Search results

1

The Biblical Word of Animals

100%

Wajda A. M.

Ruch Biblijny i Liturgiczny

|

2013

|

vol. 66

|

issue 4

PL

Liczne wzmianki o zwierzętach na kartach Biblii są potwierdzeniem dobrej znajomości świata przyrody przez autorów natchnionych. W odniesieniu do obowiązującej obecnie klasyfikacji organizmów żywych i metod badawczych, jakimi posługuje się współczesna zoologia, nie mają one charakteru dociekań naukowych. Świadczą natomiast o umiejętności wnikliwej obserwacji zwierząt, czego wyrazem jest nie tylko znajomość wyglądu przedstawicieli poszczególnych gatunków, ale także specyficznych zachowań związanych ze sposobem ich życia. Dotyczy to nie tylko zwierząt udomowionych i hodowanych przez człowieka w celu pozyskania mięsa, mleka, skór oraz siły roboczej, ale i dzikich reprezentantów świata fauny. Biblijne wzmianki o tych ostatnich odnoszą się do gatunków postrzeganych jako szczególnie niebezpieczne dla człowieka i zwierząt domowych, do których zaliczyć należy lwy, wilki, niedźwiedzie, lamparty czy węże. Wśród biblijnych dzikich zwierząt są również takie, które swym wyglądem i zręcznością budziły podziw, czego przykładem są odniesienia do gazeli, jeleni, koziorożców, a nawet gołębi. Równocześnie należy podkreślić, że ten bogaty świat zwierzęcy jest jedynie barwnym tłem dla biblijnej historii zbawienia oraz narzędziem pomocnym w przekładaniu orędzia Boga na język ludzki. Dlatego poznanie znaczenia i symboliki zwierząt pojawiających się na kartach Pisma Świętego pozwala współczesnemu człowiekowi lepiej zrozumieć perykopy biblijne, w których są one przywoływane.

EN

Numerous references to animals in the Bible show that biblical authors had a broad knowledge of nature. According to the current classification of living organisms and method of research used by modern zoology, it is stated that these observations do not have the characteristics of scientific research. In spite of this, they are the evidence of the clear-sighted observation of animals, which is reflected not only in the knowledge of the appearance of individual species, but also of specific behaviours related to their way of life. It concerns not only domestic animals, raised for the purpose of gaining meat, fur, hide and labour, but also wild representatives of the fauna. Bible references concerning the latter apply to the species perceived as highly dangerous to man and domestic animals, i.e.: lions, wolves, bears, leopards or snakes. Amongst the Bible animals one can distinguish these which aroused admiration because of their appearance, such as gazelle, deer, ibex or dove. At the same time, it is essential to emphasise the fact that this rich animal world is just a vivid background of the biblical story of Salvation and a tool used to translate God’s address into human language. For this reason, the knowledge of animal symbolism in the Sacred Scripture makes more accurate understanding of the pericopes possible.

2

X Walne Zebranie Biblistów Polskich oraz 51. Sympozjum Biblistów Polskich (Toruń, 17–19 września 2013)

100%

Wajda A. M.

Ruch Biblijny i Liturgiczny

|

2014

|

vol. 67

|

issue 2

3

Metafory zwierzęce w Błogosławieństwie Jakuba (Rdz 49, 1-28)

100%

Wajda A. M.

Collectanea Theologica

|

2018

|

vol. 88

|

issue 4

53-73

EN

The relatively numerous references to animals in the blessing of Jacob(Gen 49: 1-28) show that the biblical author had a broad knowledge of nature.According to the current classification of living organisms and method ofresearch used by modern zoology, it is stated that these observations donot have the characteristics of scientific research. In spite of this, they arethe evidence of the clear-sighted observation of animals, which is reflectednot only in the knowledge of the appearance of individual species, but alsoof specific behaviours related to their way of life. It concerns not only domesticanimals, like the ass (cf. Gen 49: 14), but also wild representativesof the fauna. References concerning the latter apply to the species perceivedas highly dangerous to man and domestic animals, that is the lion(cf. Gen 49: 9), snake (cf. Gen 49: 17) or wolf (cf. Gen 49: 27). Amongstthe animals mentioned in the blessing of Jacob one can also distinguishthose which aroused admiration because of their appearance, such as thedoe (cf. Gen 49: 21). At the same time, it is essential to emphasise the factthat the wealth of animal metaphors is just a tool used to translate “God’saddress” into human language.

4

Floksy wiechowate (Phlox paniculata L.) w ogrodach Podkarpacia

100%

Wajda A. M.

Rocznik Przemyski

|

2012

|

vol. 48

|

issue 3: Nauki Przyrodnicze

45-55

EN

Having its origin in North America, phlox paniculata (Phlox paniculata L.) is often grown in home gardens of Podkarpacie. Its popularity is so big that it can be called the basic perennial selection. Several factors contributed to this. Most importantly these are: ease in obtaining its seedlings, large decorative values and a tradition to cultivate this perennial. Phlox grown in those gardens come mainly from a neighborhood exchange. They are propagated by root cuttings. Thus, through a long and natural selection of phlox clones in the described region, ‘a local range of varieties’, well adapted to local environmental conditions, has been established. Moreover, a decorativeness of inflorescences and a long flowering period of these perennials (depending on variety lasting from 2 to 3 months) contributed to the fact that since the end of 19th century, phlox paniculata is widely planted at the front site of traditional rural gardens.

5

W trosce o Matkę Ziemię. Zarys biblijnego tła encykliki „Laudato si’”

100%

Wajda A. M.

Verbum Vitae

|

2017

|

vol. 31

241-266

EN

The following article presents an outline and examination of the biblical background of the encyclical "Laudato si’". These biblical-ecological issues are considered especially in Chapter II of the encyclical, which is entitled "The Gospel of Creation". According to Pope Francis, the passages in Genesis relating to human dominion over the created world cannot be understood as justification for the unbridled exploitation of nature. In fact, the encyclical does not attempt to offer an exhaustive presentation of the biblical theology of creation, but, significantly, this church document emphasizes the importance of human agency in a world created by God. Man is supposed to be a good manager and host, the gardener of the Earth, who oversees its welfare in order to preserve nature and the planet for future generations.

PL

W artykule przedstawiono zarys biblijnego tła encykliki Laudato si’. Papież Franciszek koncentruje się zasadniczo w swoich rozważaniach na temat zagadnień biblijno-ekologicznych w drugim rozdziale niniejszej encykliki, zatytułowanym „Ewangelia stworzenia”. Według papieża teksty z Księgi Rodzaju odnoszące się do ludzkiej dominacji nad światem stworzonym nie mogą być rozumiane jako uzasadnienie dla nieokiełznanej eksploatacji natury. W prawdzie encyklika nie stara się oferować wyczerpującej prezentacji biblijnej teologii stworzenia, to jednak podkreśla ona znaczenie misji ludzi w świecie stworzonym przez Boga. Człowiek powinien być dobrym administratorem, gospodarzem, ogrodnikiem Ziemi, który troszczy się o jej dobrostan, aby ocalić przyrodę i planetę dla przyszłych pokoleń.

6

Zoomorficzne aspekty obrazu Boga w Piśmie Świętym związane z bydłem domowym (Bos taurus taurus)

100%

Wajda A. M.

Verbum Vitae

|

2017

|

vol. 32

177-213

EN

The present article examines the motif of cattle (Bos taurus taurus) as it was employed by biblical authors for the purpose of depicting God’s qualities and actions. The main aim of the study is to show the zoological and cultural background of the biblical symbols as it is rooted in the breeding and raising of domestic cattle. Namely, it is very probable that certain characteristics of cattle, such as their power, vitality and independence, were the stimulus for referring their image to God. The paper consists of the following parts: (1) a short report on the role of cattle in the beliefs and rituals of the ancient Near East, Greece and Rome; (2) an explanation as to how an ancient people’s knowledge of farm animals influenced their representing the power of God with the symbol of a bull; and (3) the presentation of selected issues concerning the biblical meaning of the horns of cattle.

PL

Niniejszy artykuł podejmuje zagadnienie motywu bydła domowego (Bos taurus taurus), który przez autorów biblijnych został wykorzystany do przedstawienia przymiotów Boga i Jego działania. Głównym celem tego studium jest wskazanie zoologicznych i kulturowych podstaw symboliki biblijnej związanej z hodowlą wspomnianego gatunku. Jest bowiem wysoce prawdopodobne, iż takie cechy bydła, jak siła, żywotność czy niezależność stały się główną przyczyną odniesienia jego obrazu do Boga. Kolejne punkty tego opracowania zawierają: (1) krótkie omówienie roli bydła domowego w wierzeniach i obrzędach starożytnego Bliskiego Wschodu, antycznej Grecji i Rzymu, (2) wyjaśnienie, dlaczego dobra znajomość tych zwierząt hodowlanych, jaka niewątpliwie cechowała starożytnych, zaowocowała uczynieniem z byka symbolu mocy Boga, (3) prezentację niektórych kwestii związanych z biblijną symboliką rogów bydlęcych.

7

Apfia – adresatka Listu do Filemona

100%

Wajda A. M.

Ruch Biblijny i Liturgiczny

|

2017

|

vol. 70

|

issue 1

EN

Mentioning Aphia as an addressee of the Letter to Philemon is an important part of considering women’s duties in the early Christian communities. It turns out, that in spite of the role as housewives and mothers frequently assigned to them, some of them became also close and important co-workers of St. Paul. Therefore, contrary to certain opinions of feminist theologians, the Apostle of Nations seems to be the least chauvinist writer of his age. In addition to Apphia, who undoubtedly played an important role in the life of community gathering at Philemon’s home, it is also necessary to mention Priscilla (Acts 18 : 1 ff.), Lydia (Acts 16 : 11–14 ff.) and Phoebe (Romans 16 : 1 ff.). They were St. Paul’s closest collaborators. The service of these women shows that thanks to Christianity, contemporary social divisions had been overcome. The divisions have completely lost their significance or have changed their character, due to overworking them in the spirit of Gospel.

PL

Wymienianie Apfii jako adresatki Listu do Filemona wpisuje się mocno w zagadnienie posługi kobiet w pierwszych wspólnotach chrześcijańskich. Okazuje się bowiem, że pomimo powszechnie przypisanej im roli gospodyń domowych i matek, niektóre z nich stały się także bliskimi i znaczącymi współpracownicami św. Pawła. Dlatego też, wbrew pewnym opiniom teologów feministycznych, Apostoł Narodów jawi się nam jako najmniej szowinistyczny pisarz swej epoki. Obok Apfii, która niewątpliwie odgrywała ważną rolę w życiu wspólnoty gromadzącej się w domu Filemona, wymienić trzeba także Pryscyllę (Dz 18, 1nn), Lidię (Dz 16, 11–14nn) oraz Febe (Rz 16, 1nn). Są to najbliższe współpracownice św. Pawła. Posługa tych kobiet pokazuje, że wraz z chrześcijaństwem zostają przezwyciężone dotychczasowe podziały społeczne. Zupełnie przestają mieć one znaczenie lub przybierają inny charakter, co wynika z przepracowania ich w duchu orędzia Ewangelii.

8

Przyczynek do metodyki tłumaczenia terminów zoologicznych w tekstach biblijnych na przykładzie wybranych gatunków ssaków (Mammalia)

100%

Wajda A. M.

Ruch Biblijny i Liturgiczny

|

2011

|

vol. 64

|

issue 3

EN

Translation of zoological terms occurring in the biblical texts, from Hebrew or Greek into Polish, may cause difficulties to translators. The aim of this paper is to show what a translator of biblical books should pay attention to, in order to remain faithful to the intentions of the inspired author and to a contemporary knowledge about the fauna of the Holy Land. In case a word in an original text of the Scripture could not be assign clearly to a certain species of animal the inspired author meant, firstly the word should be considered in a wider context of the text that is being translated. This allows, among others, to state whether the text is dealing with a wild or a domesticated animal. Then it should be answered if the natural range of this animal (especially wild species) covered an area of Asia Minor and North Africa in biblical times. Such knowledge brings zoogeography, a field of science which investigate and describe the change of ranges of animal species. As far as domesticated species are concerned, it is important to determine the time and place of domestication and ways of uses of domesticated animals in the area. In this case another branch of zoology, called zooarchaeology, can be helpful. Translation of zoological terms can be facilitated also by referring to structurally related to them words, used in other Semitic languages – Akkadic, Ugaritic, and Arabic, in which similar-sounding names of animals survived. Therefore, a consultation with a biblical linguist is essential to obtain an important completion to an analysis of the word, especially on natural science level. While translating, it is necessary also to take into account literary and historical context of particular biblical pericopes, which contain references to animals, what was presented on the example of translation problems with Hebrew words taḥaš and qippōd.

PL

Przekład terminów zoologicznych występujących w tekstach biblijnych z języka hebrajskiego czy greckiego na język polski może nastręczać tłumaczom wielu trudności. Dlatego celem tego artykułu jest pokazanie, czym w pracy translacyjnej powinni kierować się tłumacze ksiąg biblijnych, aby pozostać wiernymi zamierzeniom autora natchnionego oraz współczesnej wiedzy na temat fauny Ziemi Świętej. W przypadku, gdy słowo oryginalne występujące w tekście Pisma Świętego nie pozwala jednoznacznie stwierdzić, o jaki gatunek zwierzęcia chodziło autorowi natchnionemu w pierwszej kolejności, należy je przeanalizować w szerszym kontekście tłumaczonego tekstu. Pozwala to m. in. stwierdzić, czy w opracowywanym tekście ma się do czynienia ze zwierzęciem dzikim, czy udomowionym. Następnie należy znaleźć odpowiedź na pytanie, czy w czasach biblijnych naturalny zasięg występowania danego zwierzęcia (dotyczy to głównie gatunków dzikich) obejmował obszar Azji Mniejszej i północnej Afryki. Tu pomocna jest zoogeografia badająca i opisująca zmiany zasięgów występowania poszczególnych gatunków zwierząt. Natomiast w odniesieniu do gatunków hodowanych przez człowieka ważne jest określenie czasu i miejsca ich udomowienia oraz sposobów użytkowania zwierząt udomowionych na danym obszarze. Zajmuje się tym inna gałąź zoologii - archeozoologia. W przekładzie terminów zoologicznych pomaga także odwoływanie się do pokrewnych im w innych językach semickich - akkadyjskim, ugaryckim czy arabskim, w których zachowały się podobnie brzmiące nazwy zwierząt. Tutaj wskazana jest konsultacja z językoznawcą biblijnym, która stanowi ważne uzupełnienie do analizy danego słowa na gruncie przyrodniczym. W pracy translacyjnej konieczne jest także uwzględnienie kontekstu literacko-historycznego poszczególnych perykop biblijnych, w których pojawiają się odniesienia do zwierząt, co pokazano na przykładzie problemów z tłumaczeniem hebrajskiego słowa taḥaš oraz qippōḏ.

9

Biblijne dziedzictwo Izraela w medycynie

100%

Wajda A. M.

Ruch Biblijny i Liturgiczny

|

2018

|

vol. 71

|

issue 3

EN

God gave the Jews a number of commandments, but their medical significance has started to become appreciated only in recent years. They were given the following health laws: regular rest and relaxation, suitable food, cleanliness, isolation when infected with a contagious disease, circumcision, and marriage regulations. It has been suggested that the insistence on circumcision has led to a very low incidence of cervical cancer among Jewish women, and that the decrees related to marriage have been helpful in containing the spread of a number of hereditary diseases.

PL

Bóg dał Żydom szereg przykazań, a ich medyczne znaczenie zostało docenione dopiero w ostatnich latach. Dostali oni następujące przepisy zdrowotne: regularny odpoczynek i relaks, odpowiednie jedzenie, czystość, izolacja w przypadku choroby zakaźnej, obrzezanie i rozporządzenia małżeńskie. Sugeruje się, że nacisk na obrzezanie doprowadził do bardzo niskiej zachorowalności na raka szyjki macicy u Żydówek, a przepisy dotyczące życia małżeńskiego, okazały się być bardzo pomocne w prewencji wielu chorób dziedzicznych.

10

XII Walne Zebranie Stowarzyszenia Biblistów Polskich oraz 53. Sympozjum Biblistów Polskich (Toruń, 22–24 września 2015)

100%

Wajda A. M.

Ruch Biblijny i Liturgiczny

|

2016

|

vol. 69

|

issue 4

11

Otoczenie przyrodnicze kapliczek, figur i krzyży przydrożnych na Pogórzu Przemyskim – studium literaturowe

100%

Wajda A. M.

Rocznik Przemyski

|

2014

|

vol. 50

|

issue 4: Nauki Przyrodnicze

67-78

EN

Characteristics of shrines and wayside crosses were presented in the article. Based on library query and preliminary field inventory of these objects (Przemysl Foothills, Fredropol borough), the description in terms of their typology and role in the landscape, including their natural surroundings, was done. Shrines, statues and wayside crosses, with the accompanying flora, are inseparable part of a natural and cultural environment. There are also witnesses of local history. Therefore, an inventory with specifying plant species, consequent protection and maintenance at the place of erection, should be provided.

12

Herod Wielki – władca różnie postrzegany. Tradycja chrześcijańska a historia

100%

Wajda A. M.

Facta Ficta. Journal of Theory, Narrative & Media

|

2021

|

vol. 8

|

issue 2

261-279

EN

The purpose of this paper is to try to show the factors that influence the complexity of perception of the figure of Herod the Great (73-4 B.C.), king of the small Jewish state Judaea in the last three decades before the common era, in Christian tradition and history. The issue will be presented based on biblical sources, works of ancient writers and literature. The basic biblical source will be the exegesis of the pericope about the slaughter of Bethlehem boys up to two years old ordered by Herod the Great, contained in the Gospel according to Matthew (Mat: 2, 16-18). In turn, the fundamental historical information about the reign of this king is provided by Josephus Flavius, a Jewish historian from the first century. The most important ancient source for the rule of Herod written by Flavius Josephus is the Jewish War and the Jewish Antiquities. Both books are based on the history of Nicolaus of Damascus, king Herod's personal secretary. It is very important to verify a great deal of information about Herod the Great. Historians have re-assessed long-held negative opinion about this king and now credit his reign as having had at least some positive effects on Jews and Judaism in his kingdom. They will also be presented in this chapter.

13

Słownik Bonawenturiański. Filozofia – teologia – duchowość, ed. Romuald H. Kośla OFM. Instytut Studiów Franciszkańskich, 2022, ss. 968. ISBN: 978-83- 9625-141-1.

100%

Wajda A. M.

Roczniki Humanistyczne

|

2022

|

vol. 70

|

issue 8

185-189

Refine search results

6 Ruch Biblijny i Liturgiczny

2 Rocznik Przemyski

2 Verbum Vitae

1 Collectanea Theologica

1 Facta Ficta. Journal of Theory, Narrative & Media

1 Roczniki Humanistyczne

13 Wajda A. M.

1 2022

1 2021

1 2019

1 2018

3 2017

1 2016

2 2014

1 2013

1 2012

1 2011

The Biblical Word of Animals

X Walne Zebranie Biblistów Polskich oraz 51. Sympozjum Biblistów Polskich (Toruń, 17–19 września 2013)

Metafory zwierzęce w Błogosławieństwie Jakuba (Rdz 49, 1-28)

Floksy wiechowate (Phlox paniculata L.) w ogrodach Podkarpacia

W trosce o Matkę Ziemię. Zarys biblijnego tła encykliki „Laudato si’”

Zoomorficzne aspekty obrazu Boga w Piśmie Świętym związane z bydłem domowym (Bos taurus taurus)

Apfia – adresatka Listu do Filemona

Przyczynek do metodyki tłumaczenia terminów zoologicznych w tekstach biblijnych na przykładzie wybranych gatunków ssaków (Mammalia)

Biblijne dziedzictwo Izraela w medycynie

XII Walne Zebranie Stowarzyszenia Biblistów Polskich oraz 53. Sympozjum Biblistów Polskich (Toruń, 22–24 września 2015)

Otoczenie przyrodnicze kapliczek, figur i krzyży przydrożnych na Pogórzu Przemyskim – studium literaturowe

Herod Wielki – władca różnie postrzegany. Tradycja chrześcijańska a historia

Słownik Bonawenturiański. Filozofia – teologia – duchowość, ed. Romuald H. Kośla OFM. Instytut Studiów Franciszkańskich, 2022, ss. 968. ISBN: 978-83- 9625-141-1.