Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 11

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1

The superordination relation and the symmetry of verbal associations in selected parts of the mental lexicon

100%
Mikołajczak-Matyja N.
Psychology of Language and Communication
|
2010
|
vol. 14
|
issue 2
15-35
EN
The paper discusses the role of the superordination relation in the semantic organization of the mental lexicon. The method of three consecutive free association tests (reactions from the previous test are stimuli in the next one, so lists of stimuli are prepared for each respondent separately) was used to determine the role of different kinds of semantic relations in building some fragments of the lexicon. A detailed semantic analysis made in 1200 recurrent (symmetrical) and non-recurrent "chains" built with associations given by 50 secondary school students (Polish language users) revealed the relative importance of the superordination relation as a factor connecting elements of the mental lexicon: the hyponymy/hyperonymy relation occurs more regularly in various lexicon parts than other paradigmatic relations.
2
Publication available in full text mode
Content available

BADANIE ROLI CZYNNIKA NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI W TWORZENIU UMYSŁOWEJ REPREZENTACJI KATEGORII ZŁOŻONEJ

100%
Mikołajczak-Matyja N.
Forum Pedagogiczne
|
2016
|
issue 1
81-100
PL
Artykuł stanowi przyczynek do badań nad integracją poprzez sugestię uzupełnienia ich o badania psychosemantyczne, których przedmiotem są mentalne reprezentacje kategorii osób niepełnosprawnych. Proponuje się tu badanie struktury kategorii odnoszących się do podgrup osób niepełnosprawnych, podlegających tzw. wielokrotnej opresji. Kategorie takie należy rozpatrywać jako złożone, stanowiące subkategorie więcej niż jednej kategorii nadrzędnej/prostej, a strukturę kategorii złożonej można ujmować w terminach stopnia podobieństwa do każdej z kategorii nadrzędnych. W artykule przedstawiono przykład badania psychosemantycznego dotyczącego kategorii kobiet niepełnosprawnych. Niepowtarzalna specyfika opresji, charakterystyczna dla tej podgrupy, wyznaczająca budowę kategorii złożonej i jej związek z kategoriami nadrzędnymi (kategorią kobiety i osoby niepełnosprawnej), wynika z postrzegania dysfunkcji jako czynnika oddalającego kobiety niepełnosprawne od prototypowej kobiecości, utrudniającego pełnienie tradycyjnych ról kobiecych. Wyniki badania testem skojarzeń i testem skal potwierdzają duże różnice między kategorią kobiet z niepełnosprawnością i ogólną kategorią kobiety, a jednocześnie znacznie silniejszą i dominującą rolę czynnika niepełnosprawności w budowie tej kategorii złożonej.
EN
The paper makes a contribution to the problem of integration by suggesting the possibility of including into the spectrum of research on issues related to integration psychosemantic analyses - the study of mental representations of categories related with disability. A method of analysing the structure of categories of subgroups of disabled people (which are subject to the so called “multiple oppression”) is proposed. Such type of categories should be analysed as compound categories subordinate to two or more superordinate/simple categories, and the structure of the compound category should be examined in terms of the degree of its similarity to each superordinate category. The example of psychosemantic research on the category of disabled women is presented. The unique specifics of oppression typical for this subgroup of disabled people, determining the structure of the compound category and its relations with superordinate categories (a woman and a disabled person), can be seen as the result of treating dysfunction as a factor creating a gap between disabled women and prototypical femininity by hindering the effective fulfilment of traditional female roles. The results of the presented study – test of associations and test of scales – confirm a very large difference between the narrower category of disabled woman and the more general category of woman as well as the much stronger and dominant role of the disability factor in the process of building the representation of the compound category.
3
Publication available in full text mode
Content available

Wartość korpusów językowych jako materiału do badania stereotypów osób z niepełnosprawnością: porównanie wyników zastosowania narzędzia Kolokator ze zbiorem asocjacji słownych

100%
Mikołajczak-Matyja N.
Niepełnosprawność
|
2020
|
issue 38
15-30
EN
The value of language corpora as a material for studying stereotypes of people with disabilities: comparison of the results of using the Kolokator tool with a set of verbal associations The article presents an attempt to determine the possibility of using tools and materials from language corpora to discover the content of the stereotype related to the category of disability. The starting point for the analysis was obtaining, using the Kolokator tool, a set of words adjacent to the word invalid in the texts of the National Corpus of Polish. This set was compared with reactions obtained in the association test in a group of forty Polish users. Common and separate parts of the set of collocates and set of associations were distinguished. Based on the analysis of contexts, basic thematic spheres (semantic preferences) were identified for the use of the word invalid in corpus resources. It was found that the search of corpus data by Kolokator results in an image shaped by the social perspective, indicating: the role of the group and the type of disability, participation of invalids in cooperatives and unions, the necessity to meet the needs of disabled people, matters of their work and rights. Data obtained from the association study can confirm the significance of some collocates and emphasize the role of some thematic spheres, and can also enrich the picture with abstract, emotional-evaluative terms indicating factors important for shaping the evaluation aspects of the disability stereotype.
PL
Artykuł przedstawia próbę określenia możliwości wykorzystania materiałów z korpusów językowych oraz narzędzi korpusowych do odkrywania treści stereotypu związanego z kategorią inwalidztwa. Punktem wyjścia analiz było pozyskanie, za pomocą narzędzia Kolokator, zbioru wyrazów sąsiadujących bezpośrednio ze słowem inwalida w tekstach Narodowego Korpusu Języka Polskiego. Zbiór ten porównano z reakcjami uzyskanymi w badaniu skojarzeniowym przeprowadzonym w grupie czterdziestu użytkowników języka polskiego. Wyodrębniono części wspólne i odrębne zbioru kolokatów i zbioru skojarzeń. Na podstawie analizy kontekstów wyodrębniono podstawowe sfery/kręgi tematyczne (semantyczne preferencje) stosowania słowa inwalida w zasobach korpusowych. Stwierdzono, że przeszukiwanie danych korpusowych przez Kolokator daje w efekcie obraz kształtowany przez perspektywę społeczną, wskazujący na: rolę grupy i rodzaju inwalidztwa, przynależność inwalidy do spółdzielni i związków, konieczność zaspokajania potrzeb inwalidów, sprawy ich pracy i uprawnień. Dane otrzymane z badania skojarzeniowego mogą potwierdzić istotność niektórych kolokatów oraz podkreślić rolę niektórych kręgów tematycznych, a także mogą wzbogacić obraz o określenia abstrakcyjne, emocjonalno-oceniające, wskazujące czynniki istotne dla kształtowania ewaluacyjnych aspektów stereotypu inwalidztwa.
4
Publication available in full text mode
Content available

Umiejętność odtwarzania hierarchii typu hiponimicznego przez niewidomych i widzących użytkowników języka

100%
Mikołajczak-Matyja N.
Investigationes Linguisticae
|
2006
|
vol. 13
150-170
EN
The ability to reconstruct hierarchical semantic structures by blind and sighted average language users. The present paper concerns the hierarchically organised semantic structure of the mental lexicon. The structure of hierarchical series of nouns constructed for 75 Polish nouns by 116 subjects (58 blind and 58 sighted) was analysed and compared.
PL
The ability to reconstruct hierarchical semantic structures by blind and sighted average language users. The present paper concerns the hierarchically organised semantic structure of the mental lexicon. The structure of hierarchical series of nouns constructed for 75 Polish nouns by 116 subjects (58 blind and 58 sighted) was analysed and compared. 
5
Content available remote

Skojarzenia słowne niewidomych i widzących użytkowników języka polskiego – studium porównawcze

100%
Mikołajczak-Matyja N.
Investigationes Linguisticae
|
2004
|
vol. 11
1-17
PL
Verbal associations of blind and sighted users of the Polish language – a comparative study. The present paper concerns the role of visual perception in the cognitive (verbal and nonverbal) functioning of people. Verbal associations (free associations) given for 75 Polish nouns by 116 subjects (58 blind people and 58 sighted people) were analysed and compared.
6
Publication available in full text mode
Content available

Umiejętność poszukiwania hiperonimów o wysokim poziomie ogólności przez osoby niewidome i widzące

100%
Mikołajczak-Matyja N.
Investigationes Linguisticae
|
2004
|
vol. 10
68-88
PL
The ability of searching for hypernyms with a high degree of generality by persons with impaired eyesight and the blind is thoroughly described. The present paper concerns the hierarchically organised structure of the mental lexicon. The final elements of hierarchical series of hypernyms constructed for 75 Polish nouns by 116 subjects (58 blind people and 58 sighted people) were analysed and compared.
7

The Associative Structure of the Mental Lexicon: Hierarchical Semantic Relations in the Minds of Blind and Sighted Language Users

100%
Mikołajczak-Matyja N.
Psychology of Language and Communication
|
2015
|
vol. 19
|
issue 1
1-18
EN
This paper concerns the role of hierarchical semantic relations: class inclusion and partwhole relations as factors organising the mental lexicon, and the dependence of their importance on visual perception and visual memories, as demonstrated by the results of a free association task. 58 blind and 58 sighted language users were instructed to give associations for a list of 75 Polish nouns. Semantic analysis showed that more than 40% of the whole corpus of answers was related to stimuli through the part-whole or class inclusion relations. The results of the analysis indicated many similarities, concerning both types of relations, in the feedback obtained from the blind and sighted respondents. However, the blind participants showed a significantly stronger tendency to respond with inclusive terms (hyperonyms of the stimuli) than the sighted respondents. Th e results were interpreted in terms of the specificity of the compensation processes.
8
Content available remote

Hierarchiczne uporzadkowanie słownictwa a tradycyjna leksykografia

100%
Mikołajczak-Matyja N.
Investigationes Linguisticae
|
2005
|
vol. 12
17-32
EN
The paper concerns the role of class inclusion (relation of hyponymy) in structures of paradigmatic dictionaries, especially of thesauri (onomasiological dictionaries). Macrostructures of some French, English and Polish thesauri were analysed and compared.
PL
The paper concerns the role of class inclusion (relation of hyponymy) in structures of paradigmatic dictionaries, especially of thesauri (onomasiological dictionaries). Macrostructures of some French, English and Polish thesauri were analysed and compared.
9
Publication available in full text mode
Content available

Funkcje par wyrazów ze zbiorów opozycji semantycznych wieloczłonowych w zdaniach z tekstów Narodowego Korpusu Języka Polskiego

100%
Mikołajczak-Matyja N.
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
|
2023
|
vol. 58
PL
W artykule podjęto próbę sprawdzenia, czy pary wyrazów ze zbiorów opozycji semantycznych wieloczłonowych pełnią w zdaniach takie same funkcje, jak pary stanowiące silne opozycje semantyczne dwuczłonowe. Do analizy wybrano sześć par rzeczownikowych: lato/zima, ręka/noga, kot/pies, kawa/herbata, spodnie/spódnica i telefon/list. Ze zrównoważonego podkorpusu Narodowego Korpusu Języka Polskiego wyselekcjonowano 1200 zdań, w których współwystępują człony jednej z tych sześciu par. Przedstawiono zestaw dziewięciu podstawowych funkcji, wykorzystywany w ostatnich dziesięcioleciach w pracach dotyczących różnych języków. Funkcje wyodrębniane są poprzez określenie wzajemnej relacji między członami pary na podstawie analizy semantyczno-składniowej kontekstu bezpośredniego i ustalenia znaczenia całego zdania. Niniejsze badanie potwierdziło użyteczność prawie wszystkich funkcji z zestawu do opisu sposobu użycia badanych par w zdaniach z korpusu. Ponadto stwierdzono, że w obecnym badaniu najsilniejsze są te same dwie funkcje co w analizach tego typu dotyczących silnych opozycji binarnych.
EN
The article attempts to investigate whether pairs of words from sets of non-binary semantic oppositions perform the same functions in sentences as strong semantic binary oppositions. Six noun pairs were selected for analysis: summer/winter, arm/leg, cat/dog, coffee/tea, trousers/skirt and telephone/letter. A total of 1,200 sentences in which members of one of these six pairs co-occur were analysed; they were selected from the balanced sub-corpus of the National Corpus of Polish. A set of nine basic functions is presented, which has been applied in works on various languages in recent decades. The functions are identified by determining the mutual relationship between the members of the pair, based on the semantic-syntactic analysis of the immediate context and the meaning of the whole sentence. The present study confirms the usefulness of almost all the functions from the set for describing the way the analysed pairs are used in the sentences from the corpus. Apart from this, it was found that the same two functions are the strongest in the present study as in this type of analysis concerning strong binary oppositions.
10
Publication available in full text mode
Content available

Skojarzenia werbalne w Narodowym Korpusie Języka Polskiego: przyczynek do badań nad werbalnym stereotypem "inwalidy"

100%
Mikołajczak-Matyja N.
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
|
2021
|
vol. 56
PL
W ostatnich dziesięcioleciach wzrasta rola badań korpusowych w językoznawstwie i naukach pokrewnych. Wyszukiwanie i analiza kolokacji i konkordancji określonej jednostki leksykalnej, pozwalające na określenie jej preferencji semantycznej i prozodii semantycznej, mogą stanowić narzędzie badania stereotypów, rozumianych jako nadmiernie uogólnione i uproszczone oceniająco-afektywne obrazy fragmentu rzeczywistości nazywanego przez daną jednostkę leksykalną. Celem analizy przedstawionej w artykule jest weryfikacja zasadności uzupełniania badań opartych na analizie zasobów korpusowych danymi uzyskanymi w teście skojarzeń swobodnych. Przeprowadzona analiza dotyczy jednostki leksykalnej inwalida, jako nazwy pojęcia podlegającego silnej stereotypizacji. W zasobach liczącego około 250 milionów słów podkorpusu zrównoważonego Narodowego Korpusu Języka Polskiego poszukiwano reakcji skojarzeniowych na hasło inwalida podanych przez minimum 2 osoby z 40-osobowej grupy użytkowników języka polskiego. Sprawdzono w korpusie współwystępowanie wyrazu inwalida kolejno z każdym z 33 uzyskanych skojarzeń, używając do tego celu narzędzia szukającego kontekstów (konkordancji) zawierających oba wyrazy – inwalida i skojarzenie – w odstępie 0 oraz ≤5. Wykazano, że test skojarzeniowy może w sposób istotny uzupełniać analizy korpusowe poprzez: dostarczanie ważnych elementów prozodii semantycznej, których nie ma w wynikach analiz korpusowych, ukierunkowanie wyszukiwania konkordancji oraz wskazywanie elementów najważniejszych dla znaczenia badanego wyrazu.
EN
The role of corpus research in linguistics and in related fields of study has increased in recent decades. Searching for and analysis of collocations and concordances of a lexical unit, which makes it possible to determine its semantic preferences and semantic prosody, can be a tool for studying stereotypes, understood as overly generalized and simplified evaluative and affective images of a fragment of reality named by the lexical unit. The aim of this article is to verify the validity of supplementing studies based on the analysis of corpus resources with data obtained in free association tests. The study focuses on the lexical unit inwalida ‘an invalid’ as the name of a concept which may be subject to strong stereotyping. The resources of the balanced sub-corpus of the National Corpus of Polish, consisting of about 250 million words, were searched for associative responses to the word inwalida given by at least 2 people from a group of 40 Polish speakers. In the corpus, the co-occurrence of the word inwalida was checked with each of the 33 obtained associations, using a search tool to identify the contexts (concordances) containing both words – inwalida and the association – with an interval of 0 and ≤5. The results of the study indicate that an association test can be a significant complement to corpus data analyses: it can provide important elements of semantic prosody which are not found in corpus analysis results, it can guide concordance search and it can indicate the elements which are the most important for the meaning of the examined word.
11
Content available remote

Introduction

45%
Mikołajczak-Matyja N., Karpiński M.
Lingua Posnaniensis
|
2015
|
vol. 56
|
issue 1
7-11
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.