Search results

1

Instrukcja z 23 lipca 1865 roku oraz jej zastosowanie na terenie byłego obwodu białostockiego w latach 1867-1878

100%

Danieluk J.

Czasopismo Prawno-Historyczne

|

2019

|

vol. 71

|

issue 1

127-166

PL

Majątki instrukcyjne były formą własności utworzoną na mocy Instrukcji o zasadach sprzedaży ziemi państwowej w zachodnich guberniach osobom rosyjskiego pochodzenia, odbywającym tam służbę lub pragnącym na stałe się osiedlić, którą wprowadzono w życie 23 lipca / 5 sierpnia 1865 roku. Pierwotnie należały do skarbu państwa lub zostały skonfiskowane uczestnikom powstania styczniowego. Były sprzedawane przez Ministerstwo Dóbr Państwowych - za pośrednictwem władz gubernialnych - zasłużonym osobom rosyjskiego pochodzenia (urzędnikom cywilnym i wojskowym) w celu zachęcenia ich do stałego osiedlenia się w zachodnich guberniach Cesarstwa Rosyjskiego. Wartość nieruchomości instrukcyjnych (wyliczana na podstawie 10-krotności rocznego dochodu uzyskiwanego z majątku, powiększonego o 10%) była znacznie niższa od ich ceny rynkowej. Majątki instrukcyjne stanowiły ograniczoną formę własności. Nie mogły być odsprzedawane, dzierżawione, zastawiane zarządzane przez osoby polskiego i żydowskiego pochodzenia. Zezwolenie na ich sprzedaż bądź zakup każdorazowo wydawał Minister Dóbr Państwowych. W przypadku naruszenia powyższych warunków, właściciel mógł zostać pozbawiony przez państwo nabytej nieruchomości.W guberni grodzieńskiej sprzedano około 178 majątków instrukcyjnych, z czego w powiatach należących do byłego obwodu białostockiego - 45. Spośród majątków sprzedanych na obszarze byłego obwodu, 35 stanowiło folwarki skarbowe (tzw. fermy). Natomiast pozostałych 10 zostało skonfiskowanych polskim ziemianom za ich udział w postaniu styczniowym.Organy państwowe dysponowały rozległymi dobrami byłej ekonomii grodzieńskiej (ponad 7 tys. ha), które chciały wykorzystać do celów osadnictwa rosyjskiego. Niewielka liczba majątków skonfiskowanych przeznaczonych na sprzedaż, wynikała z faktu, że większość z nich była zadłużona wobec banków ziemskich oraz innych wierzycieli. Majątki instrukcyjne były sprzedawane w latach 1868-1878 i przyczyniły się do siedmiokrotnego zwiększenia liczby rosyjskich właścicieli ziemskich w trzech zachodnich powiatach guberni grodzieńskiej (z 7. w 1863 roku do 52. w 1878 r.). Instrukcja zainicjowała również proces prywatyzacji dużego odsetka własności skarbowej (58% powierzchni gruntów państwowych).Instrukcja przyniosła – z perspektywy Imperium Rosyjskiego - najlepsze efekty spośród wszystkich ustaw antypolskich uchwalonych w latach 1865-1875. Zmieniała strukturę własności ziemskiej na korzyść rosyjskich posiadaczy oraz częściowo zahamowała możliwość wykupu ziemi państwowej przez osoby polskiego pochodzenia.

2

Stan wojenny w prowincjach północno-zachodnich Imperium Rosyjskiego i jego wpływ na status prawny poddanych cesarza Aleksandra II (1855-1881)

100%

Tarkowski M.

Czasopismo Prawno-Historyczne

|

2019

|

vol. 71

|

issue 1

41-55

PL

W latach 1861-1872 w poszczególnych guberniach północno-zachodnich (wileńskiej, kowieńskiej, grodzieńskiej, mińskiej, witebskiej i mohylewskiej) obowiązywał stan wojenny. Na przestrzeni przeszło dekady władze rosyjskie, na podstawie ukazów oraz instrukcji administracyjnych wprowadziły szereg norm prawnych wpływających bezpośrednio i pośrednio na zakres uprawnień i obowiązków mieszkańców tych ziem, głównie ziemiaństwa litewsko-białoruskiego oraz kleru rzymskokatolickiego. Artykuł jest próbą przedstawienia procesu ewolucji ustawodawstwa rosyjskiego, w okresie obowiązywania stanu wojennego, regulującego status prawno-osobisty mieszkańców prowincji wchodzących w skład Kraju Północno-Zachodniego Imperium Rosyjskiego.

3

The Establishment of the Russian Ecclesiastical Mission in Peking as an Example of a Long-Term Cooperation between the State and the Church: A Historical Review

70%

Adamek P.

Nurt SVD

|

2022

|

issue 2

75-87

EN

The idea of the Orthodox Ecclesiastical Mission in Peking was created at the beginning of the 18th century by the Tsar Peter the Great as a joint project of the Russian State and the Russian Orthodox Church. Besides the official religious aim – to guarantee a pastoral care for Orthodox Albanians in Peking – political, diplomatic, commercial and scholar interests were intended by the Russians. After the Chinese authorities agreed to accept a group of priests and students in Peking and the first Russian Ecclesiastical Mission in Peking was established in 1715, it started to play a very important “strategic” role in the political relationships between Russia and China. It became both the first foreign mission of the Russian Orthodox Church and the first foreign long-term “embassy” in China. For 150 years the Mission in Peking had a dual structure, being subordinate to both secular and spiritual authorities, and implementing their missionary as well as political interests. In this article, a historical review of the project of the Russian Ecclesiastical Mission in Peking, jointly implemented by the Russian State and the Russian Orthodox Church will be presented. Their cooperation, mutual support and successes will be analysed and evaluated together with their interferences, problems as well as deficits resulting from the partly counterproductive interests and activities of the Church and the State

PL

Idea Prawosławnej Misji Duchownej w Pekinie została stworzona na początku XVIII w. przez cara Piotra Wielkiego jako wspólny projekt Imperium Rosyjskiego i Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. Oprócz oficjalnej religijnej motywacji – zagwarantowania opieki duszpasterskiej dla prawosławnych „Ałbazinców” w Pekinie – Rosjanie mieli również inne polityczne, dyplomatyczne, handlowe i naukowe cele. Gdy władze chińskie zgodziły się przyjąć grupę księży i studentów w Pekinie, w 1715 roku powstała pierwsza Rosyjska Misja Duchowna w Pekinie, która zaczęła odgrywać ważną „strategiczną” rolę w stosunkach politycznych między Rosją a Chinami. Stała się ona zarówno pierwszą zagraniczną misją Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego, jak i pierwszą zagraniczną rosyjską „ambasadą” w Chinach. Przez 150 lat Misja w Pekinie miała podwójną strukturę - była podporządkowana zarówno władzom świeckim, jak i duchownym oraz reprezentowała ich polityczne i misyjne interesy. W artykule przedstawiono krótki rys historyczny powstania Rosyjskiej Misji Kościelnej w Pekinie, organizowanej wspólnie przez Imperium Rosyjskie i Rosyjski Kościół Prawosławny. Przeanalizowana została współpraca Państwa i Kościoła oraz ich wzajemne wsparcie Misji, jak również problemy i deficyty, wynikające z miejscami przeciwstawnych interesów oraz działań Państwa i Kościoła.

4

„Intelektualista antykolonialny” Anton Łuckiewicz i „nacjonalista hybrydowy” Otto Eichelman: komparatystyczne studium utopii federacyjnych

61%

Korolov G.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

|

2017

|

vol. 52

|

issue 1

PL

“Anti-colonial intellectual” Anton Lutskievich and “hybrid nationalist” Otto Eichelman. A comparative study of the federalist utopiasAbstractIt is not an easy task to compare Lutskievich’s federalist ideas with a project by Otto Eichelman. As a Belarusian activist, he perceived federalism as a political system within a great state project – a Grand Duchy of Lithuania. Eichelman on the other hand sought to substantiate with historical facts a project of domestic federalisation of Ukraine. In their concepts it was to be a national state which, due to difficult international conditions could be realised as a federation, even a multiethnic one. Lutskievich could be described as a “anti-colonial intellectual” who placed any Belarusian statehood within a broad federal union. For him, the Belarusian independence depended on the freedom of neighbouring countries. In Lutskievich’s view the transformation of the whole Eastern Europe was possible after the elimination of Russian imperialism in favour of federalisation of the region.This opinion was shared by Eichelman. But they disagreed in one point: the Belarusian activist excluded Russian from Eastern-European statehood, while the Ukrainian lawyer included Russia in his concept of the union of independent states. It could be said that after 1918 they rhetorically adopted the formula of federalisation on the principle of “imperialising nations”, without thinking of its implementation. Both of them favoured federalisation, on the condition, however, that Lithuania or the Crimea would be included in their state.A common feature of Lutskievich’s and Eichelman’s federalist utopias were their ideological sources: the German thought of “nationalist federation”, socialist ideas and nationalism. They responded to geopolitical interests of Eastern Europe and the struggle against Bolshevism. Lutskievich’s and Eichelman’s concepts expressed hopes for the creation of the foundations of the statehood of these countries. „Постколониальный интеллектуалист” Антон Луцкевич и „гибридный националист” Отто Эйхельман: компаративное исследование федеративных утопийСложно сравнить федеративные идеи Луцкевича с проектами Отто Эйхельмана. Первый, будучи белорусским деятелем, воспринимал федерализм как политическую систему в рамках большого государственного проекта – ВКЛ. Для украинского интеллектуала характерный был другой подход: Эйхельман пытался обосновать с помощью некоторых исторических фактов проект внутренней федерализации Украины. В их политической концепции это был, прежде всего, проект национального государства, который ввиду сложных международных условий мог быть реализован как федерация, даже многоэтническая. Лукцевича можно определить как „антиколониального интеллектуала”, который любую белорусскую государственность помещал в рамках широкой государственной унии, соединенной федеративными связями. Для него вопрос самостоятельности Беларуси зависел от свободы соседних наций. Луцкевич считал, что перестройка всей Восточной Европы возможна при условии ликвидации имперскости России на основании федерализации этого региона.Идентичной позиции придерживался Эйхельман. Однако между ними существовало некоторое противоречие: белорусский деятель исключал Россию из восточноевропейских государственных процессов, в то время как украинский юрист включал ее в возможную организацию союза независимых государств. Следовательно, Эйхельман конструировал свое видение границ Восточной Европы вместе с Россией. Можно утверждать, что после 1918 года эти деятели риторически перенимали формулу федерализации по принципу „imperializing nations” не думая о ее реализации. Они оба были склонны к федерализации, при условии, что Литва или Крым войдут в состав их государств. Похожей концепции придерживался Роман Дмовский, который при условии присоединения к Польше Восточной Пруссии или Литвы, тоже соглашался на федерализацию страны. Не говоря о идеях Томаша Масарика о Чехословакии как восточноевропейской Швейцарии. В Realpolitik Пилсудского содержались разные федеративные идеи, которыми пользовались как орудием для формирования восточных границ Польши.Общей чертой федеративных утопий Луцкевича и Эйхельмана были идейные источники: немецкая политическая мысль о „националистической федерации”, социалистические идеи и национализм. Они также соответствовали геополитическим интересам в Восточной Европе и борьбе с большевизмом. Концепции Луцкевича и Эйхельмана выражали надежду на создание основ государственности их стран.

5

MOSKIEWSKA AKADEMIA DUCHOWNA A WYDARZENIA REWOLUCYJNE 1905-1917

61%

Pawełczyk-Dura K.

Forum Pedagogiczne

|

2014

|

issue 1

135-153

PL

Moskiewska Akademia Duchowna od początku swego istnienia, datowanego na drugą połowę XVII wieku, była jedną z ważniejszych instytucji oświatowych Rosji carskiej. W procesie przeobrażeń, mających zarówno charakter czysto organizacyjny (zmiana miejsca usytuowania), jak też statutowy (odrzucenie greckiego charakteru nadanego przez założycieli oraz przejście ku kształceniu i wychowaniu w duchu rosyjskiej myśli religijnej), wypracowano teologiczny charakter placówki dydaktycznej, skupiającej się nie tylko na nauce, ale także na życiu religijnym swoich wychowanków. Kres prężnemu rozwojowi szkoły stanowiły wydarzenia z lat 1905-1917. Tak zwana pierwsza rewolucja rosyjska, zapoczątkowana wydarzeniami „krwawej niedzieli”, czasowo przyczyniła się do dezorganizacji Akademii. Druga natomiast, datowana na rok 1917, definitywnie położyła kres blisko dwustuletniej, bogatej historii uczelni.

EN

Moscow Theological Academy, since the beginning of its existence, dating from the second half of XVII century, was one of the most important educational institutions of Russian Empire. Processes of transformation – organizational (changing of location) and statutory (rejection of the Greek character given by the founders and starting learning and educating in the spirit of Russian religious thought) – developed orthodox nature of teaching institutions, focusing not only on learning but also on the religious life of their pupils. The events of the years 1905-1917 brought the end of the dynamic development of the school. The so-called first Russian revolution, initiated by „the Bloody Sunday”, temporarily contributed to the disorganization of the Academy. The second one, dated on 1917, finally ended the rich history of the university.

6

Stosunki Gospodarcze między Imperium Rosyjskim a Królestwem Polskim w okresie 1815-1850

61%

Rozumowska-Gapeeva T.

Roczniki Wydziału Nauk Prawnych i Ekonomicznych KUL

|

2006

|

vol. 2

|

issue 2 Ekonomia

261-279

EN

This paper depicts an influence of administrative rules and tariff of duties on the economic relationships between Russia and Poland in 1815-1850.

7

Відносини пол ьсько ї шляхти та волинс ького гу бернатора в систем і управл іння рос ійс ько ї імпер ії кінця ХVІІІ – початку ХІХ ст.

61%

Желізняк В.

Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego

|

2013

|

vol. Zeszyt

|

issue XXVII

618-628

PL

Stosunki szlachty polskiej z gubernatorem wołyńskim w systemie zarządzania państwowego Imperium Rosyjskiego, koniec XVIII – początek XIX wieku. Po zagarnięciu ziem polskich przez Rosję dążono do ułożenia poprawnych stosunków zaborców przede wszystkim z polską szlachtą. Proces ten pokazano na przykładzie guberni wołyńskiej. Lojalność wobec władz rosyjskich starano się zdobyć poprzez zachowania prawa własności ziemskiej oraz zrównania w prawach i przywilejach szlachty polskiej z dworianstwem rosyjskim. Ważnym przy tym okazało się prawo polskiej szlachty na tworzenie organów samorządowych – zebrań szlacheckich, marszałkowie których reprezentowali wspólnotę przed rosyjską władzą lokalną.

8

Obraz relacji polsko-rosyjskich w podręcznikach szkolnych Mojżesza Ostrogorskiego

51%

Boridczenko S.

Historia Slavorum Occidentis

|

2021

|

issue 4 (31)

68-88

EN

The goal of this article is to show how the history of Polish-Russian relations was presented in textbooks on the national history of the Russian Empire written by Moisey Ostrogorsky (1854-1921). To this end, a textual analysis was carried out.

9

„Wykazują najwyższą skłonność do emigracji”: exodus Żydów z Imperium Rosyjskiego. Mikrohistoria wybranych sztetli Podlasia

51%

Konończuk W.

Kwartalnik Historyczny

|

2020

|

vol. 127

|

issue 3

599-633

EN

In 1881–1914, two million Jews emigrated from the Russian Empire, with 78 per cent of them settling in the United States of America. The article focuses on the local dimension of the great migration. Two towns in Podlasie (Bielsk and Orle), mostly inhabited by Jews, serve as the case study. An attempt is made to estimate the size of the Jewish migration and to reveal its anatomy, including questions related to getting passports, illegal border crossing, and the attitude of the authorities to the Jewish exodus.

PL

W latach 1881–1914 z Imperium Rosyjskiego wyemigrowały 2 mln Żydów, z których 78 proc. osiedliło się w Stanach Zjednoczonych. Artykuł skupia się na lokalnym wymiarze wielkiej migracji. Jako studium przypadku wybrano dwie miejscowości na Podlasiu (Bielsk i Orlę), w większości zamieszkiwane przez Żydów. Podjęto próbę oszacowania poziomu migracji żydowskiej oraz pokazania jej anatomii, w tym kwestii związanych z uzyskiwaniem paszportu, nielegalnym przekraczaniem granicy i stosunkiem władz do exodusu Żydów.

10

Stosunki amerykańsko‑rosyjskie w okresie wojny secesyjnej (1861‑1865)

51%

Marczewska‑Zagdańska H.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

|

2013

|

vol. 48

PL

Lata 60. XIX w. cechuje wyjątkowa życzliwość i serdeczność w bilateralnych relacjach między Stanami Zjednoczonym – młodą republiką amerykańską – a wielowiekową carską Rosją. Fenomen ten, niewystępujący w takim natężeniu nigdy wcześniej ani później, zainspirował rosyjskich i amerykańskich badaczy oraz polityków do zorganizowania m.in. w Moskwie w 2011 r. wystawy nt. The Tsar and the President: Alexander II and Abraham Lincoln – Liberator and Emancipator. Poniższy artykuł analizuje (w oparciu o liczne materiały źródłowe z epoki) przyczyny tak niecodziennej wzajemnej amerykańsko‑rosyjskiej sympatii, przychylności, współpracy gospodarczej i wojskowej: wewnętrzne (wojna secesyjna w USA, powstanie styczniowe w Imperium Rosyjskim) oraz zewnętrzne (rywalizacja z Wielką Brytanią i Francją oraz polityczna kalkulacja w poszukiwaniu sojuszy przeciw rywalom i konkurentom) na tle walki wielkich mocarstw o podział wpływów na świecie uwarunkowanych geopolitycznie i historycznie.

11

Rekruci z gminy Siemień w armii rosyjskiej podczas I wojny światowej

51%

Pachucki M.

Radzyński Rocznik Humanistyczny

|

2020

|

vol. 18

21-42

EN

This publication, consisting of two parts, presents the inhabitants of the Siemień commune appointed to serve in the tsarist army. The first part is a general summary of the collected material, the second part is the quintessence of the topic, because it presents the name of the inhabitants of the commune of Siemień - soldiers of the army of the Russian Empire. Established in 1867, the Siemień commune in the Radzyń poviat included 16 towns. These were the villages of Siemień, Tulniki, Wola Tulnicka, Pomyków, Wólka Siemieńska, Łubka (Łupka), Przymus, Sewerynówka, Gródek, Kopich (Brwinów), Władysławów, Nadzieja, Juliopol, Dzialyn, Wierzchowina and Amelin. Archival materials from Russian archives, available in the project “Памяти героев Великой войны 1914–1918 годов” (gwar.mil.ru) and the files of the District Court in Biała Podlaska constitute the basic source of knowledge about conscripts from the commune of Siemień. We can learn about their place of residence, marital status, age, religion, regimental affiliation, and in some cases about the level of education. Based on the above sources, it was possible to determine from the name and surname 142 residents of the Siemień commune who served in the Russian army during the First World War.

PL

Niniejsza publikacja, złożona z dwóch części, przedstawia mieszkańców gminy Siemień powołanych do służby w armii carskiej. Pierwsza część stanowi ogólne podsumowanie zebranego materiału, druga część stanowi zaś kwintesencję tematu, gdyż prezentuje z imienia i nazwiska mieszkańców gminy Siemień – żołnierzy armii Imperium Rosyjskiego. Utworzona w 1867 roku gmina Siemień w powiecie radzyńskim obejmowała 16 miejscowości. Były to wsie Siemień, Tulniki, Wola Tulnicka, omyków, Wólka Siemieńska, Łubka (Łupka), Przymus, Sewerynówka, Gródek, Kopicha (Brwinów), Władysławów, Nadzieja, Juliopol, Działyń, Wierzchowiny i Amelin. Materiały archiwalne pochodzące z archiwów rosyjskich, dostępne w projekcie „Памяти героев Великой войны 1914–1918 годов” (gwar.mil.ru) oraz akta Sądu Okręgowego w Białej Podlaskiej stanowią podstawowe źródło wiedzy na temat poborowych z gminy Siemień. Możemy z nich dowiedzieć się o miejscu zamieszkania, stanie cywilnym, wieku, wyznaniu, przynależności pułkowej, a także w niektórych przypadkach o poziomie wykształcenia. Na podstawie powyższych źródeł udało się ustalić z imienia i nazwiska 142 mieszkańców gminy Siemień, którzy służyli w armii rosyjskiej podczas I wojny światowej

12

Urzędnicy sądowi departamentu / izby cywilnej Wileńskiego Sądu Głównego w latach 1802–1853

51%

Kowalik J.

Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku

|

2021

|

vol. 24

7-28

EN

The years of Partitions were a time of transformation of all areas of the former Polish-Lithuanian Commonwealth. Processes of assimilation with the occupying countries took place in every part of the partition. The unification of the state administration in the Polish territories incorporated into Russia proceeded in stages. It took relatively the longest in the legal system and judicial administration. By the decision of Catherine II in the Vilnius governorate, the 3rd Statute of Lithuania remained the most important source of law, the official language was still Polish, and the nobility gathered every three years for election assemblies in order to select candidates for land offices. These rules were confirmed by successive tsars sitting on the Russian throne. Inevitable changes in the judiciary took place during the reign of tsar Nicholas I, and the complete abolition of Polish-Lithuanian legal norms in western governorates finally took place in 1840. The purpose of this article is to trace the composition of the officials of the civil department (then chamber) of the Vilnius Main Court and to draw a collective portrait of them. The analysis will take into account: origin, education, religion, property, career history, received awards and achieved levels of promotion according to the rank table in force in the Russian Empire. Interpretation of the collected material will also allow to trace the processes taking place in the judiciary of the Vilnius Governorate under the influence of the changing political situation resulting from the progressive Russification.

PL

Lata zaborów to czas przemian zachodzących na terenach całej byłej Rzeczypospolitej Obojga Narodów. W każdej części zaborowej zachodziły określone procesy asymilacyjne z okupującymi je państwami. Unifikacja administracji państwowej na ziemiach polskich wcielonych do Rosji postępowała etapowo. Stosunkowo najdłużej przebiegała w systemie prawnym i administracji sądowej. Decyzją Katarzyny II w guberni wileńskiej najważniejszym źródłem prawa pozostał III Statut Litewski, językiem urzędowym nadal był polski, a szlachta zbierała się co trzy lata na sejmiki elekcyjne w celu wyłonienia kandydatów na urzędy ziemskie. Zasady te potwierdzali kolejni carowie zasiadający na rosyjskim tronie. Nieuchronne zmiany w wymiarze sprawiedliwości zaszły za panowania Mikołaja I, a do całkowitego zniesienia polsko-litewskich norm prawnych w guberniach zachodnich doszło ostatecznie w 1840 r. Celem niniejszego artykułu jest prześledzenie składu personalnego urzędników departamentu cywilnego (następnie izby cywilnej) Wileńskiego Sądu Głównego oraz nakreślenie ich portretu zbiorowego. W analizie będą brane pod uwagę: pochodzenie, wykształcenie, wyznanie, majątek, przebieg kariery, otrzymane nagrody oraz osiągnięte stopnie awansu według obowiązującej w Cesarstwie Rosyjskim tabeli rang. Interpretacja zebranego materiału pozwoli także na prześledzenie procesów zachodzących w sądownictwie guberni wileńskiej pod wpływem zmieniającej się sytuacji politycznej, wynikającej z postępującej rusyfikacji.

13

Armia Piotra I gwarantem mocarstwowej pozycji Rosji w Europie

51%

Krokosz P.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

|

2020

|

vol. 55

|

issue 1

9-49

EN

The article is devoted to the problem of total modernisation of the Russian armed forces undertaken by Tsar Peter the Great in the first quarter of the eighteenth century. A large, well organised and well-equipped army, based on the latest war technology of Western Europe, made a tool enabling to realise goals of the imperial policy of Russia. Military successes in the Great Northern War 1700–21, combined with diplomatic actions, made it possible for Peter I to secure for its state – from 1721 officially called the Russian Empire – a position of superpower in the Old Continent.

PL

Artykuł poświęcony jest tematyce związanej z całkowitą modernizacją rosyjskich sił zbrojnych, podjętą przez cara Piotra I w pierwszej ćwierci XVIII w. Liczna, dobrze zorganizowana i zaopatrzona armia, opierająca się na najnowszych osiągnięciach ówczesnej techniki wojennej państw Europy Zachodniej, stanowiła narzędzie do realizacji wyznaczników imperialnej polityki Rosji. Sukcesy militarne odniesione w trakcie wojny północnej 1700–1721, połączone z prowadzonymi równocześnie działaniami dyplomatycznymi, pozwoliły Piotrowi I zagwarantować swemu państwu – od 1721 r. noszącemu oficjalną nazwę Imperium Rosyjskie – mocarstwową pozycję na Starym Kontynencie.

14

Instrumentalizacja prawosławia w polityce wewnętrznej i zagranicznej Rosji w świetle raportu Mirosława Dobrianskiego z 1883 roku

51%

Sempołowicz M.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

|

2020

|

vol. 55

|

issue 1

93-108

EN

The presented source text is a memorial illustrating the situation in the post-Uniate territories of the Kingdom of Poland. It includes the recommendations to be undertaken in order to strengthen the Orthodox Church influence in these lands. It was recommended, for example, to coordinate the actions of the state administration, the Orthodox Church, and the judicature, to ban the use of the Polish language in state offices, impose severe financial penalties on Roman Catholic priests, strengthen Russian education in schools, and separate the district from the Kingdom of Poland.

PL

Przedstawiony tekst źródłowy jest memoriałem pokazującym sytuację na terenach pounickich Królestwa Polskiego. Zawiera zalecenia, jakie należy podjąć działania w celu wzmocnienia prawosławia. Zalecono m.in. skoordynowanie działań administracji państwowej, Cerkwi oraz sądownictwa, zakazanie używania polskiego języka w urzędach, nakładanie dotkliwych kar finansowych na księży rzymskokatolickich, wzmocnienie rosyjskiego szkolnictwa oraz wydzielenie omawianego obszaru z Królestwa Polskiego.

15

Dobroczynność w imperium rosyjskim na przykładzie katolickich stowarzyszeń w diecezji tyraspolskiej (saratowskiej)

51%

Kukharenko B.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

2009

|

vol. 91

271-285

DE

Der vorliegende Artikel ist einem sehr wichtigen Phänomen in der Geschichte der Kirche gewidmet, nämlich der Tätigkeit religiöser Wohltätigkeitsvereine. Im Russischen Reich entstanden solche erst verhältnismäßig spät, und zwar in der Mitte des 19. Jahrhunderts. Aber die Diözese Tiraspol bildet diesbezüglich eine Ausnahme. Diese mit dem Gedanken an deutsche Kolonisten ins Leben gerufene Diözese brauchte zu ihrer normalen Entwicklung mehr Zeit als andere Diözesen im Imperium. Die katholische Bevölkerung bestand fast ganz aus Einwanderern und bildete ein Mosaik verschiedener Nationalitäten. Unter den Katholiken selbst bestand lange Zeit kein stärkeres Gefühl sozialer Verbundenheit, außerdem unterschieden sie sich in der Sprache. Zusätzlich war das Lebensniveau der Katholiken allzu niedrig. Deshalb entstanden in der Diözese Tiraspol erst an der Wende von 19. zum 20. Jahrhundert katholische Wohltätigkeitsvereine. Diese versammelten die Katholiken sowohl nach ihrer Nationalität als auch der geplanten Art und Weise karitativen Wirkens. Leider wurde die Entwicklung dieser Formen sozialer Aktivität mit dem Ausbruch des 1. Weltkrieges gehemmt.

16

Impediti Bishops of the Vilnius Diocese in the Russian Empire Period: A Case of Bishop Adam Stanisław Krasiński

51%

Prašmantaitė A.

Folia Historica Cracoviensia

|

2020

|

vol. 26

|

issue 2

69-95

PL

W skutku rozbiorów Rzeczypospolitej diecezja wileńska razem ze żmudzkąokazała się pod bezpośrednią egidą władz Imperium Rosyjskiego. Władzom świeckim zależało na tym, żeby Kościół katolicki był rządzony na takich samych zasadach jak i Kościół prawosławny, który w Imperium Rosyjskim miał rangę Kościoła państwowego. Brak lojalności nieraz stawało się pretekstem do odsunięcia nielojalnego hierarchy od rządów diecezją. Zjawisko to stało się istną plagą w diecezji wileńskiej. Pod pretekstem braku lojalności władze świeckie przez zesłanie pozbawiły możliwości pełnienia swoich obowiązków trzech biskupów ordynariuszów diecezji wileńskiej: Adama Stanisława Krasińskiego (1863), Karola Hryniewieckiego (1885) i Eduarda von Roppa (1907). Na podstawie literatury przedmiotu i analizy źródeł została przedstawiona w artykule historia usunięcia z tronu biskupiego bpa Krasińskiego. Pretekstem do odsunięcia bpa Krasińskiego od kanonicznie zleconych rządów diecezją wileńską stała się jego postawa w czasie powstania styczniowego. Przeprowadzona analiza pozwala wnioskować, że bp Krasiński trzymał się pozycji nakreślonej wówczas przez Stolicą Apostolską wobec powstania. Wymaganiom urzędników imperialnych władz lokalnych jednak nie uległ i nie wydał okólnika do ludu potępiającego powstanie. Służalcza uległość wobec władz imperialnych była bp. Krasińskiemu obca. Za poczucie godności własnej i piastowanego urzędu pasterza diecezji Kościoła rzymskokatolickiego bp. Krasiński zapłacił zesłaniem w głąb Imperium Rosyjskiego, do Wiatki (od r. 1934 Kirow). Bp Krasiński został zwolniony z zesłania w 1883 r. Przeprowadzona analiza nie potwierdza dominującego jak dotąd w historiografii poglądu, że bp Krasiński zrzekł się urzędu biskupiego ze własnej inicjatywy. Ustalono, że idea listownego zwrócenia się bpa Krasińskiego do Ojca Świętego z prośbą o przyjęcie jego rezygnacji z rządów diecezją wileńską, powstała w ministerstwie spraw wewnętrznych Rosji w 1877 r. Rząd imperialny po mistrzowsku wykorzystał przypadek przebywającego na zesłaniu bpa Krasińskiego w czasie pertraktacji ze Stolicą Apostolską. Los biskupa wileńskiego został określony w jednym z artykułów wstępnej umowy z roku 1880 między Imperium Rosyjskim a Stolicą Apostolską. Pozbawienie bpa Krasińskiego mitry pasterza diecezji wileńskiej, jak i jego zesłanie, leżało w planach polityki rządu Imperium Rosyjskiego, prowadzonej względem Kościoła rzymskokatolickiego.

EN

Following the partition of the Polish-Lithuanian Commonwealth, the Vilnius diocese, together with the Samogitian diocese, found itself under the direct supervision of the Russian Empire. It was the intention of lay authorities that the Catholic Church should be governed according to the same principles as the Orthodox Church, which enjoyed the status of the national church in the Russian Empire. Disobedience frequently became a pretext to remove the disloyal hierarch from power over the diocese. This phenomenon became a real plague in the Vilnius diocese. Under the pretext of disloyalty, lay authorities prevented three bishops ordinary of the Vilnius diocese: Adam Stanisław Krasiński (1863), Karol Hryniewiecki (1885), Eduard von Ropp (1907) from performing their duties, exiling the hierarchs. Based on the literature of the subject and analysis of sources, the article presents the history of the removal of Bishop Krasiński from the episcopal throne. His stance during the January Uprising was a pretext to remove the bishop from the Vilnius diocese. The analysis led to the conclusion that Bishop Krasiński’s stance towards the uprising was in accordance with the statement of the Holy See. However, faced with the requirements of the Russian officials, he did not relent and refused to issue a public circular condemning the uprising. Bishop Krasiński was alien to servile obedience towards imperial authorities. The exile to Vyatka (called Kirov since 1934) in inland Russia was he price he paid for his personal dignity and the dignity of his office of the bishop of the Roman Catholic diocese. Bishop Krasiński was released from his exile in 1883. However, the analysis does not confirm the currently prevalent view that he resigned from his office of his own initiative. It was determined that the idea of Krasiński’s letter to the Pope with the request to accept the bishop’s resignation from the office of the head of the Vilnius diocese originated in the Ministry of Internal Affairs in 1877. The Russian government adeptly used the case of the exiled bishop in their negotiations with the Holy See. The fate of the Vilnius bishop was sealed in one of the articles of a preliminary agreement from 1880 between the Russian Empire and the Holy See. Bishop Krasiński’s dismissal from the office of the head of the Vilnius diocese and his exile was in line with the policy of the Russian government towards the Roman Catholic Church.

17

Klasztory bazylianów prawobrzeżnej Ukrainy i ich udział w Powstaniu Listopadowym 1830 roku

51%

Bilyk V.

Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie

|

2022

|

vol. 29

261-273

EN

The article, based on archival materials, shows the network of Basilian monasteries of the Greco-Uniate Church on the Right Bank of Ukraine after the region became part of the Russian Empire. The main legislative acts adopted by the Russian authorities in order to regulate the activities of these monasteries are considered. It was found that the authorities aimed to abolish the Basilian monastic order, gradually closing its monasteries. The participation of the Basilians in the Polish November Uprising of 1830 is also reflected. It is emphasized that this uprising became a catalyst for the liquidation of the Basilian monasteries. After the suppression of the uprising, in 1832 the Basilian Order was officially abolished. During 1831–1834, 15 of the 25 Basilian monasteries on the Right Bank of Ukraine were closed, and by the end of the 1830s, none remained in the region.

PL

W artykule bazowano na materiałach archiwalnych, odzwierciedlono sieć klasztorów bazylianów Cerkwi grecko-unickiej na prawym brzegu Ukrainy po włączeniu regionu do Imperium Rosyjskiego. Rozważono główne akty ustawodawcze przyjęte przez władze rosyjskie w celu uregulowania działalności tych klasztorów. Stwierdzono, że władze dążyły do znie¬sienia zakonu bazylianów, stopniowo zamykając jego klasztory. Odzwierciedla się także udział bazylianów w Powstaniu Listopadowym 1830 roku. Podkreśla się, że powstanie to stało się katalizatorem procesu likwidacji klasztorów bazylianów. Po stłumieniu powstania, w 1832 roku oficjalnie zniesiono zakon bazylianów. W latach 1831–1834 15 z 25 klasztorów bazylianów na prawym brzegu Ukrainy zostało zamkniętych, a do końca lat 30. XIX wieku żaden nie pozostał w regionie.

18

Mapping cinemas in the Russian-governed Warsaw

51%

Pryt K.

Studia Geohistorica

|

2022

|

issue 10

138-151

EN

Starting with the first film shows in late 1895, Warsaw experienced a considerable rise of cinema. Like in other places worldwide, this development was conditioned as much by the place’s particularities as by the time. Thus, the article illuminates the growth and scope of the local cinema market against the larger geopolitical context. Furthermore, using a sample for 1911, it maps the cinemas in QGIS, revealing spatial patterns and correlations.

PL

Już od pierwszych pokazów filmowych w końcu 1895 r. Warszawa przeżywała znaczny rozkwit kina. Tak jak na całym świecie rozwój ten był uwarunkowany w równym stopniu specyfiką miejsca, jak i czasu. Niniejszy artykuł prezentuje rozwój i zakres lokalnego rynku kinowego na tle szerszego kontekstu geopolitycznego. Dodatkowo, bazując na przykładzie z 1911 r., mapuje kina w QGIS, ujawniając przestrzenne wzory i korelacje.

19

Adam Honory Kirkor i gazeta „Nowoje Wriemia” – nieznana karta polsko-rosyjskiej historii intelektualnej

51%

Banaszkiewicz M., Kotov A.

Przegląd Nauk Historycznych

|

2021

|

vol. 20

|

issue 1

191-224

EN

The article deals with the largest publishing project of Adam Honory Kirkor (1819–1886), namely the Russia-wide ‘Novoye Vremya’ daily. In its early years (1868–1871), the newspaper, invariably associated with Russian nationalism, was one of the press organs that advocated Polish-Russian reconciliation after the January Uprising. In most cases, the numerous works about the principal publisher and editor of the daily pay little attention to the St. Petersburg period of his biography, and completely gloss over Kirkor’s political legacy. This article aims to fill this gap; its authors place the origins and functioning of ‘Novoye Vremya’ in the context of the debate on the changes that the Russian Empire underwent during ‘the Era of Great Reforms’ (i.e. in 1860s and 1870s). The principal focal points of journalistic discourse of that time were the transformation of society and of its structure and the ascendancy and development of nationalism: the ideological allegiance of individual press titles was predicated on their approach to these two phenomena. ‘Novoye Vremya’ formed part of the trend that was known as ‘the aristocratic party’, which wished to safeguard the existing social hierarchy (not least by preserving the dominant position of the privileged) and opposed the policy of Russification of the western peripheries of the empire under the guise of egalitarianism. The article presents the diary’s programmatic pieces, which are compared to those of the ‘Vest’’ newspaper, which was the propaganda outlet of the aristocratic party. It also discusses the arguments used by A.H. Kirkor’s opponents, both conservatives and liberals. Finally, the views stated by the newspaper are verified against Kirkor’s opinions that he formulated (openly or anonymously) after leaving St Petersburg. The source base of the article are the yearbooks of the newspapers ‘Vest’’, ‘Novoye Vremya’, ‘Vestnik Zapadnoy Rossii’ and ‘Golos’, as well as Kirkor’s understudied papers held in the Jagiellonian Library in Krakow.

PL

Artykuł traktuje o największym przedsięwzięciu wydawniczym Adama Honorego Kirkora (1818/1819–1886) – ogólnorosyjskiej gazecie codziennej „Nowoje Wriemia”. Tytuł nieodmiennie kojarzony z nacjonalizmem rosyjskim był w swoich początkach (1868–1871) organem prasowym służącym porozumieniu polsko-rosyjskiemu po powstaniu styczniowym. Liczne prace o wydawcy-redaktorze dziennika niewiele uwagi poświęcają petersburskiemu okresowi jego biografii, a już całkowicie rezygnują z omówienia politycznego dzieła życia A.H. Kirkora. Artykuł jest pierwszą próbą uzupełnienia tej luki. Autorzy wpisują powstanie i funkcjonowanie gazety „Nowoje Wriemia” w kontekst debat o przemianach w Imperium Rosyjskim „epoki wielkich reform” (lata sześćdziesiąte i siedemdziesiąte XIX w.). Transformacja struktur społecznych i dojrzewająca myśl nacjonalistyczna to centralne zagadnienia publicystyki tamtego czasu; stosunek do tych zjawisk określał identyfikację ideową poszczególnych organów prasowych. „Nowoje Wriemia” wpisywało się w nurt tzw. partii arystokratycznej, broniącej zastanej hierarchii społecznej (z typową dla niej dominacją warstw uprzywilejowanych) i sprzeciwiającej się polityce rusyfikacji zachodnich peryferii imperium pod płaszczykiem haseł egalitarystycznych. W artykule przedstawiono programowe wystąpienia dziennika w zestawieniu z wystąpieniami gazety „Wiest’ ”, będącej tubą propagandową partii arystokratycznej. Przywołano argumenty, jakimi posługiwali się przeciwnicy A.H. Kirkora: zarówno konserwatyści, jak i liberałowie. Wreszcie dokonano weryfikacji prezentowanych na łamach gazety poglądów z opiniami A.H. Kirkora, formułowanymi (anonimowo i pod nazwiskiem) w popetersburskim okresie jego życia. Bazą źródłową artykułu są roczniki gazet „Wiest’”, „Nowoje Wriemia”, „Wiestnik Zapadnoj Rossii” i „Gołos”, a także niewykorzystywane dotąd materiały ze spuścizny A.H. Kirkora w Bibliotece Jagiellońskiej.

20

„Giełdy” robotnicze w Imperium Rosyjskim jako fenomen rewolucji 1905 roku

51%

Łaniewski A.

Dzieje Najnowsze

|

2019

|

vol. 51

|

issue 1

EN

W artykule po raz pierwszy w polskiej historiografii została poddana analizie kwestia „giełd” robotniczych w okresie rewolucji 1905 r. w zachodnich częściach Imperium Rosyjskiego. Na podstawie wspomnień, materiałów archiwalnych oraz opracowań autor opisuje praktykę polityczną rewolucjonistów w postaci masowych zgromadzeń miejskich oraz „okupacji” przestrzeni publicznej. Ponadto zwraca uwagę na lokalizacje oraz polityczne zabarwienie „giełd” robotniczych, których charakter oraz zasady funkcjonowania rozpatrywane są przez pryzmat badań nad nowoczesnymi ruchami społecznymi oraz koncepcję „prawo do miasta”. The article is the first analysis in historiography of the issue of workers’ “exchanges” (birzhas) during the revolution of 1905 in western parts of the Russian Empire. On the basis of memories, archival materials and studies, the author analyses the political practice of revolutionaries in the form of mass urban meetings and the “occupation” of public space. In addition, attention is paid to the location and political colouring of the “exchanges”, whose character and operating principles are examined through the prism of research into modern social movements and the concept of “the right to the city”.

Refine search results

Instrukcja z 23 lipca 1865 roku oraz jej zastosowanie na terenie byłego obwodu białostockiego w latach 1867-1878

Stan wojenny w prowincjach północno-zachodnich Imperium Rosyjskiego i jego wpływ na status prawny poddanych cesarza Aleksandra II (1855-1881)

The Establishment of the Russian Ecclesiastical Mission in Peking as an Example of a Long-Term Cooperation between the State and the Church: A Historical Review

„Intelektualista antykolonialny” Anton Łuckiewicz i „nacjonalista hybrydowy” Otto Eichelman: komparatystyczne studium utopii federacyjnych

MOSKIEWSKA AKADEMIA DUCHOWNA A WYDARZENIA REWOLUCYJNE 1905-1917

Stosunki Gospodarcze między Imperium Rosyjskim a Królestwem Polskim w okresie 1815-1850

Відносини пол ьсько ї шляхти та волинс ького гу бернатора в систем і управл іння рос ійс ько ї імпер ії кінця ХVІІІ – початку ХІХ ст.

Obraz relacji polsko-rosyjskich w podręcznikach szkolnych Mojżesza Ostrogorskiego

„Wykazują najwyższą skłonność do emigracji”: exodus Żydów z Imperium Rosyjskiego. Mikrohistoria wybranych sztetli Podlasia

Stosunki amerykańsko‑rosyjskie w okresie wojny secesyjnej (1861‑1865)

Rekruci z gminy Siemień w armii rosyjskiej podczas I wojny światowej

Urzędnicy sądowi departamentu / izby cywilnej Wileńskiego Sądu Głównego w latach 1802–1853

Armia Piotra I gwarantem mocarstwowej pozycji Rosji w Europie

Instrumentalizacja prawosławia w polityce wewnętrznej i zagranicznej Rosji w świetle raportu Mirosława Dobrianskiego z 1883 roku

Dobroczynność w imperium rosyjskim na przykładzie katolickich stowarzyszeń w diecezji tyraspolskiej (saratowskiej)

Impediti Bishops of the Vilnius Diocese in the Russian Empire Period: A Case of Bishop Adam Stanisław Krasiński

Klasztory bazylianów prawobrzeżnej Ukrainy i ich udział w Powstaniu Listopadowym 1830 roku

Mapping cinemas in the Russian-governed Warsaw

Adam Honory Kirkor i gazeta „Nowoje Wriemia” – nieznana karta polsko-rosyjskiej historii intelektualnej

„Giełdy” robotnicze w Imperium Rosyjskim jako fenomen rewolucji 1905 roku