W toczącej się na różnych forach dyskusji o odpowiedzialności człowieka za ekologiczny stan otaczającego świata na pewno nie może zabraknąć głosu słowa wypowiadanego w Biblii przez Boga, Stwórcę nieba i ziemi. Dla ludzi wierzących ten właśnie głos posiada moc decydującą, a przecież tak długo lekceważoną, czego skutki widać gołym okiem. Zobowiązująca moc tego słowa może stać się ważnym argumentem i katalizatorem działań na rzecz ochrony środowiska, na co tak wielką uwagę zwraca papież Franciszek. Do zgodnego chóru obrońców przyrody dołącza niniejszy artykuł pragnąc zainteresować czytelnika niektórymi aspektami związków człowieka ze światem, uwidocznionymi w początkowych wersetach Ps 24. Są one znakomitym przykładem świadomości autorów biblijnych zarówno zależności świata – w tym człowieka – od jego Stwórcy, jak i koniecznych implikacji moralnych, które wynikają z tego faktu. Pomoże to głębiej uświadomić człowiekowi jego odpowiedzialność za otaczający świat i konieczność reagowania, gdy pozytywna interakcja między człowiekiem a środowiskiem jest naruszona. W ten sposób piękno i bogactwo stworzenia stać się może drogą do Boga, jego Stwórcy.
EN
The ongoing discussion on various forums regarding human responsibility for the ecological state of the surrounding world, should include the voice of the word spoken in the Bible by God, the Creator of heaven and earth. For believers, this very voice has a decisive power, however, it has been neglected for so long and the effects that can be seen with the naked eye. The binding power of this word can become an important argument in that discussion and catalyst for actions in the area of environmental protection, to which Pope Francis draws so much attention. This paper joins the unanimous choir of nature defenders, and it aims at drawing the reader’s attention to selected aspects of human relationship with the world, presented in the opening verses of Psalm 24. The passages provide a clear testimony to the biblical authors’ awareness of both the dependence of the world - including man - on its Creator, and the essential moral implications of that fact. It may help us realize our responsibility for the world around us as well as the necessity to react whenever the positive interaction between man and the environment is at risk. That is how, the beauty and richness of creation can become a path to God, its Creator.
W latach pięćdziesiątych XX wieku nastąpił szybki wzrost wpływu antropogenicznego na środowisko, co spowodowało przekroczenie kilku „czerwonych linii” w obszarze ekologii, co następnie podważyło zdolność planety do podtrzymywania naszej cywilizacji. Nawet wprowadzenie koncepcji zrównoważonego rozwoju nie doprowadziło do przyjęcia wystarczających ograniczeń wpływu człowieka na środowisko. Celem niniejszych badań jest określenie koniecznych granic rozwoju cywilizacji, których przekroczenie w przeszłości doprowadziło do obecnego kryzysu ekologicznego. Dotychczas poświęcono wiele badań problemom związanym z degradacją środowiska, jednak wyniki analiz ich pośrednich przyczyn są często fragmentaryczne i mylące. Niniejszy artykuł podejmuje próbę dokonania systemowej oceny trzech grup czynników pośrednich, poprzez podkreślenie nowych czynników natury fizycznej oraz dodanie czynników paradygmatycznych – takich jak dziedzictwo paradygmatu mechanistycznego oraz odzwierciedlenie ogromnej złożoności życia. Konieczna jest zmiana paradygmatu, gdyż obecny jest niezgodny z faktyczną erozją systemów podtrzymywania życia na Ziemi. Artykuł stara się również wnieść wkład w szeroko dyskutowaną analizę kategorii opartych na wartościach. Podkreśla to złożoność sił napędowych kryzysu. Wspomniano również o niektórych absurdalnych teoriach dotyczących wyjścia z kryzysu. Podkreślamy, że chrześcijanie mają możliwość wprowadzenia w życie biblijnych przesłań, aby stać się troskliwymi zarządcami przyrody na obraz Boga.
EN
The growth of anthropogenic impacts on environment rapidly acelerated since 1950s and led to overshooting of several planetary ecological thresholds, decreasing the Earth´s ability to support our civilization. Even the concept of sustainability did not lead to recognition of necessary limits to this growth. These limits define the framework of our study on the roots of the current environmental crisis. Numerous studies have been devoted to environmental degradation, but analyses of its indirect driving forces are often fragmentary and confusing. We have attempted to provide a systemic assessment of three groups of indirect drivers by reflecting new physical ones and adding the paradigmatic drivers - such as the mechanical heritage and low reflection of life´s awesome complexity. A paradigm shift is required, as the cur rent paradigm is incompatible with the reality of the Earth´s life support systems erosion. We also strived to contribute to much debated value-based category analysis. This underlines complexity of the driving forces of the crisis. Moreover, some strange theories of how to come out of the crisis were mentioned. We stress the opportunity for Christians to put into practice the biblical messages to become caring stewards of nature in the God´s image.
Działanie Boga jest zawsze działaniem Trójcy. Dlatego we właściwym interpretowaniu zagadnień teologicznych uwzględnienie tej prawdy jest konieczne. To jest powodem podjęcia próby interpretacji ekologicznej teologii stworzenia w aspekcie trynitologicznym. Analiza biblijnych i teologicznych źródłem daje ku temu podstawy. Przeprowadzone analizy przebudowują tradycyjny model zagadnień teologii stworzenia. Rozwijają rozumienie relacji między Bogiem i stworzeniem. Trójjedynośc Boga jest bowiem wzorem i najgłębszym źródłem relacyjności. Istotowa miłość między osobami Trójcy oraz głęboka relacja miłości między Bogiem Trójcą a stworzeniem niesie z sobą inspirujący przekaz dla budowania relacji człowieka do świata zgodnie z zamysłem Boga. Stanowić to powinno zasadniczy fundament ekoteologicznej prakseologii.
EN
The action of God is always the action of the Trinity. Therefore, proper interpretation of theological issues requires taking this truth into account as it must be presumed to have a specific influence on the shape of the relationship between man and the world. Since God has revealed Himself as a Trinity of Persons, this must inspire man's view of the world from the perspective of faith. This is the reason for attempting to interpret the ecological theology of creation from a Trinitarian aspect. The analysis of biblical and theological sources provides the basis for this. The analyses carried out reconstruct the traditional issue model of the theology of creation. They develop an understanding of the relationship between God and creation. For the triune God is the model and deepest source of relationality. The essential love between the persons of the Trinity and the profound relationship of love between the Triune God and creation carries an inspiring message for the development of man's relationship to the world according to God's design. This should constitute the essential foundation of an ecotheological praxeology.
W czasach, gdy ponownie wybuchają wojny niosące ze sobą zniszczenie, zarówno w sferze materialnej, jak i duchowej, pojawia się potrzeba budowania kultury pokoju, opartej na sumieniu ekologicznym. Po podkreśleniu transdyscyplinarnego procesu powstawania i rozwoju świadomości ekologicznej poprzez prorocze spostrzeżenia naukowców, iflozofów i teologów, autor podkreśla wkład Doktryny Społecznej Kościoła w rozwój pokojowego społeczeństwa ludzkiego, jak i w zrównoważonej społeczności planetarnej wskazując na treści dotyczące innowacji i wiary. Sugestie dotyczące rozwoju i ubogacania ekolingwistyki w kierunku rozwijania świadomości ekologicznej i postaw propokojowych są postrzegane jako istotne narzędzie pozytywnego “ramowania” w społeczeństwie komunikacyjnym. Innowacyjne terminy pojęciowe, takie jak kapitał naturalny, biosfera, noosfera, antropocen, usługi ekosystemowe, zrównoważony rozwój, ekologia integralna, duchowość ekologiczna i konwersja ekologiczna, są uznawane za typowe wytwory ekolingwistyki powstałe w kontekście holistycznego ujęcia rzeczywistości. Stanowią one kaskadę ekojęzykową, która tak niedawno wniosła innowacyjne zmiany w rozwój nauki społecznej Kościoła, takiej jak ta wyrażona w Encyklikach i Orędziach Światowych Dni Pokoju, mająca na celu budowanie kultury pokoju opartej na sumieniu ekologicznym. Wkład Kościoła w rozwój świadomości ekologicznej był wzorcowy, jeśli chodzi o zapewnienie ludziom energii duchowej niezbędnej do tego, aby mogli oni stać się “operatorami pokoju”.
EN
In a time when wars emerge again with their devastating effects, both material and spiritual, there is an indispensable need to build a peace-making culture based on ecological conscience. After highlightening the transdisciplinary process of emergence and development of an ecological conscience through the prophetic insights of scientists, philosophers and theologians, the recent contributions of the Social Doctrine of the Church are summarized with their content of innovation and faith in both a peaceful human society and a sustainable planetary community. Suggestions for ecolinguistic developments and improvements in favor of ecological conscience and peace-bulding attitudes are both recognised and advanced as meaningful tools for positive “framing” in a communication society. Innovative conceptual terms, like natural capital, biosphere, noosphere, anthropocene, ecosystem services, sustainability, integral ecology, ecological spirituality and ecological conversion are recognised as typical eco-linguistic emergences arisen within a context of holistic framing of reality. They constitute the eco-linguistic cascade that has innovated the recent development of the social doctrine of the Church such as that expressed in the Encyclical Letters and in The World Days of Peace Messages for building a culture of peace based on ecological conscience. The Church's contribution to the advancement of ecological conscience has been exemplary for providing human beings with the necessary spiritual energy to become “peace operators.”
Streszczenie: W artkule przedstawione zostały trzy różne aspekty myśli chrześcijańskiej, które mogą stanowić źródło motywacji do pracy na rzecz ochrony stworzenia. Wszystkie te trzy motywacje zostały ściśle powiązane z chrześcijaństwem, tak aby mogło ono stać się kluczem do rozwiązania problemów globalnych. Są to: 1. podziw i uwielbienie stworzenia, 2. osobista więź z chrześcijańskim Bogiem i 3. stwierdzenie, że planeta Ziemia jest cenna ze względu na Jezusa Chrystusa. Trzecia z tych motywacji wynika z faktu wcielenia, śmierci i zmartwychwstania Jezusa Chrystusa. Wszelkie cierpienie, śmierć każdego człowieka, a także każdej innej żywej istoty zyskuje swój sens, wartość i odkupienie właśnie poprzez cierpienie, śmierć i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa. Wyjaśnia się to za pomocą słów kluczowych: umożliwienie, uczestnictwo, solidarność i zmartwychwstanie. Owo wydarzenie zbawienia miało miejsce na naszej planecie, a Stwórca wszechświata stał się człowiekiem, stworzeniem tej planety. Dzięki temu wszyscy ludzie, ale także wszystkie inne żyjące istoty, a nawet cała Ziemia, zostają w niezwykły sposób uświęceni. Dlatego wszystkie istoty żyjące na naszej planecie wraz z nią samą posiadają niezbywalną godność i najwyższą wartość, ustanowioną, strzeżoną i przywróconą przez Stwórcę wszechświata.
EN
Three different aspects are presented that can motivate people to work for the preservation of creation. All three motivations are closely linked to Christianity, so that Christianity could become the key to solve the global problems. The three motivations are 1. the admiration and the praise of creation, 2. the personal relationship with the God of Christianity and 3. the planet Earth is precious because of Jesus Christ. The third motivation results from the incarnation, death and resurrection of Jesus Christ. Every suffering and death of every human being and every other living being gets its meaning, value and redemption through the suffering, death and resurrection of Jesus Christ. This is explained using the keywords enabling, participation, solidarity and resurrection. This salvation event took place on this planet and the Creator of the universe became a human being, a creature of this planet. Through this, all human beings, but also all the other living beings on Earth and even the entire planet Earth are sanctified in an extraordinary way. In this way, all living beings on Earth and the entire planet have an inalienable dignity and a supreme value that is established, defended and restored by the Creator of the universe.
Tematem artykułu są zrównoważone nawyki i postawy osób wierzących w Chorwacji w odniesieniu do encykliki Laudato Si’. Praca ma charakter empiryczny i opiera się na projekcie CRO Laudato Si’, wykorzystującym metodę ankietową opartą o dobór nieprobabilistyczny w obrębie populacji osób wierzących w Chorwacji, którą w tym przypadku stanowią osoby praktykujące i sporadycznie praktykujące, klasyfikowane według regularności uczestniczenia w ceremoniach religijnych (N=1305). Przeprowadzona analiza wykazała, że osoby aktywnie praktykujące charakteryzują się bardziej zrównoważonym profilem środowiskowym (np. wyrzucają mniej żywności, częściej segregują odpady, wykazują większą gotowość do oszczędzania wody i energii elektrycznej oraz mają bardziej zdecydowany stosunek do potrzeby szerszego wdrażania postulatów Encykliki Laudato Si’ w Kościele i społeczeństwie), niż osoby praktykujące tylko sporadycznie. Biorąc pod uwagę, że próbka badawcza ma charakter niereprezentatywny, trudno jest uogólniać wnioski z przedstawionych danych na całą populację wierzących w Chorwacji, jako osób mających znaczący wpływ na stymulowanie przyszłych analiz naukowych i refleksji na temat powiązania Kościoła z praktykami religijnymi, ale należy podkreślać ich rolę jako osób będących potencjalnymi liderami wdrażania idei zrównoważonego stylu życia w społeczeństwie. Zrównoważone nawyki obserwowane wśród ankietowanych wierzących stanowią dobro relacyjne i służą jako podstawa do budowania kultury umiaru, która respektuje kluczowe zasady Katolickiej Nauki Społecznej. Mając to na uwadze, dochodzimy do wniosku, że ważne jest, aby Kościół częściej poruszał kwestie związane z kryzysem społeczno-środowiskowym i zachęcał do zdecydowanego reagowania na przejawy tego kryzysu na wszystkich poziomach społecznych, począwszy od poziomu gospodarstw domowych i rodzin po poziom makro.
EN
The topic of this paper are sustainable habits and attitudes of the religious population in Croatia regarding the Encyclical Letter Laudato Si'. Empirical work is based on CRO Laudato Si' project using survey method on a non-probabilistic sample of the religious population in Croatia, which in this paper are operationalized as active and occasional believers according to their regularity of attending religious ceremonies (N=1305). The analysis showed that active believers have a more pronounced sustainable profile (as they throw away less food, separate waste more, show greater readiness for saving water, electrical energy and have a more pronounced critical attitude about the need for greater application of the Laudato Si' within the Church and society) than the occasional believers. Given the nonrepresentative sample, the presented data cannot be generalized to the religious population in Croatia, shaping its fundamental contribution in stimulating future scientific analyses and reflections on the Church's relationship with religious practices, and emphasizing active believers as potential social leaders of sustainable lifestyles. Therefore, the sustainable habits of the surveyed believers represent a relational good and serve as the basis for building a culture of moderation that respects key principles of Catholic Social Teaching. In that perspective, we conclude that it is important for the Church to speak more often about the socio-environmental crisis and encourage strong responses to the crisis at all social levels, from households and families to the macro level.
Żywność, w świetle przesłania biblijnego, jest darem Boga dla ludzi. Dokumenty Kościelne podkreślają, że żywność zaspakaja naturalną potrzebę człowieka i że każdy człowiek ma do niej naturalne prawo. To założenie jednak, w dniu dzisiejszym, niesie ze sobą nowe wyzwania dla ludzkości, jako że rolnictwo jest obecnie często sterowane przez rynek, który nie jest skupiony na zapewnieniu wysokiej jakości i dostępności żywności wszystkim ludziom, w tym zwłaszcza biednym, ale na pierwszym miejscu stawia zysk. W pierwszej części artykułu podjęto próbę zwięzłego przedstawienia stosunku Pisma Świętego do żywności, który wpisuje się w dzisiejszą refleksję nad rozwiązaniem problemu produkcji i dostępności zdrowej żywności. W drugiej części przedstawiono wytyczne Kościoła, mające na celu przezwyciężenie niesprawiedliwości występujących we współczesnym świecie, tak by zapewnić wszystkim dostęp do żywności, a dodatkowo, podkreślono znaczenie produkcji zdrowej żywności w ochronie zdrowia ludzkiego. Trzecia część artykułu dotyczy kwestii legislacji regulującej produkcję i kontrolę żywności oraz promocji produkcji ekologicznej w Republice Chorwacji. Przyjęcie prawodawstwa Unii Europejskiej oraz jej wytycznych dotyczących rozwoju rolnictwa przyniosło w ostatnich latach pewne zmiany. Nowe ramy prawne przyczynią się do wzmocnienia społeczności wiejskich w Chorwacji oraz zachęcą do tworzenia małych rodzinnych gospodarstw rolnych i zwiększenia produkcji żywności, zwłaszcza zdrowej żywności uprawianej ekologicznie.
EN
In the light of the biblical message, food is God’s gift to all people. Church’s documents emphasize that food is a natural human need, and every human has a natural right to food. This, however, presents new challenges to humanity today, because market-oriented agriculture often prevails, which does not focus so much on the quality and availability of food for all people, especially the poor, but puts profit at the center. The first part of paper attempts to concisely present the attitude of the Holy Scriptures towards food, which contribute to today’s reflection on solving the problem of production and availability of healthy food. The second part presents church’s guidelines, aimed to overcome today’s injustices in the world and provide everyone with access to food, and highlights the importance of producing healthy food for the protection of health. The third part of the paper deals with certain decrees on food production and control and the promotion of ecological production in the Republic of Croatia. Nevertheless, adopting the legislation of the European Union and accepting its guidelines on the development of agriculture has brought a certain shift in recent years. This legislative framework will contribute to the strengthening of the Croatian rural community, the encouragement of small family farms, and the increase of food production, especially healthy, ecologically grown food.
Niniejszy artykułu łączy dwa cele. Pierwszy z nich to ukazanie ogrodów Biblii jako tła dla najważniejszych spotkań Boga z człowiekiem oraz drugi, zdefiniowanie genius loci tych miejsc. Podjęto wyzwanie wyodrębnienia fizycznych cech ogrodów Biblii, jako nośników duchowych treści. We wstępie przedstawiona została rola natury i ogrodu jako teatru Bożej Chwały (wspomniana przez Kalwina). Ta część zawiera także aspekt sacrum w kontekście ogrodów historycznych. Następnie opisano charakter poszczególnych ogrodów Biblii oraz wydarzeń, jakie miały w nich miejsce. Zakończono przedstawieniem wyników obserwacji porządkowanych przez parametry składające się na zdefiniowany przez kulturę zachodu genius loci (duch miejsca) takie jak; rzeczy, ziemia, niebo, porządek i charakter. Na koniec każdego opisu ogrodu po raz pierwszy podjęto wyzwanie zdefiniowania jego ducha miejsca. Inspirujący fenomen ogrodów oraz świadome zastosowanie wyodrębnionych elementów spotka nie tylko estetyczne oczekiwania, ale także duchowe poszukiwania współczesnego człowieka.
EN
This article combines two goals. The first is to show the gardens of the Bible as the background settings for the most important encounters between God and man, and the second is to define the genius loci of these places. The challenge was to isolate the physical features of the gardens of the Bible as carriers of spiritual aspects. The introduction presents the role of nature and the garden as the theatre of God’s Glory (mentioned by Calvin). It explores moreover the sacred aspects of historical gardens and then describes the nature of individual gardens of the Bible and the events that took place there, closing with the results of observations ordered by parameters that make up the western-defined genius loci (spirit of the place), such as: things, earth, sky, order, and character. At the end of each description of a garden, the challenge of defining its spirit was taken for the first time. The inspiring phenomenon of gardens and the conscious use of selected elements will meet not only aesthetic expectations but also the spiritual exploration of contemporary people.
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.