Search results

1

Forest fires in Dalmatia

100%

Šiljković Ž., Mamut M.

Bulletin of Geography. Socio-economic Series

|

2016

|

vol. 32

|

issue 32

117-130

EN

Every year the Republic of Croatia, especially in its south part in Dalmatia, faces forest fire risks. The weather is exceptionally conducive to fires, so the main period of fire occurrences is between June and October, characterized by long lasting dry and warm weather with temperatures over 30°C. Research carried out by the authors in 1997 and 2012 have pointed to the fact that human impact is the main cause of ignition. This paper presents an overview of the total number of fires in the period from 1998 to 2012, with the emphasis on forest and woodland fires in the Croatian region of Dalmatia. Data on the situation in Dalmatia refer to the situation in the areas of responsibility of four Dalmatian Police Administrations. Analysis is based on official data of the Croatian Ministry of the Interior and the report of the National councillor for managing and controlling forest fires. The authors have analysed the frequency of forest fires in Dalmatia in a period of fourteen years (1998-2012) comparing it with the previous period, 1989-1996. The results that the authors have obtained reveal how forest fires most commonly (2/3) break out during the warm part of a day, from 09.00 until 18.00 hours in the warm period of the year. Particularly vulnerable are the forests of Aleppo pines and maquis being mostly thermal forests, whilst in the south of the country the forests of Holm oak (Quercus ilex) and English oak (Quercus robur) are at the highest risk. Reforesting of burned areas is very slow and Croatia has been far behind in reforesting in the continental part of the country.

2

Między starożytnością a średniowieczem: problem rekonstrukcji struktur społecznych. Na marginesie periodyku „Studia Academica Šumenensia”, t. I-V, 2014-2018

100%

Głód A.

Przegląd Archeologiczny

|

2020

|

vol. 68

99-120

EN

The goal of the article is to draw attention to the problem of correlation, to attempts to connect two seemingly very different worlds – namely, Late Antiquity and the early Middle Ages. Included is the problem of reconstructing the social structures functioning in this period in the Balkans in the broad context of southeastern Europe. This problem has been discussed in relation to the area of Dalmatia, and the inspiration to write these comments came from the journal Studia Academica Šumenensia (SA Š) issued by the Department of History and Archaeology of the University of Shumen, Bulgaria. One of the articles published in the SA Š is a work by D. Dzino that deals with the problem of reconstructing the social structures of Dalmatia between the 6th and 9th centuries. In this paper we encounter another attempt to adopt the anthropological concept of ‘big man’ by Marshal-Sahlins.

3

Ethnic units in the late Roman Army? The case of the equites dalmatae

100%

Dziurdzik T.

Studia Europaea Gnesnensia

|

2017

|

issue 16

447-462

EN

The article relies on the case study of the equites Dalmatae to analyse the relationships between Late Roman military unit naming conventions and the recruitment patterns of the era. Of special importance is the question of the extent to which the army employed ethnic units, recruited from a particular population and using their own, traditional fighting styles. The conclusions are reached through a combination of historical and onomastic study, with special regard to the possible meanings of the term Dalmatae and the entities and identities it could have represented.

4

THE ECONOMY OF DALMATIA IN THE POST-WORLD WAR I DECADE – A CASE STUDY OF MAKARSKA

100%

Hrstić I.

Rocznik Przemyski

|

2016

|

vol. 52

|

issue 1(19): Historia

75-96

EN

The end of World War I caused a major change in the geopolitical map of Europe, when four continental empires fell apart and a large number of nation-states were formed in their territories. The Kingdom of Serbs, Croats and Slovenes was among them. Actually, it was a multinational state, created by the unification of the Kingdom of Serbia with the State of Slovenes, Croats and Serbs, which was created only a month before by South Slavonic provinces of the Austro-Hungarian Monarchy up to 1918. The changes that occurred during that process were particularly strong in the field of economy, because a completely new economic territory was formed. The goal of this paper is to research their strength and volume in the province of Dalmatia, which was the least developed province of the Austrian part of the Monarchy up to 1918. The research was conducted as a case-study, for which purpose the district of Makarska was selected. All major branches of economy were studied (agriculture and fishery; industry; trade; tourism) in the period from 1918 to 1929, when due to the introduction of King Alexander’s dictatorship and the onset of the Great Depression great changes in the economy life of the Kingdom occurred.

5

Il soggiorno di sant’Ilarione di Gaza in Dalmazia secondo La vita s. Hilarionis di san Girolamo

88%

Degórski B.

Vox Patrum

|

2017

|

vol. 67

101-114

EN

The narrative of the sojourn of St. Hilarion in Dalmatia within the Vita written by St. Jerome seems to encompass and synthetize all the principal elements of the biography of this Palestinian hermit. The search for solitude and anonymity amidst the populations of far distant lands, the impossibility of hiding – for the sake of charity – God’s operating power in miracles, the very presence of the Lord in the faithful monk living a life of prayer and penance, humbleness and love for God, the capability of showing the Lord’s presence in deeds, and the autobiographical references of the author of the Vita, St. Jerome, to himself through the life of Hilarion are all elements – though present in the brief section concerning the events occurred in Dalmatia – which profile the author. It is of significance his resorting to Biblical references, especially to the Gospel, highlighting the relevance of faith. St. Hilarion carries out the work of Christ and presents himself as “alter Christus”. The victory over the sea monster is the victory over evil-the devil and over death. The dominion over nature’s power, namely over the power of the waters of the seismic wave, endangering the earth and its inhabitants. It is – through Christ, with Christ and in Christ, Word of the Living God – the victory of life over the primordial chaos, as well as the new creation over the wound of the original sin. St. Hilarion proposes himself as a “living gospel”, proclaiming and revealing the mystery of the Kingdom amidst humankind. For this reason his lamp, namely he himself as the shining glory of the light of Christ, cannot remain under the bowl, although he would have liked so but, on the contrary, it is God’s will that the lamp be put on its stands, so that everyone may see it, be enlightened by the truth and glorify the Heavenly Father (Mt 5:14-16). Finally, the passages selected and analyzed – though brief in content – witness of the wide classical knowledge of the Dalmatian, who does quote Latin works and authors containing references to events and people of the past. Especially in those pages whom St. Jerome devotes to “his land”, Dalmatia, he seems to grant the highest homage to his Christian hero.

IT

Opis pobytu mnicha Hilariona w Dalmacji, przekazany przez św. Hieronima w Vita S. Hilarionis, zdaje się zawierać i streszczać wszystkie główne przesłania i treści, które znajdują się w tej biografii świętego mnicha palestyńskiego: poszukiwanie samotności i bycia nieznanym pośród ludów w dalekich stronach, niemożność ukrycia się w imię miłości, Boża moc działająca poprzez wielkie cuda, która świadczy o tym, że w wiernym i rozmodlonym, pokutującym mnichu, pełnym pokory względem Boga i bliźniego jest obecny Pan, objawiający swoją chwałę za jego pośrednictwem. Nie bez znaczenia jest fakt, iż Hieronim nawiązuje tu wyraźnie do znanych fragmentów Ewangelii, które podkreślają znaczenie wiary mnicha. Święty kontynuuje dzieło Chrystusa na ziemi i jawi się jako “alter Christus”. Zwycięstwo odniesione nad morskim potworem jest zwycięstwem nad złem, diabłem i śmiercią. Panowanie nad siłami natury, w naszym przypadku: nad żywiołem rozhuczanego morza, które grozi zniszczeniem ziemi i ludzi, staje się przez Chrystusa, z Chrystusem i w Chrystusie zwycięstwem życia nad pierwotnym chaosem i grzechem pierworodnym. Hilarion jawi się więc jako żyjąca „Ewangelia”, która głosi i jednocześnie objawia tajemnicę Królestwa istniejącego już wśród ludzi. W tych krótkich fragmentach ujawnia się także wielka erudycja Hieronima oparta na znajomości kultury klasycznej. Wydaje się, że właśnie na tych stronicach poświęconych ojczyźnie – Dalmacji – Hieronim złożył największy hołd temu palestyńskiemu mnichowi.

6

Morlachs, or Slavs from Dalmatia in French encyclopedias and dictionaries of the 18th and 19th century

76%

Sajkowski W.

Poznańskie Studia Slawistyczne

|

2018

|

issue 15

PL

The Western view of the Balkans is, according to many researchers, synonymous with a stereotypical approach and ignorance regarding the history and culture of the nations inhabiting the Balkan Peninsula. The controversies could even refer to the names of individual Balkan communities that were and still are understood very differently. One example of such ambiguity is the name “Morlachs” i.e. “Black Vlachs”, which in reality was used to describe the Slavs of Dalmatia. This paper investigates the abovementioned issue on the example of the French encyclopedic sources, which are representative of the times in which they were created, as they were synthetic, and were intended for a wide audience. The form of the encyclopedic definition assumed synthesis, the gathering and summarizing the existing information. However, the French dictionaries and encyclopedias in the 18th and 19th century were not really able to synthesize known information about Dalmatian Slavs called by the name of Morlachs. Besides few exceptions, the explanations given by the dictionaries were imprecise, sometimes erroneous, referring to the past rather than to the present. In the light of the above, the statement that the French Enlightenment was one of the foundations on which the later stereotypical image of the Balkans emerged, seems justified.

7

Katoličtí Srbové z oblasti Dubrovníku a Dalmácie

75%

Slavík D.

Slovanský přehled: historická revue pro dějiny střední, východní a jihovýchodní Evropy (Slavonic Review: Review for Central, Eastern and Southeastern European history)

|

2014

|

vol. 100

|

issue 3

561-591

EN

The goal of this study is to introduce, on the basis of secondary sources, the origin, expansion, and to a limited extent (owing to the heretofore unutilized sources) also the demise of the community of Dalmatian Roman Catholic Serbs. Preferential treatment was afforded to the community’s local center of Dubrovnik with attention paid both to its practical and also symbolic meaning, on account of the numerousness of the local Catholic Serb population there and in the second case also the cultural heritage associated with them. Their ethnic roots as well as their relations with Orthodox Serbs, local Croats and also the Catholic Church are also discussed. More familiarity with the history this community also contributes to filling in our knowledge about the national movements of both nations, including their national ideologies and relations within the Catholic Church in the Kingdom of Dalmatia. The goal was to present this marginalized minority and, along with it, also the complexity of the nation-building process in Dalmatia, particularly in the area of the historical Republic of Dubrovnik. Even today, the existence of this group represents a fairly sore spot within the scope of Serbian and Croatian historiography. It is primarily the period of time from the 1840s to the 1940s that is captured, when the Dalmatian Catholic Serbs acted as a self-reflective historical entity.

8

Neighbourhood of the City and the Provinces in Dalmatia in the Light of Chosen Examples of Early Modern French Travel Literature

75%

Sajkowski W.

Colloquia Humanistica

|

2015

|

issue 4

EN

Neighbourhood of the City and the Provinces in Dalmatia in the Light of Chosen Examples of Early Modern French Travel LiteratureIn early modern period Dalmatia was a region which was culturally diversified. Such cities as Zadar or Split were the centres of Italian culture, while province was a part of the Slavic world. Their location on the route to Turkey made of them a frequent stop for such French travellers as Jacob Spon (1675) or Louis-François Cassas (1782), which testimonies became a basis for printed publications. In their testimonies readers could find the information about Dalmatian cities and province and differences between then. The latter issue is important, yet often neglected addition to the discussion on the shaping of the image of the Balkans.In this study we concentrate on this French approach to this problem, because it can be considered as representative for the other Western European perspectives. The French look at the issue of neighbourhood of the city and the province was characterized by a distance, which is rarely found in Venetian sources. This wide chronologic scope will allow to show changes which occurred in the French image of Dalmatia during the age of Enlightenment.The paper tries to analyse the travel literature in the perspective of the issue of image of neighbourhood of the city and province in Dalmatia and proves that this image had two perspectives. The first related to the neighbourhood of the sophisticated Italian culture (synonymous with the city) and the province, equated mostly with little known in the West Slavic world. The second perspective, which appeared in the second half of the eighteenth century dealt with these relationships in the wider context of the neighbourhood civilization and backwardness. Sąsiedztwo miasta i prowincji w Dalmacji w świetle wybranych przykładów francuskiej literatury podróżniczej z czasów nowożytnychDalmacja stanowiła w epoce nowożytnej niezwykle zróżnicowany kulturowo obszar, w którym miasta takie, jak Zadar czy Split, stanowiły przede wszystkim ośrodki kultury włoskiej, podczas gdy prowincja przynależała do świata słowiańskiego. Położenie na szlaku do Turcji sprawiało, że do miast trafiali podróżnicy tacy, jak Jacob Spon (1675), czy Louis-François Cassas (1782), którzy opisywali ich zabytki (w tym te z czasów Cesarstwa Rzymskiego), a także obyczaje ich mieszkańców. Bardzo często zwracali uwagę na kulturowy i etniczny kontrast miasta z prowincją, większy niż w przypadku zachodnioeuropejskich centrów i ich okolic – bo dotyczący również kwestii etnicznych. Francuskie spojrzenie na kwestię sąsiedztwa miasta i prowincji na obszarze Dalmacji jest o tyle istotne, że charakteryzuje się dystansem, który rzadziej spotykamy w źródłach weneckich. W owych opisach już na wstępnym etapie badań można wydzielić dwie perspektywy – pierwsza dotyczy spotkania wyrafinowanej kultury włoskiej (utożsamianej z miastem) i prowincji, utożsamianej najczęściej z mało znanym na Zachodzie światem słowiańskim. Druga perspektywa, która pojawiła się w drugiej połowie XVIII wieku, rozpatrywała te relacje w szerszym kontekście sąsiedztwa cywilizacji i zacofania, które łączyło wspominaną refleksję dotyczącą stosunków włosko-słowiańskich z historyczną refleksją nad sąsiedztwem rzymskiej cywilizacji (której wiele świadectw zachowało się miastach dalmatyńskich) z barbarzyństwem – które doprowadziło do jej kresu. Szersza perspektywa chronologiczna umożliwi uchwycenie zmiany, jaka zaszła w we francuskim spojrzeniu na Dalmację, a której katalizatorem były nie tylko coraz większe zainteresowanie tym regionem (mające swoje apogeum w krótkim okresie napoleońskich rządów w Dalmacji w okresie istnienia Prowincji Iliryjskich), lecz również oświeceniowa refleksja dotycząca cywilizacji i prymitywizmu.

9

Ethics of the Sea – Experience of the Vis Archipelago Fishermen

75%

Bozanic J.

Colloquia Humanistica

|

2015

|

issue 4

EN

Ethics of the Sea – Experience of the Vis Archipelago FishermenThis paper is based on the author's years-long research of the experience of fishermen of the island of Vis, their ethics and mutual relationships in the extreme conditions of fishing at distant open sea islands of the Adriatic where they were continously exposed to pirate attacks, open sea elements, with boats powered by wind or man, in small living quarters of a boat and fiercely competing with each other for survival. In such extreme conditions the only answer to the challenge of survival was mutual solidarity, willingness to help another, the principle of egalitarianism and mutual respect. The author also speaks about the transethnic culture of people living at sea, the phenomenon of the sea as the liquid element which does not divide but rather connects different shores, cultures and languages. He speaks about the insular world whose most important social principle is - work, manufacture as the basis of survival, sacrificing for another and high value of an individual who deserves to be held in esteem through his work and sacrifice as the corrective of selfish interests. Etyka morza – doświadczenie rybaków z wyspy VisArtykuł opiera się na wieloletnich badaniach autora nad doświadczeniem rybaków z wyspy Vis (Chorwacja), ich etyką i wzajemnymi relacjami w trudnych warunkach na odległych wyspach adriatyckich, gdzie nieustannie byli narażeni na ataki piratów, kaprysy otwartego morza; posługiwali się łodziami żaglowymi i wiosłowymi, żyjąc na małej przestrzeni i rywalizując między sobą o przetrwanie. W tak skrajnych warunkach jedynym wyjściem, by przetrwać, była wzajemna solidarność, troska o innego, zasada równości i wzajemny szacunek. Autor mówi też o transetnicznej kulturze ludów żyjących na morzu, zjawisku morza jako płynnego elementu, który nie dzieli, lecz raczej łączy różne brzegi, kultury i języki. Opisuje wyspiarski świat, gdzie najważniejszą zasadą społeczną jest praca, poświęcenie dla innego oraz wysoka wartość jednostki, która zasługuje na szacunek dzięki pracy i ofiarności, łagodzącym indywidualne interesy.

10

Old Dubrovnik, Young Serbia and Vague Croatia. Mental Maps in the Serb-Catholic Imagination in Dubrovnik

75%

Czerwiński M.

Acta Poloniae Historica

|

2020

|

vol. 121

PL

This article describes the experience of the community of Serb-Catholics living in Dubrovnik in the early twentieth century. It is based primarily on an investigation of the literary and cultural periodical Srdj (1902–08). This study focuses, firstly, on the conceptual ambivalence resulting from efforts to apply linguistic criteria to determine Serbian identity and, secondly, on the efforts to construct a mental map that would serve projections of Serbian symbolic territory. While the presence of the Serb-Catholic milieu in the city was short-lived (from the mid-nineteenth century to the First World War), it nevertheless left traces on the urban landscape that typified the ambivalent formation of national identity along religious lines, as Croatians were associated with Catholicism and Serbs with Orthodoxy.

11

The Morlachs of Dalmatia during the 15th and 16th century. A Venetian perspective

71%

Caciur D.

Balcanica Posnaniensia Acta et studia

|

2021

|

vol. 28

|

issue 1

149-176

EN

The article aims to present the main features of the character of the Morlachs living in the Venetian Dalmatia during the Fifteenth and Sixteenth centuries. The research approach focuses on Venetian sources, published and unpublished, therefore the portray of the Morlachs built up in this study is an external one. According to it the Morlachs appear as nomadic people who develop occasional or permanent activities in the Venetian hinterland of Dalmatia. Either they are presented by the sources as shepherds, soldiers, immigrants, merchants, criminals or in many other situations, the Morlachs became agents of coexistence in the permeable area of the Venetian-Ottoman border. This is why, one of the ideas promoted by this study is that the survival of the Morlach`s presence in Dalmatia was assured by the political instability.

12

Considerations regarding the Morlachs migrations from Dalmatia to Istria and the Venetian settlement policy during the 16th century

65%

Caciur D.

Balcanica Posnaniensia Acta et studia

|

2015

|

vol. 22

|

issue 1

57-71

PL

The Turkish offensive in the Balkans often determined various human groups to search for a new life outside the borders of the Ottoman Empire. In the Dalmatian hinterland, administrated by Venice since the beginning of 16th century, the Morlachs are those who, together with Serbs, Croatians, Bosnians, etc. chose to accept the Venetian protection against the non-Christian danger. On its side, St. Mark′s Republic needed more and more new people to repopulate various regions that had hardly been affected by wars, plagues and drought. During the 16th century Serenissima established the rules of internal migrations (from one region to another of Stato da Mar) and its settlement policy for the poorly inhabited areas and their new colonists. The encouragement and the development of the population transfer from Dalmatia to Istria represented an aspect of the Venetian policy in balancing the demography of the state. Arrived from the inner Balkans, the Morlachs accepted quite often to settle in south – western Istria, because the benefits and the exemptions offered by the Republic were not to be ignored: exemptions from fees for using public pasturelands, the right to build settlements in empty spaces, exemptions from fees for transport or reductions from some of the administrative taxes. Even if these benefits were temporary or permanent, they used to increase the number of Morlach migrations from Dalmatia in Istria. In effect, as the documents attest, during the 16th century plenty of Morlach settlements appeared in the hinterland of the Istrian cities, like: Rovigno, Umago, Pinguente, Montona, Cittanova, Villanova, Raspo, Parenzo etc. Despite the fact that sometimes the Morlachs chose to leave the new settlements and turn back in Turchia, the numerous settlements colonized and inhabited by them justify, up to some extent, the existence of an Istrian Morlacchia.

EN

The Turkish offensive in the Balkans often determined various human groups to search for a new life outside the borders of the Ottoman Empire. In the Dalmatian hinterland, administrated by Venice since the beginning of 16th century, the Morlachs are those who, together with Serbs, Croatians, Bosnians, etc. chose to accept the Venetian protection against the non-Christian danger. On its side, St. Mark′s Republic needed more and more new people to repopulate various regions that had hardly been affected by wars, plagues and drought. During the 16th century Serenissima established the rules of internal migrations (from one region to another of Stato da Mar) and its settlement policy for the poorly inhabited areas and their new colonists. The encouragement and the development of the population transfer from Dalmatia to Istria represented an aspect of the Venetian policy in balancing the demography of the state. Arrived from the inner Balkans, the Morlachs accepted quite often to settle in south – western Istria, because the benefits and the exemptions offered by the Republic were not to be ignored: exemptions from fees for using public pasturelands, the right to build settlements in empty spaces, exemptions from fees for transport or reductions from some of the administrative taxes. Even if these benefits were temporary or permanent, they used to increase the number of Morlach migrations from Dalmatia in Istria. In effect, as the documents attest, during the 16th century plenty of Morlach settlements appeared in the hinterland of the Istrian cities, like: Rovigno, Umago, Pinguente, Montona, Cittanova, Villanova, Raspo, Parenzo etc. Despite the fact that sometimes the Morlachs chose to leave the new settlements and turn back in Turchia, the numerous settlements colonized and inhabited by them justify, up to some extent, the existence of an Istrian Morlacchia.

13

Challenges of the regional development in Dalmatia

63%

Radeljak Kaufmann P.

Studia Miejskie

|

2016

|

vol. 24

107-127

EN

The goal of this paper was to demonstrate the process of regional transformation in the historical/geographical region of Dalmatia since the mid-20th century and identify the main trends of contemporary regional development. The analysis focused on: demographic change; socio-economic change; and physiognomic change, in the course of two time periods: 1) the second half of the 20th century; and 2) new developments since 2001. The analysis was conducted through a comparison of four subregions in Dalmatia – Zadar, Šibenik, Split, and Dubrovnik, as well as the island, coastal, and hinterland strips of the region. The results of differing development processes are seen in the main regional differences in the region today. The role of urban centres in the area, demographic trends and age structure at the regional and local levels, problems of industrial production and weakening of the production base, an (over)orientation towards the service sector, especially tourism, changes in the structure and number of dwellings, with increases in second homes, inadequate territorial and administrative organisation remain some of the main challenges this area is facing in its development.

PL

Celem artykułu było zaprezentowanie procesu regionalnej transformacji w historycznym i geograficznym regionie Dalmacji od polowy XX wieku, wraz z identyfikacją głównych trendów współczesnego rozwoju regionalnego. Analiza skupiła się na: zmianie demograficznej, zmianie społeczno-ekonomicznej oraz fizjonomicznej w trakcie dwóch okresów: 1) druga polowa XX wieku; 2) nowy rozwój po 2001 roku. Analiza została przeprowadzona przez porównanie czterech subregionów Dalmacji, tj.: Zadar, Šibenik, Split oraz Dubrownik, jak również w ujęciu pasów wysp, wybrzeża, głębi lądu badanego regionu. Wyniki różnicowania procesów rozwojowych są widoczne w głównych regionalnych zróżnicowaniach dzisiejszego regionu (Dalmacji). Funkcje centrów miejskich obszaru; trendy demograficzne i struktura wiekowa na poziomie regionalnym i lokalnym; problemy produktu przemysłowego i słabnącej bazy produkcyjnej; nadmierna orientacja na sektor usługowy, głównie turystykę; zmiany w strukturze i liczbie mieszkań wraz ze wzrostem liczby drugich domów; nieadekwatna terytorialna i administracyjna organizacja pozostają niektórymi głównymi wyzwaniami, z którymi boryka sie ten obszar w procesie rozwoju.

14

Дискурсивые процессы формирования коллективных (этнокультурных, этноязыковых) идентичностей в ранних южнославянских этнографических монографиях

63%

Плас П.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2008

|

vol. 20

367-376

PL

Autor omawia niektóre konkretne sposoby prezentowania „tożsamości ludowych” w pracach etnograficznych w terenu północnej Dalmacji. Pochodzą one z końca XIX w. i osadzone są w kontekście wczesnych badań etnograficznych Słowian Południowych. Prace te wyrastały z programów akademickich, których celem było stworzenie opisów opartych na standardowych i szczegółowych ankietach. Przyjmując perspektywę pragmatyczną analizy dyskursu, autor omawia wiele fragmentów prac, wskazując na te ich aspekty, które mają znaczenie w tworzeniu tożsamości grupowych przez eksponowanie opozycji „my” i „oni”. Analiza odkrywa różne strategie budowania tożsamości wyrastające z tekstu.

EN

The paper examines specific discursive realizations of “folk identities” in a north Dalmatian ethnographic account from the end of the nineteenth century in the context of early South Slavic institutional-ethnographic practice. Texts such as these were produced as part of academic programmes involving the production of local and regional ethnographies by “literates from the people” in response to standardized elaborate questionnaires. Adopting a pragmatic/discourse-analytic perspective, our analysis deals with a number of relevant fragments and indicated those aspects of linguistic/textual discourse that are significant for constructing group identities as “us--our” vs. “them--of the other”. The analysis reveals the different levels and processes of discursive identity formation that emerge from the text, and suggests that systematic attention to such processes is indispensable if a reliable historical pragmatics of “ethnographic reality”, including the notion of “identities”, is hoped for.

15

Venezia Giulia and Dalmatia: geography and the relationship with the Slavs at the University of Padua after the First World War

63%

Conte A.

Historyka Studia Metodologiczne

|

2022

|

vol. 52

205-225

EN

The issue of the Italian eastern border after World War I has interested many Italian, Slovenian and Croatian scholars in the field of politics and diplomatic relations. It is known that Italy's diplomatic failure at Versailles in 1919 led to the rise of D'Annunzio's nationalism, which was entirely adopted by Fascism. The question of the Italian eastern border was provisionally resolved in 1920 but its final conclusion came with the Treaty of Rome signed in 1924 concerning the partition of the Free State of Fiume. During this period several Italian intellectuals contributed to the political debate on borders. Before, during and after the war, the city of Padua was one of the main centres of Italian democratic irredentism. Within its university, some professors influenced students through their lectures and historical‑geographical teaching and set a basis for a new kind of knowledge, in between populism and scientific instances. With this contribution, the author considers some particular cases that during the First World War and immediately afterwards exposed their positions through their academic teaching. Among these, the liberal‑patriotic Friulian geographers Arrigo Lorenzi and Francesco Musoni, both professors in Padua, affirming that Italy should reach its natural borders along the Alpine ridge as far as the Istrian and, for Musoni, Dalmatian mountains. Noteworthy at a time, when nationalism pitted peoples against each other, they considered Slavic culture as a natural and historical characteristic of north‑eastern Italy: even if they affirmed it had been used by the Germans to annihilate Italian culture, it should not be eliminated but integrated jointly with the creation of friendly relations with the Kingdom of SCS. Despite their ideas, history would turn out differently. Their example, however, bears witness to the fact that in intellectual circles and in higher education in Italy after the Great War, in particular among geographers, there was a minority aiming at a peace that went beyond nationalism and was based on study and knowledge regarding neighbouring countries.

16

Społeczności wołoskie pogranicza Chorwacji, Dalmacji i Bośni w perspektywie francuskiej

63%

Sajkowski W.

Balcanica Posnaniensia Acta et studia

|

2021

|

vol. 28

|

issue 1

191-210

EN

Triplex Confinium is a term referring to the area of the historical borderland of the Ottoman Empire, Venice and the Habsburg Monarchy, which existed from the beginning of the 15th century until the end of the 18th century. Most of the issues related to military settlement in Triplex Confinium, as well as the issues of the Vlach migrations in this area, have already been thoroughly researched by historians. This article summarizes these studies and compares them primarily with less known documents issued by the French administration in the years 1806–1813, when firstly Dalmatia, and later also Military Croatia, belonged to the Napoleonic Empire. The observations of French officers and officials made at the beginning of 19th century testify that the Vlach communities in this region evolved in different ways. The Vlachs from the Dalmatian interior (the Morlachs) retained their characteristic social structure (division into katuns), and traditional transhumant pastoralism remained their main economic activity. In turn, the social structures of the population of Military Croatia at the beginning of 19th century did not have much in common with the Vlach katun organization, because it was replaced by the military hierarchy. Moreover, traditional Vlach pastoral economy was replaced with agriculture.

PL

Triplex Confinium to termin odnoszący się do obszaru historycznego pogranicza Imperium Osmańskiego, Wenecji i Monarchii Habsburgów, które istniało do początku XV w. aż do końca XVIII w. Zdecydowana większość związanych z osadnictwem wojskowym na terenie Triplex Confinium, jak również kwestie migracji wołoskich na tym obszarze została już gruntownie przebadana e przez historyków. Niniejszy artykuł zestawia te ustalenia z mniej znanymi źródłami wytworzonymi przez administrację francuską w latach 1806–1813, gdy najpierw Dalmacja, później również Chorwacja Wojskowa stanowiły część imperium napoleońskiego. Obserwacje francuskich oficerów i urzędników stanowią niezwykle wartościowe świadectwo różnych dróg ewolucji społeczności wołoskich w tym regionie. Świadectwa te potwierdzają, że ludność wołoska z dalmatyńskiego interioru (zwani Morlakami) jeszcze na początku XIX stulecia zachowali charakterystyczną strukturę społeczną (podział na katuny), a także zajmowali się przede wszystkim pasterstwem transhumancyjnym. Z kolei struktury społeczne ludności Chorwacji Wojskowej nie miały w tym okresie już wiele wspólnego z organizacją wołoskiego katunu, bo ta została zastąpiona przez hierarchię wojskową. Zmiany nastąpiły również pod względem gospodarczym, przez odejście od gospodarki pasterskiej na rzecz rolnictwa.

17

Between Barbarism and Civilization: The Image of the Inhabitants of Dalmatia under Napoleon (1806–1813) from the French Perspective in the Mediterranean Context

63%

Sajkowski W.

Colloquia Humanistica

|

2023

|

issue 12

1-16

PL

Niniejszy artykuł ma na celu analizę wizerunku ludności Dalmacji pod panowaniem francuskim w epoce napoleońskiej. Analiza ta opiera się głównie na dokumentach wytworzonych przez francuską administrację Dalmacji w latach 1806–1813, kiedy to prowincja była najpierw częścią napoleońskiego Królestwa Włoch, a od 1809 r. częścią odrębnego podmiotu Cesarstwa Francuskiego, Prowincji Iliryjskich. Niniejsze studium analizuje obraz społeczeństwa dalmatyńskiego stworzony przez Francuzów dla praktycznych celów zarządzania i zestawia go z szerszym kontekstem idei Bałkanów, Europy Wschodniej i przede wszystkim środowiskowych i historycznych uwarunkowań Śródziemnomorza. Artykuł wykazuje, że zjawiska napięć, które występowały między osiadłą ludnością wybrzeża a pół-koczowniczymi społecznościami pasterskimi wnętrza Dalmacji, co było charakterystycznym zjawiskiem świata śródziemnomorskiego, miały – przynajmniej w kontekście dalmatyńskim – ogromny wpływ na pojawienie się idei, które później stały się częścią obrazu bałkańskiego zacofania i innych koncepcji dotyczących regionu Bałkanów, które miały kształtować się głównie w epoce Oświecenia.

EN

The article analyzes the image of the population of Dalmatia in the Napoleonic era. The analysis is mainly based on documents produced by the French administration of Dalmatia between 1806 and 1813, when the province was first part of the Napoleonic Kingdom of Italy and from 1809 belonged to a separate entity of the French Empire, the Illyrian Provinces. The study analyzes the picture of Dalmatian society that the French drew for practical administrative purposes and places it in the broader context of the concepts of the Balkans and Eastern Europe and, in particular, the environmental and historical peculiarities of the Mediterranean region. The article shows that the tensions between the settled population on the coast and the semi-nomadic pastoral communities in the Dalmatian hinterland, which was a characteristic phenomenon of the Mediterranean world, had a great influence, at least in the Dalmatian context, on the formation of ideas that later became part of the image of Balkan backwardness and other ideas about the Balkan region that took shape in the Age of Enlightenment.

18

Chorwacja i Węgry w Kronice Węgiersko-Polskiej

62%

Grzesik R.

Balcanica Posnaniensia Acta et studia

|

2019

|

vol. 26

73-81

EN

In the Hungarian-Polish Chronicle, written at the turn of the 1230s, one can find a piece of information on Croatia. It is a note on St Paul’s mission in Split, where he allegedly was a Bishop before his travel to Rome, where he found his martyrdom and a story of a Croatian ruler, who was killed by his subjects. The first story used a motif, which was probably popular in medieval Dalmatia, that St Paul was a real apostle of that region. It was Constantin Porphyrogenitus who noted his presence in the context of Adriatic islands and Thomas, archdeacon of Split (Spalato) who argued against this idea. The another story could reflect a tradition of a death of a Great-Moravian ruler, which was mythologized and deprived of a spatial and temporal context. It is interesting that the Hungarians’ raid to their new homeland was presented else as in another sources and in the reality: not from the north-east (Ruthenian territories), but from south (Slavonia). The northern part of Slavonia was nominated Hungary according to the Chronicle, which reflected the geographical and economical unity of Hungarian medieval Kingdom.

PL

W Kronice węgiersko-polskiej, napisanej na przełomie lat 20. i 30. XIII w., można znaleźć informacje o Chorwacji. Odnotowano misję św. Pawła w Splicie, gdzie miał być biskupem przed swoją podróżą do Rzymu, gdzie znalazł śmierć męczeńską oraz zamieszczono opowiadanie o władcy chorwackim zabitym przez swoich poddanych. Pierwsze z powyższych opowiadań wykorzystuje motyw chyba popularny w średniowiecznej Dalmacji, że św. Paweł był rzeczywistym apostołem w tej krainie. Już Konstantyn Porfirogeneta wspomniał o obecności Apostoła w kontekście wysp adriatyckich, zaś Tomasz ze Splitu jawnie polemizował z tym przekonaniem. Drugie opowiadanie może odzwierciedlać tradycję o śmierci wielkomorawskiego władcy, która została zmitologizowana i pozbawiona kontekstu czasoprzestrzennego. Co ciekawe, węgierska droga do nowej ojczyzny została przedstawiona inaczej, niż w innych źródłach i w rzeczywistości. Węgrzy mieli przybyć nie z północnego wschodu, z ziem ruskich, lecz z południa, ze Sławonii. Północna część Sławonii miała zostać przemianowana na Węgry, co zdaje się odzwierciedlać przekonanie o geograficznej i gospodarczej jedności średniowiecznej monarchii węgierskiej.

19

Gdzie leżał starożytny Strydon? Przegląd najważniejszych hipotez jego lokalizacji

51%

Misiarczyk L.

Vox Patrum

|

2020

|

vol. 76

29-48

EN

The first attempts to locate Jerome’s Stidon Hieronim in the 17th century were based on similarities in the sound of the names of some of today's cities with ancient Stridon and conditioned more by local patriotism than by scientific rigor. In this way Stridon was identified with Zdrinja/Sdringa in Istria, with Zrin in Medumurje in Pannonia or with Strigovo in Dalmatia. Based on the description of Jerome of De viris illustribus, Frane Bulić proposed Grahovo, but this hypothesis was rejected by most researchers. The most convincing proved to be the hypothesis of Mate Suić, according to which Stridon was in Dalmatia, specifically in Liburni, while in the sense of state and church administration it belonged to the city of Tarsatica, today's Rjeka in Croatia. The latest hypothesis of Lujo Magnetić, who proposes to perceive the borderland mentioned by Jerome as a border between Dalmatia and Panonia Secunda, i.e. on today's Bosnia-Herzegovina, on the line above Bania-Luka - Doboj is not convincing.

PL

Pierwsze próby lokalizacji Strydonu Hieronima w XVII wieku oparte były na podobieństwach w brzmieniu nazw niektórych dzisiejszych miejscowości z antycznym Strydonem oraz uwarunkowane bardziej lokalnym patriotyzmem niż rygorem naukowym. W ten sposób utożsamiano Strydon ze Zdrinja/Sdringa w Istrii, z Zrin w Medumurje w Panonii albo ze Strigovo w Dalmacji. Frane Bulić opierając się na opisie Hieronima z De viris illustribus zaproponował Grahovo, ale ta hipoteza została przez większość badaczy odrzucona. Najbardziej przekonująca okazała się hipoteza Mate Suića według której Strydon leżał w Dalmacji, a konkretnie w Liburni, zaś w sensie administracji państwowej i kościelnej przynależał do miasta Tarsatica, dzisiejsza Rjeka w Chorwacji. Najnowsza hipoteza Lujo Magnetića, który proponuje postrzegać pogranicze, o którym wspomina Hieronim jako pogranicze między Dalmacją a Panonia Secunda, czyli na terenie dzisiejszej Bośni-Hercegowiny, na linii powyżej Bania-Luka – Doboj nie przekonuje.

20

Esodi di Italiani dalla Dalmazia e dal Dodecaneso

51%

Cipriani C. C.

Pamięć i Sprawiedliwość

|

2019

|

issue 34

277-298

PL

Środkowe i południowo-wschodnie wybrzeże Adriatyku (Dalmacja) jest obszarem zróżnicowanym kulturowo. Różnice te nie stanowiły problemu, dopóki region nie trafił pod panowanie Wenecji w 1797 r. W połowie XIX w. niewolnicza część ludności rozpoczęła ostrą kampanię przeciwko ludności włoskiej, przy wsparciu władz austriackich. Włosi z tego regionu zaczęli emigrować lub ukrywać swoją tożsamość kulturową. Po klęsce imperium austro-węgierskiego w I wojnie światowej Królestwo Włoch próbowało przyłączyć wschodnie wybrzeże Adriatyku ze względu na włoską przynależność etniczną mieszkańców, ale musiało się zmierzyć z silnym sprzeciwem utworzonego właśnie Królestwa Serbów, Chorwatów, Słoweńców (późniejsza Jugosławia), które cieszyło się poparciem prezydenta USA Wilsona i władz francuskich. Po kilku latach międzynarodowych negocjacji słaby włoski rząd wyraził zgodę, by cała Dalmacja przeszła pod władzę Jugosławii, z wyjątkiem miasta Zadar (wł. Zara), stolicy regionu. Tysiące Włochów uciekło z regionu, aby zachować swoją tożsamość narodową. Tysiące innych zgodziło się pozostać, aby uniknąć utraty własności lub miejsc pracy. Podczas II wojny światowej Włochy okupowały część Jugosławii, ale siły włoskie musiały walczyć z komunistycznymi partyzantami Tity. Partyzanci dokonali wielu brutalnych ataków na Włochów, zarówno przedstawicieli wojska, jak i ludność cywilną. Kiedy zwolennicy Tity przejęli władzę na tych terenach pod koniec października 1944 r., w całym regionie nastał czas reżimu ucisku i strachu. Setki Włochów aresztowano i zabito bez ostrzeżenia czy procesu. Reszta, obawiając się o życie swoje lub krewnych, postanowiła uciec do Włoch. Z pewnymi różnicami tak samo stało się z innymi regionami północnej części wschodniego Adriatyku. Fiume (Rijeka), Pola (Pula), Rovigno (Rovinj) i region Istrii spotkały się z podobnym losem. We Włoszech uchodźcy z Dalmacji i Istrii utworzyli kilka organizacji świadczących pomoc i wsparcie zarówno materialne, jak i moralne. Archipelag Dodekanez został zajęty przez Włochów w 1911 r. podczas wojny z Turkami o Libię. W kolejnych latach tysiące Włochów przybyło na wyspy, aby je rozbudować i wzmocnić. Kiedy w 1943 r. Włochy próbowały wycofać się z II wojny światowej, Niemcy zajęły wyspę, biorąc włoskich żołnierzy do niewoli, a ludność żydowską wywożąc do nazistowskich obozów śmierci. Włoscy cywile mieli wielkie trudności aż do przybycia Brytyjczyków w 1945 r. W związku z tym, że wyspa miała zostać przekazana Grecji, a rząd grecki pragnął utrzymać wyspy wolne od włoskich mieszkańców, rozpoczęto przymusowe przesiedlanie wszystkich Włochów do ojczyzny.

EN

The culturally diversified central and southern east coast of the Adriatic sea is called Dalmazia (Dalmatia). These cultural differences had not been a problem until the region became dependent on Venetia in 1797. In the middle of the 19th century, the slave part of the population started a fierce campaign against the Italian population, with the suport of the Austrian authorities. The Italians of the region started to emigrate or to hide their cultural identity. After the defeat of the Austro-Hungarian Empire in WWI, the Kingdom of Italy attempted to join the eastern coast of the Adriatic due to the Italian ethnicity of the inhabitants, but had to face a heavy opposition from the just-created Kingdom of Serbs, Croats, Slovenes (later Yugoslavia) who had the support of the US President Wilson and the French authorities. After some years of international negotiations, the weak Italian government accepted that the entire Dalmazia should belong to Yugoslavia, apart from Zara (Zadar), the capital town of the region. Thousands of Italians fled from the region to preserve their identity. Thousands more decided to stay to avoid losing their properties or jobs. During WWII, Italy occupied a part of Yugoslavia, but Italian forces had to fight against the communist partisans of Tito, who often violently attacked the Italians, both the army and civilians. When they took over power in the region, in late October 1944, a regime of oppression and fear spread there. Hundreds of Italians were arrested and killed without any consideration or lawsuit. The remaining Italians, frightened for their own or their relatives’ lives, decided to run away to Italy. A similar situation happened in the northern part of the east Adriatic – Fiume (Rijeka), Pola (Pula), Rovigo (Rovinj), and the Istrian Region. In Italy, the refugees from Dalmazia and Istria set up some organisations to provide both material and moral help and support. The Dodecanese was occupied by Italians in 1911 during the war with Ottomans over Libya. In the following years, thousands of Italians immigrated there to develop the islands. When Italy tried to withdraw from WWII in 1943, Germans occupied the island, keeping Italian soldier in captivity and sending the Jewish population to Nazi death camps. Italian civilians were in a great difficulty until the arrival of the British occupation in 1945. Since the island now belonged to Greece, Italians were forced to move to their homeland by the Greek government.

Refine search results

Forest fires in Dalmatia

Między starożytnością a średniowieczem: problem rekonstrukcji struktur społecznych. Na marginesie periodyku „Studia Academica Šumenensia”, t. I-V, 2014-2018

Ethnic units in the late Roman Army? The case of the equites dalmatae

THE ECONOMY OF DALMATIA IN THE POST-WORLD WAR I DECADE – A CASE STUDY OF MAKARSKA

Il soggiorno di sant’Ilarione di Gaza in Dalmazia secondo La vita s. Hilarionis di san Girolamo

Morlachs, or Slavs from Dalmatia in French encyclopedias and dictionaries of the 18th and 19th century

Katoličtí Srbové z oblasti Dubrovníku a Dalmácie

Neighbourhood of the City and the Provinces in Dalmatia in the Light of Chosen Examples of Early Modern French Travel Literature

Ethics of the Sea – Experience of the Vis Archipelago Fishermen

Old Dubrovnik, Young Serbia and Vague Croatia. Mental Maps in the Serb-Catholic Imagination in Dubrovnik

The Morlachs of Dalmatia during the 15th and 16th century. A Venetian perspective

Considerations regarding the Morlachs migrations from Dalmatia to Istria and the Venetian settlement policy during the 16th century

Challenges of the regional development in Dalmatia

Дискурсивые процессы формирования коллективных (этнокультурных, этноязыковых) идентичностей в ранних южнославянских этнографических монографиях

Venezia Giulia and Dalmatia: geography and the relationship with the Slavs at the University of Padua after the First World War

Społeczności wołoskie pogranicza Chorwacji, Dalmacji i Bośni w perspektywie francuskiej

Between Barbarism and Civilization: The Image of the Inhabitants of Dalmatia under Napoleon (1806–1813) from the French Perspective in the Mediterranean Context

Chorwacja i Węgry w Kronice Węgiersko-Polskiej

Gdzie leżał starożytny Strydon? Przegląd najważniejszych hipotez jego lokalizacji

Esodi di Italiani dalla Dalmazia e dal Dodecaneso