Zagadnienie legislacji w Polsce w latach 1944–1955

• Authors: Marta Paszek

Title variants

EN

The Issue of Legislation in Poland in 1944–1955

Abstracts

EN

RESEARCH OBJECTIVE: Determining how the existing inter-war law was approached and how new legal regulations were introduced in the early Polish People’s Republic. THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: The new political situation that took place in Poland after World War II, due to the seizure of power by the communists, brought about a fundamental change in systemic and legal matters. The understanding of the function of law has changed, which seems to have affected the legislative process as well. The scientific goal was realized on the basis of normative acts, theoretical and legal literature as well as historical and legal literature. THE PROCESS OF ARGUMENTATION: The following parts of the article attempt to answer the following questions: How was the new legal regulation created? How was the law instrumentalised in common and military courts? To what extent have secret organizational orders been used as a way to create new courts and extrajudicial bodies? RESEARCH RESULTS: At the beginning of the functioning of the People’s Republic of Poland, the legislative activity was not aimed at enacting the law in accordance with the principles of establishing legal provisions and the principles of legislative technique. All the rules known to a democratic state were disregarded. CONCLUSIONS, INNOVATIONS, AND RECOMMENDATIONS: The discussed issue is important not only from the point of view of historians of law, but also historians, lawyers and political scientists.

PL

CEL NAUKOWY: Ustalenie, w jaki sposób podchodzono do zastanego prawa międzywojennego i jak stanowiono nowe przepisy prawne w początkach Polsce Ludowej. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Nowa sytuacja polityczna, która miała miejsce w Polsce po II wojnie światowej w związku z przejęciem władzy przez komunistów, przyniosła zasadniczą zmianę w kwestiach ustrojowych i prawnych. Zmianie uległo rozumienie funkcji prawa, co najprawdopodobniej wpłynęło również na proces legislacyjny. Cel naukowy został realizowany na podstawie aktów normatywnych, literatury teoretycznoprawnej i historycznoprawnej. PROCES WYWODU: W kolejnych fragmentach artykułu podjęto próbę odpowiedzi na następujące pytania: W jaki sposób stanowiono nowe przepisy prawne? Jak dokonywano instrumentalizacji prawa w sądownictwie powszechnym i wojskowym? W jakim zakresie wykorzystywano tajne rozkazy organizacyjne jako sposób na tworzenie nowych sądów i organów pozasądowych? WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Działalność legislacyjna w początkach funkcjonowania Polski Ludowej nie miała na celu stanowienie prawa zgodnie z zasadami stanowienia przepisów prawa i zasadami techniki legislacyjnej. Lekceważono wszystkie zasady znane państwu demokratycznemu. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Omawiana problematyka jest istotna nie tylko z punktu widzenia historyków prawa, ale również historyków, prawników i politologów.

Keywords

PL

stanowienie prawa; Polska Ludowa

EN

lawmaking; People’s Republic of Poland

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie
• Journal: Horyzonty Polityki
• Year: 2022
• Volume: 13
• Issue: 43
• Pages: 11-25

Dates

published

2022

Contributors

author

Marta Paszek

• Uniwersytet Rzeszowski

• https://orcid.org/000000028143645X

References

• Arndt, M. (2010). Kilka uwag o pojęciu przestępstwa kontrrewolu-cyjnego w Polsce Ludowej. Z Dziejów Prawa, 3 (11), 115–125.
• Bafia, J. (1974). Rozwój ustawodawstwa w 30-leciu PRL. Państwo i Prawo, 7, 9–29.
• Bafia, J. (1984). Zasady tworzenia prawa. Warszawa: PWN.
• Barcikowski, W. (1988). W kręgu prawa i polityki. Wspomnienia z lat 1919–1956. Katowice: KAW.
• Bosiacki, A. (1999). Utopia. Władza. Prawo. Doktryna i koncepcje prawne „bolszewickiej” Rosji 1917–1921. Warszawa: Liber.
• Brożek, K.A. (2018). Standardy etyczne w prawie. Próba systematyzacji. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Buchała, K., & Zoll, A. (1997). Polskie prawo karne (Wyd. II). Warszawa: Wydawnictwa Prawnicze PWN.
• Burda, A. (1976). Polskie państwo państwowe (Wyd. V). Warszawa: PWN.
• Chajn, L. (1947). Trzy lata demokratyzacji prawa i wymiaru sprawiedliwości. Warszawa: Prasa Demokratyczna.
• Eisler, J. (1992). Zarys dziejów politycznych Polski 1944–1989. Warszawa: Polska Oficyna Wydawnicza BGW.
• Friedrich, C.J., &Brzeziński, Z.K. (2021). Dyktatura totalitarna i autokracja (H. Jankowska, Tłum.)(Wyd. II popr.). Warszawa: Instytut Pileckiego.
• Fuller, L.L. (1993). Anatomia prawa. Lublin: Daimonion Instytut Wydawniczy.
• Fuller, L.L. (1978). Moralność prawa. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Grześkowiak, A. (2007). Aksjologia komunistycznego prawa karnego w Polsce Ludowej. W A. Grześkowiak (Red.), Komunistyczne prawo karne Polski Ludowe (s. 15–720). Lublin: Wyd. KUL.
• Kładoczny, P. (1998). Kilka uwag na temat dekretu z 30 października 1944 r. o ochronie Państwa. Studia Iuridica, 35, 137–158.
• Kładoczny, P. (2004). Prawo jako narzędzie represji w Polsce Ludowej (1944–1956). Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej.
• Kojder, A. (2001). Godność i siła prawa. Szkice socjologiczno-prawne. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Korybski, A., Leszczyński, L. (2015). Stanowienie i stosowanie prawa. Elementy teorii. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Koźmiński, K. (2019). Technika prawodawcza II Rzeczypospolitej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Kustra, E. (1982). Podstawy teorii legislacji. Toruń: Wyd. UMK.
• Lityński, A. (2000). Organizacja wymiaru sprawiedliwości oraz prawo sądowe. W M. Kallas & A. Lityński, Historia ustroju i prawa Polski Ludowej (s. 260–454). Warszawa: PWN.
• Lityński, A. (2010). Prawo Rosji i ZSRR 1917–1991 czyli historia wszechzwiązkowego komunistycznego prawa (bolszewików). Krótki kurs. Warszawa: Wyd. C.H. Beck.
• Lityński, A. (2006). Z problematyki legalności aktów prawnych Polski Ludowej w związku z orzeczeniem Izby Wojskowej Sądu Najwyższego z 19 czerwca 2001 r. (WKN 13/01).Z dziejów państwa i prawa, 9 (2), 453–460.
• Mazur, J. (1986). Planowanie tworzenia prawa w państwie socjalistycznym. Warszawa: Wydawnictwa Prawnicze.
• Morawski, L. (2003). Główne problemy współczesnej filozofii prawa. Prawo w toku przemian (Wyd. III). Warszawa: Wyd. Prawnicze Lexis Nexis.
• Paszek, M. (2019). Wojskowy Sąd Rejonowy w Katowicach (1946–1955). Organizacja i funkcjonowanie. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej.
• Pękala, M. (2016). Pole decyzyjne ustawodawcy. Kraków: Akademia Ignatianum.
• Polkowska, E., & Staśkiewicz, W. (2014). Techniki prawodawcze II Rzeczypospolitej. Wstęp. Warszawa: Kancelaria Senatu. Biuro Analiz i Dokumentacji.
• Radbruch, G. (2012). Prawo karne. W G. Radbruch, Filozofia prawa (przedmowa do wydania polskiego J. Zajadło). Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Rejman, G. (1995). Prawo stanu wyjątkowego i odpowiedzialność za jego wprowadzenie a praktyka. Studia Iuridica, 27, 453–460.
• Roszkowski, W. (2016). Communist crimes. A Legal and Historical Study. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej.
• Rzepliński, A. (2000). Przystosowanie ustroju sądownictwa do po-trzeb państwa totalitarnego w Polsce w latach 1944–1956. W W. Kulesza & A. Rzepliński. Przestępstwa sędziów i prokuratorów w Polsce lat 1944–1956 (s. 9–37). Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej.
• Sobański, R. (2006). Prawnicy wobec prawa (o konsekutywnej i kreatywnej roli prawników). Palestra, 51(11–12), 11–17.
• Sobolewski, Z. (1990). Przestępstwo „kontrrewolucyjne” w orzecznictwie sądowym. W T. Bojarski. (Red.). Problemy ewolucji prawa karnego. Lublin: Wyd. UMCS.
• Sowa A.L. (2011). Historia polityczna Polski 1944–1991. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Stawarska-Rippel, A. (2003). O prawie sądowym Drugiej Rzeczypospolitej w początkach Polski Ludowej. Czasopismo Praw-no-Historyczne, 55 (2),100–121.
• Wesołowski, A. (2003). W cieniu wojny i polityki. Sądownictwo Wojska Polskiego na froncie wschodnim w latach 1943–1945. Toruń: Wyd. Adam Marszałek.
• Wronkowska, S. (2006). Zasady przyzwoitej legislacji w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego. W M. Zubik (Red.). Księga XX-lecia orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego. Warszawa: Biuro Trybunału Konstytucyjnego
• Wróblewski, J. (1955). O systemie prawa Polski Ludowej. Dziesięcio-lecie Polski Ludowej 1944–1954. Zbiór studiów. PWN.
• Zaborski, M. (2005). Ustrój sądów wojskowych w Polsce w latach 1944–1955. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
• Ziemba, Z.A. (1997). Prawo przeciwko społeczeństwu. Polskie prawo karne w latach 1944–1956. Warszawa: Uniwersytet Warszawski.
• Ziembiński, Z. (1995). O stanowieniu i obowiązywaniu prawa. Zagadnienia podstawowe. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.

Identifiers

DOI

10.35765/hp.2240

Biblioteka Nauki

2231734