Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 8

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  Existenz
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

The “double being” of the human being: culture as the basis for becoming a personality

100%
Reyderman I., Zinevych A.
Studia Philosophiae Christianae
|
2020
|
vol. 56
|
issue 2
143-162
PL
The main purpose of this article is to prove that one can become a personality only through culture. The authors propose to regard culture as a relatively autonomous spiritual sphere, which transcends the narrow requirements of the concrete society in its historical limitations. They argue that personality is the highest level of human development to emerge in culture, whereas the level of a biosocial organism is provided by society. The authors claim that only culture, be it religious or secular, contains an existential and spiritual imperative which demands each human being to realize one’s own potential humanity. They explain why in a postmodern world culture becomes an “existential choice” of each human being, depending on one’s free will: to inherit the culture, to become a human being of humanity or not. In the Free school of philosophy and culture seminars (Odesa, Ukraine), the authors propose to enter the field of culture through the mutual interpretation of a chosen masterpiece of world literature and to link its message with our lives. ------------- Zgłoszono: 10/02/2020. Zrecenzowano: 03/03/2020. Zaakceptowano do publikacji: 23/03/2020
EN
The main purpose of this article is to prove that one can become a personality only through culture. The authors propose to regard culture as a relatively autonomous spiritual sphere, which transcends the narrow requirements of the concrete society in its historical limitations. They argue that personality is the highest level of human development to emerge in culture, whereas the level of a biosocial organism is provided by society. The authors claim that only culture, be it religious or secular, contains an existential and spiritual imperative which demands each human being to realize one’s own potential humanity. They explain why in a postmodern world culture becomes an “existential choice” of each human being, depending on one’s free will: to inherit the culture, to become a human being of humanity or not. In the Free school of philosophy and culture seminars (Odesa, Ukraine), the authors propose to enter the field of culture through the mutual interpretation of a chosen masterpiece of world literature and to link its message with our lives. ------------- Received: 10/02/2020. Reviewed: 03/03/2020. Accepted: 23/03/2020
2
Content available remote

Aksjologia biskupa Tadeusza Płoskiego

77%
Podgórski R. A.
Studia Warmińskie
|
2014
|
issue 51
27-41
PL
Aksjologia buduje świat postępu ludzkiego ducha, w którym wyraża się prawda, dobro, piękno, miłość, szacunek dla człowieka. Na te wartości wskazywał ks. biskup Tadeusz Płoski, widząc w nich możliwości przezwyciężenia i urzeczywistnienia dobra w świecie współczesnym. Treści, które wynikały z wartości, stanowią wykładnię realizacji ducha ludzkiego i żywego uczestnictwa człowieka w życiu Boga. Efektem przepojenia człowieka prawdą i dobrem oraz miłością jest zawsze wyjście człowieka z samego siebie, poza własne ciasne granice. Człowiek w uniesieniu duchowym poprzez świat aksjologiczny wychodzi z siebie, by żyć „powyżej” własnego poziomu, w przestrzeni samego Boga. Wewnętrzny dialog człowieka z Bogiem znajduje odzwierciedlenie w zewnętrznej rzeczywistości człowieka. Zewnętrzne oznaki są dramatyczne, bo to walka dobra i złem. Jednakże ks. biskup Płoski nie nakazuje człowiekowi walczyć ze złem, ale budować w sobie przestrzeń dobra tak, aby dobro mogło „rodzić” dobro, a tym samym zmniejszać i przezwyciężać oddziaływanie obszaru zła. W ten sposób kształtuje się szacunek dla godności człowieka. Życie z Bogiem to życie w Bogu, które wynika z życia duchowego człowieka; nie prowadzi do walki z człowiekiem, ale ze złem, które dzieje się za jego przyczyną.
EN
Axiology builds a world of progressive human spirit, in which truth, goodness, beauty, love and respect for another man are expressed. These values were described by Bishop Płoski, who saw in them as an opportunity for balancing and fulfilling goodness in contemporary world. The essence which arises out of virtues is an interpretation of the fulfilment of the human spirit and the active participation of man in God's life. A man imbued with truth, goodness and love always goes beyond himself, overcoming his narrow limits. A spiritually uplifted man goes beyond himself through the world of axiology to live “above” his own level, in the space of God Himself. An internal dialogue of the man with God is reflected in the external reality of man. External manifestations are dramatic because it is the fight of good against evil. However, Bishop Płoski does not tell a man to fight evil, but to build the space of goodness in oneself so that goodness can expand the space for fulfilling goodness, thereby reducing and counteracting the impact of the space of evil. Thereby, a man manifests his respect for another man, respects him, but fights not against the man, but against the evil that he builds. Life with God is life in God, which arises from the spiritual life of man.
DE
Axiologie erbaut im menschlichen Geist ein Reich des Vorwärtsstrebens. Wahres, Gutes, Schönes, Liebe und Achtung gegenüber dem Mitmenschen schaffen sich ihren Raum. Der Bischof und Pfarrer Płoski schaute auf die o.g. Werte und sah in ihnen die Möglichkeit, in der heutigen Welt das Böse zu überwinden und das Gute zu verwirklichen. Inhalte, die auf Wertegrundlagen stehen, sind ein Fürsprecher für die Verwirklichung des menschlichen Geistes und für die lebendige Teilnahme des Menschen am Leben Gottes. Ein Ergebnis des Erfülltseins von menschlicher Wahrheit, von Gutem und Liebe ist immer das Herausgehen des Menschen aus sich selbst, aus den eigenen engen Grenzen. Der Mensch geht in seinem geistigen Fasziniertsein mittels der axiologischen Welt aus sich heraus, um schließlich „höher“ als sein eigenes Niveau zu leben, in einem nur Gott zugehörigen Raum. Der innere Dialog des Menschen mit Gott spiegelt sich in der äußeren Realität des Menschen wider. Die äußeren Anzeichen mögen dramatisch sein, denn es kämpfen Gut und Böse miteinander. Allerdings erlegt Bischof Płoski nicht dem Menschen den Kampf mit dem Bösen auf, sondern er fordert vom Menschen, in sich selbst einen Raum für das Gute zu schaffen. Auf diese Weise kann das Gute von allein seine Verwirklichungsstätte ausbauen und gleichzeitig den Anteil des Bösen verringern und dieses schließlich verstoßen. Der Mensch bringt in diesem Fall Achtung für die Würde des Menschen auf und kämpft nicht mit dem Menschen selbst, der Böses tut, sondern direkt mit dem Bösen, das dieser schafft. Ein Leben mit Gott ist ein Leben in Gott, das sich aus dem geistigen Leben des Menschen ergibt.
3
Content available remote

O związku wolności i języka w pojmowaniu filozofii u Karla Jaspersa

77%
Maciej M.
Diametros
|
2015
|
issue Diametros 46
134-150
EN
The main objective of this text is to show that for Karl Jaspers all authentic philosophy is an attempt to express subjectivity in terms of the intersubjective categories of intellect. Subjectivity is understood as a plane of individual experience which ultimately comes down to the consciousness of freedom. Intersubjectivity on the other hand is perceived as a plane of expression of this experience, which can boil down to language. For it is only through the mediation of language that one can illuminate its own being – its connection to the world and transcendence. Thus, the rational expression of experience is the essential condition for self-comprehension of any subjectivity. Ultimately, however, any attempt of rational inquiry reveals itself as insufficient. The human being, in his or her, pursuit of self-comprehension has to reach the boundary of language-based expression and therefore the boundary of all reasoning, where rational knowledge must give way to direct but inexpressible experiencing of what is the absolute source of all being. Thus, in the end, silence is the only true expression of transcendence.
XX
Głównym celem tekstu jest wykazanie, iż dla Karla Jaspersa wszelka autentyczna filozofia stanowi próbę wyrażenia subiektywności jednostki w intersubiektywnych kategoriach przedmiotowego intelektu. Płaszczyzna subiektywności rozumiana jest jako sfera doświadczenia jednostki, która ostatecznie zostaje sprowadzona do jednostkowej świadomości wolności. Z kolei płaszczyzna intersubiektywna stanowi sferę wyrazu doświadczenia, którą autor tekstu, za Jaspersem, utożsamia z wyrazem językowym. Dopiero bowiem poprzez zapośredniczenie w języku jednostka może rozjaśnić swój własny byt – jego związki ze światem oraz transcendencją. Racjonalny wyraz doświadczenia stanowi zatem warunek samorozumienia subiektywności. Ostatecznie jednak wszelka próba racjonalnego rozjaśniania subiektywności okazuje się niewystarczająca. Dążąc do zrozumienia samej siebie jednostka dociera bowiem do granicy językowego wyrazu, poza którą wszelki obiektywizujący ruch poznawczy musi ustąpić miejsca bezpośredniemu i niewyrażalnemu doświadczeniu tego, co absolutnie źródłowe. Jedynym możliwym wyrazem absolutnej pełni bytu (transcendencją) okazuje się milczenie.
4
Publication available in full text mode
Content available

Małe tęsknoty w "małej" prozie Roberta Walsera

68%
Pliszka M.
Transfer. Reception studies
|
2022
|
vol. 7
189-200
EN
Subject of this article is the theme of longing, its varieties and functions, in the small prose works of Robert Walser, published in Polish in the volumes Mały krajobraz ze śniegiem  and Niedzielny spacer. In the light of Svetlana Boym's views, nostalgia takes two forms: restorative (longing for a lost past) and reflexive (prospective, focusing on longing as such). Robert Walser’s work is dominated by the second type of nostalgia; this theme, which is closely linked to desire, allows nostalgia to be situated in the symbolic order of space and movement; it is represented by metaphors associated with wandering, walking, stroll. Ultimately, reflexive longing rises in Walser's prose to the status of a basic existential situation and becomes one of the most essential determinants of human nature.
DE
Der Artikel befasst sich mit dem Motiv der Sehnsucht, ihren Variationen und Funk-tionen in kleinen Prosa-Werken von Robert Walser, die auf Polnisch in den Bänden Mały krajobraz ze śniegiem [Die kleine Schneelandschaft] und Niedzielny spacer [Der Sonntagsspa-ziergang] veröffentlicht wurden. Im Lichte der Ansichten von Svetlana Boym hat die Nostalgie zwei Formen: eine »restorative« (Sehnsucht nach der verlorenen Vergangenheit) und eine »reflexive« (prospektive, die sich auf die Sehnsucht als solche konzentriert). Im Werk von Robert Walser dominiert der zweite Typus der Nostalgie; dieses Motiv, das eng mit dem Wunsch verbunden ist, ermöglicht es, die Nostalgie in der symbolischen Ordnung von Raum und Bewegung zu verorten; sie wird durch Metaphorisierungen im Zusammenhang mit dem Wandern, dem Umherschweifen, dem Gehen dargestellt. Letztlich wächst die reflexive Sehn-sucht in Walsers Prosa zur existentiellen Grundsituation und wird zu einem der wesentlichs-ten Determinanten der menschlichen Natur.
PL
Artykuł dotyczy motywu tęsknoty, jej odmian i funkcji w małych prozach Roberta Walsera opublikowanych w języku polskim w tomach Mały krajobraz ze śniegiem i Niedzielny spacer. W świetle poglądów Svetlany Boym nostalgia przyjmuje dwie formy: restoratywną (tęsknota za utraconą przeszłością) i refleksyjną (prospektywną, skoncentrowaną na tęskno-cie jako takiej). W twórczości Roberta Walsera dominuje drugi rodzaj nostalgii; motyw ten, ściśle związany z pragnieniem, pozwala usytuować tęsknotę w porządku symbolicznym prze-strzeni i ruchu; reprezentują ją metaforyzacje związane z wędrówką, włóczęgą, spacerem. Ostatecznie refleksyjna tęsknota urasta w prozie Walsera do rangi podstawowej sytuacji eg-zystencjalnej i staje się jedną z najistotniejszych determinant ludzkiej natury.
5
Content available remote

Nature of Religious Truth

68%
Jasiński K.
Studia Warmińskie
|
2015
|
issue 52
23-36
PL
Artykuł podejmuje próbę ukazania prawdy religijnej jako pewnego typu prawdy egzystencjalnej. Artykuł podzielono na trzy części. W części pierwszej została omówiona specyfika poznania religijnego (objawienie przez znaki jako źródło prawdy religijnej, sposób asercji prawdy na mocy zaufania oraz zaangażowania życia) oraz dynamiczny charakter prawdy religijnej (związek z doświadczeniem indywidualnego podmiotu). W części drugiej przedstawiono egzystencjalną koncepcję prawdy (zaangażowanie się podmiotu w prowadzenie określonego sposobu życia prowadzące do jego przemiany, odsłonięcie przed człowiekiem sensu jego życia, doświadczenie autentyczności swej egzystencji). W części trzeciej zostały ukazane związki prawdy egzystencjalnej z prawdą religijną (zasadniczym celem prawdy religijnej jest kształtowanie bytu osobowego prowadzące do nawiązania osobowej więzi z Bogiem).
EN
This paper is an attempt to show religion as some kind of existential truth. It consists of three parts. The first part discussed the specifics of religious knowledge (revelation by signs as a source of religious truth, the way of the assertion of the truth by trust and commitment of life) and the dynamic nature of religious truth (connected with the experience of an individual). The second part presents an existential conception of truth (commitment of the individual in conducting of the particular way of life leading to its transformation, recovering to man the meaning of his life, experiencing the authenticity of his existence). The third part shows the connections between the existential truth and the religious one (the main purpose of the religious truth is to form the personal being leading to establish a personal relationship with God).
DE
Der Artikel ist ein Versuch, die Wahrheit der Religion als eine Art der existentiellen Wahrheit zu zeigen. Er besteht aus drei Teilen. Der erste Teil bespricht die Besonderheiten der religiösen Erkenntnis (Offenbarung durch die Zeichen als eine Quelle der religiösen Wahrheit, Weise der Anerkennung der Wahrheit durch das Vertrauen und das Engagement des Individuums) und die dynamische Natur der religiösen Wahrheit (Verbindung mit der Erfahrung des einzelnen Menschen). Der zweite Teil präsentiert eine existentielle Auffassung der Wahrheit (Engagement des Individuums in der Führung einer bestimmten Art des Lebens zu seiner Verwandlung, Entdeckung des Sinns seines Lebens und die Authentizität seiner Existenz). Im dritten Teil wird die Verbindung zwischen der existentiellen und religiösen Wahrheit gezeigt (das Hauptziel der religiösen Wahrheit ist die Gestaltung der Person zu einer persönlichen Beziehung mit Gott).
6
Content available remote

Możliwość religijnego doświadczenia w świeckim samorozumieniu człowieka

58%
Żmudziński M.
Studia Warmińskie
|
2012
|
issue 49
137-149
PL
Doświadczenie jest dla człowieka punktem wyjścia w rozumieniu siebie i relacji z otaczającą rzeczywistością. Dominującym dziś sposobem pojmowania doświadczenia jest to, wypracowane przez skrajny empiryzm, w którym znaczenie ma przede wszystkim percepcja zmysłowa, obserwacja i eksperyment. Eliminuje to już w założeniu możliwość doświadczenie wymiaru transcendentnego. Wnikliwa analiza świeckiej egzystencji człowieka wykazuje jednak na różnicę między teoretycznym jej opisem a realnie przeżywaną. Świeckie samorozumienie pomija bowiem wymiar tajemnicy i tego, co nieskończone. Nie stawia pytania o sens rzeczywistości, w szczególności wobec cierpienia, przemijania i śmierci. Choć są to elementy doświadczenia, nie zawsze wyraźne i jasno wyartykułowane, to jednak prowadzą do postawienia problemu transcendencji i rodzą potrzebę adekwatnego języka religijnego. Nie są to też wprost przeżycia czy doświadczenia religijne, ale otwierają taką możliwość.
EN
Experience is the key notion for man, the starting point in understanding oneself and relations with the surrounding reality. The prevailing mode in comprehending experience is the one worked out by radical empiricism, in which sensual perception, observation and experiment are of remarkable impact. This eliminates experience of transcendental dimension. The insight into the secular self-understanding of man points out to the difference between the theoretical description and the real-life existence. The dimensions of the mysterious and the unlimited are overlooked. No question is posed about the sense of existence , especially in relation to passing away and death. These elements of experience, however unclear and unpronounced, lead to putting forward the problem of transcendence and the need of adequate religious language. They are not straightforwardly religious experiences, but such is the possibility. Experience is the source of un-reflexive consciousness and presence which cannot be defined, which is void of image and enters the awareness as background or source of all. Thus, the article presents certain specific spheres of experience reflecting the dependence of each man on the Being which is above one’s intellect and comprehension. In religion, this Being is named God.
DE
Die menschliche Erfahrung ist der Ausgangspunkt des Selbstverständnisses und der Beziehung mit der umgebenden Wirklichkeit. Die vorherrschende Weg zum Verständnis der Erfahrung ist heute der extreme Empirismus, der die Rolle von sinnlicher Wahrnehmung, Beobachtung und Experiment unterstreicht. Extremer Empirismus bereits in der Annahme bestreitet die Möglichkeit der transzendenten Erfahrung. Eine sorgfältige Analyse der zeitlichen menschlichen Existenz zeigt die Differenz zwischen der theoretischen Beschreibung und dem wirklich gelebten Leben. Das weltliche Selbstverständnis ignoriert die Dimension des Geheimnisses des Unendlichen. Es gibt keine Frage über den Sinn der Wirklichkeit, insbesondere der Sinn von Leid, Vergänglichkeit und Tod. Obwohl diese Elemente der Erfahrung sind nicht immer klar und gut artikuliert, führen sie zum Problem der Transzendenz und zur Notwendigkeit der angemessenen religiösen Sprache. Sie sind nicht eine religiöse Erfahrung, aber sie öffnen solche Möglichkeit.
7
Publication available in full text mode
Content available

Kryzys kultury wg George'a Steinera

58%
Barańska E.
Kultura i Wartości
|
2018
|
issue 26
DE
Der Artikel betrifft die Frage der Krise der gegenwärtigen Kultur. Die Verfasserin fragt, ob die Kultur heutzutage eine Krise erlebt, warum und was die Symptome der Krise sind. Sie sucht nach der Antwort im Kulturkonzept von Georg Steiner, der den Zerfall der gegenwärtigen Gesellschaft und den Zusammenbruch der traditionellen westlichen Werte feststellt. Seine Analysen betreffen hauptsächlich den Begriff der Postkultur, wie Steiner den Zustand gegenwärtigen Kultur bezeichnet. Im Artikel führt die Verfasserin unterschiedliche Formen dieser Krise vor und analysiert eingehend das Phänomen. Sie erläutert nach Steiner, dass sich der Zustand unserer Kultur vor allem in der Krise des Wortes äussert und das wir heutzutage unsere Herkunft vergessen, obwohl wir von der textuellen hellenisch-hebräischen Tradition gründlich geprägt wurden. Die Wissenschaft strebt heute eine Formalisierung der Geisteswissenschaften an und übergeht den wichtigsten Aspekt unserer Humanität ˗ das menschliche Bedürfnis nach Transzendenz, das gerade im Wort präsent ist.
EN
The article deals with the crisis of contemporary culture. The author asks several important questions especially those that concern a condition of today's culture. Is it true that contemporary Western culture is in crisis, and if so, why? What are the symptoms of this crisis? The answer to these questions is sought in the concept of culture by George Steiner, whose research are an attempt to diagnose the disintegration of modern society and the collapse of traditional values of the West. According to Steiner, as the author of the text explains, this crisis manifests itself primarily in the crisis of “a word”. Although we have been “shaped” in the Hellenic-Hebrew tradition, which is, after all, textual, today we tend to forget about our origins. Moreover, the modern science seeks to formalize the humanities and omits the most important aspect of our humanity – the very human need for transcendence, which is present in a word. Today, deconstruction and adoration for emptiness prevails. That is why the condition of today's culture can be well defined by the concept of post-culture.
PL
Artykuł dotyczy zagadnienia kryzysu kultury współczesnej. Autorka pyta, czy obecnie kultura znajduje się w kryzysie, a jeśli tak, to dlaczego. Jakie są symptomy tego kryzysu. Odpowiedzi szuka w koncepcji kultury George`a Steinera, który diagnozuje dziś rozpad współczesnego społeczeństwa i załamanie się tradycyjnych wartości Zachodu. Analizy dotyczą głównie pojęcia postkultury, ponieważ Steiner tak właśnie określa stan dzisiejszej kultury. W artykule autorka przybliża zatem i poddaje analizie różne formy tego kryzysu, tłumaczy, na czym polega ów fenomen. Wyjaśnia, za Steinerem, że stan naszej kultury objawia się przede wszystkim w kryzysie słowa, że choć zostaliśmy ukształtowani w na wskroś tekstowej tradycji helleńsko-hebrajskiej to dziś zapominamy o naszym pochodzeniu. Dzisiejsza nauka dąży do formalizacji humanistyki i pomija najważniejszy aspekt naszego człowieczeństwa – zapomina o ludzkiej potrzebie transcendencji, która to właśnie w słowie jest obecna.
8
Publication available in full text mode
Content available

Teoria wartości w filozofii Andrzeja Chmieleckiego

58%
Niemiec A.
Kultura i Wartości
|
2022
|
issue 33
63-81
DE
Die Philosophie von Andrzej Chmielecki bleibt immer noch wenig bekannt. Das von ihm entwickelte System der integralen Ontologie ist äußerst umfangreich und enthält viele bemerkenswerte Lösungen. Teil dieser Ontologie ist auch eine originelle Werttheorie. Der Autor des Artikels versucht zu zeigen, wie dieses System grundlegende Fragen nicht nur in der Axiologie, aber auch in der Ontologie beantwortet. Die wichtigsten Fragen, die in dem Artikel angesprochen werden, sind u. a. die Art und Weise, wie Werte existieren, die Möglichkeit ihrer Hierarchie und ihrer Erkenntnis durch den Menschen. Der Artikel schildert auch den Platz, den Werte und Bewertungen in der allgemeinen Struktur von Wesen einnehmen, und wie sie sich voneinander unterscheiden. Der Autor stellt auch die Möglichkeiten der Begründung in der Ethik vor, unter besonderer Berücksichtigung der Begründung von Werten und Urteilen sowie Wertbewertungen. Die verwendeten Materialien sind die Quellentexte, d.h. Monographien und Artikel von Andrzej Chmielecki, die sich mit den im Artikel aufgeworfenen Fragen befassen.
EN
Andrzej Chmielecki’s philosophy is still poorly understood. The system of integral ontology he has created is extremely extensive and includes many solutions worthy of our attention. The original theory of value is a part of this ontology. The author of this article tries to show how Chmielecki’s system answers fundamental questions not only in axiology, but also in ontology. The most important issues raised in the article include the way of existence of values and the possibility of their hierarchization and recognition by man. The article also discusses the place which values and valuations occupy in the general structure of beings and how they differ from each other. The author also presents the possibilities of justification in ethics, with parti-cular emphasis on the justification of values and judgments as well as value judgments. The materials used are the source text, i.e., monographs and articles by Andrzej Chmielecki dealing with the issues discussed in the article.
PL
Filozofia Andrzeja Chmieleckiego jest wciąż bardzo słabo poznana. System ontologii integralnej, który stworzył, jest niezwykle rozbudowany i zawiera w sobie bardzo wiele rozwiązań wartych uwagi. Częścią tej ontologii jest także oryginalna teoria wartości. Autor artykułu stara się pokazać, jak ów system odpowiada na pytania zasadnicze nie tylko w aksjologii, ale także w ontologii. Najważniejsze kwestie poruszane w artykule to m.in. sposób istnienia wartości, możliwość ich hierarchizacji i rozpoznania przez człowieka. Omawiane jest również miejsce, jakie w ogólnej strukturze bytów zajmują wartości i wartościowania, oraz czym różnią się jedne od drugich. Autor prezentuje także możliwości uzasadniania w etyce, ze szczególnym uwzględnieniem uzasadnienia wartości i sądów oraz ocen wartościujących. Wykorzystane materiały to teksty źródłowe, tj. monografie i artykuły Andrzeja Chmieleckiego traktujące o poruszanych w artykule kwestiach.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.