contributors

author

Górska Hanna

References

• U. Klein, Datierte Fachwerkbauten des 13. Jahrhunderts, „Zeitschrift fur Archeologie des Mittelalters” 1985, nr 13, s. 109 i n.
• M. Chorowska, Średniowieczne kamienice mieszczańskie we Wrocławiu, Wrocław 1994, s. 79.
• Tamże. Zob. też J. Piekalski, Ze studiow nad drewnianą zabudową Wrocławia w poźnym średniowieczu (w:) Architektura Wrocławia, t. 1, Dom, Wrocław 1995 (Materiały konferencji naukowej pt. „Dom wrocławski”, zorganizowanej przez Instytut Historii Architektury, Sztuki i Techniki Politechniki Wrocławskiej we wrocławskim Arsenale w 1993 r.).
• F. A. Zimmermann, Beytrage zur Beschreibung von Schlesien, t. 1 -1 2 , Brieg, 1 7 83-1795;
• F. B. Wernher, Topographia Silesiae..., t. 1 -4 , rkpis, ok. 1750, Zb. Specjalne Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu.
• Por. też H. Wesołowska, Z badań historyczno-etnograficznychnad dolnośląskim budownictwem wiejskim w XVIII w., „Roczniki Etnografii Śląskiej”, R. I, Wrocław 1961.
• G. Grundmann, Der Evangelische Kirchenbau in Schlesien, Frankfurt am Mein 1970;
• P. Banaś, Studia nad śląską architekturą protestancką 2 połowy XVII wieku, „Roczniki Sztuki Śląskiej”, t. VIII, 1971;
• K. Kalinowski, Architektura doby baroku na Śląsku, Warszawa 1977;
• J. Harasimowicz, Treści i funkcje ideowe sztuki śląskiej Reformacji 1 5 2 0 -1 6 5 0 , Wrocław 1986.
• H. Franke, Ostgermanische H olzbaukultur, Breslau 1936;
• G. Grundmann, K. Hahm, Deutsche Volkskunst, Munchen (b. d. w.), t. 8: Schlesien
• L. Lowe, Schlesische Holzbauten, Dusseldorf 1969;
• J. Matuszczak, Z dziejow architektury drewnianej na Śląsku, Bytom 1971;
• M. Lis, Budownictwo ludowe Dolnego Śląska. Okolice Bogatyni, Jelenia Gora 1977;
• K. Klockner, Alte Fachwerkbauten. Geschichte einer Skelettbauweise, Munchen 1978;
• J. Bachmiński, Drewniane budownictwo ludowe na ziemi śląskiej (praca doktorska, Politechnika Wrocławska, mpis 1979).
• R. Stein, Das Burgerhaus in Schlesien, Tubingen 1965;
• Prace konserwatorskie na terenie wojewodztw jeleniogorskiego, legnickiego, wałbrzyskiego i wrocławskiego w latach 1 9 7 4 -1 9 7 8 , Wrocław 1985, s. 65, 120.
• K. Degen, Die Bau- und Kunstdenkmaler des Landkreises Breslau, Frankfurt am Mein 1965, s. 32 i n. (Bielany), s. 204 i n. (Oporow);
• Kunst und Denkmalpflege in Schlesien, Breslau-Lissa 1939, cz. 2, s. 263 (Oporow);
• Prace konserwatorskie na terenie wojewodztwa wrocławskiego w latach 1 9 6 9 -1 9 7 3 , Wrocław 1976, s. 12 (Bielany);
• H. Gorska, Studium historyczno-architektoniczne dworu w Pruszowicach, 1991 (mpis, Biuro Studiow i Dokumentacji Zabytkow we Wrocławiu);
• M. Rochowicz, Studium historyczno-architektoniczne budynku nr 17 w Mniszkowie, 1980 (mpis, Pracownie Konserwacji Zabytkow we Wrocławiu).
• E. Rożycka-Rozpędowska, Poźnorenesansowe dwory śląskie. Z badań nad architekturą świecką Śląska XV7-XV7/ w. (w:) Sztuka około roku 1600. Materiały Sesji Stowarzyszenia H istorykow Sztuki, Warszawa 1974.
• K. Eysymontt, Śląskie ogrody XVII i XVIII w. (w:) Z dziejow sztuki śląskiej, pod red. Z. Świechowskiego, Warszawa 1978.
• G. U. Grossmann, Der Fachwerkbau. Das historische Fachwerkhaus, seine Entstehung, Farbgebung, Nutzung und Restaurierung Koln 1986, s. 172 i n.
• H. i A. Szukiewiczowie, Ekspertyza ntykologiczno-budowlana zabytkowego dworu w Pruszowicach, 1990 (mpis Biuro Studiow i Dokumentacji Zabytkow we Wrocławiu).

Identifiers

ISSN

0029-8247