Search results

1

Tygrys: gnoza polityczna

100%

Zemła M.

Postscriptum Polonistyczne

|

2011

|

issue 2(8)

161-190

EN

The article is dedicated to Czesław Miłosz's essay Tiger, analysing the heterodox discourses that it contains, especially the political gnosis. The author analyses the connections between such discourses and the notions of deep crisis of European culture, showing also how Miłosz solved the dialectic argument with his friend Tadeusz Juliusz Kroński, a Hegelian philosopher. Miłosz's solution enabled him to give up both Gnostic catastrophism and a temptation of hermetic utopia by Kroński. Towards the end of the essay the history of mankind regains its value and it is being reintegrated as a history of Salvation.

2

Historia filozofii czy historia idei? Problem statusu metodologicznego historycznych badań nad rozwojem filozoficzno-religijnej myśli polskiej

89%

Wawrzynowicz A.

Przegląd Religioznawczy

|

2019

|

issue 3/273

EN

The paper attempts a theoretical confrontation of two paradigms underlying contemporary historical reflection on the development of Polish philosophical and religious thought: the traditional paradigm of history of philosophy, and the paradigm of history of ideas which predominates in more recent research (and, to a certain extent, constitutes an alternative to the former). What is the general methodological status of scientific procedures employed within each of these approaches? Are these approaches qualitatively akin, i.e. aiming towards relatively equivalent cognitive goals using different theoretical means, or essentially competitive? Is there a mutual genealogical relationship underpinning the evolution of these paradigms? And finally, what factors determine the process of evolution from a metaphysical perspective? The aspects enumerated above, as well as other considerations related to the general problem outlined in the title of the paper, will constitute an attempt to assess the current state of research in this field.

3

Proměny sporu o svobodu české filosofie

88%

Hermann T.

Filosofický časopis (Philosophical Journal)

|

2012

|

vol. 60

|

issue 2, Special No: Hledání ztraceného času

49-73

EN

Study analyses public philosophic debate in 1844–48 in which topic of distinctively “Czech philosophy” was ﬁrst articulated and discussed as a “debate about the being and non-being of German philosophy in Czech lands”. Author acquaints reader with intellectual context of arising Czech philosophy in ﬁrst half of 19th century, based on conceptual inﬂuence of Herder, Hegel and Herbart. Starting point of that discussion was role of philosophy as academic subject at University and as part of literature and culture generally. In an analysis of the debate and of positions of chief participants (K. Havlíček, V. Gabler, F. Čupr, A. Smetana, K. B. Štorch) study shows that as subject of reﬂection the discussion included prob¬lems of philosophy in Czech language, place and role of philosophy in the Czech lands, of special traits of Czech “national” philosophy, its limits and possibilities, of reception of German classical philosophy and ﬁnally even meta-philosophical question of what philosophy is or ought to be in general. Two examples of the way this debate was recalled and updated in the 20th century in quite diﬀerent situation of the period between the wars (F. Pelikán) and after the wars (K. Kosík) – in the twenties and in the ﬁfties – show subsequently the transformed contexts and problems of modern Czech philosophy. Analysis of the debate and its heritage are placed within the overall discussion of what Czech philosophy is from linguistic, territorial, national and factual viewpoint.

4

Bonum est causa mali: A Problem and an Opportunity for Metaphysics in the Thought of Thomas Aquinas and Hegel

88%

Walsh T.

Forum Philosophicum

|

2011

|

vol. 16

|

issue 1

89-116

EN

How to explain the existence of evil if being by its very nature is good? My paper examines an interesting and perhaps significant parallel between two exponents of the metaphysical tradition usually thought to stand widely apart, Thomas Aquinas and Hegel. I argue that Hegel's system shares certain features of Aquinas' convertibility thesis (S.T. 1, 5, 1), that upon closer inspection will yield a set of interesting reflections not only about the problem of evil, but also about the limits and possibilities of metaphysical method. I discuss Aquinas' thesis of the convertibility of being and good and how it determines his treatment of evil. I then construct a Hegelian version of convertibility and argue that Hegel's system fails for similar reasons to provide a satisfactory account of the problem of evil. This leads to my central question: should the inadequacy of traditional approaches to evil call for a reversal or abandonment of metaphysics, or invite a deeper reflection about reality that would not subsume the world's darkness under what Hans Blumenberg once called “metaphysics of light?”

5

Rola Boga i palingenezy w kształtowaniu się poglądów filozoficznych Augusta Cieszkowskiego

71%

Pawlaczyk K.

Przegląd Religioznawczy

|

2019

|

issue 3/273

EN

The aim of the paper is to reflect on the specificity of the evolution of August Cieszkowski’s philosophical views. In the presented research perspective the very essence of this evolution lays in progressive distancing from the Hegelianism and in unorthodox turn towards religious sphere in a broad sense. This point of view underlines the fundamental meaning of God and Palingenesis, Cieszkowski’s work published in 1842 in which he directly formulates accusation towards Hegelian school for its abstractness and one-sided intellectualism. This work also sketches a postulate of creating new, synthetic form of reflection, that avoids limitations of both religious orthodoxy and philosophical speculation. The effort of creating such form delineates the specificity of Cieszkowski’s further output.

6

Religia w perspektywie filozofii wyobraźni Karola Libelta

63%

Kaszyca M.

Edukacja Filozoficzna

|

2022

|

issue 73

123-144

PL

Esej porusza tematykę zależności doświadczenia religijnego od doświadczenia estetycznego w refleksji Karola Libelta. W pierwszej części omówiono koncepcję samowładztwa rozumu jako diagnozy stanu mentalnego człowieka Zachodu, nieuchronnie prowadzącego do naturalistycznej wizji świata. W drugiej części zrekonstruowano system umnictwa, czyli filozofię wyobraźni Libelta. Szczególną uwagę poświęcono pojęciu form pierwotnych i ich relacji do form pochodnych. W trzeciej części przełożono dotychczasowe wnioski na zagadnienie religii i podkreślono jej apologetyczną rolę wobec wiary ludowej. Rozważania doprowadziły do wniosku, że Libelt okazuje się filozofem proponującym świat otwarty na wymiar nadprzyrodzony.

EN

This essay deals with the subject of the dependence of religious experience on aesthetic experience in the reflections of Karol Libelt. The first part discusses the concept of the autocracy of reason as a diagnosis of the state of Western mentality, inevitably leading to a naturalistic view about the world. In the second part, the notion of the system umnictwa, i.e. the philosophy of the imagination of Karol Libelt, was reconstructed. Particular attention was paid to the notion of primary forms and their relation to derived forms. In the third part, the initial conclusions are postponed into the issue of religion, and its apologetic role in folk faith is emphasized. Consequently, Karol Libelt turns out to be a philosopher who proposes a world open to the supernatural.

7

František Sedlák: mezi anarchismem, tolstojovstvím a hegeliánstvím

63%

Landa I.

Filosofický časopis (Philosophical Journal)

|

2022

|

vol. 70

|

issue 2

319-339

EN

The article focuses on the conception of absolute idealism elaborated by Czech Hegelian František Sedlák. First, Max Stirner’s position of egoism is presented, as Sedlák was influenced by his critique of the conceptual vertical, i.e. of the subsumption of the individual under abstractions. Second, it examines how Sedlák employed such critique in resolving the so-called “paradox of authority.” Third, it sketches both Sedlák’s reception and critique of Tolstoyanism, at whose conceptual core he encountered a problem associated with conception of abstract morality, which he criticized at first from the standpoint of Stirnerian egoism, later from the standpoint of Hegelian absolute idealism. Finally, Sedlák’s conception of absolute idealism as a philosophy of existence is reconstructed.

CS

Článek se zabývá koncepcí absolutního idealismu českého hegeliána Františka Sedláka. Nejprve je představeno stanovisko egoismu Maxe Stirnera, neboť Sedláka ovlivnila jeho kritika konceptuální vertikály, tj. podřízenosti individua abstrakcím. Ve druhém kroku autor sleduje, jak Sedlák tuto kritiku využívá při řešení tzv. „paradoxu autority“. Následně je přiblížen Sedlákův příklon k tolstojovství, v jehož jádru však Sedlák záhy naráží na obtíže související s tolstojovským pojetím abstraktní morality. Sedlák s ním polemizuje nejprve ze stanoviska stirnerovského egoismu, později absolutního idealismu a hegeliánství. V závěrečném kroku je nakonec představena Sedlákova koncepce absolutního idealismu jako filosofie existence.

8

Historiozoficzna interpretacja rewolucji październikowej w myśli społeczno-politycznej Slavoja Žižka

63%

Drelich S.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

|

2022

|

vol. 57

|

issue 2

127-144

EN

The article presents the interpretation of the October Revolution made by Slavoj Žižek in his social and political writings. The thinker interprets the events of the 1917 revolution in a historiosophical context. He uses some concepts of the philosophy of history of Hegel and Marx in his deliberations. The Žižek’s interpretation is presented in five steps, which illustrate the most important elements of this concept. The article is based on the content analysis of Žižek’s main texts that include the most important considerations about the Bolshevik revolution.

PL

Artykuł prezentuje interpretację rewolucji październikowej w pismach społeczno-politycznych Slavoja Žižka. Myśliciel ten analizuje wydarzenia rewolucji 1917 r. w kontekście historiozoficznym. W rozważaniach posługuje się on pojęciami z zakresu filozofii dziejów Hegla oraz Marksa. Interpretacja Žižka przedstawiona została w pięciu krokach, w których zobrazowano najważniejsze elementy koncepcji.

9

Karl Marx’s ‘absolute being of man’in the thought of Leszek Kołakowski

51%

Turoń-Kowalska A., Turoń-Kowalska A.

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria

|

2018

|

issue 4

10

Bóg i „śmierć Boga” w pisarstwie Tomasza Mertona

51%

Grzybowski W.

Nurt SVD

|

2018

|

issue 2

262-277

PL

Amerykański trapista i pisarz religijny Tomasz Merton jest autorem Siedmiopiętrowej góry, Posiewu kontemplacji, Wspinaczki ku prawdzie, Nowego człowieka oraz wielu innych pozycji z dziedziny duchowości. Jest on również dociekliwym myślicielem, który porównuje filozofię scholastyczną ze współczesnym egzystencjalizmem. W Domniemaniach współwinnego świadka podejmuje polemikę z Heideggerowską koncepcją śmierci. Merton rozpatruje to zagadnienie z punktu widzenia chrześcijańskiej aksjologii. Czymś nielogicznym jest dla niego dogmat egzystencjalizmu: idea „śmierci Boga”. Całą jego twórczość spina polemika z anglikańskim teologiem, zainspirowanym filozofią Fryderyka Nietzschego, Thomasem Altizerem. Merton pokazuje tu, w jaki sposób teologia bazująca na Objawieniu oraz teologia naturalna są nośnikami poznania egzystencjalnego, w sensie scholastycznym jako rozpoznanie Istnienia. Z niego wynika świadomość dobra moralnego jako uczestnictwa w istnieniu Boga, Dawcy dobra. W świetle tego poznania koncepcja „śmierci Boga” jest czymś nieprawdopodobnym.

EN

Thomas Merton, the American Trappist monk and religious writer, is the author of The Seven Storey Mountain, Seeds of Contemplation, The Ascent to Truth, the New Man and many other works in the field of spirituality. He is also an analytical thinker comparing scholastic philosophy with modern existentialism. In Conjectures of a guilty bystander he takes up a polemic with the Heideggerian concept of death. Merton examines this issue from the point of view of Christian axiology. The dogma of existentialism is something illogical to him: the idea of “the death of God”. His entire work is linked to a polemic with Thomas Altizer, an Anglican theologian inspired by the philosophy of Fryderyk Nietzsche. Merton shows how theology of Revelation and natural theology are carriers of existential cognition, in the scholastic sense as the recognition of Existence. From it comes the awareness of moral goodness as participation in the existence of God, the giver of good. In the light of this recognition, the concept of “God’s death” is something unlikely.

11

Generał i pantofelki. O „Generale Barczu” Juliusza Kadena-Bandrowskiego

51%

Śmieja W.

Pamiętnik Literacki

|

2021

|

vol. 112

|

issue 1

21-39

PL

Artykuł stanowi próbę odświeżenia spojrzenia literaturoznawczego na najsłynniejszą powieść Juliusza Kadena-Bandrowskiego – „Generał Barcz”. Punktem wyjścia rozważań jest obserwacja, że dotychczasowe interpretacje powieści ogniskowały się wokół zagadnień politycznej aktualności i domyślnych biograficznych kluczy („pakierstwo” powieści politycznej) czy stylistycznego ekspresjonizmu (idiomatyczne „kadenizmy” autora). Twórca artykułu proponuje inny punkt widzenia, w którym akcentuje osadzenie problematyki powieści w historiozofii Georga Wilhelma Friedricha Hegla. Pozwala to dostrzec, że Kaden-Bandrowski w „Generale Barczu” opisuje proces konstytuowania się niepodległej Rzeczpospolitej jako anachroniczną i peryferyjną, a przez to chybioną, rewolucję. Przyczyn jej klęski upatrywać można w tym, iż nie ma ona dostatecznych podstaw społecznych i ekonomicznych (wielokrotnie wspominana w powieści polska „miękkoszcz”), jednocześnie zaś konfrontować się musi z równoległą rewolucją kobiecej emancypacji. Ten ostatni aspekt sprawia, że na pierwszy plan powieści wysuwają się zagadnienia dotyczące negocjowania nowego kontraktu płci i porządku seksualnego. „Generał Barcz” jako powieść o rewolucji projektuje również specyficzną rolę pisarza i literatury. Postać pisarza Rasińskiego pozostawała dotychczas, niesłusznie, na marginesie zainteresowania badaczy. W proponowanej interpretacji autor artykułu postuluje uznanie tego bohatera i jego metaliterackich wypowiedzi za kluczowe dla wytwarzanego w „Generale Barczu” porządku znaczeń.

XX

The paper refreshes a literary-oriented outlook view on most famous Juliusz Kaden-Bandrowski’s novel—"Generał Barcz” (“General Barcz”). As its starting point, the paper sees the observation that the interpretations produced to that date focused on the political relevance and implicit keys (“pakierstwo” <“information overpacking”> of the political novel) or stylistically expressive words (“kadenizmy” <“Kaden words”> of their author). The author of the article suggests a different point of view in which he accentuates setting the novel’s issues in Georg Wilhelm Friedrich Hegel’s philosophy of history. It allows to discern that Kaden-Bandrowski in his novel describes the process of shaping the independent Second Polish Republic as anachronistic and peripheral, and thus missed, revolution. The reasons for the fall can be traced in that it has no solid social and economic basis (often recollected “miękkoszcz” <”mekhkhoshch” = ‘softness’> in the novel) that must many a time confront itself with the parallel woman emancipation. The endmost aspect causes that the first plane of the novel is occupied by the issues referring to negotiating the new contract of sex and sexual order. “Generał Barcz” (“General Barcz”) as a novel about a revolution also projects a specific role of the writer and literature. The figure of writer Rasiński unjustly remained on the margin of researchers’ interest. In the proposed interpretation, the author postulates acknowledging the protagonist and his metaliterary statements as critical for the order of meanings produced in the novel.

12

Outline of the nineteenth-century Spanish philosophy. Currents, problems, inspirations

45%

Leszczyna D., Leszczyna D.

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria

|

2019

|

issue 3

Refine search results

Tygrys: gnoza polityczna

Historia filozofii czy historia idei? Problem statusu metodologicznego historycznych badań nad rozwojem filozoficzno-religijnej myśli polskiej

Proměny sporu o svobodu české filosofie

Bonum est causa mali: A Problem and an Opportunity for Metaphysics in the Thought of Thomas Aquinas and Hegel

Rola Boga i palingenezy w kształtowaniu się poglądów filozoficznych Augusta Cieszkowskiego

Religia w perspektywie filozofii wyobraźni Karola Libelta

František Sedlák: mezi anarchismem, tolstojovstvím a hegeliánstvím

Historiozoficzna interpretacja rewolucji październikowej w myśli społeczno-politycznej Slavoja Žižka

Karl Marx’s ‘absolute being of man’in the thought of Leszek Kołakowski

Bóg i „śmierć Boga” w pisarstwie Tomasza Mertona

Generał i pantofelki. O „Generale Barczu” Juliusza Kadena-Bandrowskiego

Outline of the nineteenth-century Spanish philosophy. Currents, problems, inspirations