Search results

1

Kościół Greckokatolicki w Czechosłowacji i jego likwidacja w kontekście sowieckiej polityki antykościelnej na terenie Europy Środkowej i Wschodniej

100%

Borza P., Pavonic P.

Pamięć i Sprawiedliwość

|

2022

|

vol. 40

|

issue 2

432-446

PL

Likwidacja Kościoła greckokatolickiego w Czechosłowacji była częścią szeroko zakrojonych działań antykościelnych reżimow komunistycznych pozostających pod kontrolą Związku Sowieckiego. Autorzy zwracają uwagę na postępowanie totalitarnego reżimu wobec omawianej wspolnoty religijnej w Czechosłowacji, ze szczegolnym uwzględnieniem identycznych lub podobnych procesow w Europie Środkowej. Opisują wpływ wydarzeń w Polsce i Związku Sowieckim na proces likwidacji Kościoła greckokatolickiego oraz omawiają przebieg jego likwidacji i konsekwencje tego faktu dla społeczeństwa. Ważnym elementem opracowania jest opis reakcji grekokatolikow na przymusową konwersję na prawosławie.

2

Społeczność greckokatolicka w Galicji w okresie inwazji rosyjskiej (1914–1915)

86%

Krochmal A.

Miscellanea Historico-Archivistica

|

2014

|

issue 21

227-255

EN

Galicia – peripheral part of the Habsburg monarchy – played a key role in the First World War. Its strategic location between Austro-Hungarian Empire and Russia resulted in the direct inclusion of multi-ethnic and multi-faith community of Galicia in global armed conflict. The Russian invasion of Galicia and double siege of the fortress of Przemyśl by the Russians had long-term political, material and spiritual effects for the local community. The article focuses on the situation of the Ukrainian population in Galicia in the first two years of the war. Particular attention was paid to the attitude of the Greek Catholic Church, its bishops, clergy and followers to the events of 1914–1915. The Greek Catholic community, mostly loyal to the Habsburg monarchy, was affected by the repressions of the authorities and Austro-Hungarian troops in the first weeks of the war. The reason for this was pro-Russian movement growing in many regions of Galicia before 1914 and promotion of the Orthodox denomination. After the outbreak of the war, many lay people and priests of the Greek-Catholic denomination were accused of supporting Russia and placed in internment camps in the interior of the monarchy. The loss of the parish clergy periodically reached 50% of the pre-First World War state. The Russian forces invading Galicia fought with the Ukrainian national movement and its activists. The aim of the Russian authorities was russification of the community of Galicia and conversion of the Greek Catholics to Greek Orthodox. This was to ensure integration of the territory of the tsarist empire. Drastic methods that were introduced to implement these plans, including the arrest and detention in the depths of Russia of the head of the Greek Catholic Church, Metropolitan Andrzej Szeptycki did not bring the expected results. Interesting results gave a study based on previously unknown sources of the Church from the State Archives in Przemyśl holdings. Records showed that the percentage of people – staunch supporters of Russia, who decided to leave voluntarily Galicia, together with the Russian army did not exceed 1% of the total population in the Uniate Diocese of Przemyśl. Months of fighting in Galicia resulted in material losses, including burning of dozens of villages and towns, destruction of the sacred objects (including historic churches and their equipment), looting of cultural property by the Russians. The dramatic events of the war eventually led to the weakening of the pro-Russian movement in Galicia and achievement of decisive advantage in the society by the Ukrainian National party, strongly supported by the Greek Orthodox Church.

3

Społeczność greckokatolicka w Galicji w okresie inwazji rosyjskiej (1914–1915)

86%

Krochmal A.

Miscellanea Historico-Archivistica

|

2014

|

issue 21

227-255

PL

Galicja – peryferyjna część monarchii habsburskiej – odegrała kluczową rolę w I wojnie światowej. Jej strategiczne położenie pomiędzy Austro-Węgrami a Rosją spowodowało bezpośrednie włączenie wielonarodowościowej i wielowyznaniowej społeczności galicyjskiej w światowy konflikt zbrojny. Inwazja rosyjska na Galicję oraz dwukrotne oblężenie twierdzy w Przemyślu przez Rosjan miały długofalowe skutki w sferze politycznej, materialnej i duchowej dla społeczności lokalnej. W artykule skoncentrowano się na sytuacji ludności ukraińskiej w Galicji w pierwszych dwóch latach wojny. Szczególną uwagę zwrócono na postawę Kościoła greckokatolickiego, jego biskupów, duchowieństwa i wiernych wobec wydarzeń z lat 1914-1915. Społeczność greckokatolicka, w większości lojalna wobec monarchii habsburskiej, została dotknięta represjami przez władze i wojska austro-węgierskie w pierwszych tygodniach wojny. Powodem tego był rozwijający się w wielu rejonach Galicji przed 1914 r. ruch rusofilski oraz szerzona propaganda proprawosławna. Po wybuchu wojny, wielu osobom świeckim i kapłanom greckokatolickim postawiono zarzut sprzyjania Rosji i osadzono w obozach internowania w głębi monarchii. Ubytek duchowieństwa parafialnego sięgał okresowo 50% stanu sprzed I wojny światowej. Wkraczające do Galicji wojska rosyjskie podjęły walkę z ukraińskim ruchem narodowym i jego działaczami. Celem władz rosyjskich była rusyfikacja społeczności Galicji i skłonienie grekokatolików do zmiany wyznania na prawosławne. Miało to zapewnić trwałą integrację tego terytorium z imperium carskim. Podjęcie drastycznych metod realizacji tych planów, w tym aresztowanie i przetrzymywanie w głębi Rosji głowy Kościoła greckokatolickiego, metropolity Andrzeja Szeptyckiego nie przyniosło spodziewanych efektów. Interesujące rezultaty dały badania oparte na nieznanych dotychczas źródłach kościelnych z Archiwum Państwowego w Przemyślu. Pokazały one, że odsetek osób - zdeklarowanych zwolenników Rosji, które zdecydowały się wyjechać z Galicji dobrowolnie wraz z wojskiem rosyjskim, nie przekroczył 1% ogółu ludności w unickiej diecezji przemyskiej. Wielomiesięczne walki na terenie Galicji spowodowały straty materialne, w tym spalenie kilkudziesięciu wsi i miasteczek, zniszczenie obiektów sakralnych (w tym zabytkowych cerkwi i ich wyposażenia), grabież przez Rosjan dóbr kultury. Dramatyczne wydarzenia wojenne doprowadziły ostatecznie do osłabienia obozu rusofili galicyjskich i uzyskania zdecydowanej przewagi w społeczeństwie przez narodowe stronnictwo ukraińskie, silnie wspierane przez Kościół greckokatolicki.

EN

Galicia – peripheral part of the Habsburg monarchy – played a key role in the First World War. Its strategic location between Austro-Hungarian Empire and Russia resulted in the direct inclusion of multi-ethnic and multi-faith community of Galicia in global armed conflict. The Russian invasion of Galicia and double siege of the fortress of Przemyśl by the Russians had long-term political, material and spiritual effects for the local community. The article focuses on the situation of the Ukrainian population in Galicia in the first two years of the war. Particular attention was paid to the attitude of the Greek Catholic Church, its bishops, clergy and followers to the events of 1914–1915. The Greek Catholic community, mostly loyal to the Habsburg monarchy, was affected by the repressions of the authorities and Austro-Hungarian troops in the first weeks of the war. The reason for this was pro-Russian movement growing in many regions of Galicia before 1914 and promotion of the Orthodox denomination. After the outbreak of the war, many lay people and priests of the Greek-Catholic denomination were accused of supporting Russia and placed in internment camps in the interior of the monarchy. The loss of the parish clergy periodically reached 50% of the pre-First World War state. The Russian forces invading Galicia fought with the Ukrainian national movement and its activists. The aim of the Russian authorities was russification of the community of Galicia and conversion of the Greek Catholics to Greek Orthodox. This was to ensure integration of the territory of the tsarist empire. Drastic methods that were introduced to implement these plans, including the arrest and detention in the depths of Russia of the head of the Greek Catholic Church, Metropolitan Andrzej Szeptycki did not bring the expected results. Interesting results gave a study based on previously unknown sources of the Church from the State Archives in Przemyśl holdings. Records showed that the percentage of people – staunch supporters of Russia, who decided to leave voluntarily Galicia, together with the Russian army did not exceed 1% of the total population in the Uniate Diocese of Przemyśl. Months of fighting in Galicia resulted in material losses, including burning of dozens of villages and towns, destruction of the sacred objects (including historic churches and their equipment), looting of cultural property by the Russians. The dramatic events of the war eventually led to the weakening of the pro-Russian movement in Galicia and achievement of decisive advantage in the society by the Ukrainian National party, strongly supported by the Greek Orthodox Church.

4

[Recenzja]: Вікторія Білик, Оксана Карліна, Жива спільнота в імперському світі: Луцька греко-унійна єпархія кінця XVIII – першої третини XIX століть, Видавництво Українського Католицького Університету, Львів 2018, s. 304, ISBN 978-617-7608-10-2

86%

Wodzianowska I.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

2021

|

vol. 115

583-585

5

Tadeusz Kościuszko wobec duchowieństwa unickiego

86%

Krochmal J.

Miscellanea Historico-Archivistica

|

2010

|

vol. 17

|

issue 17

153-168

EN

In the literature on the Kosciuszko Insurrection, military, political, social or international aspects of insurrection are described in details. There was also often tackled a problem of participation of the clergy, mostly Roman Catholics, and attitudes of individual churches and religious communities towards the uprising. Though, it was rarely researched on relation of the Tadeusz Kosciuszko to Uniates (Greek Catholics) and his active attempts to engage Uniates in the rise. Aprops of discussing the Polish-Russian relations in a religious context (Russia used care for the Orthodox church to interfere in Polish affairs) questions arise also over Kosciuszko and the Polish government attitude towards Orthodox church. However, the Orthodox inhabitants of Poland (mostly Russians) were a minority far less numerous than their compatriots who adhere to the Greek Catholic Rite (Uniates). Kosciuszko planned to extend the uprising over the whole Polish–Lithuanian Commonwealth, and involve in it as much people as possible. He wanted to attract all social, ethnic and religious groups, in order to give the uprising character of nationwide movement. Clergymen of various denominations were often intermediaries in the transmission of the call for uprising, thus they were addressees of the appeals of Commander in Chief and the insurgents’ authorities. In the letters calling for the uprising Kosciuszko appealed to patriotic and religious feelings at the same time. To engage the peasant in uprising (peasants from all over the country, but among Unites and Orthodox dominated peasants) and cover the eastern territories inhabited by Ruthenians, Kościuszko in camp at Polaniec issued series of very important documents, including The Manifesto of Polaniec and appeals to the Uniate and Orthodox clergy. Document which is published here is an unknown Kosciuszko’s letter to the Uniate clergy, that was found in the Central State Historical Archives of Ukraine in Lviv.

6

Inicjatywy Kościoła greckokatolickiego w województwie pomorskim na rzecz dzieci i młodzieży w celu pogłębiania ich tożsamości religijnej i narodowej w pierwszym dwudziestoleciu transformacji ustrojowej w Polsce

72%

Burzyńska-Wentland L.

Przegląd Religioznawczy

|

2018

|

issue 3/269

EN

After the war was over, the situation of the Greek Catholic Church was particularly difficult, because the state authorities refused to recognize its legal personality and equal rights along with other churches. There has been issued a permit for its functioning to a limited extent, in condition of being represented by the Roman Catholic Church. Erection of each new GreekCatholic temple was possible only after obtaining permission from the Denomination Office. Limitations in access to religious practices, lasting for years, caused the worshippers to move to the Roman Catholic Church or to abandon the faith.The situation of the Greek Catholic Church could improve only after political transformation in Poland in the year 1989. After many years of limited pastoral activity, the hierarch started intensive actions in favour of the children and the youth to build and deepen their religious and national identity. In the first 20 years of political transformation there have been numerous events organized for the children and the youth, just as “Sareptas”, “Little Sareptas”, Festival of Children’s Sacral Art in Biały Bór and Górowo Iławeckie. In many Pomeranian parishes there have emerged children and youth artistic groups, musical bands and choirs, presenting their repertoire at various reviews and festivals in diocesan level, as well as elsewhere in the country. The Greek Catholic Church made also efforts to bring forward Ukrainian language, tradition and rituals in ways attractive for the childrenand the youth, for example: by organising football competitions, Christmas and Easter card contests, thematic workshops, Ukrainian Easter egg school oricon painting classes.

PL

Sytuacja wyznaniowa mniejszości ukraińskiej w Polsce po zakończeniu działań drugiej wojny światowej była szczególnie trudna. Ówczesne władze państwowe w Polsce, podobnie jak w Związku Radzieckim, odmawiały Kościołowi greckokatolickiemu uznania jego osobowości prawnej i równouprawnienia z innymi Kościołami. Władza państwowa wydała jedynie zgodę na jego funkcjonowanie w ograniczonym zakresie i pod warunkiem reprezentowania go przez Kościół katolicki. Zadbano również o to, aby każdorazowa erekcja świątyni greckokatolickiej była możliwa jedynie po uprzednim uzyskaniu zezwolenia Urzędu do Spraw Wyznań.

7

Релігійні чинники у процесі формування національної ідентичності населення українсько-польсько-чехословацького пограниччя (1918-1939) (на прикладі українців Східної Галичини та Закарпаття)

72%

Ruda O.

Wieki Stare i Nowe

|

2017

|

vol. 12

|

issue 17

128-144

PL

W artykule omówione zostały działania edukacyjne i wychowawcze Kościoła greckokatolickiego w Galicji Wschodniej i na Zakarpaciu. W latach międzywojennych czynnik religijny wciąż pozostawał jednym z kluczowych elementów kształtowania tożsamości narodowej Ukraińców. Zwłaszcza Kościół greckokatolicki odegrał znaczącą rolę w zachowaniu tożsamości narodowej i religijnej Ukraińców. Duchowieństwo greckokatolickie, głównie w Galicji Wschodniej, mniej na Zakarpaciu, było tą siłą napędową, która określała kierunek rozwoju ukraińskiego życia narodowego w zakresie politycznym. Kościół ten wywarł ogromny wpływ na rozwój kultury ukraińskiej i dziedzictwa narodowego, w latach 20. i 30. XX wieku pozostał ważnym czynnikiem konsolidacji i wsparcia duchowego w walce o państwowość ukraińską. Kościół greckokatolicki miał wielkie zasługi nie tylko dla rozwoju szkolnictwa świeckiego, lecz także aktywnie prowadził swoją działalność edukacyjną, naukową, kulturalną i charytatywną. Jego głównym zadaniem było kształcenie Ukraińców Zakarpacia i Galicji Wschodniej w duchu religijnym i narodowym.

EN

The article discusses the educational actions of the Greek Orthodox Church in Eastern Galicia and Transcarpathia. In the interwar period, the religious influence remained one of the key elements of national identity creation of the Ukrainians. In particular, the Greek Orthodox Church played an important role in the preservation of the national and religious identity of the Ukrainian people. The Orthodox clergy - particularly in Eastern Galicia, and to a lesser extent in Transcarpathia - constituted a powerful force in shaping the development of the Ukrainian political life. The Church exerted a significant influence on the development of Ukrainian culture and national heritage, and throughout the 1920s and 1930s, it remained an important factor in the unification and spiritual guidance in the fight for the Ukrainian independence. The Greek Orthodox Church was not only extremely important for the development of the secular system of schooling, but also actively took part in educational, scholarly, cultural and charity efforts. Its main mission was to educate the inhabitant of Transcarpathia and Eastern Galicia in the religious and national spirit.

8

Biskup Grzegorz Chomyszyn – zwolennik normalizacji stosunków ukraińsko-polskich w okresie międzywojennym

72%

Ryba M.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

2020

|

vol. 113

383-394

EN

The article discusses the views and activities of the Ukrainian Greek Catholic Bishop Hryhoriy Khomyshyn at the turn of the 1920s and 1930s. Hryhoriy Khomyshyn was one of the greatest supporters of Polish-Ukrainian reconciliation in the Greek Catholic Church. He was a strong critic of ‘pagan’ Ukrainian nationalism. He made efforts to base the social and political life of Ukrainians on Christian ethics. On such grounds, he sought reconciliation between the Polish and Ukrainian nations. His attitude made him the most serious statesman with whom the Polish authorities found common ground.

PL

Artykuł dotyczy poglądów i działalności ukraińskiego biskupa greckokatolickiego Grzegorza Chomyszyna na przełomie lat 20. i 30. XX wieku. Grzegorz Chomyszyn należał do największych zwolenników polsko-ukraińskiego pojednania w Kościele greckokatolickim. Był on zdecydowanym krytykiem „pogańskiego” nacjonalizmu ukraińskiego. Życie społeczno-polityczne Ukraińców starał się oprzeć na etyce chrześcijańskiej. Na takim też gruncie szukał pojednania między narodem polskim i ukraińskim. Jego postawa czyniła go najpoważniejszym mężem stanu, z którym władze polskie znajdowały płaszczyznę porozumienia.

9

The situation of the Greek Catholic Church in Slovakia in the second half of 20th century

72%

Šturák P.

Polonia Sacra

|

2016

|

vol. 20

|

issue 2(43)

5-22

EN

The past 20th century has many attributes and names. It can be said that it was century of martyrs, but it is also century of the victories of God. In connection with this, ecumenical memory of 20th century martyrs took place on 7th May 2000 in Colosseum in Roma, where Holy Father also said: „At the places, where it seemed that hatred will diminish the whole life and it will be impossible to run from it, witnesses of God showed that love is stronger than death. In terrible systems of tyranny which outraged a man at the places of pain, in hunger and various torments, they showed that they belong to Christ, crucified and resurrected Lord… Let the memory of our brothers and sisters‑martyrs be still alive in following century and millennium. Let it be passed from generation to generation to make deep Christian recovery flow from it. Let guard the memory of martyrs as the jewel of incredible price for the Christians of the new millennium.” These words also fully refer to the Greek Catholic Churuch in Czechoslovakia, which in its history and in the mentioned century underwent hard tests, but it has persevered in faith and loyalty to God. The Greek Catholic Church suffered from pressure of the totalitarian regime the most, it even made its martyrs. While the other Churches were disturbed and weaken, the Greek Catholic Church was directly administratively liquidated.

PL

Miniony XX wiek ma wiele charakterystycznych cech i znaków czasu. Można powiedzieć, że XX wiek był czasem męczenników, ale i stuleciem Bożych zwycięstw. Słowa te w pełni można odnieść do słowackiego Kościoła creckokatolickiego, który przeszedł w całej swojej historii, ale przede wszystkim w drugiej połowie XX wieku, wiele prób, ale wytrwał w wierze i wierności Bogu. Kościół greckokatolicki doświadczył prześladowania ze strony totalitarnej władzy, do męczeńskich śmierci włącznie. Podczas gdy inne Kościoły były niszczone i osłabiane, greckokatolicką administrację całkowicie likwidowano. Działo się to w ramach nowego podziału świata po II wojnie światowej, kiedy Czechosłowacja, otrzymując władzę komunistyczną, równocześnie dostała się pod wpływ ideologiczny Moskwy. Pojawienie się władzy komunistycznej spowodowało radykalne ingerowanie we wszystkie dziedziny życia. Szczególnie przejawiało się to w atakach i walce z Kościołem, który zyskał z czasem w Czechosłowacji przydomek „wojujący”. Przeprowadzoną w 1950 roku operację próby zniszczenia Kościoła greckokatolickiego władza państwowa nazwała „Soborem preszowskim”. Mimo tych wszystkich działań zniszczenie Kościoła nie powiodło się, ponieważ Kościół jako instytucja bosko‑ludzka ma boski fundament, zatem jest niezniszczalny. Kościół nadal istniał w postaci jego wiernych cierpiących w więzieniu – byli nimi zarówno biskupi: bp Paul Peter Gojdič OSBM i ks. Vasil Hopko, jak również wielu kapłanów i wiernych świeckich, zmuszonych do wygnania poza czeskie granice. Pewna odwilż nastąpiła w 1968 roku, co odbyło się w kontekście szerszych przemian społecznych, ale początek procesu normalizacji to dopiero rok 1989 – wcześniej wznowiona działalność byłą jedynie tolerowana.

10

(Nie) wprowadzanie zaleceń Drugiego Soboru Watykańskiego na Słowacji (historia i działanie świeckich ruchów i stowarzyszeń)

72%

Saraka D.

Folia Historica Cracoviensia

|

2019

|

vol. 25

|

issue 1

EN

Church movements and lay associations are one of the admirable fruits of the Second Vatican Council. However, it was not simple to inject the recommendations and regulations of the council into the life of the Catholic Church. In Eastern Europe and especially in former Czechoslovakia the Catholic Church had to confront a massive external conflict against totalitarian communist regimes which openly restrained implementing the fruits of the council into practical life. The Greek Catholic Church, which was prohibited by the totalitarian regime in Czechoslovakia for 18 years, became caught in the centre of that conflict. Despite the period of darkness and many conflicts, there came a period of freedom and blossoming of new movements and communities, which involve new forms of communication with modern people and answer their need for strong and personal experiences with God. However, also in the middle of the free society and continuous activity and blossoming of movements there are internal conflicts, which are the consequence of adolescence, development of structures and applying of charismas of particular movements and communities in the Catholic Church environment. It is the period of adolescing to ‘Church maturity’ which cannot be without conflicts. Despite the conflicts, church movements and lay associations are the answer to dramatic calls of the present-day period induced by The Holy Spirit.

PL

Jednym z owoców Drugiego Soboru Watykańskiego są ruchy kościelne i organizacje świeckie. Jednak wprowadzenie zaleceń i przepisów soboru w życie Kościoła katolickiego nie było łatwe. W Europie Wschodniej, a szczególnie w byłej Czechosłowacji, Kościół katolicki musiał zmierzyć się z niezwykle poważnym konfliktem zewnętrznym z reżimami komunistycznymi, które otwarcie utrudniały wprowadzanie decyzji soboru w życie codzienne. Kościół grekokatolicki, przynależność do którego przez osiemnaście lat była zakazywana przez czechosłowacki reżim totalitarny, znalazł się w centrum tego zatargu. Pomimo tego mrocznego okresu i licznych konfliktów, ostatecznie nadszedł czas wolności i rozkwitu nowych ruchów i wspólnot, które zasadzają się na współczesnych formach komunikacji z człowiekiem i odpowiadają na jego potrzebę silnego i osobistego doświadczania Boga. Jednak nawet w wolnym społeczeństwie, pomimo ciągłej działalności i rozkwitu tych ruchów, istnieją konflikty wewnętrzne, które są konsekwencją dojrzewania, rozwijania struktur i odwoływania się do charyzmy poszczególnych ruchów i społeczności w środowisku Kościoła katolickiego. Mamy obecnie okres dorastania do „kościelnej dojrzałości”, które nie może odbyć się bezproblemowo. Pomimo tego jednak, ruchy kościelne i organizacje świeckie stanowią odpowiedź na dramatyczne wołanie, powodowane przez Ducha Świętego, jakie słyszymy ze strony współczesnego świata.

11

Likwidacja Kościoła greckokatolickiego w latach 1939-1946 na Ukrainie

72%

Kordonski R.

Studia Warmińskie

|

2015

|

issue 52

281-290

PL

Wiek XX wiąże się ze szczególnie trudnym okresem dla Kościoła greckokatolickiego obrządku bizantyjsko-ukraińskiego – prześladowaniami duchowieństwa oraz wiernych. Wroga polityka Związku Radzieckiego spowodowała, że zmuszony był on do działania w ukryciu, co przyczyniło się do rozwoju ukraińskiego patriotyzmu oraz samoidentyfikacji narodowej i religijnej znacznej liczby wiernych, zwłaszcza zamieszkujących terytorium Ukrainy Zachodniej.

EN

The twentieth century for the Greek Catholic Church of the Byzantine-Ukrainian rite is associated with a particularly difficult period: the persecution of the clergy and the faithful people. Through the hostile policy of the Soviet Union the Church was forced to act in secret. That became the basis for the Ukrainian patriotism, national and religion self-identification for a large number of faithful living particularly in the territory of Western Ukraine.

DE

Das zwanzigste Jahrhundert wird mit einer besonders schweren Periode für die griechisch-katholische Kirche des byzantinisch-ukrainischen Ritus, d.h. mit der Verfolgung der Geistlichen und Laien, verbunden. Die feindliche Politik der Sowjetunion hat bewirkt, dass die Kirche zur Untergrundaktivität gezwungen war, was zur Entwicklung des ukrainischen Vaterlandsliebe sowie der nationalen und religiösen Selbstidentifikation einer ansehnlichen Anzahl von Gläubigen (besonders unter der in der westlichen Ukraine wohnenden Bevölkerung) beigetragen hat.

12

Władcy Rzeczypospolitej wobec Kościoła prawosławnego po soborze brzeskim 1596 roku

72%

Ciołka D.

Orientalia Christiana Cracoviensia

|

2015

|

vol. 7

EN

After the Council of Trent (1545–1563) the Catholic Church was revived and strong, such situation led to increasing in mission activity. Sisigmunt III by putting the idea of unity of church on Russian lands of Polish country into practise, showed his approval of the Union of Brest and ordered civil servants, voivodes, district administrators, mayors and legal advisors to follow decisions taken by the Union. Restriction of laws put Russian population off the Catholic Church and the Greek Catholic Church. Although demands to protect laws of the Church were presented from the very beginning of the Union during the Seym gatherings and their main goal was to abolish the Union and revive the hierarchy of the Eastern Orthodox Church, the fate of Orthodox people was still deteriorating.

PL

Po Soborze Trydenckim (1545–1563) w odrodzonym i silnym Kościele katolickim wzmogła się działalność misyjna. Realizujący ideę jedności kościelnej na ziemiach ruskich państwa polskiego Król Zygmunt III okazał swą aprobatę dla soboru brzeskiego i nakazał, aby urzędnicy państwowi, wojewodowie, starostowie, burmistrzowie oraz radcy poddali się decyzjom soboru. Ograniczenie praw zraziło ludność ruską do Kościoła rzymskiego oraz unickiego. Choć postulaty w obronie praw Kościoła prawosławnego były zgłaszane od samego początku unii na sejmach, a ich głównym celem było skasowanie unii oraz reaktywowanie prawosławnej hierarchii cerkiewnej, to los ludności prawosławnej systematycznie ulegał pogorszeniu.

13

Korespondencja między kardynałem Mieczysławem Halką Ledóchowskim a księciem Adamem Stanisławem Sapiehą dotycząca stanu metropolii lwowskiej obrządku greckokatolickiego

72%

Bober S.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

2015

|

vol. 103

23-31

EN

Stanisław Adam Sapieha, a Galician magnate and politician was one of the Catholic activists who were concerned about the Greek Catholic Church organizations in Galicia endangered by the Orthodox propaganda spread by some Russophile-minded Greek Catholic clergy. A significant issue was to strengthen the local episcopate and provide sound education in the seminary. Sapieha was not really confident to what extent the Holy See was aware of the situation, and so on his own initiative he observed the events taking place in the Orthodox and Greek Catholics proceedings in order to properly show those relations to the Holy See, where he was well known for his concern for the affairs of the Greek Catholics in Galicia. Sapieha repeatedly provided information for different Roman dicasteries. The following publication presents the letters between Sapieha and Cardinal Mieczysław Ledóchowski, then employed in the Roman Curia, who as the archbishop of Gniezno and Poznań, just like after settling in Rome in 1876, was vividly interested in the Greek Catholics in the Kingdom of Poland after the liquidation of the Union there in 1875. Ledóchowski, soon after the election of Pope Leo XIII (interested in ending the Kulturkampf in Prussia), was not welcomed by the Pope, because the Archbishop of Gniezno and Poznań was one of the major obstacles to an agreement between Bismarck and the Pope. He was very careful about the problems presented by Sapieha. From the correspondence published here it can be concluded that Cardinal Ledóchowski was not at that time a good mediator in the cases which Sapieha was involved with.

14

Pieśni nabożne wydane przez o. Tymoteusza Szczurowskiego w kontekście repertuaru wykonywanego w środowiskach rzymskokatolickich i unickich w Rzeczypospolitej Obojga Narodów

72%

Shkurgan O.

Rocznik Lituanistyczny

|

2015

|

vol. 1

EN

The article is devoted to sacred songs issued by Tymoteusz (Tomasz Jozef) Szczurowski, (1740–1812), Basilian monk, a religious writer, a doctor of theology and canonical law, protonotary of the Holy See, a missionary acting in Polish-Lithuanian Commonwealth. The most of songs Szczurowski published in the period of being an monk in a Basilian monastery in Biała, owned by Radziwiłłs, and while he was in charge of a missions in Brześć parish. I compared them with sacred songs from the Roman Catholic and Uniate repertoire preserved in handwritten and printed sources, among others published in printing house of The Grand Dutchy of Lithuania. In religious works Wzór doskonałości panieńskiej [The model of virgins’ perfection], Głos wzbudzający serca chrześcijańskie [The voice inspiring christian hearts] and Misja Bialska [Mission of Biała] Szczurowski printed many sacred songs in Polish and Ukrainian (transliterated in Latin alphabet) without notation of music for the needs of Greek Catholic Church. These works mentioned in the sources of the subject, sometimes attributed to Szczurowski’s authorship, deserve deeper exploration. On the basis of preserved printed works Szczurowski might be considered the creator of Polish and Ukrainian language sacred songs – the common heritage of Poland and Ukraine. As the result of the research conducted by myself such opinion should be disclaimed at least when it refers to songs Straszliwego majestatu Panie [The Lord of the terrifying majesty] and Boże w dobroci nigdy nie przebrany [Lord of never exhausted goodness], which were in circulation among Polish speaking Roman Catholic communities of Polish-Lithuanian Commonwealth already in times close to Szczurowski’s birthday. Songs from the Catholic repertoire published in Misja Bialska issue of 1792 not only confirm their popularity among the followers of the Greek Roman rite, but they also bear testimony of the meaning and role of the sacred songs in Szczurowski’s mission activity.

PL

W artykule omówiono pieśni nabożne wydane przez o. Tymoteusza (Tomasza Józefa) Szczurowskiego (1740–1812), bazylianina, pisarza religijnego, kaznodzieję, doktora teologii i prawa kanonicznego, protonotariusza Stolicy Apostolskiej, misjonarza działającego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Najwięcej pieśni Szczurowski opublikował w okresie, kiedy był ihumenem klasztoru bazyliańskiego w należącej do Radziwiłłów Białej i prowadził misje w parafiach diecezji brzeskiej. Zostały one porównane z pieśniami z repertuaru wykonywanego w środowiskach rzymskokatolickich i unickich, zachowanymi w źródłach rękopiśmiennych i drukowanych, w tym wydanych w oficynach Wielkiego Księstwa Litewskiego. W pracach religijnych Wzór doskonałości panieńskiej, Głos wzbudzający serca chrześcijańskie i Misja Bialska Szczurowski wydał wiele pieśni nabożnych w języku polskim i ukraińskim (transliterowane alfabetem łacińskim) bez zapisów nutowych dla potrzeb Kościoła greckokatolickiego. Utwory te, odnotowane w literaturze przedmiotu, niekiedy z sugestią, że były autorstwa Szczurowskiego, zasługują na bardziej wnikliwe badania. Na podstawie zachowanych wydawnictw należałoby Szczurowskiego uważać za twórcę polskojęzycznych i ukraińskojęzycznych pieśni religijnych, wspólnego dziedzictwa muzycznego Polski i Ukrainy. W wyniku przeprowadzonych przeze mnie badań trzeba zdementować taką opinię co najmniej w odniesieniu do pieśni Straszliwego majestatu Panie oraz Boże w dobroci nigdy nie przebrany, które funkcjonowały w polskojęzycznych środowiskach rzymskokatolickich Rzeczypospolitej Obojga Narodów już w czasach bliskich daty urodzenia Szczurowskiego. Wydane w 1792 r. w Misji Bialskiej pieśni z repertuaru katolickiego nie tylko potwierdzają ich ówczesną popularność wśród wiernych obrządku greckokatolickiego, ale także świadczą o znaczeniu i roli tych pieśni nabożnych w działalności misyjnej Szczurowskiego.

15

Ścieżka legislacyjna projektu ustawy o stosunku Państwa do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego

72%

Walencik D.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2007

|

vol. 10

181-200

PL

4 lipca 1991 r. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej uchwalił ustawę o stosunku Państwa do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Prace nad ustawą trwały blisko dwa lata. Powstawała ona z wielkim trudem. W wyniku jej uchwalenia uregulowano - zgodnie z zasadami wolności sumienia i religii oraz poszanowania niezależności i autonomii państwa i Kościoła, a nie jak dotychczas w sposób dyskryminujący i restrykcyjny, status prawny Kościoła prawosławnego. Celem tego artykułu jest zrelacjonowanie przebiegu ścieżki legislacyjnej projektu tejże ustawy oraz wskazanie kontekstu uchwalenia przepisów dotyczących regulacji spraw majątkowych Kościoła prawosławnego, zwłaszcza odnoszących się do tzw. mienia pounickiego.

16

Misja na wschodzie. Wizyty kard. Józefa Glempa w ZSRS w 1988 roku oraz ich polityczno-międzynarodowy kontekst

72%

Kowal P.

Dzieje Najnowsze

|

2016

|

vol. 48

|

issue 1

PL

Mission in the East. Visits to the Soviet Union Paid by Cardinal Józef Glemp in 1988 and Their Political–international ContextTwo visits paid to the Soviet Union by the Primate of Poland, Cardinal Józef Glemp, in 1988 were an unprecedented event within the context of the state–Church relations prevalent in the USSR. This article not only deals with their details but also shows them within a wide context of the political objectives of the Apostolic See steered by John Paul II, the policies of the General Wojciech Jaruzelski team in Poland, and the political plans of Mikhail Gorbachev within his perestroika programme, thus enhancing the diplomatic–pastoral significance of both journeys made by the Primate of Poland. The author proposed hypotheses explaining the reason why the significance of the visits paid by Cardinal Glemp, the first as part of an official delegation of the Apostolic See attending celebrations of the Millennium of the Christianization of Russia, was limited. At the same time, the article demonstrates the great rank of the Cardinal’s activity from the viewpoint of a revitalisation of Church administration in the member–countries of the former USSR and a revival of the socio–cultural life of Poles living in the East.

17

CERKWIE GRECKOKATOLICKIE W OLESZYCACH I STARYCH OLESZYCACH. ZARYS DZIEJÓW I OBRAZ SZTUKI

72%

Szczupak A.

Rocznik Przemyski

|

2017

|

vol. 53

|

issue 1(20): Historia

61-94

EN

The Greek-Catholic churches in Oleszyce and Stare Oleszyce are relics of the old multi-culture Eastern Galicia. In that world religious communities played an important role, which went way beyond celebrating church services. Undoubtedly, among the nations that lived in Eastern Galicia, it was the Ukrainians that used religious art and architecture to the largest extent as an instrument of consolidation of their own community and national identity. Impressive, visible from a distance domes of the churches in Oleszyce and Stare Oleszyce were supposed to show the growing ambitions of the local Greek-Catholic parish and an increasing social and cultural significance of the congregation. Unfortunately, the present state of the churches is deplorable and they need urgent renovation.

18

Dochodzenie wstępne w prawodawstwie katolickich Kościołów wschodnich w przypadku duchownych podejrzanych o popełnienie przestępstwa contra sextum z małoletnimi i osobami prawnie objętymi ochroną

72%

Klimkiewicz D.

Biuletyn Stowarzyszenia Absolwentów i Przyjaciół Wydziału Prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego

|

2024

|

vol. 19

|

issue 21 (1)

171-188

EN

The purpose of this article is to discuss the procedure of the canonical preliminary investigation in the case of clerics suspected of committing an offence against the Sixth Commandment of the Decalogue with a minor and a person legally equal to him pursuant to Article 1 § 1a of VELM/2023. The Author discusses the various stages of this preliminary investigation, which is of great importance for the possible initiation of a criminal trial. In other words, the thoroughness of this investigation provides a just basis for the competent ecclesiastical superior (hierarch) to take the appropriate legal action. The above topics are discussed on the basis of an analysis of the universal and particularistic legal regulations relating to the Eastern Catholic Churches, with particular reference to the Byzantine-Ukrainian Catholic Church in Poland.

PL

Celem artykułu jest omówienie procedury kanonicznego dochodzenia wstępnego w przypadku duchownych podejrzanych o popełnienie przestępstwa przeciwko szóstemu przykazaniu dekalogu z osobą małoletnią i osobą prawnie z nią zrównaną zgodnie z art. 1 § 1a VELM/2023. Autor omawia poszczególne etapy niniejszego postępowania przygotowawczego, mającego ogromne znaczenie dla ewentualnego wszczęcia procesu karnego. Innymi słowy, rzetelność tego dochodzenia daje sprawiedliwe podstawy kompetentnemu przełożonemu kościelnemu (hierarsze) do podjęcia odpowiednich czynności prawnych. Powyższa tematyka jest omawiana na podstawie analizy powszechnych i partykularnych regulacji prawnych odnoszących się do katolickich Kościołów wschodnich, ze szczególnym uwzględnieniem katolickiego Kościoła bizantyjsko-ukraińskiego w Polsce.

19

Polityczne meandry łemkowskich cerkwi

71%

Barwiński M.

Studia z Geografii Politycznej i Historycznej

|

2018

|

vol. 7

163-187

EN

The Lemko churches preserved to present times are one of the most characteristic elements of the cultural landscape of the northern Carpathians. They are also clear, visual evidence of the multinational and multi-confessional history of the Beskidy mountains. Both – dramatic and complicated history and contemporary situation of the Lemko minority, perfectly presents direct impact of political events on the history of the Lemkos and their spiritual and material culture. The main purpose of the article is to show, on the example of the Lemko region, the overriding influence of political conditions on the denominational structure. Transformations and political decisions made without the participation of the most interested, in this case the Lemkos, effectively determined the private sphere of life like a religious faith. It took place both in the twentieth century and also few hundred years earlier. It also takes place today.

PL

Zachowane do dziś łemkowskie cerkwie są jednymi z najbardziej charakterystycznych elementów krajobrazu kulturowego północnych Karpat oraz dowodem na wielonarodową i wielowyznaniową przeszłość Beskidów. Dramatyczna i skomplikowana historia oraz współczesna sytuacja tego regionu pokazuje bezpośredni wpływ wydarzeń politycznych na dzieje Łemków, ich kulturę duchową i materialną. Głównym celem artykułu jest pokazanie na przykładzie Łemkowszczyzny nadrzędnego wpływu uwarunkowań politycznych na strukturę wyznaniową. Przekształcenia i decyzje polityczne, zapadające bez udziału najbardziej zainteresowanych (w tym przypadku Łemków), skutecznie determinowały tak bardzo prywatną sferę życia jak wiara religijna. Miało to miejsce zarówno w XX w., jak i kilkaset lat wcześniej, jest tak również współcześnie.

20

Obraz metropolity Andrzeja Szeptyckiego w propagandowej literaturze Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Sowieckiej

58%

Byzdra-Kusz P.

Pamięć i Sprawiedliwość

|

2021

|

vol. 37

|

issue 1

455-480

PL

Przywódca Kościoła greckokatolickiego, arcybiskup lwowski metropolita Andrzej Szeptycki (1865-1944), już w chwili śmierci urósł do rangi figury symbolicznej, ogniskującej religijno-narodowe dążenia greckokatolickich Ukraińców, zmierzające do powołania własnego państwa1. Jednocześnie dla władz komunistycznych, przeciwnych religii katolickiej oraz idei ukraińskiego nacjonalizmu, stał się wrogiem wewnętrznym USRS. Niniejszy artykuł ma na celu prezentację tego drugiego obrazu, stworzonego na kartach propagandowej literatury radzieckiej Ukrainy. Podstawą źródłową są książki pisarzy i dziennikarzy zaangażowanych ideologicznie, związanych z machiną propagandy w USRS, pracujących w szeregach bezpieki lub NKWD, zawodowo zajmujących się zwalczaniem Kościoła greckokatolickiego. Analizowane publikacje zostały wydane między 1944 a 1991 r., tzn. w okresie od wchłonięcia Galicji Wschodniej przez USRS - co zbiegło się ze śmiercią metropolity Szeptyckiego - do uzyskania przez Ukrainę niepodległości. Kwerenda biblioteczna, która dała podstawę do przygotowania tego tekstu, objęła Bibliotekę Narodową Ukrainy im. Wołodymyra Wernadskiego, Lwowską Narodową Bibliotekę Naukową Ukrainy im. Wasyla Stefanyka, bibliotekę Narodowego Uniwersytetu 1 Kult Andrzeja Szeptyckiego szerzył się samoczynnie w Kościele greckokatolickim działającym w USRS początkowo jawnie, a następnie w podziemiu. Wielkie znaczenie symboliczne dla budowania takiego obrazu miał pogrzeb metropolity, który przyciągnął tłumy - ludzie zasypali trumnę zmarłego karteczkami z wypisanymi prośbami. Od tej chwili Szeptycki zaistniał w ich świadomości jako orędownik u Boga i przyszły święty Kościoła (R. Kramar, Pam'yat' pro mytropolyta Andriya Sheptyts'koho yak faktor identychnosti ukrayins'kykh hreko-katolykiv (druha polovyna XX stolittya) [w:] Kościół, naród, państwo. Działalność i dziedzictwo Metropolity Andrzeja Szeptyckiego (1865-1944). Materiały z międzynarodowej konferencji w Krakowie 25-26 listopada 2009 roku, red. A.R. Szeptycki, Wrocław-Warszawa 2011, s. 238).

Refine search results

Kościół Greckokatolicki w Czechosłowacji i jego likwidacja w kontekście sowieckiej polityki antykościelnej na terenie Europy Środkowej i Wschodniej

Społeczność greckokatolicka w Galicji w okresie inwazji rosyjskiej (1914–1915)

Społeczność greckokatolicka w Galicji w okresie inwazji rosyjskiej (1914–1915)

Tadeusz Kościuszko wobec duchowieństwa unickiego

Inicjatywy Kościoła greckokatolickiego w województwie pomorskim na rzecz dzieci i młodzieży w celu pogłębiania ich tożsamości religijnej i narodowej w pierwszym dwudziestoleciu transformacji ustrojowej w Polsce

Biskup Grzegorz Chomyszyn – zwolennik normalizacji stosunków ukraińsko-polskich w okresie międzywojennym

The situation of the Greek Catholic Church in Slovakia in the second half of 20th century

(Nie) wprowadzanie zaleceń Drugiego Soboru Watykańskiego na Słowacji (historia i działanie świeckich ruchów i stowarzyszeń)

Likwidacja Kościoła greckokatolickiego w latach 1939-1946 na Ukrainie

Władcy Rzeczypospolitej wobec Kościoła prawosławnego po soborze brzeskim 1596 roku

Korespondencja między kardynałem Mieczysławem Halką Ledóchowskim a księciem Adamem Stanisławem Sapiehą dotycząca stanu metropolii lwowskiej obrządku greckokatolickiego

Pieśni nabożne wydane przez o. Tymoteusza Szczurowskiego w kontekście repertuaru wykonywanego w środowiskach rzymskokatolickich i unickich w Rzeczypospolitej Obojga Narodów

Ścieżka legislacyjna projektu ustawy o stosunku Państwa do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego

Misja na wschodzie. Wizyty kard. Józefa Glempa w ZSRS w 1988 roku oraz ich polityczno-międzynarodowy kontekst

CERKWIE GRECKOKATOLICKIE W OLESZYCACH I STARYCH OLESZYCACH. ZARYS DZIEJÓW I OBRAZ SZTUKI

Dochodzenie wstępne w prawodawstwie katolickich Kościołów wschodnich w przypadku duchownych podejrzanych o popełnienie przestępstwa contra sextum z małoletnimi i osobami prawnie objętymi ochroną

Polityczne meandry łemkowskich cerkwi

Obraz metropolity Andrzeja Szeptyckiego w propagandowej literaturze Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Sowieckiej