Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 9

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  Grenlandia
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Status Grenlandii w świetle zmian klimatycznych

100%
Tomala M.
Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego
|
2014
|
vol. 8
|
issue 1
107-121
EN
Along with the progressive warming of the Arctic climate the importance of Greenland as a relevant element in the geopolitical system of the Arctic region will be growing. The increasing availability of local energy resources and rare earth metals will result in the increased interest of the island among the outside parties. Active political and economic factors aimed at Nuuk will be thus gaining momentum. This occurrence will be accompanied by the increasing desire of Greenland for a full political sovereignty.
PL
Wraz z postępującym ocieplaniem się arktycznego klimatu znaczenie Grenlandii, jako istotnego elementu systemu geopolitycznego regionu Arktyki, będzie rosło. Zwiększająca się dostępność miejscowych zasobów surowców energetycznych oraz metali ziem rzadkich będzie powodować wzrost zainteresowania Wyspą ze strony podmiotów zewnętrznych. Aktywność polityczno-ekonomiczna czynników trzecich, nakierowana na stolicę Grenlandii – Nuuk, będzie tym samym przybierać na sile. Zjawisku temu towarzyszyć będzie zwiększające się dążenie Grenlandii do uzyskania pełni suwerenności politycznej.
2
Publication available in full text mode
Content available

Podstawy ustroju Grenlandii (wybrane zagadnienia)

100%
Uziębło P.
Przegląd Prawa Konstytucyjnego
|
2014
|
issue 1 (17)
13-33
PL
Grenlandia, będąc terytorium autonomicznym Królestwa Danii, potwierdza swoje aspiracje niepodległościowe. W ostatnich latach zauważalne jest poszerzenie zakresu samo-dzielności tego terytorium. Obecnie podstawy ustroju Grenlandii reguluje Akt o samodzielności Grenlandii z 2009 r., który przede wszystkim koncentruje się na politycznychi ekonomicznych relacjach z Danią, wyznaczając jednocześnie drogę do niepodległości. Niepodległość ta w dużej mierze uzależniona jest jednak od stworzenia podstaw finansowych istnienia przyszłej państwowości. Nie ma wątpliwości, że system organów w Grenlandii dostosowany jest już do przy-szłej państwowości. W dużej mierze jest on wzorowany na rozwiązaniach znanych z państw nordyckich. Władzę ustawodawczą wykonuje jednoizbowy parlament (Inatsi-sartut), który pochodzi z wyborów powszechnych. Składa się on z 31 deputowanych wyłonionych w oparciu o zasadę proporcjonalności. Poza funkcją ustawodawczą pełni on również funkcję kontrolną i funkcję finansową. Władza wykonawcza należy natomiast do rządu (Naalakkersuisut), ponoszącego odpowiedzialność polityczną przed parlamentem. Zwraca uwagę, że pozycja Wysokiego Komisarza, czyli reprezentanta Danii, ma w zasadzie wyłącznie charakter reprezentacyjny.
EN
Greenland, being an autonomous territory of the Kingdom of Denmark, now confirms itsaspirations for independence. In recent years, there is a noticeable broadening of the range of the autonomy of the territory. Currently, the basics of political system regulates Act on Greenland Self-Government of 2009, which primarily focuses on the political and economic relations with Denmark, while setting a road to independence. This independence largely depends since the creation of the financial basis of the existence of a future state.There is no doubt that the system of authorities in Greenland is already adapted to future statehood. This is largely inspired on solutions used in the Nordic countries. Legislative power belongs to unicameral parliament (Inatsisartut), which comes from the general election. It consists of 31 MPs elected on the basis of the principle of proportionality. In addition to the legislative function, it is also control functions and financial function. Executive power is exercised by the government (Naalakkersuisut), which maybe dismissed by the Parliament. Draws attention that the position of High Commissioner, which is representative of Denmark, is essentially representational purposes only.
3
Publication available in full text mode
Content available

Czy można kupić Grenlandię, zamorskie terytorium Królestwa Danii?

100%
Rozmus D.
Roczniki Administracji i Prawa
|
2022
|
vol. 1(XXII)
143-162
EN
Is it possible to buy Greenland which is an overseas territory of the Kingdom of Denmark? The answer to this question is not simple. The question is not a joke. In the past, there was no shortage of ideas and attempts to buy Greenland. The customer in this transaction was the United States of America. It would not be the first territorial purchase made by the USA from the Kingdom of Denmark. During the First World War in 1917, the USA bought from Denmark the so-called Danish West Indies - which is part of today’s Virgin Islands. The US has considered buying the world’s largest island on several occasions. The first such plans appeared in the 19th century. In 1946, President Harry Truman unsuccessfully made an offer to Denmark to buy Greenland for 100 million dollars at that time. The administration of President Donald Trump also deliberates on this issue. The economic (and possibly military) activity of Russia and China forces the USA to be particularly interested in this island. America has military bases in Greenland and is bound by the 1951 treaty together with Denmark to defend it. The US must pursue an active policy in this region of the Arctic, preventing the American continent from being flanked from the east by competing (if not hostile) superpowers. In the opinion of lawyers, the prevailing opinion is that land purchases are a long practice established in history and well-established in international law. This practice, however, may be contrary to the will of the inhabitants of the lands being sold or purchased. In the case of Greenland, apart from issues related to broadly understood human rights, the degree of autonomy enjoyed by this island additionally prevents such transactions. The Greenlanders themselves strive for independence.
PL
Czy można kupić Grenlandię, zamorskie terytorium Królestwa Danii? Odpowiedź na to pytanie nie jest prosta, a samo pytanie bynajmniej nie jest żartem. W przeszłości pomysłów i prób w tej materii nie brakowało. Klientem w ewentualnej transakcji są Stany Zjednoczone Ameryki. Nie byłby to zresztą pierwszy zakup terytorialny dokonany przez USA od Królestwa Danii. Podczas pierwszej wojny światowej w 1917 r. USA zakupiły od Danii tzw. Duńskie Indie Zachodnie – czyli część dzisiejszych Wysp Dziewiczych. USA kilkakrotnie rozważało możliwość zakupu tej największej na świecie wyspy. Pierwsze takie plany pojawiły się już w XIX w. W 1946 r. prezydent Harry Truman bezskutecznie złożył Danii ofertę zakupu Grenlandii za 100 mln ówczesnych dolarów. Rozważania w tej kwestii snuła również administracja prezydenta Donalda Trumpa. Aktywność gospodarcza (a także ewentualnie wojskowa) Rosji i Chin wymusza szczególne zainteresowanie USA tą wyspą. Ameryka posiada na Grenlandii bazy wojskowe i jest zobowiązana traktatem z 1951 r. wraz z Danią do jej obrony. USA musi prowadzić aktywną politykę w tym rejonie Arktyki, nie mogąc dopuścić do oskrzydlenia od wschodu kontynentu amerykańskiego przez konkurencyjne (oby nie wrogie) supermocarstwa. W opinii prawników przeważają opinie, że zakupy lądów są długą, umocowaną w historii i ugruntowaną w prawie międzynarodowym praktyką. Praktyka ta może jednak stać w sprzeczności z wolą mieszkańców zbywanych bądź zakupywanych lądów. W przypadku Grenlandii poza kwestiami związanymi z szeroko pojętymi prawami człowieka zakres autonomii posiadanej przez tę wyspę dodatkowo uniemożliwia taką transakcję. Sami zaś Grenlandczycy dążą do niepodległości.
4
Publication available in full text mode
Content available

The influence of cultural factors on the collapse of the Greenland Norse civilization

94%
Sadowski R. F.
Studia Ecologiae et Bioethicae
|
2020
|
vol. 18
|
issue 5
217-233
PL
Zrozumienie upadku starożytnych cywilizacji jest ważne dla zrozumienia bardzo złożonego procesu zachodzącego w naszej cywilizacji. Ziemia jest narażona na niebezpieczeństwo z wielu powodów, a niektóre z nich nie zmieniają się na przestrzeni dziejów. Ze względu na globalny zasięg ludzkich działań i potęgę jaką dysponuje obecnie człowiek Ziemia jest dziś bardziej zagrożona niż przed wiekami. Zrozumienie przeszłości jest więc kluczowe dla bezpieczeństwa naszej globalnej wioski. W artykule przedstawiono możliwe przyczyny upadku cywilizacji grenlandzkich Wikingów. Wydaje się, że główną przyczyną upadku były zmiany klimatyczne. Wydaje się jednak także, że grenlandzcy Wikingowie mogli przetrwać, a przynajmniej opóźnić swój upadek. Autor wskazuje, że czynniki kulturowe były źródłem degradacji ekologicznej i braku adaptacji ekonomicznej. Wikingowie znali Inuitów i ich strategie adaptacyjne, ale nie wykorzystali tej wiedzy w żaden sposób. Wydaje się, że upadek cywilizacji grenlandzkich Wikingów był wyborem ich elity. Przywódcy utrzymywali bowiem społeczeństwo w ryzykownej równowadze, aby nad nim skutecznie panować, ostatecznie jednak krucha równowaga została zaburzona i przyczyniła się do upadku tej cywilizacji.
EN
The understanding of the collapse of ancient civilizations is important for the understanding of very complex process happening in our civilization. The Earth is put in danger due to many reasons and some of them do not change throughout history. Because of the global range of human actions, the power reached by contemporary man is much more dangerous than it used to be centuries ago. Therefore, the understanding of the past collapses is crucial for the safety of our global village. The article shows the reasons for the collapse of the Greenland Norse civilization. It seems that the main reason was climate change but it also seems that the Greenland Norse could have survived, or at least postponed the collapse. The author indicates that cultural factors were the roots of ecological degradation and the lack of economic adaptation. The Norse knew the Inuit and their adaptive strategies but did not learn from them. It seems that the collapse of the Greenland Norse civilization was the choice of the Norse’s elite. The leaders kept the society in a risky balance in order to rule over them, but finally, the fragile equilibrium was shattered and caused the collapse.
5
Publication available in full text mode
Content available

GRENLANDZKA NIEPODLEGŁOŚĆ – GŁOS W DYSKUSJI

84%
Rozmus D.
Roczniki Administracji i Prawa
|
2019
|
vol. 1
|
issue XIX
233-255
PL
Dążenie do niepodległości jest głęboko zakorzenione w duszy mieszkańców Grenlandii. Różnica w podejściu do tego zagadnienia sprowadza się do określenia czasu i warunków, na jakich Grenlandia stanie się niepodległa. Ta największa wyspa na świecie posiada ogromne złoża minerałów, w tym metali ziem rzadkich i uranu. Całkowita niepodległość może z jednej strony być szansą rozwoju dla jej mieszkańców, z drugiej jednak niepodległość może też przynieść rozliczne niebezpieczeństwa. Czy posiadająca niewielką rodzimą populację Grenlandia jest w stanie sprostać w przyszłości organizacyjnie i kadrowo ekspansji obcego kapitału, w tym rzeszom cudzoziemskich robotników zaangażowanych w rozwój infrastruktury przemysłowej? Czy nie lepiej pozostać tak jak dotychczas w związku (nawet luźnym) z Danią, a co za tym idzie – z Unią Europejską? Bliski związek z UE i NATO może być w perspektywie zgodny z interesami Grenlandczyków. W odległej i najnowszej przeszłości Grenlandia była kolonizowana przez ludy dalekiej Północy (ludy paleoeskimoskie i eskimoskie) oraz Skandynawów. Skandynawowie we wczesnym średniowieczu, a później Inuici zasiedlali ziemie opuszczone, ziemie niczyje. Nikt nikomu, mówiąc wprost, nie kradł ziemi. Ważne więc, żeby w dyskusji pomiędzy Grenlandczykami i Duńczykami na temat niepodległości nie stawiać zagadnień historycznych jako kwestii utrudniających dialog.
EN
The pursuit of independence is deeply rooted in the soul of the inhabitants of Greenland. The difference in the approach to this problem amounts to the establishment of the time and the conditions on the basis of which Greenland is supposed to become independent. The island, which is the greatest island in the world, has huge deposits of minerals, including metals of rare-earth metals and uranium. On the one hand, complete independence may be an opportunity for the development for the inhabitants but on the other hand, independence may also become a source of numerous dangers. Is Greenland, a country with a slight native population, able to cope – in terms of organisation and the available staff – with the expansion of foreign capital, including the great numbers of foreign workers who are engaged in the development of industrial infrastructure? Is it not better to continue the status quo – a relationship (even a loose one) with Denmark, and thus a relationship with the European Union? A close relationship with the EU and the NATO may, in the future, be consistent with the interests of Greenlanders. In the remote and in the most recent past, Greenland was colonised by the peoples of the Far North (paleo-Eskimo and Eskimo peoples) and Scandinavians. Both Scandinavians – in the early Middle Ages – and subsequently the Inuit populated abandoned lands, lands which belonged to no one. To put it explicitly, no one stole land from anyone. Therefore it is important that in the discussion about the problem of independence which continues between Greenlanders and Danes one should not place historical problems as questions which render dialogue difficult.
6
Publication available in full text mode
Content available

Dania wobec arktycznych wyzwań

84%
Kubiak K.
Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego
|
2014
|
vol. 8
|
issue 1
77-93
EN
The article discusses the current and prospective situation of Denmark in the Arctic. The author presents Greenland – the Danish autonomous territory being the subject of Copenahagen claims in the Far North. Then he discusses the historical roots and contemporary relationships between Denmark and Greenland and presents Danish doctrinal documents relating to the Arctic and the results of taken actions.
PL
Artykuł omawia aktualną i perspektywiczną sytuację Danii w Arktyce. Autor charakteryzuje Grenlandię – duńskie terytorium autonomiczne będące tytułem roszczeń Kopenhagi na obszarze Dalekiej Północy, następnie omawia historyczne uwarunkowania i współczesność relacji grenlandzko-duńskich, a następnie skupia się na duńskich dokumentach doktrynalnych dotyczących Arktyki oraz wynikających z nich działań.
7
Publication available in full text mode
Content available

Wpływ czynników kulturowych na upadek cywilizacji grenlandzkich Wikingów

84%
Sadowski R. F.
Studia Ecologiae et Bioethicae
|
2008
|
vol. 6
|
issue 1
129-152
EN
The understanding of the collapse of ancient civilizations is important for the understanding of very complex process happening in our civilization. The Earth is put in danger due to many reasons and some of them do not change throughout history. Because of the global range of human actions, the power reached by contemporary man is much more dangerous than it used to be centuries ago. Therefore, the understanding of the past collapses is crucial for the safety of our global village. The article shows the reasons for the collapse of the Greenland Norse civilization. It seems that the main reason was climate change but it also seems that the Greenland Norse could have survived, or at least postponed the collapse. The author indicates that cultural factors were the roots of ecological degradation and the lack of economic adaptation. The Norse knew the Inuit and their adaptive strategies but did not learn from them. It seems that the collapse of the Greenland Norse civilization was the choice of the Norse’s elite. The leaders kept the society in a risky balance in order to rule over them, but finally, the fragile equilibrium was shattered and caused the collapse.
PL
Zrozumienie upadku starożytnych cywilizacji jest ważne dla zrozumienia bardzo złożonego procesu zachodzącego w naszej cywilizacji. Ziemia jest narażona na niebezpieczeństwo z wielu powodów, a niektóre z nich nie zmieniają się na przestrzeni dziejów. Ze względu na globalny zasięg ludzkich działań i potęgę jaką dysponuje obecnie człowiek Ziemia jest dziś bardziej zagrożona niż przed wiekami. Zrozumienie przeszłości jest więc kluczowe dla bezpieczeństwa naszej globalnej wioski. W artykule przedstawiono możliwe przyczyny upadku cywilizacji grenlandzkich Wikingów. Wydaje się, że główną przyczyną upadku były zmiany klimatyczne. Wydaje się jednak także, że grenlandzcy Wikingowie mogli przetrwać, a przynajmniej opóźnić swój upadek. Autor wskazuje, że czynniki kulturowe były źródłem degradacji ekologicznej i braku adaptacji ekonomicznej. Wikingowie znali Inuitów i ich strategie adaptacyjne, ale nie wykorzystali tej wiedzy w żaden sposób. Wydaje się, że upadek cywilizacji grenlandzkich Wikingów był wyborem ich elity. Przywódcy utrzymywali bowiem społeczeństwo w ryzykownej równowadze, aby nad nim skutecznie panować, ostatecznie jednak krucha równowaga została zaburzona i przyczyniła się do upadku tej cywilizacji.
8
Publication available in full text mode
Content available

Proces kształtowania się grenlandzkiego ruchu separatystycznego w latach 1964–1979

84%
Bijak J.
Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio K – Politologia
|
2023
|
vol. 30
|
issue 1
17-30
EN
The subject of the article is the history of the formation of the separatist movement in Green-land in the years 1964–1979. Its origin and development fall into the period of rapid socio-economic changes on the island, initiated by the Danish state. Their aim became the adaptation of the Greenlandic society, as well as the economy, to the conditions prevailing in the rest of the country. These changes were forced by the evolution of the island’s legal status made in 1953 under the new constitution of the Danish monarchy. The Greenlandic territory was linked by “legal community” to Denmark, becoming its administrative unit. The Greenlandic separatist movement was a grassroots social movement that originated among Greenlandic youth studying at Danish universities. Socio-economic, political, and cultural factors contributed to further dissatisfaction. Political and separatist activism made it possible for Greenlanders to gain autonomy in 1979. The different parts of the article present, among other things, a terminological analysis of the issue of separatism; the conditions for the emergence of the separatist movement are shown. The course of its activities, the dimension of its ideological assumptions, and its organisation are indicated. The article uses the analysis of primary and secondary sources, factor analysis, historical analysis and political science.
PL
Przedmiotem artykułu jest historia kształtowania się ruchu separatystycznego w Grenlandii w latach 1964–1979. Jego powstanie i rozwój przypadają na okres gwałtownych przemian społeczno-gospodarczych na wyspie, zainicjowanych przez państwo duńskie. Ich celem stało się dostosowanie społeczeństwa, a także gospodarki Grenlandii do warunków panujących w pozostałych częściach państwa. Zmiany te zostały wymuszone ewolucją statusu prawnego wyspy dokonanego w 1953 roku na mocy nowej konstytucji monarchii duńskiej. Terytorium Grenlandii zostało powiązane „wspólnotą prawną” z Danią, stając się jej jednostką administracyjną. Grenlandzki ruch separatystyczny to oddolny ruch społeczny, który narodził się wśród grenlandzkiej młodzieży studiującej na duńskich uniwersytetach. Za wzrostem niezadowolenia stały czynniki o charakterze społeczno-ekonomicznym, politycznym i kulturowym. Aktywność polityczna i separatystyczna umożliwiła uzyskanie przez Grenlandczyków autonomii w 1979 roku. W poszczególnych częściach artykułu przedstawiono m.in. analizę terminologiczną zagadnienia separatyzm; ukazano uwarunkowania powstania ruchu separatystycznego. Wskazano przebieg jego działalności, wymiar założeń ideologicznych, a także jego organizację. W artykule wykorzystano analizę źródeł pierwotnych i wtórnych, analizy: czynnikową, historyczną oraz politologiczną.
9
Publication available in full text mode
Content available

Proces emancypacji politycznej Inuitów w Grenlandii w okresie kolonialnym

84%
Bijak J.
Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio K – Politologia
|
2021
|
vol. 28
|
issue 1
103-124
EN
The aim of the article is to present the process of political emancipation of the Inuit in Greenland, in the period of Danish colonialism. The author looks at the issue of colonialism from two standpoints. On the one hand, Danish colonialism is the threat to Inuit traditional way of life, but on the other hand, it is a chance to better involve the Inuit in decision-making processes in Greenland. The research problem is included in the questions about real motivation of Danish colonial authorities for initiating the process of political emancipation of indigenous peoples in Greenland. The main thesis of the article is that although the Danish colonialism caused repression to Greenland’s indigenous peoples, it also contributed to gradual social-political development, defined as political emancipation. The individual parts of the article discuss issues such as the genesis of Danish colonial development in the North-Atlantic area, the attitude of Danish colonial authorities to the Inuit, and the functioning of Greenland as a colony. The main point of considerations is an analysis of evolving social-political role of the Inuit at this time and involvement of this group in local decision-making processes. What is more, the article presents the process of the Inuit’s emancipation and its influence on this group. In the article, the author used the text source analysis method, historical analysis method and conducted an analysis of legal acts from the Danish colonial period.
PL
Celem artykułu jest przedstawienie procesu emancypacji politycznej Inuitów w Grenlandii w historycznym okresie kolonializmu duńskiego. Autor rozpatrzył problem kolonializmu w Grenlandii z dwóch perspektyw. Z jednej strony jako zagrożenie, godzące w tradycyjny styl życia Inuitów, natomiast z drugiej strony jako szansę na zainicjowanie procesu zwiększonego zaangażowania rdzennej populacji wyspy w procesy decyzyjne. Problem badawczy zawiera się w pytaniach o prawdziwe motywacje władz kolonialnych względem inicjacji procesu emancypacyjnego ludności rdzennej.Autor skłonił się do kontrowersyjnej tezy, która jest stwierdzeniem, iż duński kolonializm pomimo stosowania opresyjnych nadużyć wobec rdzennej populacji Grenlandii umożliwił jej stopniowy rozwój społeczno-polityczny przez proces emancypacji politycznej.W poszczególnych częściach artykułu przedstawiono m.in. genezę rozwoju kolonializmu duńskiego na obszarze Północnego Atlantyku. Ukazano również stosunek władzy kolonialnej do Inuitów i charakterystykę funkcjonowania kolonii grenlandzkiej. Głównym trzonem rozważań był rozwój roli społeczno-politycznej Inuitów i ich zaangażowanie w sprawy lokalne w okresie duńskiego kolonializmu na wyspie. Proces ten został ukazany trójetapowo. Autor odniósł się również do konsekwencji procesu emancypacji dla obecnej sytuacji Inuitów. W artykule wykorzystano analizę źródeł tekstowych zarówno pierwotnych, jak i wtórnych, analizę historyczną oraz analizę aktów prawnych z okresu kolonialnego.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.