Search results

1

Podlaskie sejmiki ziemskie jako organ reprezentacyjny samorządu szlacheckiego I Rzeczypospolitej

100%

Szum E.

Radzyński Rocznik Humanistyczny

|

2012

|

vol. 10

7-32

PL

Artykuł przedstawia reprezentacyjną funkcję sejmiku ziemskiego, jako organu samorządu szlacheckiego I Rzeczypospolitej, w szczególności na ziemiach podlaskich, ale w kontekście ogólnopaństwowym. Prezentuje wieloaspektowość tego zagadnienia, uwzględniając doktrynę i prawo, ale także specyfikę społeczną, a zwłaszcza uwarunkowania ówczesnej praktyki politycznej. Na płaszczyźnie teoretyczno-prakseologicznej opisuje i analizuje istotę reprezentacyjnej funkcji sejmiku ziemskiego, jako organu samorządu szlacheckiego, w omawianym okresie. Natomiast na płaszczyźnie doktrynalnej wyjaśnia źródła i dynamikę ewolucji reprezentacyjnej funkcji sejmiku ziemskiego, w związku z przebiegiem procesów centralizacyjnych i decentralizacyjnych. Przedmiotem analizy strukturalno-funkcjonalnej jest staropolski sejmik szlachecki, jako byt społeczno-prawny. Ukazano ewolucję instytucji sejmiku ziemskiego od czasów ostatnich Jagiellonów, przez późniejszych władców elekcyjnych, aż do upadku państwa polsko-litewskiego. Analiza dokonana została na podstawie kwerendy archiwalnej i opracowania materiałów źródłowych dotyczących samorządu lokalnego omawianego okresu, z uwzględnieniem dostępnej literatury przedmiotu.

EN

The following article describes a representative function of a land sejmik, which was a gentry local government in the First Republic of Poland (Polish: I Rzeczpospolita). It focuses mainly on the Podlasie Region but simultaneously refers to a nationwide context. The article shows multiple aspects of the subject with reference to the doctrine and law, social characteristics, and first and foremost the political landscape of that time. The aforementioned function of a land sejmik is described and analysed against a theoretical-praxeological background. Whereas, the evolution of the sejmik’s function and its reasons, which stemmed from centralizing and decentralizing processes, is explained against a doctrinal background. The structural and functional analysis focuses on the Old Polish gentry sejmik as a social and legal entity. The article presents a development of this institution beginning with the times of last rulers from the Jagiellonian dynasty, elective monarchs, and up until the collapse of the Polish-Lithuanian Commonwealth. The following study is based on the preliminary archival research, local government records of the time and other literature of the subject that was available.

2

Kontynuacja i zmiany w polskim republikanizmie XVII i XVIII wieku

100%

Pietrzyk-Reeves D.

Czasopismo Prawno-Historyczne

|

2015

|

vol. 67

|

issue 1

45-74

PL

Tradycja republikańska I Rzeczypospolitej obejmuje dorobek bardzo wielu autorów, zarówno teoretyków, jak i publicystów, działających na przestrzeni trzech stuleci, poczynając od pierwszej połowy wieku XVI, kiedy to namysł polityczny formułowany był pod przemożnym wpływem humanizmu i renesansu. Celem tego artykułu jest próba dokonania podstawowych ustaleń dotyczących zmian, jakie zachodziły w polskim dyskursie republikańskim w XVII i XVIII wieku oraz kontynuacji, która ten dyskurs w dużej mierze charakteryzuje.

3

Iwan Karp (ok.1535-1591), starosta nowodworski i jego rodzina. Z dziejów szlachty pogranicza polsko-litewskiego w XVI w.

100%

Karp S.

Komunikaty Mazursko-Warmińskie

|

2015

|

vol. 289

|

issue 3

479-503

4

Powinności podwodowe w świetle przekazu pierwszych sześciu tomów „Volumina Legum”

63%

Konarski M.

Biuletyn Stowarzyszenia Absolwentów i Przyjaciół Wydziału Prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego

|

2019

|

vol. 14

|

issue 16 (2)

63-86

EN

The article discusses one of the many transport services provided by serfs for the benefit of the ruler and his officials on the lands of the former Polish state. Podvoda (the podwód) consisted in supplying horses, which were used mainly by the king with his wife. They were also used persons to whom one of them ordered to supply podvoda horses (e.g. royal messengers), while the obligation to provide this kind of obligation was often changed into a kind of rent (known podwodne or podwodnie) paid in exchange for the obligation to carry out and provide podvodas. The analysis conducted by the Author concerns the issues related to legal regulations in the field of the podvoda duty in the light of the provisions of 16th and 17th century universals and constitutions contained in the collection of the oldest laws of the Polish state.

PL

Przedmiot niniejszych rozważań stanowi jedna z wielu posług o charakterze transportowym świadczonych przez ludność poddaną na rzecz panującego i jego urzędników na ziemiach dawnego państwa polskiego. Podwoda (podwód) polegała na dostarczeniu koni, z których korzystał przede wszystkim król ze swoją małżonką oraz osoby, którym jedno z nich poleciło dostarczyć konie podwodne (np. posłańcy królewscy), przy czym obowiązek świadczenia tego rodzaju powinności był często zamieniany na rodzaj czynszu (podwodne, podwodnie) składanego w zamian za powinność odbywania i dostarczania podwód. Analiza przeprowadzona przez Autora dotyczy zagadnień związanych z regulacjami prawnymi w zakresie obowiązku podwodowego w świetle postanowień XVI i XVII-wiecznych uniwersałów i konstytucji zawartych w zbiorze najdawniejszych praw państwa polskiego.

5

Dziecko w prawie staropolskim

63%

Bednaruk W.

Biuletyn Stowarzyszenia Absolwentów i Przyjaciół Wydziału Prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego

|

2019

|

vol. 14

|

issue 16 (1)

7-16

EN

The status of the child in the legal system and the family of old-time Poland was primarily regulated by the norms of common law. In the historical period in question, the need to interfere in the mutual relations of parents and children was not recognized, leaving to the former the right to decide on the fate of their offspring. Only in some cases, when the legislator recognized the need to protect the welfare of the child in a special way, do we see activities aimed at providing it with the necessary protection. The rights of children were not of much interest until at the end of the First Polish Republic, but due to the political situation in the country, the proposed solutions could not be effectively implemented.

PL

Pozycję dziecka w polskim prawie i w rodzinie staropolskiej regulowały przede wszystkim normy prawa zwyczajowego. W analizowanym okresie nie dostrzegano potrzeby ingerowania we wzajemne relacje rodziców i dzieci, pozostawiając tym pierwszym prawo do decydowania o losie swojego potomstwa. Jedynie w niektórych przypadkach, gdy prawodawca uznał, iż w określonej sytuacji dobro dziecka musi być w sposób szczególny chronione, dostrzegamy działania zmierzające do zapewnienia mu niezbędnej ochrony. Prawami dziecka w większym stopniu zainteresowano się dopiero u schyłku I Rzeczypospolitej, jednak ze względu na sytuację polityczną w kraju nie udało się skutecznie przeprowadzić projektowanych rozwiązań.

6

Treasury Commissions in Opinion of Auditing Committees of the Four-Year Sejm

63%

Pilarczyk P. M.

Studia Iuridica Lublinensia

|

2016

|

vol. 25

|

issue 3

EN

Modern executive authorities created in the final years of the Polish-Lithuanian Commonwealth were controlled by legislative. Sejm elected members of special auditing committees to examine them. Audit procedure was also adopted to verify activities of treasury commissions, but it was ineffective due to lack of time for comprehensive inspection. Only during the Four-Year Sejm (which worked in a continuous manner) full-range examination of treasury commissions and state finance was possible. Although the Four-Year Sejm did not give vote of confidence for treasury commissions, it ordered to print comprehensive reports prepared by the two auditing committees (the first committee examined the Treasury Commission of Crown, the second – the Treasury Commission of the Grand Duchy of Lithuania). These reports are almost unknown, but extremely significant historical documents. They contain proposals for reforms, evidence of the existing irregularities and problems of tax administration in the Polish-Lithuanian Commonwealth.

PL

Powołanie nowoczesnych organów władzy wykonawczej w czasach stanisławowskich zrodziło potrzebę stworzenia mechanizmu ich kontroli. Powierzono ją sejmowi, który wybierał do tych czynności specjalne deputacje. Kontrola ta w przypadku komisji skarbowych pozostawiała wiele do życzenia przede wszystkim ze względu na szczupłość czasu przeznaczonego na kontrolę. Dopiero podczas Sejmu Czteroletniego, który obradował w sposób ciągły, możliwe było wnikliwe zbadanie funkcjonowania skarbowości. Choć Sejm nie udzielił absolutorium komisjom skarbowym, to nakazał wydrukować obszerne sprawozdania przygotowane przez dwie deputacje kontrolujące (jedna badała Komisję Skarbu Koronnego, druga – Komisję Skarbu Wielkiego Księstwa Litewskiego). Sprawozdania te stanowią niezwykle cenne, a prawie niewykorzystane dokumenty. Zawierają one propozycje reform oraz świadczą o istniejących nieprawidłowościach i problemach działalności administracji skarbowej Rzeczypospolitej.

7

Sytuacja polityczno-społeczno-religijna XVII wieku w czasie życia i działalności św. Andrzeja Boboli

62%

Wejman G.

Studia Bobolanum

|

2019

|

vol. 30

|

issue 1

87-99

EN

Andrzej Bobola lived and served at the turn of the 16th and 17th centuries. He was born in 1591 in Strachocin, near Sanok. And although his family was connected with the Sanok area, he spent most of his life in the north-eastern part of the I Republic of Poland, in the cities and towns of Braniewo, Vilnius, Pułtusk, Nieśwież, Bobruisk, Połock, Warsaw, Łomża, Pinsk and Janów Poleski. When the seventeenth-century struggles of our homeland with the external (Turkey, Sweden and Moscow) and the internal enemies (Cossacks) brought a time of trial for the Catholic Church and its priests, especially for the Jesuits, Andrzej Bobola showed great patriotism and dedication to the Church. Until the last moment, he behaved like an exceptional disciple of Christ. His strength of spirit prevailed in the following generations of Poles, of which he is the Patron. The article is an attempt to reconstruct the political-socio-religious situation of the 17th century.

PL

Święty Andrzej Bobola żył i posługiwał na przełomie XVI i XVII w. Kiedy XVII-wieczne zmagania się naszej ojczyzny z wrogami zewnętrznymi (Turcją, Szwecją i Moskwą) oraz wewnętrznymi (Kozakami) przyniosły czas próby dla Kościoła katolickiego i jego kapłanów, szczególnie dla jezuitów, Bobola wykazał się wielkim patriotyzmem i oddaniem Kościołowi. Do ostatniej chwili zachowywał się jak wyjątkowy uczeń Chrystusa. Jego siła ducha zwyciężyła w kolejnych pokoleniach Polaków, których jest patronem. Artykuł jest próbą rekonstrukcji sytuacji polityczno-społeczno-religijnej w XVII w.

8

Uniwersalizm relacji samorządu szlacheckiego i władzy państwowej w dawne Polsce

51%

Szum E.

Roczniki Nauk Społecznych

|

2013

|

vol. 5(41)

|

issue 1

19-34

EN

This article aims to contribute to the growth of reflection in the area of theory of local governance and the research on the practices of the local governments in the era of the Polish- Lithuanian Commonwealth. The issue at hand has been analysed from two research perspectives. Under one view – naturalistic – the local government is seen as a social phenomenon and as an institution whose primary function is to represent the society. Under the other – state-related approach – the local government is a construction rooted in the state’s legal doctrine. The article uses a historical outlook to discuss the evolution of the aristocratic governmental institutions. At the same time, when the theoretical and praxeological perspective is adopted, the role of the local government in the structure of the state is discussed, with its diversified attitudes towards the identification of sources for development of the government with its dynamics, and helps observe decentralization processes taking place. The issues scrutinized in the article have been approached from the historical, sociological, political and systemic perspectives. The author takes into account the changes taking place in local government and in the state-level government of the Polish-Lithuanian Commonwealth. The narrative of the article employs the problem-oriented, chronological method. Temporal divides introduced in the article are justified by the series of systemic, legal, social, economic and cultural changes, which significantly influenced the rise, functioning and the demise of the institution under analysis.

9

„Refleksje” kanclerza koronnego Jana Małachowskiego (1755–1757)

51%

Szwaciński T.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

|

2019

|

vol. 54

|

issue 1

27-57

EN

In 1753, Great Crown Chancellor Jan Małachowski joined the so-called “Kolbuszowa party”, which meant his entering into conflict with the Saxon-Polish court. Despite this, he did not intend to remain in opposition, although he ruled out agreement with the leader of the new court party, Jerzy August Mniszech. In 1755, he began correspondence with the first Saxon minister Heinrich Brühl and with the secretary of the Russian mission in Warsaw Jan Rzyszczewski. He intended to gain decisive influence on the situation in the Commonwealth through Russian protection, and the Dresden court would be forced to accept this situation. The article presents and analyses Russian diplomatic correspondence on this issue. The Russians agreed to Małachowski’s presentation of his project of arrangement of Polish affairs.In October 1755, the chancellor presented Rzyszczewski with his “Reflections”. He wrote in them that although Russia had always wanted to keep peace in Poland and to observe the laws, it was portrayed by supporters of France as a force using violence. Even if that was the case, wrote the chancellor, it served the Poles themselves. Russia’s attitude to Poles he compared to a father using the rod to discipline his unruly children. Małachowski asked that a new Russian ambassador be quickly appointed in Poland, who would be a mediator in conflicts. As a model, he cited the example of the impartial mediation of Tsar Peter I between August II and the confederates in 1716. At the end of the project, Małachowski suggested that the new Russian diplomat should organise Polish affairs through the persons of Polish primate and chancellor. This was to serve Małachowski to become an administrator of order in Poland alongside the new Russian ambassador. St Petersburg’s response to Małachowski’s proposals was cautious, the case was being postponed. The immediate effect was that in 1756 the chancellor was put back on the Russian pay list with the amount of 7,000 rubles a year.In April 1756, a decision was made in St Petersburg to send a new diplomat to Poland. Although this was due to the broader plans of Russia, Małachowski was told that this step was due to his requests. Encouraged by this declaration, the chancellor began new negotiations with Brühl, and kept St Petersburg informed in detail. He told the Saxon first minister that Russia had offered him partnership in resolving Polish conflicts. However, due to the silence of St Petersburg, the matter was brought to an impasse. It was only in March 1757 that the text of Małachowski’s “Reflection” was quoted as a fragment of instructions for the new Russian diplomat in Poland, Mikhail Volkonsky. Małachowski, however, did not obtain any personal benefits from this.

RU

Канцлер великий коронный Яна Малаховский в 1753 г. примкнул к т.н. «Кольбушовской партии», что означало вступление в конфликт с саконско-польским двором. Несмотря на это, он не намеревался оставаться в оппозиции, однако исключал примирение с руководителем новой придворной партии Ежи Августом Мнишеком. В 1755 г. Малаховский начал переписываться с первым министром Саксонии Генрихом Брюлем, а также с секретарем российского посольства в Варшаве Яном Ржищевским. С помощью российского покровительства он намеревался приобрести решающее влияние на ситуацию в Речи Посполитой. Дрезденский двор был бы принужден примириться с таким положением дел. В тексте была представлена и проанализирована российская дипломатическая переписка, касающаяся этого вопроса. Русские согласились на то, чтобы Малаховский предъявил им проект исправления польских дел.В октябре 1755 г. канцлер представил Ржищевскому свои «Рефлексии». Он отметил в них, что хотя Россия всегда желала сохранить в Польше мир и соблюдать законы, то была представлена сторонниками Франции, как держава, прибегавшая к насилию. Даже если так и было, писал канцлер, то это было полезно самим полякам. Он сравнил отношение России к полякам к отцу, применявшему розги к непослушным детям.Малаховский просил, чтобы быстро назначить нового российского посла в Польше, который стал бы арбитром в конфликтах. Он приводил в пример беспристрастное посредничество Петра I между Августом II и конфедератами в 1716 г. В завершении проекта Малаховский напоминал, что новый российский дипломат должен уладить польские дела через посредничество примаса и канцлера. Таким образом Малаховский намеревался обеспечить себе пост наместника в Польше рядом с новым российским послом. Ответ Петербурга на предложения, содержавшиеся в «Рефлексиях» был довольно осторожный, дело было отложено до другого времени. Непосредственным результатом стало возвращение Малаховскому в 1756 г. российского финансирования суммой 7000 рублей в год.В апреле 1756 г. в Петербурге было принято решение послать в Польшу нового дипломата. Несмотря на то, что это было последствием более обширных планов России, Малаховского заверили, что этот шаг был результатом его прошений. Канцлер, поощренный таким заявлением, начал новые переговоры с Брюлем, о которых детально информировал Петербург. Он уверял саксонского первого министра в том, что Россия предложила ему соучастие в разрешении польских конфликтов. Однако из-за молчания Петербурга дело зашло в тупик. Только в марте 1757 г. текст «Рефлексий» Малаховского был приведен, в качестве фрагмента инструкции новому российскому дипломату в Польше – Михаилу Волконскому. Однако Малаховскому это не принесло никакой персональной выгоды.

PL

Praca jest poświęcona analizie „Refleksji” kanclerza wielkiego koronnego Jana Małachowskiego, które zostały przygotowane w 1755 r. Stanowiły one złożoną przez kanclerza na ręce sekretarza rosyjskiego poselstwa w Warszawie Jana Rzyszczewskiego propozycję nowego ułożenia przez Rosję spraw polskich. Celem Małachowskiego było wzmocnienie swojej pozycji na polskiej scenie politycznej. Rosja wykorzystała „Refleksje”, wpisując je w 1757 r. do instrukcji nowego dyplomaty w Polsce Michaiła Wołkonskiego, jednak kanclerz nie osiągnął spodziewanych korzyści.

10

Wolność warunkowana cnotą: moralne podstawy wspólnotowego ładu politycznego w dawnej Rzeczypospolitej

45%

Pietrzyk-Reeves D.

Łódzkie Studia Teologiczne

|

2017

|

vol. 26

|

issue 2

91-102

EN

In the sixteenth century the three terms “law”, “liberty” and “respublica” became intertwined in a broader conception of a well-ordered political community, civitas libera, which was seen as the only guarantee of liberty and the public good. For the authors who belong to the tradition of classical republicanism, one of the central questions concerned the nature of the conditions that need to be fulfilled in order to meet the requirements of civil liberty and political obligation. Unlike modern political philosophers who have introduced the language of rights, they understood civil freedom as being one of the benefits derived from living under a well-ordered government – res publica for the attainment of which virtue was of crucial importance. This article focuses on the Polish republican discourse of the sixteenth century that was preoccupied with these questions.

11

Sąd cerkiewny nad Stefanem Zyzanią w kontekście stosunków wiernych i hierarchii prawosławnej w Rzeczypospolitej u schyłku XVI wieku

45%

Harkovich N., p., Ławreszuk M., Kostiuczuk J., Ignatiuk K., p., Ławreszuk M., Ignatiuk K.

ELPIS

|

2017

|

issue 19

PL

W artykule rozpatrywany jest, z punktu widzenia prawa cerkiewnego, konflikt pomiędzy Stefanem Zyzanią a władzą duchowną w kontekście przygotowania przez „ruskich” hierarchów Rzeczypospolitej lokalnej unii 1596 roku z Kościołem katolickim. Na podstawie analizy dokumentów dotyczących wskazanego okresu autorka dochodzi do wniosku, że zachowanie i działanie Zyzanii uwarunkowane było normami kanonicznymi Kościoła prawosławnego metropolii kijowskiej.

12

Wer ist aus wessen Vaterland? Polnischer Patriotismus – jüdischer Messianismus. Überlegungen zu einer schwierigen Beziehung

32%

Quinkenstein L.

Convivium. Germanistisches Jahrbuch Polen

|

2011

201-235

PL

W swojej pierwszej części artykuł próbuje śledzić rozwój wielokulturowej struktury I Rzeczpospolitej do narodowo-religijnie ściśle określonej definicji ,polskości‘ w czasach rozbiorów. Wychodząc z tych historycznych uwarunkowań, rozważa się konflikty, do których prowadzą różne perspektywy wspomnień o niemieckich zbrodniach podczas II Wojny Światowej. Ponieważ polska romantyczna konstrukcja tożsamości przede wszystkim cechowała się silnym religijnym ładunkiem, w następnej części artykuł traktuje o różnicach w rozumieniu mesjanizmu w religii żydowskiej i chrześcijańskiej. Na końcu zebrane zostały pewne aspekty współczesnego odradzania się wspomnień o kulturze żydowskiej w Polsce.

EN

In its first part the article tries to describe the process leading from the multiethnic structure of the First Republic of Poland to the definition of ,polishness‘ in terms of national and religious identity in the period of the partitions of Poland. On this historical background an analysis is provided to elucidate the conflicts in which several perspectives of memory concerning the German crimes during World War II come to expression. As the Polish romantic concept of identity is characterized by religious contents, the following part deals with the differences in the understanding of Messianic idea in Christianity and Judaism. The article closes with an overview of some aspects of the recent revival of memory about the Jewish culture in Poland.

DE

In seinem ersten Teil versucht der Artikel, die Entwicklung nachzuvollziehen von der multiethnischen Struktur der Ersten Rzeczpospolita hin zu einer national wie religiös fest umrissenen Definition des ,Polentums‘ in der Zeit der Teilungen. Auf diesen historischen Grundlagen werden die Konflikte erörtert, zu denen die verschiedenen Perspektiven der Erinnerung an die deutschen Verbrechen des Zweiten Weltkrieges immer wieder führen. Da das polnische Identitätskonstrukt der Romantik maßgeblich von religiösen Überhöhungen geprägt ist, schließt sich eine Betrachtung an über die Unterschiede im Verständnis des Messianismus im Judentum und im Christentum. Zum Schluss versammelt der Beitrag einige Aspekte der gegenwärtigen Wiederbelebung der Erinnerung an die jüdische Kultur in Polen.

Refine search results

Podlaskie sejmiki ziemskie jako organ reprezentacyjny samorządu szlacheckiego I Rzeczypospolitej

Kontynuacja i zmiany w polskim republikanizmie XVII i XVIII wieku

Iwan Karp (ok.1535-1591), starosta nowodworski i jego rodzina. Z dziejów szlachty pogranicza polsko-litewskiego w XVI w.

Powinności podwodowe w świetle przekazu pierwszych sześciu tomów „Volumina Legum”

Dziecko w prawie staropolskim

Treasury Commissions in Opinion of Auditing Committees of the Four-Year Sejm

Sytuacja polityczno-społeczno-religijna XVII wieku w czasie życia i działalności św. Andrzeja Boboli

Uniwersalizm relacji samorządu szlacheckiego i władzy państwowej w dawne Polsce

„Refleksje” kanclerza koronnego Jana Małachowskiego (1755–1757)

Wolność warunkowana cnotą: moralne podstawy wspólnotowego ładu politycznego w dawnej Rzeczypospolitej

Sąd cerkiewny nad Stefanem Zyzanią w kontekście stosunków wiernych i hierarchii prawosławnej w Rzeczypospolitej u schyłku XVI wieku

Wer ist aus wessen Vaterland? Polnischer Patriotismus – jüdischer Messianismus. Überlegungen zu einer schwierigen Beziehung