Search results

1

"Homerocentony" jako najbardziej skrajna próba hellenizacji chrześcijaństwa

100%

Gilski M.

Verbum Vitae

|

2021

|

vol. 39

|

issue 3

995-1005

EN

This article presents and evaluates one of the attempts to Hellenize Christianity. It concerns the Homerocentos, works written in Christian circles from the 4th century onwards, which convey the message of the Gospel almost exclusively using the vocabulary of the Iliad and the Odyssey. The text includes a discussion of the technique of creating these works, their content, form, and theology. The analysis of Homerocentos leads to the following conclusions: a) it is impossible to understand and properly interpret Christianity without the knowledge of Homeric poems; b) the Gospel is only a new interpretation of the Iliad and the Odyssey; c) Christianity does not bring new content, but only organizes what is available in culture.

PL

Artykuł prezentuje i ocenia jedną z prób hellenizacji chrześcijaństwa. Chodzi o Homerocentony, powstające w kręgach chrześcijańskich od IV wieku utwory, przekazujące przesłanie Ewangelii niemal wyłącznie za pomocą słownictwa Iliady i Odysei. Tekst zawiera omówienie techniki tworzenia tych dzieł, ich treść, formę i teologię. Analiza Homerocentonów prowadzi do następujących wniosków: a) nie da się zrozumieć i właściwie zinterpretować chrześcijaństwa bez znajomości poematów homeryckich; b) Ewangelia jest tylko nową interpretacją Iliady i Odysei; c) chrześcijaństwo nie wnosi nowych treści, a jedynie porządkuje to, co dostępne w kulturze.

2

Początkowe stadia życia ludzkiego według Homera

100%

Gilski M.

Polonia Sacra

|

2013

|

vol. 17

|

issue 1

EN

The article tried to find a response to the question how Homer identified the first stages of human life. The analysis helped to make the following conclusions:Many Greek terms used to describe human life (αἰών, βίος, ζωή, ϑυμός, μένος, ψυχή) show awareness of ancient Greeks for the rich phenomenon of human life and the difficulties in describing it precisely;Homer’s works testify to the rising of the terminology connected with human life. Among them we can find the terms referring to the fact of conception (γείνομαι, κυέω, τίκτω, ὑποκύομαι) and birth (γείνομαι, ἐξάγω πρὸ φόως, τίκτω). Homer understands the notion of “embryo” in a quite different way comparing it to the later literature. He refers this term not to a child in the mother’s womb, but to a child already born.According to Homer’s opinion childbirth does not constitute any significant turning point in human life.The new life is a result of God’s cooperation with parents.

3

Mariologia św. Cezarego z Arles

100%

Gilski M.

Polonia Sacra

|

2020

|

vol. 24

|

issue 4

EN

The following article presents the Mariology of St. Caesarius of Arles. It consists of two parts. The first shows Mary’s place in allegorical exegesis, and the second one illustrates the most important truths of faith regarding her. The moon, the earth, and the marriage chamber, are for Bishop of Arles, the most important symbols of the Mother of our Lord. Mary’s Motherhood of God, virginity and holiness are the fundamental truths of faith which he proclaims. The shape of Caesarius’ Mariology was primarily influenced by his pastoral experience, which is why the truths he presents are not innovative. Rather, Caesarius repeats what he inherited from other church fathers.

PL

Artykuł prezentuje mariologię św. Cezarego z Arles. Składa się z dwóch części. Pierwsza ukazuje miejsce Maryi w egzegezie alegorycznej, a druga najważniejsze prawdy wiary odnośnie do Niej. Księżyc, ziemia i komnata małżeńska to najważniejsze dla biskupa Arles symbole Matki Pana, a Boże macierzyństwo, dziewictwo i świętość to głoszone przez niego fundamentalne prawdy wiary. Na taki kształt mariologii Cezarego miało wpływ przede wszystkim jego duszpasterskie ukierunkowanie. Dlatego też idee, które prezentuje, nie są nowatorskie. Powtarza to, co zaczerpnął od innych ojców Kościoła.

4

Argumentacja Soboru Nicejskiego II za kultem ikon

100%

Gilski M.

Studia Sandomierskie. Teologia-Filozofia-Historia

|

2019

|

vol. 26

EN

This article presents the arguments for the cult of icons presented during the Second Council of Nicaea. The arguments are theological, philosophical, sociological and logical. Of the eleven arguments cited, the largest part of the conciliar acts regard the depiction of the miracles performed through icons.

PL

Artykuł prezentuje argumentację za kultem ikon przedstawioną w czasie obrad Soboru Nicejskiego II. Argumenty mają charakter teologiczny, filozoficzny, socjologiczny i logiczny. Spośród jedenastu przytoczonych argumentów najwięcej miejsca w aktach soborowych zajmuje opis cudów dokonanych za pośrednictwem ikon.

5

Przyczyny odejścia z Kościoła. Diagnoza Epifaniusza z Salaminy

100%

Gilski M.

Łódzkie Studia Teologiczne

|

2023

|

vol. 32

|

issue 1

11-19

EN

The article answers the question of the causes of departures from the Church in the first centuries of Christianity. The source of analysis is the Panarion, the largest patristic catalogue of heresies by Epiphanius of Salamina. The structure of the article is determined by the motives for leaving the Church: a) making too high demands on oneself and being unable to admit one’s error; b) being subjected to manipulation by others; c) being formally removed from the Church.

6

A Positive Side to Apophaticism: Prolegomena

100%

Gilski M.

|

2023

|

vol. 41

|

issue 3

465-482

EN

The article synthetically presents positive aspects of apophaticism. It discusses its apologetic role, its importance in defending against magical thinking, its focus on experience, its openness to pluralism, and its inspirational role for a variety of disciplines in delimiting their cognitive boundaries. Some of the most important conclusions are: a) apophaticism played an important role in the early days of Christianity in polemics against both pagan cults and magical tendencies; b) already in ancient Greece apophaticism influenced the search not only for symbolic interpretations of Homer’s poems but also for religious experience; c) the limits of cognition discovered by theology are becoming a contemporary experience of other sciences (mathematics, physics).

7

Between the dogmatic and magical formula. Ecumenical perspective

63%

Cholewa M., Gilski M.

Analecta Cracoviensia

|

2019

|

vol. 51

25-33

PL

Artykuł podejmuje problematykę formuł, którymi posługuje się religia i magia. Choć niejednokrotnie brzmią one identycznie, to jednak ich rozumienie i rola są diametralnie różne. Artykuł składa się z czterech części. W pierwszej są podane przykłady chrześcijańskich papirusów magicznych z pierwszych wieków, które rejestrują wykorzystanie zarówno Nowego Testamentu, jak i terminów i formuł dogmatycznych w formułach magicznych. Druga przywołuje ojców Kościoła Wschodu i Zachodu w ich wspólnej krytyce magii. W trzeciej zaprezentowane są różnice w rozumieniu formuł dogmatycznych między chrześcijaństwem a magią. Na koniec sformułowane zostały wnioski o charakterze ekumenicznym.

EN

The present article concerns the question of the formulas which both religion and magic use. Although even if they often sound identical, their understanding and their role are radically different. The article consists of four parts. The first part provides examples of Christian magical papyri dating from the first centuries, which show the use of both the New Testament as well as the terms and dogmatic formulas in the magical texts. The second part gives examples of the Fathers of the Eastern and the Western Church in their common criticism of magic. The third part examines differences in the understanding of dogmatic formulas between Christianity and magic. Finally, conclusions of ecumenical character are formulated.

8

Ortodoksja jako droga twórczego rozwoju dziecka w "Panarionie" Epifaniusza z Salaminy

63%

Gilski M., Wysocki M.

Vox Patrum

|

2022

|

vol. 83

205-220

EN

The article deals with the issue of a child in Epiphanius of Salamis’ Panarion. The paper consists of three main parts: the first shows the meaning of childhood according to Epiphanius, the second presents the negative attitudes of heretics towards children, and in the last the Christ’s childhood is analysed. As a result of analysis we can state that according to Epiphanius 1. Childhood is an important stage in the life of every person and the human kind, and should be creatively developed. It is a mistake to try to distance oneself from the values obtained in childhood; 2. In Panarion there is no details of the childhood of heresiarchs with few exceptions; 3. The image of a child closely related to orthodox theology emerges from the pages of the catalogue of heresies. Negative attitudes towards children are related to the activities of heretics; 4. Panarion is a proof that in the first centuries, in the time of persecution and the rise of various heresies, many Christian families failed in religious education as their children did not persist in the orthodox faith in which they were raised.

PL

Artykuł podejmuje problematykę dziecka w Panarionie Epifaniusza z Salaminy. Składa się z trzech części: pierwsza ukazuje znaczenie dzieciństwa, w drugiej prezentowane są negatywne postawy sekt wobec dzieci, w ostatniej analizie poddano dzieciństwo Zbawiciela. Do najważniejszych wniosków płynących z analiz należą: 1. Dzieciństwo jest ważnym etapem w życiu pojedynczego człowieka i całej ludzkości, który należy twórczo rozwinąć. Błędem są próby odcinania się od wartości otrzymanych w dzieciństwie; 2. Brak jest w Panarionie, poza nielicznymi wyjątkami, szczegółów na temat dzieciństwa herezjarchów; 3. Z kart katalogu herezji wyłania się obraz dziecka ściśle związany z poprawną teologią. Negatywne postawy względem dzieci są związane z działalnością sekt; 4. Panarion jest dowodem na to, że w pierwszych wiekach, w epoce prześladowań i powstawania wielu herezji, wiele chrześcijańskich rodzin poniosło wychowawczą porażkę. Ich dzieci nie wytrwały w wierze, w której zostały wychowane.

9

Joseph Ratzinger’s Proposal to Decentralise the Ecclesial Structures in the Context of Conciliar Debates on Lumen Gentium

63%

Wąsek D., Gilski M.

Collectanea Theologica

|

2023

|

vol. 93

|

issue 4

109-127

EN

The purpose of this article is to show Ratzinger’s proposal, contained in his book Das neue Volk Gottes, regarding the decentralisation of ecclesial structures in the context of the conciliar debates on Lumen gentium. The aim is to answer the questions: To what extent did Ratzinger’s work fit into the thinking of theologians and bishops at Vatican II? To what extent did the German professor’s ideas represent his original, or isolated, voice, and to what extent were they compatible with other reformist views in theological reflection at the time? The article consists of three parts: the first part refers to the conciliar discussions on those passages of Lumen gentium which deal with the relationship between the college of bishops and the pope; the second presents Ratzinger’s proposals for the decentralisation of ecclesiastical structures; the third part is evaluative and shows the later pope not so much as an innovator, but as a proponent of a compromise solution.

PL

Celem artykułu jest ukazanie propozycji Ratzingera zawartej w jego książce Das neue Volk Gottes odnośnie do decentralizacji struktur eklezjalnych w kontekście soborowych debat nad Lumen gentium. Chodzi o odpowiedź na pytania: W jakiej mierze twórczość Ratzingera wpisywała się w sposób myślenia teologów i biskupów na Vaticanum II? Na ile pomysły niemieckiego profesora stanowiły jego oryginalny, bądź odosobniony, głos, a w jakim wymiarze były kompatybilne z innymi poglądami reformatorskimi w ówczesnej refleksji teologicznej? Artykuł składa się z trzech części: pierwsza referuje soborowe dyskusje nad tymi fragmentami Lumen gentium, które podejmują problematykę relacji między kolegium biskupów a papieżem, druga prezentuje propozycje Ratzingera odnośnie do decentralizacji struktur kościelnych, trzecia ma charakter oceniający i ukazuje późniejszego papieża nie tyle jako nowatora, co zwolennika rozwiązania kompromisowego.

10

Magical Thinking and Religious Thinking

63%

Cholewa M., Gilski M.

E-Theologos. Theological revue of Greek Catholic Theological Faculty

|

2012

|

vol. 3

|

issue 2

190-199

11

Niezwykłe historie z udziałem dzieci w apoftegmatach Anastazego z Synaju

63%

Drzyżdżyk S., Gilski M.

Vox Patrum

|

2024

|

vol. 89

175-186

EN

The article is devoted to the problem of the child in the apophthegmata of Anastasius of Sinai. They present a wide panorama of life and behavior of children and youth in the context of a specific era and place. The structure of the article is determined by five contexts in which the subjective role of the child is shown as a victim, debtor, dissenter, experiencing spiritual revelations and experiencing possession and healing. The analyses made it possible to formulate specific conclusions, the most significant of which concern Anastasius’ belief that faith is such a great value that it justifies depriving even one’s children of their lives in order to protect them from apostasy, and that the teenager is capable of an independent act of faith for which he is willing to suffer martyrdom. Moreover, in the mind of the monk from Sinai, childhood is a period when one can experience extraordinary religious experiences. This applies to both "private revelations" and healings. This article also poses an important question that can be an inspiration for further research, namely what happened in the Church that in the era of the desert fathers and the strong development of monastic life in which references to the Old Testament practices - the sacrifices of Abraham and Jephthah - were so strongly voiced, and there was no reference to Jesus and his relationship with children? This sets a completely new horizon in their treatment.

PL

Artykuł poświęcony jest problematyce dziecka w apoftegmatach Anastazego z Synaju. Prezentują one szeroką panoramę życia i zachowań dzieci i młodzieży w kontekście określonej epoki i miejsca. Strukturę artykułu wyznacza pięć kontekstów, w których pokazana jest podmiotowa rola dziecka jako ofiary, dłużnika, innowiercy, doznającego duchowych objawień oraz doświadczającego opętania i uzdrowienia. Przeprowadzone analizy pozwoliły na sformułowanie konkretnych wniosków, z których najistotniejsze dotyczą przekonania Anastazego, że wiara jest tak wielką wartością, iż usprawiedliwia pozbawienie życia nawet swoich dzieci w celu uchronienia ich przed apostazją oraz że nastolatek jest zdolny do samodzielnego aktu wiary, za który jest gotów ponieść męczeństwo. Ponadto w myśli mnicha z Synaju dzieciństwo jest okresem, w którym można doświadczyć nadzwyczajnych religijnych doświadczeń. Chodzi zarówno o „objawienia prywatne”, jak i o uzdrowienia. Artykuł stawia też ważne pytanie, które może być inspiracją do dalszych badań, mianowicie, co stało się w Kościele, że w epoce ojców pustyni i silnego rozwoju życia monastycznego tak mocno doszły do głosu odwołania do starotestamentalnych praktyk - ofiary Abrahama i Jeftego – a zabrakło odwołania do Jezusa i jego relacji do dzieci wyznaczającej zupełnie nowy horyzont w ich traktowaniu?

12

Epiphanius of Salamis’ Polemic with Angelological Heresies

63%

Drzyżdżyk S., Gilski M.

Vox Patrum

|

2023

|

vol. 88

99-112

EN

The article presents the polemic of Epiphanius of Salamis with angelological heresies. Its purpose is therefore not only to present errors but is also an apology of correct faith. The article consists of four parts: the first concerns the existence of angels, the second focuses on their origins, the third deals with the question of their operation, and the fourth analyzes the role of angels in the afterlife of man. The most important conclusions from the analysis include: 1. Angelology was of interest not only in pre-Christian heresies (derived from Judaism) but also in heresies that emerged from Christianity. However, this topic does not appear when discussing the Greek schools of philosophy. 2. The author of Panarion does not always clearly present errors related to angelology. He himself points out that it was often not easy for him to precisely indicate the nature of a given heresy. 3. Epiphanius criticizes the angelological heresies on the basis of biblical and rational arguments, undermining their sources and reducing some theses to absurdity. He also uses the argument from authority, referring to the fathers (Clement, Irenaeus, Hippolytus).

PL

Artykuł prezentuje polemikę Epifaniusza z Salaminy z herezjami angelologicznymi. Jego celem nie jest więc tylko prezentowanie błędów, ale i apologia poprawnej wiary. Artykuł składa się z czterech części: pierwsza dotyczy istnienia aniołów, druga koncentruje się na ich pochodzeniu, trzecia podejmuje kwestię ich działania, a czwarta analizuje rolę aniołów w pośmiertnym życiu człowieka. Do najważniejszych wniosków płynących z analiz należą. 1. Angelologia była przedmiotem zainteresowania nie tylko herezji przedchrześcijańskich (wywodzących się z judaizmu), ale i herezji, które wyłoniły się z chrześcijaństwa. Ta tematyka nie pojawia się natomiast przy okazji omawiania greckich szkół filozoficznych. 2. Autor Panarionu nie zawsze jasno prezentuje błędy związane z angelologią. Sam bowiem zaznacza, że niejednokrotnie nie było mu łatwo precyzyjnie wskazać naturę danej herezji. 3. Epifaniusz poddaje herezje angelologiczne krytyce w oparciu o argumenty biblijne, rozumowe, podważając ich źródła, sprowadzając niektóre tezy do absurdu. Odwołuje się także do argumentu z autorytetu, powołując się na ojców (Klemens, Ireneusz, Hipolit).

13

Rola myślenia w religijnej i magicznej interpretacji rzeczywistości

63%

Cholewa M., Gilski M.

Analecta Cracoviensia

|

2011

|

vol. 43

7-23

PL

It is difficult to precisely point out elements which are characteristic solely for religion or solely for magic. Due to this, the objective factor seems to be insufficient in accurate determination of a demarcation criterion between religion and magic. Therefore, there is a necessity of looking for other criteria allowing for such distinction. Thinking, as a subjective and relational category, seems to be a good opportunity for overcoming this difficulty. Three types of thinking differentiated in the article (thinking in the area of a norm, borderland thinking and pathological thinking) enable initial indication of similarities and differences between religious and magical thinking. On the other hand, making references to the texts of Durkheim, Malinowski, Frazer, Goode, Sieradzan, Wypustek or Pindel, i.e. authors who dealt with the relation between religion and magic during ancient times, became a starting point for formulating 13 criteria which differentiate and, at the same time, characterize two styles of thinking: religious and magical.

14

Autorytet Piotra Apostoła w aktach soborów pierwszego tysiąclecia

63%

Gilski M., Wąsek D.

Vox Patrum

|

2024

|

vol. 91

213-233

EN

The paper discusses the issue of Peter the Apostle’s authority as it emerges from the acts of the first millennium councils. Peter is portrayed as an authority on doctrine and morality, a model for dealing with wrongdoing, and a promoter of a pastoral ministry based on religious freedom. The emperors regarded him as a model of the defender of the faith; the popes perceived him as a doctrinal and, on occasion, jurisdictional authority; and the conciliar debate participants looked at Peter as an example of how to deal with wicked oaths. The reference to Peter's authority is determined by the function held and the circumstances.

PL

Artykuł podejmuje problem miejsca Piotra apostoła w aktach soborów pierwszego tysiąclecia. Piotr okazuje się być autorytetem w obszarze doktryny, moralności, wzorem reagowania na zło i promotorem duszpasterstwa kierującego się wolnością religijną. Cesarze widzą w nim wzór obrony wiary, papieże autorytet doktrynalny, a niejednokrotnie jurysdykcyjny, uczestnicy debat soborowych postrzegają go jako przykład postępowania w przypadku złożenia niegodziwej przysięgi. Powoływanie się na autorytet Piotra uwarunkowane jest sprawowaną funkcją i okolicznościami.

15

Anastazego Synaity teologia klimatu

63%

Gilski M., Wąsek D.

Vox Patrum

|

2024

|

vol. 92

207-220

EN

This article aims to answer the question of what place the climate issue has in Anastasius Sinaita's theological reflection. It consists of two parts: the first presents the image of God emerging from the Sinaita's analyses, while the second focuses on man's responsibility, whose decisions are conditioned by many factors, including climate. The main conclusions include: 1. In his work Quaestiones et responsiones, Anastasius refers to climate-related issues more than twenty times. He mentions climate change, the characteristics of climates, the different types of climates and their effects on humans. 2. Life expectancy, diseases, and epidemics in the vast majority of cases are, in the view of Anastasius the Sinaite, related to climate and diet and not to morality or adherence to the correct religion. 3 Sinaitic theological reflection can be developed in at least three directions. First, it allows linking ecological issues to construct a correct image of God. Second, it sensitizes the connection between environmental devastation and human suffering, an essential area of mercy theology understood as "healing wounds." Third, it builds a broad context for the inculturation of the Church's teaching, as it points out the role of various climatic factors on human attitudes and behaviour. Anastasius' thought also seems to provide serious arguments for modern evolutionary theology. This is because it makes it possible to locate its crucial claim about the autonomy of the laws of nature in the ancient tradition.

PL

Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie, jakie miejsce w refleksji teologicznej Anastazego Synaity zajmuje kwestia klimatyczna. Artykuł składa się z dwóch części: pierwsza prezentuje obraz Boga wyłaniający się z analiz Synaity, druga natomiast koncentruje się na odpowiedzialności człowieka, którego decyzje uwarunkowane są wieloma czynnikami, także klimatem. Do najważniejszych wniosków należą: 1. Anastazy w dziele Quaestiones et responsiones ponad dwadzieścia razy odwołuje się do kwestii związanych z klimatem. Wspomina o zmianach klimatycznych, o cechach klimatów, o różnych ich rodzajach oraz o ich wpływie na człowieka. 2. Długość życia, choroby, epidemie w zdecydowanej większości przypadków są - w przekonaniu Anastazego z Synaju - związane z klimatem i dietą a nie moralnością czy wyznawaniem poprawnej religii. 3. Refleksja teologiczna Synaity może być rozwijana w przynajmniej trzech kierunkach. Po pierwsze, pozwala na powiązanie zagadnień ekologicznych z budowaniem poprawnego obrazu Boga. Po drugie, uwrażliwia na związek między dewastacją środowiska naturalnego a cierpieniem człowieka, co stanowi ważny obszar teologii miłosierdzia rozumianej jako „leczenie ran”. Po trzecie, buduje szeroki kontekst dla inkulturacji nauczania Kościoła, ponieważ wskazuje rolę różnych czynników klimatycznych dla postaw i zachowań ludzkich. Wydaje się, że myśl Anastazego dostarcza również poważnych argumentów współczesnej teologii ewolucyjnej. Pozwala ona bowiem na umiejscowienie w starożytnej tradycji jej kluczowego twierdzenia o autonomii praw przyrody.

16

Recepcja beatyfikacji i kanonizacji a tytuły parafii erygowanych w Archidiecezji Krakowskiej w latach 1978-2010

51%

Mieczkowski J., Gilski M., Cholewa M.

Polonia Sacra

|

2011

|

issue 29(73)

151-163

EN

The involvement of John Paul II in canonization issues was expressed in two dimensions. The first referred to his legislative activity, i.e. setting norms for canonization proceedings, and the latter concerned the declaration of the blessed and saints. The aim of this article is to answer how many parishes of the Archdiocese of Krakow have been entrusted to the care of those declared saints and blessed by John Paul II. The following conclusions have been drawn on the basis of the conducted analysis: – 26 beatifications and 9 canonizations took place during the pontificate of John Paul II. – Out of 186 parishes of the Archdiocese of Krakow founded in the years 1979–2010, 62 of tchem (33 per cent) were dedicated to the blessed and saints, including 21 (11 per cent) dedicated to those beatified and canonized by John Paul II. – Through beatification and canonization John Paul II emphasized an exceptional role of the saints involved in the works of mercy. The former tradition addressed mainly the importance of martyrdom. This new approach is reflected in current patronage practices (patrocinium).

Refine search results

"Homerocentony" jako najbardziej skrajna próba hellenizacji chrześcijaństwa

Początkowe stadia życia ludzkiego według Homera

Mariologia św. Cezarego z Arles

Argumentacja Soboru Nicejskiego II za kultem ikon

Przyczyny odejścia z Kościoła. Diagnoza Epifaniusza z Salaminy

A Positive Side to Apophaticism: Prolegomena

Between the dogmatic and magical formula. Ecumenical perspective

Ortodoksja jako droga twórczego rozwoju dziecka w "Panarionie" Epifaniusza z Salaminy

Joseph Ratzinger’s Proposal to Decentralise the Ecclesial Structures in the Context of Conciliar Debates on Lumen Gentium

Magical Thinking and Religious Thinking

Niezwykłe historie z udziałem dzieci w apoftegmatach Anastazego z Synaju

Epiphanius of Salamis’ Polemic with Angelological Heresies

Rola myślenia w religijnej i magicznej interpretacji rzeczywistości

Autorytet Piotra Apostoła w aktach soborów pierwszego tysiąclecia

Anastazego Synaity teologia klimatu

Recepcja beatyfikacji i kanonizacji a tytuły parafii erygowanych w Archidiecezji Krakowskiej w latach 1978-2010