Search results

1

Kościół unicki w Rzeczypospolitej a konfederacja barska (1768-1772)

100%

Krochmal A.

Miscellanea Historico-Archivistica

|

2012

|

issue 19

157-176

EN

The Confederation of Bar, considered sometimes as the first Polish national uprising, took over large parts of the eastern Poland, inhabited (in some areas in the vast majority) by the Ruthenian population of Greek Catholic Rite (Uniates). The Uniate Church, reluctantly perceived by Russia in the 18th century was in the orbit of special interest of Catherine II, who for the implementation of her policy used the Orthodox Church. The subject explored in the article is how the community of Uniates behaved towards the events initiated by the Confederation of Bar, taking into account complicated socio-political and religious background, as well as, how this community was perceived by the Confederates, and what role Confederates foresaw for this part of the population of the Republic? This article is an attempt to show the attitude of the Uniate hierarchy, clergy and members of the Uniate Church in the eastern territories of Poland towards the movement of the Bar Confederation, its participants and proclaimed program. Conflicts between the Orthodox and the Uniate Church put up the latter as the natural ally of the Confederate movement, hence the Confederate Universals appealed to the common struggle for the Catholic, Latin and Uniate faith. Attitude of both the Uniate hierarchs and clergy were not uniform. The Uniate Metropolitan of Kiev, Filip Felicjan Wołodkowicz, and bishop of Chełm, Maksymilian Ryłło, were staunch supporters, who provided Confederates with an active assistance. Other bishops were ambiguous or showed open dislike towards the Polish nobility movement. Similar situation occurred among the parish clergy. The majority of the members of the Uniate Church were unfavorably disposed toward the movement regarded by them as religiously and socially alien.

PL

Konfederacja barska, określana niekiedy mianem pierwszego polskiego powstania narodowego, objęła znaczne obszary wschodnich terenów I Rzeczypospolitej, zamieszkane (w niektórych rejonach w zdecydowanej większości) przez ludność ruską wyznającą katolicyzm obrządku greckiego (unickiego). Kościół unicki, niechętnie postrzegany przez Rosję, w XVIII w. znalazł się w orbicie szczególnych zainteresowań carycy Katarzyny II, która do realizacji swej polityki wykorzystywała Cerkiew prawosławną. Przedmiotem rozważań w artykule jest pytanie, jak wobec wydarzeń zainicjowanych przez konfederację barską zachowywała się wspólnota unitów, funkcjonująca w skomplikowanej sytuacji społeczno–politycznej i religijnej, a także jak wymieniona społeczność była postrzegana przez konfederatów i jaką rolę widzieli oni dla tej części społeczeństwa Rzeczypospolitej? Artykuł jest próbą pokazania postaw hierarchii unickiej, duchowieństwa oraz wiernych Kościoła unickiego na wschodnich terenach Rzeczypospolitej wobec ruchu konfederacji barskiej, jej uczestników i głoszonych przez nich haseł. Konflikty między Kościołem prawosławnym a unickim stawiały ten ostatni w roli naturalnego sprzymierzeńca ruchu konfederackiego, stąd też w uniwersałach konfederackich odwoływano się do wspólnej walki za wiarę katolicką, łacińską i unicką. Postawy zarówno hierarchów i duchowieństwa unickiego nie były jednolite. Zdecydowanym stronnikiem konfederatów, udzielającym im czynnego wsparcia był unicki metropolita kijowski Filip Felicjan Wołodkowicz oraz biskup chełmski Maksymilian Ryłło. Pozostali biskupi zachowywali dystans lub okazywali otwartą niechęć ruchowi polskiej szlachty. Podobne podziały miały miejsce wśród duchowieństwa parafialnego. Z kolei wierni Kościoła unickiego w większości usposobieni byli nieprzychylnie do ruchu uważanego przez nich za obcy wyznaniowo i społecznie.

2

Kościół unicki w Rzeczypospolitej a konfederacja barska (1768-1772)

100%

Krochmal A.

Miscellanea Historico-Archivistica

|

2012

|

issue 19

157-176

PL

Konfederacja barska, określana niekiedy mianem pierwszego polskiego powstania narodowego, objęła znaczne obszary wschodnich terenów I Rzeczypospolitej, zamieszkane (w niektórych rejonach w zdecydowanej większości) przez ludność ruską wyznającą katolicyzm obrządku greckiego (unickiego). Kościół unicki, niechętnie postrzegany przez Rosję, w XVIII w. znalazł się w orbicie szczególnych zainteresowań carycy Katarzyny II, która do realizacji swej polityki wykorzystywała Cerkiew prawosławną. Przedmiotem rozważań w artykule jest pytanie, jak wobec wydarzeń zainicjowanych przez konfederację barską zachowywała się wspólnota unitów, funkcjonująca w skomplikowanej sytuacji społeczno–politycznej i religijnej, a także jak wymieniona społeczność była postrzegana przez konfederatów i jaką rolę widzieli oni dla tej części społeczeństwa Rzeczypospolitej? Artykuł jest próbą pokazania postaw hierarchii unickiej, duchowieństwa oraz wiernych Kościoła unickiego na wschodnich terenach Rzeczypospolitej wobec ruchu konfederacji barskiej, jej uczestników i głoszonych przez nich haseł. Konflikty między Kościołem prawosławnym a unickim stawiały ten ostatni w roli naturalnego sprzymierzeńca ruchu konfederackiego, stąd też w uniwersałach konfederackich odwoływano się do wspólnej walki za wiarę katolicką, łacińską i unicką. Postawy zarówno hierarchów i duchowieństwa unickiego nie były jednolite. Zdecydowanym stronnikiem konfederatów, udzielającym im czynnego wsparcia był unicki metropolita kijowski Filip Felicjan Wołodkowicz oraz biskup chełmski Maksymilian Ryłło. Pozostali biskupi zachowywali dystans lub okazywali otwartą niechęć ruchowi polskiej szlachty. Podobne podziały miały miejsce wśród duchowieństwa parafialnego. Z kolei wierni Kościoła unickiego w większości usposobieni byli nieprzychylnie do ruchu uważanego przez nich za obcy wyznaniowo i społecznie.

EN

The Confederation of Bar, considered sometimes as the first Polish national uprising, took over large parts of the eastern Poland, inhabited (in some areas in the vast majority) by the Ruthenian population of Greek Catholic Rite (Uniates). The Uniate Church, reluctantly perceived by Russia in the 18th century was in the orbit of special interest of Catherine II, who for the implementation of her policy used the Orthodox Church. The subject explored in the article is how the community of Uniates behaved towards the events initiated by the Confederation of Bar, taking into account complicated socio-political and religious background, as well as, how this community was perceived by the Confederates, and what role Confederates foresaw for this part of the population of the Republic? This article is an attempt to show the attitude of the Uniate hierarchy, clergy and members of the Uniate Church in the eastern territories of Poland towards the movement of the Bar Confederation, its participants and proclaimed program. Conflicts between the Orthodox and the Uniate Church put up the latter as the natural ally of the Confederate movement, hence the Confederate Universals appealed to the common struggle for the Catholic, Latin and Uniate faith. Attitude of both the Uniate hierarchs and clergy were not uniform. The Uniate Metropolitan of Kiev, Filip Felicjan Wołodkowicz, and bishop of Chełm, Maksymilian Ryłło, were staunch supporters, who provided Confederates with an active assistance. Other bishops were ambiguous or showed open dislike towards the Polish nobility movement. Similar situation occurred among the parish clergy. The majority of the members of the Uniate Church were unfavorably disposed toward the movement regarded by them as religiously and socially alien.

3

Ihor Skoczylas (5 kwietnia 1967 – 20 grudnia 2020)

80%

Gil A.

Miscellanea Historico-Archivistica

|

2021

|

vol. 28

345-350

PL

In memoriam

4

Ihor Skoczylas (5 kwietnia 1967 – 20 grudnia 2020)

80%

Gil A.

Miscellanea Historico-Archivistica

|

2021

|

vol. 28

345-350

5

Unicka eparchia przemyska. Uwagi w związku z książką Wioletty Zieleckiej-Mikołajczyk, Gdzie Wschód spotkał się z Zachodem. Dzieje i organizacja unickiej diecezji przemysko-samborskiej w latach 1596–1772, Toruń 2021

61%

Krochmal J.

Miscellanea Historico-Archivistica

|

2022

|

vol. 29

|

issue 29

263-305

PL

Artykuł recenzyjny książki Wioletty Zieleckiej-Mikołajczyk, Gdzie Wschód spotkał się z Zachodem. Dzieje i organizacja unickiej diecezji przemysko-samborskiej w latach 1596–1772, Toruń 2021

6

Efforts to Reactivate the Uniate Church in Lublin Region in the Interwar Period

51%

Grzesiak K.

Roczniki Kulturoznawcze

|

2014

|

vol. 5

|

issue 2

45-58

PL

W okresie międzywojennym Kościół katolicki podjął akcję na rzecz pozyskania wiernych Kościoła prawosławnego z zachowaniem ich rodzimego obrządku. Ta akcja nosi nazwę neounii. Jej areną stało się m.in. ówczesne województwo lubelskie. Akcja przebiegała dość intensywnie w północnej części omawianego terenu, w katolickiej diecezji podlaskiej, której biskup był entuzjastą neounii. Z kolei biskup lubelski zajmował stanowisko bardziej ostrożne. Rezultaty podjętych działań były jednak znikome, i to z wielu przyczyn zarówno o charakterze wewnętrznym, jak i zewnętrznym. Powstałe placówki duszpasterskie uległy likwidacji, przeważnie w latach II wojny światowej. Jedyną istniejącą do dziś jest parafia neounicka w Kostomłotach.

EN

In the interwar period, the Roman Catholic Church took the action for acquiring faithful of Orthodox Church, retaining nevertheless their native rite. This action is called the Neo-Union. The scene of it became, among others, the then Lublin region. The action proceeded quite inten¬sively in the north part of this area, in the Catholic diocese of Podlasie (Podlachia). The bishop of Podlasie was an enthusiast of Neo-Union, while the bishop of Lublin took a much more careful position. For many reasons of internal as well as external nature, the results of taken action were rather slight. Almost all created then pastoral institutions were closed down, mainly during the Second World War. The only existing today is the Neo-Union parish in Kostomłoty.

7

Męczennicy z Pratulina

51%

Szczepaniak J.

Folia Historica Cracoviensia

|

2010

|

vol. 15

EN

The article presents the life and death of 13 martirs of Pratulin.

PL

Artykuł omawia męczęńską śmierć trzynastu unitów zamordowanych w Pratulinie, błogosławionych Kościoła katolickiego.

8

Zakonnicy monasteru w Żyrowicach w świetle wizytacji sporządzonej w 1823 roku

51%

Pawluczuk U.

Saeculum Christianum. Pismo Historyczne

|

2021

|

vol. 28

|

issue 2

184-196

EN

The article presents short biographies of the Basilians of the monastery in Zhyrovitse in the Lithuanian province, who were recorded in the last visitation carried out in 1823. The Basilian monastery in Zhyrovitse was closed in 1828, and after the dissolution of the union in 1839, the monastic life associated with the Church returned to the monastery Orthodox.

PL

Artykuł przedstawia krótkie biografie bazylianów klasztoru w Żyrowicach w prowincji litewskiej, którzy zostali odnotowani w ostatniej wizytacji przeprowadzonej w 1823 r. Klasztor bazyliański w Żyrowicach został zamknięty w 1828 r., a po likwidacji unii w 1839 r. do monasteru powróciło życie monastyczne związane z Kościołem prawosławnym.

9

Powrót Unitów Diecezji litewskiej i białoruskiej do prawosławia na Soborze Połockim 1839 roku

51%

Charkiewicz J.

Rocznik Teologiczny

|

2013

|

vol. 55

|

issue 1-2

119-137

EN

As a result of the partitions of Poland about 60% of the faithful of the Uniate Church, which was set up at the Council of Brest in 1596, became inhabitants of the Russian Empire. Since then, the situation of Uniates in that country was largely determined by the attitude of the successive rulers of Russia to this Church. Empire's approach to the Uniate Church changed completely with the enthronement of Tsar Nicholas I (1825-1855). His main helper, a person who played a key role in the return of many Uniates to Orthodoxy, was archbishop Joseph Siemaszko (1798-1868), son of the Uniate priest and initially also Uniate priest. In February 1839, at the day of feast of Triumph of Orthodoxy, in Polotsk (Belorussia) a meeting of the Council of Bishops of the Uniate Church took place. At this meeting, held under the chairmanship of archbishop Siemaszko, the return of the Uniates, that lived on the Western territories of the Russian Empire, to the Orthodox Church was announced. Participants of the meeting also asked Tsar Nicholas I to connect Uniates to Orthodoxy faster. As a result, more than one and a half million Uniates from both Belorussian and Lithuanian Dioceses had been faithful of the Russian Orthodox Church. Orthodox Church memebers became also three bishops, over 1.500 priests, over 200 monks as well as 1.227 parishes. Within the borders of the Russian Empire Uniate Church officially stopped existing, although in practice the process of converting Uniates to Orthodoxy in the Belorussian and Lithuanian lands lasted until 1915.

PL

W wyniku rozbiorów Rzeczypospolitej około 60% wiernych Kościoła unickiego, powołanego do życia na soborze brzeskim 1596 roku, znalazła się w granicach Cesarstwa Rosyjskiego. Od tej pory sytuacja unitów w tym państwie w znacznej mierze uwarunkowana była stosunkiem kolejnych władców Rosji do tego Kościoła. Podejście Cesarstwa do Kościoła unickiego zmieniło się całkowicie wraz z wstąpieniem na tron cara Mikołaja I (1825-1855). Sprzymierzeńcem cara i osobą, która odegrała kluczową rolę w powrocie wielu unitów do prawosławia odegrał arcybiskup Józef Siemaszko (1798-1868), syn unickiego duchownego i początkowo unicki duchowny. W lutym 1839 r. w dniu prawosławnego święta Triumfu Ortodoksji w Połocku na Białorusi miało miejsce posiedzenie Soboru Biskupów Kościoła unickiego. Podczas tego spotkania, odbywającego się pod przewodnictwem arcybiskupa Siemaszko został ogłoszony powrót unitów zamieszkujących zachodnie rubieże Cesarstwa Rosyjskiego na łono Kościoła prawosławnego. Uczestnicy spotkania zwrócili się też z prośbą do cara Mikołaja I o szybsze przyłączenie unitów do prawosławia. W rezultacie tego, ponad półtora miliona unitów z diecezji białoruskiej i litewskiej zostało wiernymi Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. Na prawosławie przeszło też 3 biskupów, ponad 1500 duchownych, ponad 200 zakonników, i 1227 parafii. W granicach Cesarstwa Rosyjskiego unia oficjalnie przestała istnieć, chociaż w praktyce proces przechodzenia unitów na prawosławie na ziemiach białoruskich i litewskich trwał aż do 1915 roku.

10

Źródła do dziejów Kościołów Wschodnich w Rzeczypospolitej w archiwach i bibliotekach Sankt Petersburga

51%

Mironowicz A.

Miscellanea Historico-Archivistica

|

2018

|

issue 25

11-16

11

Źródła do dziejów Kościołów Wschodnich w Rzeczypospolitej w archiwach i bibliotekach Sankt Petersburga

51%

Mironowicz A.

Miscellanea Historico-Archivistica

|

2018

|

vol. 25

11-16

12

Zasięg osadnictwa ruskiej społeczności etniczno-wyznaniowej w Wielkim Księstwie Litewskim od końca XVII do połowy XVIII wieku (w świetle materiałów wizytacji generalnych cerkwi unickich)

41%

Liseichykau D.

Rocznik Lituanistyczny

|

2017

|

vol. 3

PL

Artykuł jest poświęcony problemowi rekonstrukcji granicy słowiańsko-bałtyjskiej w Wielkim Księstwie Litewskim od końca XVII do połowy XVIII w. Zostały w nim omówione podstawowe podejścia metodologiczne do wyjaśnienia tego zagadnienia: analiza językoznawcza, badanie danych z zakresu toponomastyki i antroponimii, wykorzystanie badań archeologicznych. Jako najdokładniejsze wyznaczniki do badania obszaru funkcjonowania ruskiej społeczności etniczno-wyznaniowej w regionie zaproponowano wykorzystanie rekonstrukcji sieci parafii ritus graeci (obrządku greckiego), w absolutnej większości unickich, ale niekiedy również prawosławnych. W tym celu sięgnięto po dane z protokołów wizytacji generalnych cerkwi od lat 80. XVII w. do lat 60. XVIII w. Na ich podstawie wyznaczono wyraźną linearną granicę zasięgu osadnictwa ruskiej społeczności etniczno-wyznaniowej w Wielkim Księstwie Litewskim w omawianym okresie. The article attempts to reconstruct the Slavonic-Baltic border in the Grand Duchy of Lithuania from the end of the seventeenth to the mid-eighteenth century. It presents the basic methodological approaches to the problem: a linguistic analysis, studies of toponymical and anthroponomical data, and the use of archaeological evidence. The network of parishes of the ritus graeci, in their vast majority Uniate, but also Orthodox ones, was used as the most precise determinants for the research into the area of the Ruthenian ethnic and religious community in the region. To this end, protocols of general canonical visitations from the 1680s to 1760s were used. The documents made it possible for us to determine a clear linear border of the Ruthenian ethnic and religious settlement within the Grand Duchy of Lithuania in the analysed period.

13

Od Kościoła rzymskokatolickiego, przez Kościół unicki, do Kościoła prawosławnego. Pokasacyjne dzieje świątyń dominikanów w Janowie Podlaskim i reformatów w Białej Podlaskiej

36%

Buczyło A.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

|

2020

|

vol. 55

|

issue 2

33-48

EN

The article presents the fate of two convent churches: of Dominicans at Janów Podlaski and Reformed Friars Minor at Biała Podlaska. Both churches changed their intended purpose between 1864 and 1875; first, their convents were dissolved, then they were converted into Uniate churches only to be transformed into the Orthodox churches after the liquidation of the Uniate Church. Their fate has been presented based on archival materials kept in the State Archives in Lublin, in the fonds of Chełm Greek Catholic Consistory.

RU

Целью настоящей статьи являлось приблизить после кассационную судьбу двух упраздненных монастырских храмов: доминиканцев в Янув-Подляском (Янове Подляшском) и реформатов в Бяла-Поляской (Белой Подляшской). Оба храма в 1864–1875 гг. несколько раз меняли свое назначение. После упразднения существующих рядом с ними монастырей они стали филиальными костелами, затем переданными Униатской церкви и переделанными в церкви этой конфессии. Вместе с упразднением в 1875 г. униатской Холмской епархии, как бывшее униатское имущество, они стали православными храмами. Источниковой базой для статьи послужили материалы, касающиеся обоих костелов, находящиеся в Государственном архиве в Люблине в фонде Холмская греко-католическая консистория (инв. но. 286, 353). Сохранившиеся там документы дают возможность восстановить подробности, связанные с передачей обоих католических храмов униатам. Из них также видно, каким образом светские российские власти пытались использовать эти преобразования для удаления из униатской церкви элементов убранства и обстановки несоответствующих православным образцам.

PL

W artykule przedstawiono losy dwóch kościołów klasztornych: dominikanów w Janowie Podlaskim i reformatów w Białej Podlaskiej. Obie te świątynie między 1864 a 1875 r. zmieniły swe przeznaczenie: najpierw skasowano działające przy nich klasztory, następnie zostały przekształcone w cerkwie unickie, by po likwidacji Kościoła unickiego stać się cerkwiami prawosławnymi. Ich losy przedstawiono na podstawie materiałów przechowywanych w Archiwum Państwowym w Lublinie w zespole Chełmski Konsystorz Greckokatolicki.

Refine search results

Kościół unicki w Rzeczypospolitej a konfederacja barska (1768-1772)

Kościół unicki w Rzeczypospolitej a konfederacja barska (1768-1772)

Ihor Skoczylas (5 kwietnia 1967 – 20 grudnia 2020)

Ihor Skoczylas (5 kwietnia 1967 – 20 grudnia 2020)

Unicka eparchia przemyska. Uwagi w związku z książką Wioletty Zieleckiej-Mikołajczyk, Gdzie Wschód spotkał się z Zachodem. Dzieje i organizacja unickiej diecezji przemysko-samborskiej w latach 1596–1772, Toruń 2021

Efforts to Reactivate the Uniate Church in Lublin Region in the Interwar Period

Męczennicy z Pratulina

Zakonnicy monasteru w Żyrowicach w świetle wizytacji sporządzonej w 1823 roku

Powrót Unitów Diecezji litewskiej i białoruskiej do prawosławia na Soborze Połockim 1839 roku

Źródła do dziejów Kościołów Wschodnich w Rzeczypospolitej w archiwach i bibliotekach Sankt Petersburga

Źródła do dziejów Kościołów Wschodnich w Rzeczypospolitej w archiwach i bibliotekach Sankt Petersburga

Zasięg osadnictwa ruskiej społeczności etniczno-wyznaniowej w Wielkim Księstwie Litewskim od końca XVII do połowy XVIII wieku (w świetle materiałów wizytacji generalnych cerkwi unickich)

Od Kościoła rzymskokatolickiego, przez Kościół unicki, do Kościoła prawosławnego. Pokasacyjne dzieje świątyń dominikanów w Janowie Podlaskim i reformatów w Białej Podlaskiej