Search results

1

Dialektologia a etnolingwistyka

100%

Pelcowa H.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2006

|

vol. 18

91-103

PL

Artykuł jest próbą przedstawienia związków między dialektologią a etnolingwistyką, pokazania elementów zbliżenia i wzajemnego przenikania. Omawiając związki obu dyscyplin, autorka wychodzi od założeń dialektologii i etnolingwistyki. Stwierdza, że obie dyscypliny łączy badanie języka mówionego mieszkańców wsi i sposób kompletowania materiałów. Dialektologia przejęła z etnolingwistyki definicję kognitywną, pojęcie językowego obrazu świata, możliwość rozszerzenia obrazu gwary o zwyczaje, obyczaje, obrzędy, wierzenia; etnolingwistyka z dialektologii – opis mówionej odmiany języka, metodę zbierania materiału terenowego, pojęcie centrum i peryferii oraz mapowanie faktów obyczajowych i kulturowych. Dla badań dialektologicznych szczególnie ważny jest zasięg geograficzny faktów językowych, dla etnolingwistycznych ich kulturowe odniesienia, ale w obu przypadkach należy uwzględnić jeden i drugi aspekt. Włączenie metod etnolingwistycznych do dialektologii, a dialektologicznych do etnolingwistyki, daje możliwości nakreślenia wszechstronnego obrazu poszczególnych zjawisk językowych i wyjaśniania ich kontekstów kulturowych i obyczajowych. Rozważania teoretyczne zostały zilustrowane przykładami wypowiedzi mieszkańców wsi regionu lubelskiego na podstawie własnych zapisów autorki z lat 1990–2005.

EN

The article attempts to show the links between dialectology and ethnolinguistics, the elements of their interconnection and interpenetration. The authoress starts by presenting the assumptions of the two disciplines. She claims that they are linked by research on the spoken variety of language and the method of data collection. Dialectology has endorsed the ethnolinguistic conception of a cognitive definition, the linguistic worldview conception, the possibility of extending the scope of a peasant dialect by including the relevant customs, rituals and beliefs. Ethnolinguistics, in turn, has endorsed the dialectological focus on the spoken variety of language, the field methods of data collection, the conceptions of the centre and the periphery, as well as the mapping of customs and other cultural facts. Dialectological studies focus on the geographical range of linguistic facts, ethnolinguistics concentrates on their cultural aspects, but both dimensions are present in both disciplines. The inclusion of ethnolinguistic methods to dialectological studies and vice versa allows one to construct a many-sided picture of specific linguistic phenomena, as well as to explain their cultural and social contexts. Theoretical considerations are illustrated with samples of language collected in the Lublin region in the years 1990-2003 by the authoress herself.

2

Niektóre pojęcia i problemy etnolingwistyki lubelskiej

100%

Bartmiński J.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2006

|

vol. 18

77-90

PL

Etnolingwistyka rozwija się w Polsce dwoma nurtami: jeden tworzą badania o nastawieniu socjologicznym i ekologicznym, drugi – antropologicznym i kognitywnym. Autor prezentuje drugi z tych nurtów. W artykule zestawia i opatruje wskazówkami bibliograficznymi kluczowe pojęcia wypracowane w latach 1975–2005 w kręgu lubelskich etnolingwistów w związku z przygotowywanym i częściowo już zrealizowanym słownikiem stereotypów i symboli ludowych. Są to pojęcia takie, jak konotacja i kulturowe rozumienie znaczenia słowa, definicja kognitywna, stereotyp jako potoczne wyobrażenie przedmiotu, językowy obraz świata, punkt widzenia i perspektywa, faseta, profilowanie i rama doświadczeniowa, podmiot, który doświadcza, konceptualizuje i werbalizuje. Podkreśla się związki lubelskiej etnolingwistyki zarówno z tradycją etnolingwistyki amerykańskiej, jak też z moskiewską szkołą etnolingwistyczną.

EN

The practice of ethnolinguistics in Poland is two-pronged: sociological and ecological on the one hand, anthropological and cognitive on the other. The author represents the latter trend. In the article he juxtaposes and supplements with bibliographical information the key concepts elaborated by the Lublin ethnolinguists, between 1975 and 2005, in relation to 'Slownik stereotypów i symboli ludowych' (A Dictionary of Folk Stereotypes and Symbols), partly published, partly in preparation. The concepts include: the connotation and cultural meaning of a word, cognitive definition, stereotype as a folk image of an entity, linguistic worldview, point of view and perspective, facet, profiling and experiential frame, the experiencing, conceptualizing and speaking subject. Emphasis is put on the connections between the Lublin ethnolinguistics and the American and Moscow ethnolinguistic traditions.

3

Stereotyp Polaka i jego profilowanie w białoruskim kręgu językowo-kulturowym

100%

Lappo I.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2005

|

vol. 17

113-143

PL

Autorka, stosując metodę definicji kognitywnej, rekonstruuje białoruski stereotyp językowy Polaka. Analiza danych językowych, tj. systemowych i tekstowych oraz zebranych metodą eksperymentalną (za pomocą ankiet), pozwala ustalić zespół cech bazowych stereotypu oraz wedle utrwalonych społecznie punktów widzenia zrekonstruować różne profile obrazu Polaka, obecne w białoruskim dyskursie publicznym i w myśleniu potocznym. Historyczny charakter ma widzenie Polaka jako współplemieńca; należy tu obraz Polaka „Mazura” (który nie był postrzegany jako obcy, lecz jako „swój, ale inny”) oraz obraz Polaka „politycznego”, „naszego Polaka” – wedle XVI-wiecznej formuły „gente Ruthenus, natione Polonus”. Aktualne dziś profile Polaka to zdominowany przez charakterystyki społeczne profil Polaka-pana, który niesie wartościowanie negatywne, ma charakter ośmieszający zwłaszcza w folklorze); profil Polaka-imperialisty kreowany z punktu widzenia białoruskiego patrioty i ujmujący Polaka w kategoriach ideologicznych (Polaków obarcza się winą za trudności Białorusinów z określeniem swojej tożsamości, spowodowane w przeszłości polonizacją białoruskiej szlachty); profil Polaka-Słowianina formowany w ramach języka propagandy sowieckiej z punktu widzenia ideologii proletariackiego internacjonalizmu. Najmniej wyrazisty jest – formowany z pozycji świadomego białoruskiego inteligenta – profil Polaka-sojusznika, któremu zazdrości się patriotyzmu i świadomości narodowej i od którego spodziewa się wsparcia w procesie białorutenizacji zrusyfikowanego społeczeństwa białoruskiego.

EN

Making use of the conception of cognitive definition, the author reconstructs the Belorussian linguistic stereotype of a Pole. An analysis of linguistic data (systemic, textual and questionnaire-based) allows one to establish the set of base features of the stereotype and reconstruct various profiles of the image of a Pole present in the Belorussian public discourse and everyday thinking. Of historical nature is seeing of a Pole as someone from the same ethnic stock; here also belongs the image of a Pole as 'Mazur' (viewed as 'one of us but different') as well as that of a 'political Pole', 'our Pole' - in accordance with the 16th-century formula 'gente Ruthenus, nationae Polonus'. The contemporary profiles of the image of a Pole include: a Pole as a master; the profile has negative connotations, is socially determined and serves to ridicule (especially in folklore); a Pole as an imperialist; an ideological profile, viewed from the perspective of a Belorussian patriot (Poles are blamed for the difficulties of Belorussians with establishing their own identity, caused by the Polonization of Belorussian gentry); a Pole as a Slav; constructed from the perspective of the ideology of proletariat, within the domain of the language of Soviet propaganda; the least conspicuous profile, constructed from the point of view of a Belorussian intelligent, is that of a Pole as an ally, an object of jealousy because of his national consciousness and as someone from whom one can expect support in the process of the awakening of the russified Belorussian society.

4

Idee kognitywizmu jako podstawa badań porównawczych w zakresie semantyki

88%

Grzegorczykowa R.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2004

|

vol. 16

75-84

EN

New perspectives in comparative studies, especially in semantics, have arisen as a result of overcoming traditional structuralism, of viewing language in relation to culture and of the emergence of cognitive linguistics, which emphasizes the role of language in different conceptualizations of the world. Discussed are the following aspects of the cognitivist paradigm, especially valuable in comparative studies: the problem of the reconstruction of meaning (i.e. the formulation of the open cognitive definition) and the concepts used in descriptions of meaning (i.e. interpretive frame, linguistic worldview, connotation, profiling, stereotype and prototype). Two examples are analyzed: 'feminizm' (feminism) illustrates the problems of the cognitive definition, while 'tesknota' (longing) is a manifestation of different conceptualizations of comparable fragments of reality.

5

Definicja kognitywna terminów „tabloid” i „tabloidyzacja”. O pułapkach różnorodnych znaczeń

75%

Skowronek B.

Oblicza Komunikacji

|

2010

|

vol. 3

23-36

EN

In my article I show how phrases “tabloid” and “tabloidization” are defined by Polish students and clerks. In surveyed groups’ definitions we can see their unambigiously negative judging. They emphasized such aspects of tabloids as: telling not true and not important stories, fascination with celebrities, creating scandals, big photos and headlines, simplicity of language and characteristic group of readers: uneducated and common people. Paradoxically, this type of defining is close to a model of world created by tabloids: based on division “we–they”, unambiguous judging, simplifying and stereotypization.

Refine search results

4 Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

1 Oblicza Komunikacji

1 Bartmiński J.

1 Grzegorczykowa R.

1 Lappo I.

1 Pelcowa H.

1 Skowronek B.

1 2010

2 2006

1 2005

1 2004

Dialektologia a etnolingwistyka

Niektóre pojęcia i problemy etnolingwistyki lubelskiej

Stereotyp Polaka i jego profilowanie w białoruskim kręgu językowo-kulturowym

Idee kognitywizmu jako podstawa badań porównawczych w zakresie semantyki

Definicja kognitywna terminów „tabloid” i „tabloidyzacja”. O pułapkach różnorodnych znaczeń