Search results

1

Вопросы взаимосвязи языка, культуры и мышления в работах Анны Вежбицкой. Обзор специальных выпусков журнала Russian Journal of Linguistics к юбилею Анны Вежбицкой

100%

Kotorova E.

Przegląd Wschodnioeuropejski

|

2021

|

vol. 1

417-427

2

O różnych wariantach definicji leksykograficznej – od taksonomii do kognitywizmu

45%

Niebrzegowska-Bartmińska S.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2018

|

vol. 30

EN

The study compares the methods of defining concepts proposed by Anna Wierzbicka and Jerzy Bartmiński. Two variants of the maximal definition are identified: the extended variant, where the definition assumes the form of a narrative explication (Bartmiński), and the synthetic variant, with condensed content of the full definition (Wierzbicka, Bartmiński). Similarities and differences in the approaches of the two scholars to the problem of defining are discussed. The similarities include: the idea that a full understanding of a concept should be accounted for, the proposal that all linguistically, culturally, and communicatively relevant features be reconstructed, a facet-based ordering of the defining sentences, the importance of linguistic evidence for the features being included in the definition. The differences are identified in: the language being used, the use made of the data, the approach to the stability of features in the concept being defined, the ultimate shape (static or dynamic) of the reconstructed image.

PL

Autorka dokonuje porównania sposobów eksplikowania pojęć przez Annę Wierzbicką i Jerzego Bartmińskiego. Wyodrębnia dwa warianty definicji maksymalnej – wariant rozbudowany o charakterze narracyjnej eksplikacji (Bartmiński) oraz wariant syntetyczny, zawierający skondensowane treści definicji pełnej (Wierzbicka, Bartmiński). Zestawia podobieństwa i różnice w podejściu do kwestii definiowania przez obydwoje badaczy. Podobieństwa łączy z realizacją postulatu pełnej analizy pojęcia i z odtwarzaniem w definicji wszystkich cech relewantnych językowo, kulturowo i komunikacyjnie, z fasetowym porządkowaniem zdań definiujących i z dbałością o „dowody językowe” dla powoływanych cech. Różnic upatruje w używanym języku, wykorzystywaniu podstaw materiałowych, podejściu do kwestii stabilizacji cech w definiensie oraz w ostatecznym – statycznym lub dynamicznym – kształcie zrekonstruowanego wyobrażenia.

3

Hlavně žádná věda: zdravý rozum a common sense prizmatem přirozeného sémantického metajazyka

36%

Pavlásková M.

Naše řeč (Our Speech)

|

2022

|

vol. 105

|

issue 1

21-36

EN

This paper aims to analyse the meaning of the salient Czech concept of zdravý rozum, and compare it with its English equivalent, common sense. It does so by using the natural semantic metalanguage, a universal and elementary metalanguage originated by Anna Wierzbicka. This metalanguage represents a shared conceptual core of, presumably, all natural languages, so it is independent of any particular culture and can serve as a non-ethnocentric tertium comparationis for the purposes of intercultural ethnolinguistic research. In this study, it serves to compare and contrast two unique and highly complex concepts that enable us to gain some insight into two different linguistic worldviews – and their respective cultures.

4

Polska dola – rosyjska sud’ba

36%

Bartmiński J.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2000

|

vol. 12

25–37

PL

Ostry kontrast między semantyką polskiego losu i rosyjskiej sud’by, jaki zarysowała Anna Wierzbicka w szkicu Język i naród. Polski „los” i rosyjska „sud’ba” (w: Semantics, Culture and Cognition) wymaga zdaniem autora reinterpretacji pod dwoma względami: po pierwsze, w płaszczyźnie językowej, uwzględnienia innych ważnych pojęć, które funkcjonują także w polszczyźnie w ramach szerszej konceptosfery dla oznaczania egzystencjalnej sytuacji człowieka, przede wszystkim koncepcji doli, po drugie, w sferze socjokulturowych i historycznych korelatów konceptów językowych, brania pod uwagę raczej czynników społecznych niż mitycznego charakteru narodowego. Polska koncepcja losu, bliska łac. fortunie, ma konotacje szlachecko-romantyczne, wiąże się z grą, z losowaniem, szczęśliwym przypadkiem, z niewiadomą i odwagą ryzykowania. Dola, która od XIX wieku przyjmuje w połączeniach polska dola, chłopska dola konotacje negatywne – przedłuża semantykę łac. fatum, oznacza sytuację egzystencjalną daną z góry, z łaski Boga, trudną do zmiany. O ile polski los jest istotnie kontrastowy wobec ros. sud’by, o tyle polska dola, współcześnie wiązana w optyką „prostego człowieka”, nie partycypującego w profitach transformacji ustrojowej, jest z ros. pojęciem sud’by w dużym stopniu zgodna. Rozróżnienie losu i doli opiera się na ogólnokulturowym przeciwieństwie przypadku i konieczności, daru i przeznaczenia – przeciwieństwie obecnym w różnych kulturach.

EN

The sharp contrast between the semantics of the Polish los and Russian sud’ba, drawn by Anna Wierzbicka in Język i naród. Polski „los” i rosyjska „sud’ba”, as well as in Semantics, Culture and Cognition, must be reinterpreted in two respects. First, on the linguistic plane, other important concepts, such as dola, must be taken into account, which function in a wider conceptual universe to refer to people’s existential situation. Second, in the sphere of sociocultural and historical correlates of linguistic concepts, social factors rather than a mythical national spirit should be placed in focus. The Polish idea of los, close to Latin fortuna, has noble-romantic connotations: it is associated with playing, drawing lots, good luck, the unknown and the courage of taking risks. Dola, which since the 19th c. has had negative connotations in expressions polska dola ‘the Polish fate’, or chłopska dola ‘the peasant fate’, is a continuation of the semantics of the Latin fatum and as such refers to a God-given situation, difficult to change. If the Polish los does indeed contrast with the Russian sud’ba, the Polish dola, now associated with „the simple people” who do not benefit from the political and economic transformation, is largely convergent with the Russian concept. The distinction between los and dola rests on a general cultural opposition of coincidence and inevitability, a gift and destiny, an opposition present in both cultures.

Refine search results

2 Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

1 Naše řeč (Our Speech)

1 Przegląd Wschodnioeuropejski

1 Bartmiński J.

1 Kotorova E.

1 Niebrzegowska-Bartmińska S.

1 Pavlásková M.

1 2022

1 2021

1 2018

1 2000

Вопросы взаимосвязи языка, культуры и мышления в работах Анны Вежбицкой. Обзор специальных выпусков журнала Russian Journal of Linguistics к юбилею Анны Вежбицкой

O różnych wariantach definicji leksykograficznej – od taksonomii do kognitywizmu

Hlavně žádná věda: zdravý rozum a common sense prizmatem přirozeného sémantického metajazyka

Polska dola – rosyjska sud’ba