Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 7

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Współczesny uniwersytet – w pułapce racjonalności eksplikatywnej

100%
Żywczok A.
Rocznik Lubuski
|
2018
|
vol. 44
|
issue 2
93-107
PL
Dostrzeżenie dysproporcji między klasycznym wzorcem uprawiania nauki a racjonalnością eksplikatywną skłoniło autorkę artykułu do przeanalizowania przyczyn niepokoju wielu naukowców, związanego z zachowaniem odpowiedniego poziomu kultury naukowej. Poddała w wątpliwość wybrane kierunki rozwoju (vs inwolucji) współczesnych uniwersytetów, odsłaniając pozory nowoczesności (np. sprawozdawczość parametryczną i kategoryzację), będące powodem instrumentalnego traktowania zarówno pracowników naukowych i naukowo-dydaktycznych, jak i samej nauki (pojmowanej jako dziedzina kultury). Jednocześnie ujawniła przewidywane skutki dominacji technokratycznej dla przetrwania idei uniwersytetu i optymalnego funkcjonowania tej instytucji. Upowszechnianie się w społeczności uniwersyteckiej niekorzystnych poglądów, przekonań, postaw i wzorców skłoniło do wartościowania obecnych tendencji formalno-administracyjnych, często ograniczających swobodę intelektualną i transgresję. Autorka twierdzi, iż presja stosowania kryteriów ekonomicznych w ocenie procesów kulturotwórczych bywa postrzegana jako represjonowanie naukowców i budzi, zwłaszcza w humanistach, słuszny opór etyczny. Mentalna dezorientacja i niezadowolenie pracowników oraz studentów, związane między innymi z trudnością sprostania irracjonalnym standardom, świadczą o zachwianiu uniwersyteckiego etosu. W badaniu naukoznawczym, którego przedmiot stanowi parametryzacja, posłużono się hermeneutyczną interpretacją tekstów źródłowych oraz osiągnięciami metodologicznymi filozofii analitycznej – analizą rekonstrukcyjną i krytyczną oraz argumentacją. Metody te umożliwiają bowiem zbadanie zasadności twierdzeń przed ich uznaniem czy usankcjonowaniem.
EN
The disparity between the classic model of pursuing science and explanatory rationality inspired the author to analyze the sources of researchers’ concern about preserving an appropriate level of science culture. The author questions the selected directions of development (vs. involution) of modern universities, exposing their apparent modernity (e.g. parametric reporting and categorization) that lead to an instrumental treatment of researchers, research and teaching employees, as well as of science itself (understood as a discipline of culture). Also, the author reveals the expected influence of technocratic domination on preserving the concept of university and on the optimal functioning of the institution. Unfavorable views, beliefs, attitudes and models, so common among today.s university communities, lead the author to evaluate the current formal-administrative tendencies that often limit intellectual freedom and transgression. The author claims that the pressure to apply economic criteria for assessing culture-generating processes is often considered as the victimization of researchers, and evokes justified ethical resistance, especially among humanists. Mental disorientation and dissatisfaction of the employees and students, related partly to the difficulties in meeting irrational standards, testify to the university ethos being undermined. For the purpose of this parametrization study, the author used a hermeneutic interpretation of the source texts and the methodological achievements of analytic philosophy, i.e. reconstructive and critical analysis and argumentation. These methods make it possible to examine the legitimacy of statements before they are accepted or sanctioned.
2
Publication available in full text mode
Content available

Więź człowieka ze środowiskiem naturalnym. Rekonstrukcja i interpretacja dorobku naukowego Bogdana Suchodolskiego

100%
Żywczok A.
Przegląd Pedagogiczny
|
2020
|
issue 1
65-84
PL
Korzystając z dziedzictwa pedagoga i filozofa – Bogdana Suchodolskiego, w artykule Autorka podjęła próbę udzielenia odpowiedzi na kilka pytań badawczych: jak Suchodolski postrzega przyrodę, technikę oraz jakie znaczenie w zakresie ochrony przyrody przypisuje edukacji?; co stanowi, w jego przekonaniu, zasadnicze przyczyny degradacji środowiska naturalnego oraz przeszkody w realizacji zadań związanych z edukacją ekologiczną?; jak, w myśl jego poglądów, dokonać rewitalizacji wśród współczesnych ludzi postaw moralnych wobec przyrody, takich jak postawy: sympatii, przyjaźni, miłości? W celu udzielenia odpowiedzi na te pytania skorzystała z metod hermeneutycznych – interpretacji zawartości merytorycznej dzieł naukowca – co umożliwiło poznanie jego poglądów dotyczących: powiązania między naukami przyrodniczymi i pedagogiką, oraz między stanem środowiska naturalnego a jakością ludzkiego życia. Godny uwagi okazał się również wgląd w antynomię między techniką prometejską a techniką służebną. Skuteczność działań edukacyjnych miała, w opinii pedagoga, tworzyć szanse na powszechne zainteresowanie ideą ochrony środowiska, a także na jej ekspansję.
EN
The article aims at providing answers to several research questions, using the works of Bogdan Suchodolski, a teacher and philosopher: how does Suchodolski perceive the nature, technology and what significance as regards environmental protection does he attribute to education? What, according to Suchodolski, are the primary causes for the degradation of the natural environment? What hinders ecological education most? How to revive among the present-day society such moral attitudes towards the nature as liking, friendship or love? A comprehensive hermeneutical interpretation of Bogdan Suchodolski’s works revealed his views on the relationship between the natural sciences and pedagogics, and on the connection between the state of the natural environment and the quality of the human life. It also proved useful to analyze the antithesis between the Promethean technology and the service technology. As Suchodolski saw it, the role of education was to enable and enhance the common interest in the protection our environment.
3
Content available remote

Gorliwość – kategoria anachroniczna czy ponadczasowa. Jej typy i znaczenie w pedagogice teoretycznej oraz stosowanej

100%
Żywczok A.
Paedagogia Christiana
|
2022
|
vol. 2/50
37-67
PL
W artykule przeanalizowano kategorię niezwykle rzadko poddawaną badaniu naukowemu – gorliwość. Została ukazana zarazem jako idea, cnota moralna i wolicjonalna, cecha charakteru (względnie cecha osobowości, dyspozycja), komponent postawy moralnej i obywatelskiej, składnik ideału wychowania oraz jeden z celów edukacyjnych. Kiedy bada się gorliwość w ten sposób, staje się oczywiste, że zagadnienie to należy do specyfiki wielu dziedzin nauki, zwłaszcza społecznej i humanistycznej. Oprócz wprowadzenia w początkowej części tekstu zaprezentowano wyjaśnienia leksykalne dotyczące gorliwości, które pozwoliły zdefiniować ją jako pilne wypełnianie obowiązków lub wykonywanie określonego zajęcia, a także jako żarliwość religijną. Wśród zasadniczych typów gorliwości wyodrębniono i opisano gorliwość: obywatelską, edukacyjną i zawodową oraz religijną. Zaakcentowano, że z gorliwością współwystępują inne oczekiwane przymioty człowieka, takie jak: wierność, roztropność, dzielność, sprawiedliwość czy wielkoduszność. By dzieci i młodzież uosabiały tę istotną cechę, warto zastosować zaproponowane w końcowej części artykułu metody, formy i środki edukacyjne, które mogą sprawdzić się w wielu środowiskach wychowujących. Zanim to jednak nastąpi, wychowawca powinien nauczyć się rozpoznawać gorliwość w podopiecznych bądź cierpliwie tę cechę w nich kształtować.
EN
This article thoroughly analyses a category that is rarely examined scientifically – zeal. It is presented here as an idea, a moral and volitional virtue, a character trait (or personality trait/positive disposition), a component of moral and civic attitude and the ideal of education, and one of the educational goals. By examining zealotry thus, it becomes apparent that the issue belongs to the specifics of many fields of study, especially the social sciences and humanities. Besides the introduction, the initial part of the text presents lexical explanations of zeal, defining it as the diligent fulfilment of duties or the performance of a certain activity, as well as religious fervour. Among the main types of zeal, it was possible to distinguish and describe civic, professional and religious zeal. It was emphasised that zeal is accompanied by other expected human qualities such as faithfulness, prudence, courage, justice, and magnanimity. For children and youth to imbibe this important quality, it is worth applying the methods, forms and educational means proposed in the final part of the article, which can work in many educational environments. Before this happens, however, the educator should learn to recognise zeal in his students or pupils, or patiently shape this trait in them.
4
Publication available in full text mode
Content available

Interakcje między teorią a praktyką w problematyce badawczej pedagogiki ogólnej – studium kulturowej autonomii nauki

100%
Żywczok A.
Przegląd Pedagogiczny
|
2010
|
issue 2
23-33
PL
Namysł nad związkami między teorią a praktyką pedagogiczną, charakterem, znaczeniem i tradycją ich powiązań, pozwolił mi zbliżyć się do odpowiedzi na pytanie: czy istnieje taki rodzaj relacji między teorią a praktyką, który jednoznacznie wzmacnia autonomię pedagogiki? W jakim stosunku, w pedagogice, pozostają względem siebie kategorie otwartości i autonomii? Prezentuję przekonanie, że poczucie rozdźwięku między teorią a praktyką, może okazać się szczególnie destruktywne dla nauczycieli, pedagogów i psychologów, brzemienne w skutkach dla wychowanków, uczniów i podopiecznych oraz niekorzystne dla rozwoju tychże dziedzin życia umysłowego; dla samej teorii i samej praktyki. Celem powyższych przemyśleń było przede wszystkim: zwrócenie uwagi na to, że praktyka to nie nauka, ale teren badań i zastosowania rezultatów nauki; dostrzeżenie równoważności teorii i praktyki w ramach aksjologicznej natury człowieka i teoretyczno-praktycznej; struktury wychowania; niwelowanie skutków trzech głównych stereotypów: (bezproduktywności teorii, apoteozy praktyki, oddalenia teorii od praktyki); spojrzenie na pedagogikę ogólną jako na teorię relacji między naukowym stanem wiedzy a praktyką edukacyjną.
5

Ludzkość i naród – dylematy antropologiczne w twórczości Edyty Stein

100%
Żywczok A.
Pedagogika Społeczna
|
2017 (R. XVI)
|
issue 1(63)
29-46
EN
The phenomenological contemplations of Edith Stein contained in her book entitled The Structure of the Human Being inspired the author of this article to discuss anthropological dilemmas related to the social and scientific events that took place in three decades of the 20th century. The modern-day interpretation of the book leads us to the discovery of the differences between terms used to describe the way we perceive the human being. The main antinomies, explained in the text, concern the following: person – character, person – individual, individual – individuum, human being – citizen, person – personality. Stein generally prefers the following terms: “person”, “human being” and “individuum”. An attempt to answer the question, “To what extent a human being is determined by its social life” required the analysis of such sociological concepts as community, family, nation (and nationality), the state (and statehood), society, the country, patriotism. Studying the similarities and differences between the terms generated further questions: “Is a human being obliged to remain loyal to its nation and the country or to the society and the state?” and, most importantly, “Can one lead a valuable life beyond the national community?” According to Edith Stein, the human being is first of all to be faithful to God and then to its country. The last of the questions she answers positively: it is possible to lead a valuable life beyond a national community. The article discusses and justifies two theses, well reflected in Edith Stein’s beliefs: 1) the culture of a nation is decided not only by its inner life (e.g. social relations, economy, politics), but also by the attitude towards other nations (e.g. peaceful cooperation, brotherhood, friendliness); 2) humanity constitutes the fundamental and common community, which encompasses and forms the foundation for lesser communities. Both of the theses seem to sum up the humanistic intellectual attitude in the analyzed subject matter. As such, they are indispensable for the family, schools or other educational or cultural institutions in educational shaping of future generations.
PL
Rozważania fenomenologiczne Edith Stein zawarte w dziele Budowa osoby ludzkiej zainspirowały autorkę tekstu do ukazania dylematów antropologicznych wynikających z wydarzeń społecznych i naukowych trzech dekad XX wieku. Współczesna interpretacja dzieła niemieckiej fenomenolog prowadzi do odkrycia różnic terminologicznych wyrażających określone postrzeganie istoty ludzkiej. Główne antynomie, wyjaśnione w tekście, dotyczyły terminów: „człowiek”, „osoba”, „osobowość”, „osobnik”, „jednostka”, „indywidualność”, „indywiduum”, „obywatel”. Terminami, które preferuje Stein są „osoba”, „człowiek” i „indywiduum”, chociaż posługuje się również pojęciem „jednostka”. Udzielenie odpowiedzi na pytanie, w jakiej mierze osoba ludzka jest zdeterminowana przez swój byt społeczny, wymagało z kolei przeanalizowania pojęć socjologicznych, takich jak „wspólnota”, „ród”, „naród” (i „narodowość”), „państwo” (i „państwowość”), „społeczeństwo”, „ojczyzna”, „patriotyzm”. Uchwycenie podobieństw i różnic między nimi implikowało kolejne pytanie: czy człowieka obowiązuje wierność narodowi i ojczyźnie czy społeczeństwu i państwu, oraz skoncentrowanie się na dylemacie najistotniejszym: czy można prowadzić życie wartościowe poza obrębem wspólnoty narodowej? Edith Stein uważa, że człowieka obowiązuje przede wszystkim wierność Bogu, a następnie ojczyźnie. Na ostatnie z postawionych pytań odpowiada twierdząco: w pewnych warunkach społeczno-politycznych (wątpliwych pod względem etycznym lub moralnym) można, a nawet należy prowadzić życie wartościowe poza wspólnotą narodową. Wysunięte i uzasadnione w artykule tezy, znajdują odzwierciedlenie w poglądach Edith Stein. Pierwsza – o kulturze narodu decyduje nie tylko jego życie wewnętrzne (np. relacje społeczne, gospodarka, polityka), ale również stosunek do innych narodów (np. nastawienie na pokojowe współdziałanie; braterstwo, przychylność), oraz kolejna – podstawową powszechną wspólnotą obejmującą wszelkie mniejsze wspólnoty jest ludzkość, która stanowi również ich podwalinę – zdają się kwintesencją humanistycznego stanowiska intelektualnego w analizowanym zakresie tematycznym. Wychowawcze kształtowanie kolejnych pokoleń w rodzinie, szkole i innych instytucjach edukacyjnych bądź kulturalnych wymaga uważnego uwzględnienia tychże stwierdzeń
6

Społeczne i wychowawcze zasoby odpoczynku

100%
Żywczok A.
Pedagogika Społeczna
|
2015 (R. XIV)
|
issue 2(56)
71-86
PL
Celem autorki jest przybliżenie i przypomnienie istoty odpoczynku oraz jego wychowawczych zasobów w dobie kultu pracy i eskalacji takich problemów indywidualnych, jak: pracoholizm, nadpobudliwość psychoruchowa czy syndrom wypalenia zawodowego. Kwintesencję przekonań autorki stanowią główne tezy zawarte w stwierdzeniach dotyczących sposobów rozumienia odpoczynku jako: potrzeby psychicznej, prawa/ przywileju człowieka, czynnika samopoznania, samowychowania i samodoskonalenia, rezultatu pragnienia zachowania tożsamości, okazji do autorefleksji, aktywatora aksjologicznego, świadectwa troski o przetrwanie i rozwój człowieka, formy regeneracji fizycznej, psychicznej i duchowej człowieka, sposobu oddalenia się od napięć społecznych, „inicjatora” wewnętrznej przemiany. Autorka akcentuje, że pedagogiczna kategoria odpoczynku wiele wnosi nie tylko do pedagogiki pracy, pedagogiki rodziny i pedagogiki kultury, ale konstytuuje również współczesną pedagogikę religii i pedagogikę pomyślnej egzystencji. Wychowawcze, noetyczne, kulturowe, profilaktyczne i terapeutyczne funkcje odpoczynku są dziś nie do przecenienia.
EN
The author defines rest in analytical terms and reminds of its importance in the era of workaholism, psychomotor hyperexciatability and the syndrome of occupational burn-out. The author believes that rest must be understood as a mental need, a right and privilege of a human being and a promoter of: self-cognition, self-education and self-perfection, a result of a desire to preserve one’s identity, an opportunity for auto-reflection, an axiological activator, testimony of a humanitarian care for survival of human beings, a form of physical, mental and spiritual restoration of the human being, a way to distance oneself from social tensions and an initiator of inner transformation. The author lays emphasis on the fact that the pedagogical category of rest has a significant impact not only on occupational, family or cultural pedagogies, but also on the pedagogies of religion and the pedagogies of successful existence. The upbringing, noetic, prophylactic and therapeutic functions of rest are of great value today.
7
Content available remote

Przeciw zniewoleniu człowieka i narodów. Aksjologiczny aspekt posłannictwa Sługi Bożego księdza Franciszka Blachnickiego

100%
Żywczok A.
Paedagogia Christiana
|
2023
|
vol. 2/51
55-91
PL
Artykuł stanowi rekonstrukcję biograficzną oraz propozycję interpretacji tej części dziedzictwa ks . Franciszka Blachnickiego, która dotyczy problematyki wolności i wyzwolenia, mieszczących się w specyfice aksjologii . Zaprezentowaniu wyników ba-dań służy odpowiednia struktura artykułu . W jego części początkowej sprecyzowano zasadnicze pojęcia, podano założenia metodologiczne, a także nakreślono wizerunek ks . Franciszka Blachnickiego jako człowieka wolnego po to, by fakty biograficzne usytu-ować w szerszym kontekście . Następnie dokonano uściśleń, w wyniku których ukazano jego pojmowanie wolności indywidualnej i procesu wyzwolenia . Wyodrębniono oraz opisano ich przeciwieństwa (z genealogią), takie jak swawola, niewola i zniewolenie, odnalezione w dorobku Blachnickiego . Przekaz ten wzbogacono wskazówkami, które można uznać za sugestie etyczne, społeczne i wychowawcze Blachnickiego skierowane do współczesnych ludzi . Spuścizna ta stanowi oryginalne, inspirujące studium du-chowe, dlatego warto zadbać o odpowiednie odczytywanie przez kolejne pokolenia zawartego w nim pouczenia oraz przesłania .
EN
The article is a biographical reconstruction and a proposal for the interpreta-tion of that part of the legacy of Father Francis Blachnicki which concerns the issues of freedom and liberation, falling within the specifics of axiology . The presentation of the research findings is served by the appropriate structure of the article . In its initial part, the fundamental concepts are clarified, methodological assumptions are given, and the image of Father Francis Blachnicki as a free man is outlined in order to place the biographical facts in a broader context . Subsequently, clarifications are made, as a result of which his understanding of individual freedom and the process of liberation are shown . Their opposites (with genealogy), such as swagger, bondage and enslavement, found in Blachnicki’s oeuvre, are isolated and described . The message was enriched with hints that can be considered as Blachnicki’s ethical, social and educational sug-gestions addressed to people in the contemporary context . This legacy is an original and inspiring spiritual study, so it is worth ensuring that the instruction and message contained in it are properly understood by future generations .
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.