Search results

1

Akademia Zamojska – historia i teraźniejszość

100%

Dyjakowska M., Kuryłowicz M.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica

|

2023

|

vol. 102

35-49

EN

This article refers to Ireneusz Jakubowski’s research, tracing the historical fate of Roman law in Poland, as well as the commencement of activities of the New Zamoyski Academy in 2021. The authors refer to the slogans claiming that the Academy continues the tradition of the first Polish private university founded in the 16th century by Jan Zamoyski.

PL

W nawiązaniu do badań Ireneusza Jakubowskiego, śledzącego historyczne losy prawa rzymskiego w Polsce, oraz w związku z rozpoczęciem w 2021 r. działalności nowej Akademii Zamojskiej, autorzy odnieśli się do haseł kontynuacji przez tę uczelnię tradycji pierwszej polskiej wyższej szkoły prywatnej założonej przez Jana Zamoyskiego w XVI w.

2

„Przewagi wojenne” Jana Zamoyskiego (1542-1605) – hetmana i kanclerza wielkiego koronnego

94%

Feduszka J.

Tarnowskie Studia Historyczne

|

2011

|

vol. 2

42-55

EN

This text is an overview of military events in which Jan Zamoyski was actively involved. He took part in numerous military conflicts – some of them marked the milestones in the history of Poland in the 16th and 17th centuries, others were of less importance for the history of our country but were still of significance for Jan Zamoyski’s future life and career as a commander. Overall, Jan Zamoyski became famous during the war against the Muscovites (1578-1582). It was during that war that Zamoyski gained his extraordinary skills in siege war conducted in a methodical manner and with proper material backup. An extraordinary and versatile military commander, Jan Zamoyski is an example that shows the connection between the traditional way of war in Old Poland and the modern European military art. Apart from his ability to choose the top people, his extensive theoretical and practical knowledge, Zamoyski also knew how to use every opportunity for turning his military achievements into political and commercial success. He was trying to encompass by himself all elements of military campaigns, including preparations for and conduct of such campaigns, as well as all elements of the battle field. He was interested both in the organization of the army, supplies and catering during the military campaigns, commandeering and direct actions on the battle field (Muscovite Campaigns of 1579-1581/82, war with Sweden for Livonia 1600-1601). At the same time, Zamoyski was also well-versed in diplomacy – both at the stage of preventing possible conflicts (Gdansk 1577), and during the negotiations following the capitulation of the enemy (Jam Zapolski 1582, Byczyna 1588).

3

„A to tak prędko kaleczeję, jako źrebiec po starym ojcu…”. Późne tacierzyństwo Jana Zamoyskiego i jego relacje z synem Tomaszem

84%

Tyszka P.

Wieki Stare i Nowe

|

2023

|

vol. 18

|

issue 23

1-14

EN

April 1st, 1594, saw the birth of Tomasz Zamoyski, the long-awaited heir to the name and fortune of the chancellor and Grand Hetman of the Crown Jan Zamoyski, born of his fourth wife, Barbara née Tarnowska. In view of the fact that Jan Zamoyski’s numerous offspring born from previous marriages died early in his life, he had undoubtedly lost faith in ever being able to sire a healthy male child. The birth of Tomasz undoubtedly filled the chancellor with joy and hope, but fatherhood itself, especially at such a late age (he was 52 when Tomasz was born), was probably not something he intended to devote himself unreservedly, especially since at that time he was actively involved in the political life of the country. These circumstances were not conducive to building a close relationship between father and son. Jan Zamoyski took care of the proper education of Tomasz, provided him with connections at the royal court, and finally left him a huge fortune. Yet in all these actions it is difficult to detect feelings that should unite parent and child. Zamoyski’s relationship with his son resembled that of a demanding preceptor with a diligent student, the latter throughout his life trying to live up to an unattainable model.

PL

Tomasz Zamoyski, upragniony dziedzic nazwiska i rodowej fortuny, urodził się, gdy kanclerz i hetman wielki koronny Jan Zamoyski przekroczył 52. rok życia. O ile matka Tomasza, Barbara z Tarnowskich, otoczyła go bezgraniczną miłością, o tyle ojciec, który niewątpliwie cieszył się z narodzin syna, nie poświęcił się tacierzyństwu, wyżej stawiając sprawy państwowe. Zatroszczył się jednak o wszechstronną edukację potomka, zadbał o odpowiednie koneksje towarzyskie, a zostawiając olbrzymi majątek, zapewnił mu jak najlepszy start w życiu. Trudno jednak doszukać się w ich relacji bliższych więzi łączących ojca z synem.

4

, „Tu Dafnis [...] pogrzebion” – próba alegorycznej lektury sielanki Szymona Szymonowica „Rocznica”

84%

Rot-Buga E.

Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo

|

2016

|

issue 6(9)

253-270

EN

The article is devoted to allegorical themes in Szymon Szymonowic’s Rocznica (Anniversary) in the context of the tradition of funeral idyll. Anniversary is a funeral idyll which contains biographical allegories and references to then current events. It commemorates Jan Zamoyski and his achievements in the field of culture. It was probably written memorialize the first anniversary of Zamoyski’s death (1606). Daphnis represents Zamoyski, whereas Thestylis - his wife Barbara, and the narrator is probably Szymonowic himself. The description of the burial is based on the framework of bucolic convention. There are other levels of the allegory, connected with the name of Daphnis as the supreme creator of poetry (Master Poet) and the sense of identifying a shepherd with a poet. Szymonowic consciously uses these and other biographical allegorical themes and intertextually refers to Vergil and Kochanowski. Anniversary is build according to the rules and convention of a funeral idyll as it contains many epicedial themes and levels of allegory. Thanks to the character of Dafnis-Zamoyski as well as many Polonization measures, it is strictly connected with the contemporary culture.

5

Recepcja ustroju polsko-litewskiego w Mołdawii Mohyłów (1595-1611). Część I

84%

Bobicescu C. A.

Saeculum Christianum. Pismo Historyczne

|

2022

|

vol. 29

|

issue 2

126-138

EN

The article presents the problem of the reception of the Polish-Lithuanian institutions in Moldova of the first Mohyla Hospodars (1595-1611). This period was marked by both cooperation and conflicts between the Principality of Moldavia and the Polish-Lithuanian Commonwealth. Sigismund III and Jan Zamoyski tried to limit the right of the Moldovan rulers to punish treason by death, in order to form a social group of Moldovans supporting the rapprochement of the Principality with the Crown. For this purpose, they used the institution of Polish nobility and the suzerainty of the Polish king over the Principality. Also, the article examines the attitude of Moldovan Hospodars and boyars towards the reception of these Polish-Lithuanian institutional loans.

PL

Artykuł przedstawia problem recepcji polsko-litewskich instytucji w Mołdawii za pierwszych Mohyłów (1595-1611). Ten okres zaznaczył się zarówno współpracą, jak i konfliktami między Hospodarstwem Mołdawskim i Rzecząpospolitą Obojga Narodów. Zygmunt III i Jan Zamoyski starali się ograniczyć władzę hospodarską w zakresie karania zdrady w celu ukształtowania grupy społecznej Mołdawian popierającej zbliżenie Hospodarstwa z Koroną. Posługiwali się instytucją szlachectwa polskiego i suwerennością króla polskiego nad hospodarstwem. Artykuł bada też postawę hospodarów i bojarów mołdawskich wobec recepcji tych polsko-litewskich pożyczek ustrojowych.

6

Bank pobożny w Zamościu w XVII-XVIII wieku

82%

Partyka W.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

2008

|

vol. 89

333-342

DE

Die den jeweiligen Ordinatsherren, angefangen mit Kanzler Jan Zamoyski, obliegende Wohlfahrtspfl ege wurde im 17.-18. Jahrhundert in Zamość von verschiedenen Institutionen ausgeübt. Eine dieser Einrichtungen war die 1601 von Jan Zamoyski gegründete Bank Pobożny („Fromme Bank”). Hierbei handelte es sich um eine Aushilfs- und Darlehenskasse, die die Bürger von Zamość sowie die Studenten der dortigen Akademie unterstützen sollte. Trotz anfänglicher Schwierigkeiten mit dem Beginn der eigentlichen Tätigkeit dieser Institution erfüllte sie, besonders im 18. Jahrhundert, durchaus ihre Rolle und leiste den Bürgeren von Zamość häufi ge Unterstützung. Von großer Bedeutung für ihr reibungsloses Funktionieren erwiesen sich die mit der Akademie von Zamość und der Stiftskirche verbundenen Kreise sowie die städtischen Behörden. Es waren gerade Vertreter dieser Kreise, die dem Willen des Stifters entsprechend die Rolle von Kuratoren der Frommen Bank übernahmen. Aus ihrem Kreis wählten sie dann die sogenannten Provisoren, die die Bank direkt leiteten und über ihre Tätigkeit Rechenschaft ablegen mussten. Der Grundgedanke bestand in der Gewährung kleinerer und niedrig verzinster Darlehen für den Zeitraum eines Jahre, wobei diese Grundsätze allerdings mit der Zeit gewissen Veränderungen unterlagen. Dank des Engagements zahlreicher Kreise, u.a. der Familie Zamoyski, der Infulaten-Dekane, der Professoren der Akademie und der Stadtverwaltung, überdauerte die Fromme Bank und diente den Bewohnern von Zamość bis zu den Polnischen Teilungen. Daher verdienen sowohl diese Einrichtung, als eine der wenigen dieser Art, die im 17.-18. Jahrhundert in den polnischen Gebieten wirkten, als auch ihr Gründer sowie die späteren Wohltäter unsere Erinnerung und Anerkennung.

7

Zygmunt III wobec Habsburgów i Jana Zamoyskiego

71%

Opaliński E.

Kwartalnik Historyczny

|

2016

|

vol. 123

|

issue 4

PL

Artykuł recenzyjny dotyczy monografii Przemysława Szpaczyńskiego o mocarstwowych dążeniach króla Zygmunta III. Monarcha ten był władcą Polski w okresie 1587–1632 oraz władał Szwecją od 1592 do 1599, kiedy został przez Szwedów zdetronizowany. Ocenie poddano przede wszystkim relacje króla z Habsburgami i opozycją wewnętrzną w latach 1587–1592.

8

Czy naprawdę były to awantury? Interwencje polskie w Mołdawii w latach 1595-1616

67%

Czamańska I.

Balcanica Posnaniensia Acta et studia

|

2021

|

vol. 28

|

issue 2

57-79

EN

This paper was written in connection with the thesis that Polish interventions in Moldavia conducted in the years 1595–1616 were a result of the private policy of first Jan Zamoyski, and later the magnates – sons-in-law of Jeremy Movila. By analyzing the political and legal situation of the hospodars of Moldavia from the Movila dynasty towards the Polish king , I try to prove that all interventions were either completely or unofficially connected with the state policy of the Republic of Poland. The last intervention in the years 1615–1616 was the most controversial one, but the lack of support for it was not due to political reasons, but to personal ones.

PL

Niniejszy artykuł powstał w związku z ciągle obecną i powtarzaną przez badaczy tezą, że polskie interwencje w Mołdawii prowadzone w latach 1595–1616 były rezultatem prywatnej polityki najpierw Jana Zamoyskiego, a później magnatów ‒ zięciów Jeremiego Mohyły. Poprzez analizę sytuacji polityczno-prawnej hospodarów Mołdawii z dynastii Mohyłów wobec króla Polski i jej interpretacji staram się udowodnić, że wszystkie interwencje albo w zupełny, albo w nieoficjalny sposób były powiązane z polityką państwową Rzeczypospolitej. Najbardziej kontrowersyjna była ostatnia interwencja z lat 1615–1616, jednak brak poparcia dla niej nie wynikał z przyczyn politycznych, lecz personalnych.

9

Pochwała medyka. Mowa Jana Zamoyskiego na pogrzebie Gabriela Falloppia, anatoma (1562)

67%

Ciszewska M.

Res Rhetorica

|

2023

|

vol. 10

|

issue 1

18-33

EN

The study considers the issue of praise of the medic in the XVIth century using an example of Latin oratio funebris delivered by Jan Sariusz Zamoyski during the funeral of Gabriele Falloppio in 1562. Fallopius was a brilliant anatomist whose findings have remained valid to this day, an excellent botanist, an outstanding surgeon and physician, and an esteemed lecturer at the University of Padua. Oratio funebris contained praise based on the biography of the deceased and thus it could realise the humanistic assumptions of providing personal models to follow in the pursuit of virtue. The article presents an analysis of choices made by the speaker regarding rhetorical inventio and amplificatio, and modes of praising.

PL

Studium podejmuje kwestię pochwały medyka w wieku XVI na przykładzie łacińskiej oratio funebris wygłoszonej przez Jana Sariusza Zamoyskiego na pogrzebie Gabriela Falloppia w 1562 roku. Fallopius był znakomitym anatomem, którego ustalenia do dziś pozostają aktualne, wybitym botanikiem, wyjątkowym chirurgiem i szanowanym wykładowcą Uniwersytetu w Padwie. Oratio funebris zawiera pochwałę opartą na biografii zmarłego i w ten sposób realizuje humanistyczne założenia poddawania wzorców osobowych do naśladowania w dążeniu do cnoty. Artykuł przedstawia analizę wyborów dokonanych przez mówcę w zakresie retorycznej inwencji i amplifikacji pochwały.

10

Oprawa kaliskich druków z 1620 roku udekorowana radełkiem jagiellońskim z popiersiem kanclerza wielkiego koronnego Jana Zamoyskiego

62%

Muraszko M.

Biblioteka

|

2018

|

issue 22(31)

75-86

EN

This article presents the binding of two Kalisz prints from 1620 that has been embellished by the so-called Jagiellonian finishing roll bearing the image of Jan Zamoyski, Lord Grand-Chancellor of the Crown. This particular volume was a gift from Stanisław Zakrzewski (d. 1631) to Andrzej Baranowski (d. 1631), a Gniezno and Cracow canon, Poznań precentor and Łowicz provost. The very image of a Polish magnate, not directly related to the ruling family, demonstrates a particular uniqueness of the implemented tool. It might have been so that the presented copy had been made in an unidentified bindery in Warsaw. It certainly originated between 1620 and 1631, therefore before the date of the prints’ publishing date and the date of the deaths of both Zakrzewski and Baranowski.

PL

W komunikacie zaprezentowano oprawę dwóch kaliskich druków z 1620 roku, którą udekorowanoza pomocą radełka jagiellońskiego z wizerunkiem kanclerza wielkiego koronnego Jana Zamoyskiego. Wolumin ten był darem Stanisława Zakrzewskiego (zm. 1631) dla Andrzeja Baranowskiego (zm. 1631), kanonika gnieźnieńskiego i krakowskiego, kantora poznańskiego, prepozyta łowickiego. Za unikatowością wymienionego narzędzia przemawia obecność wizerunku polskiego możnowładcy, niezwiązanego bezpośrednio z rodziną panującą. Niewykluczone, że przedstawiony egzemplarz został sporządzony w niezidentyfikowanej introligatorni warszawskiej. Powstał on z pewnością w przedziale od 1620 do 1631 roku, a zatem pomiędzy datą wydania druków a datą śmierci Zakrzewskiego i Baranowskiego.

11

From IVDAEA CAPTA to LIVON(ia) POLOT(ia)Q(ue) RECEPTA. The reception of the famous reverse of Vespasian coins in Renaissance Poland.

59%

Awianowicz B., Awianowicz B.

Wiadomości Numizmatyczne

|

2019

Refine search results

Akademia Zamojska – historia i teraźniejszość

„Przewagi wojenne” Jana Zamoyskiego (1542-1605) – hetmana i kanclerza wielkiego koronnego

„A to tak prędko kaleczeję, jako źrebiec po starym ojcu…”. Późne tacierzyństwo Jana Zamoyskiego i jego relacje z synem Tomaszem

, „Tu Dafnis [...] pogrzebion” – próba alegorycznej lektury sielanki Szymona Szymonowica „Rocznica”

Recepcja ustroju polsko-litewskiego w Mołdawii Mohyłów (1595-1611). Część I

Bank pobożny w Zamościu w XVII-XVIII wieku

Zygmunt III wobec Habsburgów i Jana Zamoyskiego

Czy naprawdę były to awantury? Interwencje polskie w Mołdawii w latach 1595-1616

Pochwała medyka. Mowa Jana Zamoyskiego na pogrzebie Gabriela Falloppia, anatoma (1562)

Oprawa kaliskich druków z 1620 roku udekorowana radełkiem jagiellońskim z popiersiem kanclerza wielkiego koronnego Jana Zamoyskiego

From IVDAEA CAPTA to LIVON(ia) POLOT(ia)Q(ue) RECEPTA. The reception of the famous reverse of Vespasian coins in Renaissance Poland.