Search results

1

Marmur. Dwie wersje artykułu hasłowego do „Słownika ludowych stereotypów językowych”

100%

Mazurkiewicz M.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

1990

|

vol. 3

71–75

PL

Autorka przedstawiła dwie wersje artykułu hasłowego marmur. Pierwsza – silnie uschematyzowana, adresowana raczej do odbiorców z kręgu badaczy folkloru i języka, druga – ujęta swobodniej, przeznaczona do szerszego odbioru (także dla nieprofesjonalistów). Zasadnicze kategorie, stanowiące o strukturze kognitywnej hasła, są w obu wersjach eksplikacji takie same: (1) usytuowanie w nadrzędnej klasie wraz z etymologią słowa; (2) wygląd; (3) cechy nie związane z wyglądem; (4) kolekcje (współwystępowanie); (5) zastosowanie jako materiału. Wersja pierwsza jest pozbawiona odniesienia do języka ogólnego, wersja druga – jako bardziej popularna – zawiera takie odniesienie. Inne jest w obu wersjach miejsce odnotowania liczby potwierdzeń wystąpienia wyrazu: w wersji pierwszej – łącznie z dokumentacją, w wersji drugiej – w ramach eseistycznej eksplikacji. Poza tym dokumentacja dla obu ujęć jest jednakowa.

EN

The author presents two versions of an entry for the word marble. The first, highly schematized version is addressed to a rather specialized audience, i.e. folklore researchers and linguists. The second definition – treated more freely – is addressed to a wider audience (also to non-professionals). The underlying categories that constitute the cognitive structure of both entries are the same: (1) they are placed within the superordinate class along with the etymology of the word; (2) its appearance; (3) its characteristics unrelated to the appearance; (4) sets (co-occurrence); (5) the application as the material. The first version does not include a reference to general language, while the second version does include such a reference. The location of the record confirming the number of occurrences of the word is different in the two definitions; in the first version – included in the examples; in the second – as a part of an essayistic explication. Apart from this difference, the examples provided are the same.

2

Morze

100%

Maćkiewicz J.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

1990

|

vol. 3

77–94

PL

Autorka przedstawia artykuł hasłowy morze do Słownika ludowych stereotypów językowych. Układ materiału jest, podobnie jak w pokrewnych artykułach, podzielony jest na dwie części: (1) eksplikacyjną – która podaje w postaci zdań definicyjnych ustabilizowane charakterystyki, jakie otrzymuje przedmiot hasłowy w tradycji ludowej i jakie pozwalają odtworzyć jego językowo-kulturowy obraz; (2) dokumentacyjną – która zawiera przede wszystkim cytaty z ludowych tekstów, w których wystąpiło hasło.

EN

The author presents an entry for the word sea for the “Dictionary of Folk Linguistic Stereotypes”. The layout of the material is – similarly as in the case of related articles – divided into two parts: (1) the explication part [or the definition], which, in a form of definitional sentences, presents the established characteristics of the defined unit in the folk tradition, and which allow for the reconstruction of its linguistic-cultural image, and (2) the evidence part which mainly contains examples from folk texts with the unit in question.

3

The role of names in the reconstruction of the linguacultural worldview of mushrooms

84%

Bielak A.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2021

|

vol. 33

PL

Artykuł jest próbą ukazania roli nazw w rekonstrukcji językowokulturowego obrazu grzybów. Duża liczba nazw grzybów wskazuje na ich istotne znaczenie praktyczne dla mieszkańców wsi. Wiele z tych nazw jest polisemicznych i synonimicznych. Dla celów rekonstrukcji językowego obrazu świata (w tym artykule grzybów) bardzo istotne jest odkrywanie podstaw onomazjologicznych nazw. Wśród nazw grzybów występują nazwy tworzone m.in. od wyglądu (np. lejek, czerwieniak), właściwości (np. twardziok, słodzianka), w tym jadalności/niejadalności i trujących właściwości (np. grzyb godzący, truciciel, grzyb jadowity), a także czasu i miejsca rośnięcia (np. wrześniak, dębowiec).

EN

The article shows the role of names in the reconstruction of the linguacultural view of mushrooms. The large number of the names of mushrooms testifies to the practical importance of mushrooms for country people. Many of the names are polysemic and synonymic. In the analysis, the onomasiological basis of mushroom names plays a crucial role. Those names can be based on the appearance of mushrooms (e.g. lejek ‘funnel’, czerwieniak ‘the red one’), their properties (twardziok ‘the hard one’, słodzianka ‘the sweet one’), including their (in)edibility and poisonous properties (grzyb godzący ‘the edible mushroom’, truciciel ‘poisoner’, grzyb jadowity ‘the poisionous mushroom’), as well as the time and place where they grow (wrześniak ‘September mushroom’, dębowiec ‘oak mushroom’).

4

Ludowe nazwy ziół w polskim językowym obrazie świata

67%

Hrycyna E.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2019

|

vol. 31

EN

The article deals with folk names of herbs, analysed within the framework of linguistic worldview reconstruction. The author begins by referring to the general assumptions of Brent Berlin’s folk taxonomy of plants, which in her opinion can also be applied to Polish herb names. She then points out that the names entrenched in folk tradition must be distinguished from botanical, scientific names, sometimes mechanically transferred from sources in other languages. However, she makes a distinction between borrowed and assimilated names. The quantitative richness of herb names points to their high practical and cultural rank among country dwellers, but this richness (through word-formational and etymological analysis) can be reduced to a few onomasiological bases: names derived from the plant’s appearance and physical properties, the time and place of growing, or its use and cultural context (beliefs). In word-formational analysis what matters is not only the base but also affixes, which point to word-formational categories, such as names of “feature bearers” or “activities”. It is claimed that the word-formational analysis itself is insufficient and must be supported by linguistic and co-linguistic evidence.

PL

Artykuł dotyczy ludowych nazw ziół analizowanych w ramach programu rekonstrukcji językowego obrazu świata. Na wstępie autorka przypomina ogólne założenia ludowej taksonomii roślin zaprezentowane przez Brenta Berlina, które jej zdaniem dają się zastosować także do polskiego nazewnictwa ziół. W kolejności zwraca uwagę na konieczność krytyki źródeł w celu odróżnienia nazw rzeczywiście utrwalonych w tradycji ludowej od nazw botanicznych, naukowych, niekiedy mechanicznie przenoszonych ze źródeł innojęzycznych. Opowiada się jednak za uwzględnieniem nazw zapożyczonych i przyswojonych. Ilościowe bogactwo nazw ziół dowodzi ich wysokiej rangi praktycznej i kulturowej w środowisku wiejskim, bogactwo to jednak (poprzez analizę słowotwórczą i etymologiczną) daje się sprowadzić do kilku podstaw onomazjologicznych: nazwy tworzone od wyglądu i cech fizycznych, czasu i miejsca rośnięcia, od właściwości użytkowych i kontekstu kulturowego (wierzeniowego). W analizie słowotwórczej istotna jest nie tylko podstawa, ale także formanty, które wskazują na kategorie słowotwórcze, takie jak nazwy „nosicieli cech” czy nazwy „środków czynności”. Autorka twierdzi, że sama analiza słowotwórcza nie jest wystarczająca i musi być uzupełniona oraz potwierdzona innymi danymi językowymi i przyjęzykowymi.

Refine search results

4 Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

1 Bielak A.

1 Hrycyna E.

1 Mazurkiewicz M.

1 Maćkiewicz J.

1 2021

1 2019

2 1990

Marmur. Dwie wersje artykułu hasłowego do „Słownika ludowych stereotypów językowych”

Morze

The role of names in the reconstruction of the linguacultural worldview of mushrooms

Ludowe nazwy ziół w polskim językowym obrazie świata