Search results

1

Spory pomiędzy posesorami a chłopami dóbr Cieni i Michałowa w czasach Księstwa Warszawskiego

100%

Pomianowski P. Z.

Czasopismo Prawno-Historyczne

|

2020

|

vol. 72

|

issue 2

63-72

EN

The relations between the gentry and the peasantry in the Duchy of Warsaw period show their undoubtedly transitional character. The capitalistic civil law which was imposed by France did not harmonize at all with the partially feudal realities of the Polish countryside. Napoleon abolished serfdom in Article 4 of the Constitution. Soon after, Frederick Augustus I of Saxony issued the December Decree (1807). Its significance as well as consequences, despite the wealth of the literature concerning this subject matter, are extremely difficult to define even today. In the Polish People’s Republic period, which was definitely a period of very intensive research into the issues of the exploitation of the peasants and their resistance in the feudal and bourgeoisie eras, it was claimed that the Decree abolished the shared ownership of farms and deprived the peasants of their rights (the abolition of dominium utile). These categorical conclusions were, as a rule, formulated without taking the court records into consideration. Furthermore, these records actually seem to indicate that the reality was much more complicated. The article delineates the disputes between the peasantry of two villages, Cienia and Michałów, and their landowners (or vice versa) before the Civil Tribunal of First Instance in Kalisz. It is worth mentioning that according to the peasants’ awareness as well as to judge’s opinions the December Decree did not put an end to the mutual rights and obligations between the gentry and the peasantry that had been shaped by customs and various documents which had been issued for centuries.

PL

Okres Księstwa Warszawskiego miał charakter przejściowy, jeśli chodzi o relacje pomiędzy ziemiaństwem a chłopstwem. Narzucone kapitalistyczne francuskie prawo cywilne zupełnie nie współgrało z na poły feudalnymi realiami polskiej wsi. Napoleon w artykułem 4 konstytucji zniósł poddaństwo. Niedługo później Fryderyk August wydał dekret grudniowy, którego znaczenie i skutki – mimo bogatej literatury przedmiotu – do dnia dzisiejszego są niezmiernie trudne do określenia. W czasach Polski Ludowej, w okresie wzmożonych badań nad wyzyskiem chłopów i oporem wsi czasów feudalnych i burżuazyjnych, twierdzono, że dekret oznaczał zniesienie własności podzielonej w odniesieniu do gospodarstw chłopskich i wyzucie włościan z ich praw. Te kategoryczne twierdzenia formułowano z reguły bez uwzględnienia źródeł o proweniencji sądowej, a te ostatnie zdają się sugerować, że rzeczywistość była o wiele bardziej skomplikowana. W artykule omówiono spory, które chłopi z Cieni i Michałowa toczyli z posesorami tych wsi przed Trybunałem Cywilnym Pierwszej Instancji w Kaliszu. Charakterystyczne, że w świadomości chłopów, ale i opinii sędziów, dekret grudniowy nie przekreślił bynajmniej wzajemnych uprawnień i obowiązków ziemian i gromad chłopskich, których źródłem były zwyczaje oraz wystawiane przez stulecia różnego rodzaju dokumenty.

2

Accounting regulations in the Codes of Napoleon from the current perspective

100%

Turzyński M.

Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości

|

2010

|

vol. 2010(57(113))

137-148

EN

This article is dedicated to the presentation of accounting regulations contained in the Napoleonic Code and the Commercial Code of 1807. The primary function of accounting regulation at that time was to ensure the safety of conducting business transactions (in particular the interests of creditors), their proper documentation and disclosure of financial information. Major provisions serving this objective included: { the requirement to keep accurate and reliable business accounts, { the requirement to preserve books of account for 10 years, { the possibility of using books that meet certain criteria as evidence in judicial proceedings,{ the requirement to prepare a report (balance sheet) for the purpose of bankruptcy proceedings, which, in case of the merchant's death, passes to his closest family, { in case of bankruptcy a severe penalty system for inaccurate bookkeeping.

3

Z HISTORII RACHUNKOWOŚCI Regulacje kodyfikacji napoleońskich w zakresie rachunkowości

100%

Turzyński M.

Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości

|

2010

|

vol. 2010(57(113))

137-148

PL

Niniejszy artykuł prezentuje regulacje Kodeksu Napoleona i Kodeksu handlowego z 1807 r. w zakresie ksiąg rachunkowych. Podstawową funkcją ówczesnych regulacji rachunkowości było zapewnienie bezpieczeństwa prowadzenia obrotu gospodarcze-go (w szczególności zabezpieczenie interesów wierzycieli), jego udokumentowania oraz jawności informacji finansowych. Służyły temu:. obowiązek rzetelnego i wiarygodnego prowadzenia ksiąg handlowych,. obowiązek archiwizowania ksiąg handlowych przez 10 lat,. możliwość wykorzystania ksiąg handlowych spełniających określone warunki jako dowodów w postępowaniu sądowym,. obowiązek sporządzania sprawozdania (bilansu) na potrzeby procedury upadłościowej, przechodzący – w przypadku śmierci kupca – na jego najbliższą rodzinę,. rozbudowany system dotkliwych kar za nierzetelne prowadzenie ksiąg handlowych w przypadku stwierdzenia upadłości.

4

Rola Kodeksu Napoleona w systematyzowaniu polskiej terminologii prawnej

71%

Wismont M., Woźniak E.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica

|

2020

|

vol. 54

59-69

EN

The article examines influence of a XIX century translation of the Napoleonic Code on the systematization of contemporary Polish legal terminology. The French codification of legislation was of paramount importance for legislations all over the world and laid the foundations for a modern state. The authors present influence of French codification over the Polish law terminology which was being formed in the XIX century. Thanks to the translations of the Napoleonic Code, the systematization of terminology in the field of law was introduced, i.e. assigning names to legal notions, precise determination of their semantics, organizing terms in superior-subordinate relations. In the translations consistency in translational was also proposed. In this way the translations of the Napoleonic Code brought the Polish legal language closer to modernity.

PL

Artykuł traktuje o wpływie XIX-wiecznych przekładów Kodeksu Napoleona na systematyzację ówczesnej polskiej terminologii prawnej. Francuska kodyfikacja miała przełomowe znaczenie dla prawodawstw całego świata, uznawana jest za podstawę nowoczesnego państwa. Autorki prezentują oddziaływanie tego zbioru praw na tworzącą się w XIX w. polską terminologię prawną. Dzięki przekładom Kodeksu Napoleona rozpoczęto systematyzację nomenklatury prawa, tzn. przyporządkowywanie nazwy do pojęcia prawnego, precyzyjne określanie semantyki terminu, porządkowanie terminów w relacjach nadrzędno-podrzędnych. W przekładach postulowano również konsekwencję w wyborach tłumaczeniowych. W tym sensie translacje Kodeksu Napoleona przybliżyły polski język prawny do stanu obowiązującego we współczesnej legislacji.

5

Dziewiętnastowieczne tłumaczenia Kodeksu Napoleona wobec tradycji polskiej terminologii prawnej

63%

Wismont M., Woźniak E.

Prace Językoznawcze

|

2020

|

issue XXII/4

253–263

PL

W artykule podjęto zagadnienie trwałości polskiej terminologii prawnej w kontekście przemian zachodzących w prawodawstwie w pierwszej połowie XIX w. po wprowadzeniu Kodeksu Napoleona jako prawa powszechnego obowiązującego w Księstwie Warszawskim. Badaniami objęto słownictwo terminologiczne z trzech pól tematycznych: OPIEKA, RODZINA i ROZWÓD. Leksykę związaną z tymi pojęciami prawnymi, obecną w tłumaczeniach Kodeksu Napoleona, skonfrontowano z terminami używanymi w prawie polskim od czasów najdawniejszych do końca XVIII w. Biorąc pod uwagę tożsamość wyrażeń językowych, a nie ich odnośność pojęciową, stwierdzono duży udział leksyki prawnej wykazującej stabilność: 44% terminów użytych w przekładach Kodeksu Napoleona znanych było w dawnej polskiej terminologii prawnej. Z przeprowadzonych badań wynika, że XIX-wieczny tłumacz francuskiego prawa, które w sferze pojęciowej zrywało z dotychczasową tradycją prawną Rzeczypospolitej szlacheckiej, opierał się w znaczącym stopniu na zastanej leksyce. Zauważono również, że stabilność charakteryzuje przede wszystkim terminy syntetyczne wyrażające podstawowe pojęcia prawne, natomiast wśród terminów nowych dominują wielowyrazowe korelaty bardziej złożonych pojęć prawnych.

EN

The article discusses the persistence of Polish legal terminology in the context of the legal changes that were introduced in the first half of the 19th c. after the Napoleonic Code had become public law in the Duchy of Warsaw. The presented research covers vocabulary related to three thematic fields: CARE, FAMILY and DIVORCE. The study compares the lexis that is associated with these areas and that can be found in the Napoleonic Code with the terms that had been used in Polish law until the end of the 18th century. The study, which focuses on the sameness of the terms rather than their referents, shows a large number of persistent legal terms: 44% of the terms used in the translations of the Napoleonic Code had been present in the Polish legal terminology earlier. It also indicates that the 19th-century translation of French law, which significantly differed from the legal tradition of the Commonwealth of Poland, was largely based on the already used terminology. Finally, the study shows that the translator used traditional synthetic terms when referring to basic legal concepts. The new terms, by contrast, include mostly multi-word equivalents of more complex legal concepts.

6

Orzecznictwo Sądu Pokoju w Śremie – próba opracowania statystycznego

63%

Pomianowski P.

Miscellanea Historico-Iuridica

|

2023

|

vol. 22

|

issue 1

503-517

EN

The aim of the article is to indicate what the court of the peace in Śrem dealt with during the period of the Duchy of Warsaw, and thus what problems were important for the society of Greater Poland at the beginning of the 19th century, in the initial phase of the transition from feudalism to capitalism. The statistical method was used in the research. The choice of the court in Śrem is dictated by the fact that its files have been preserved to our times in a relatively complete way. The records of courts of this level have usually been completely lost or have been poorly preserved. In addition, the author wishes to answer the question to what extent the judges from Śrem complied with the letter of the laws in force in the Duchy of Warsaw, and to what extent they ruled based on their own sense of justice. It is important that the Napoleonic Code and the Prussian Landrecht of 1794 were in force in the Duchy of Warsaw at the same time, which must have posed numerous challenges to the judges. The Napoleonic Code is a purely capitalist law, while the Landrecht is a transitional era codification with both feudal and capitalist elements. The author tries to assess how well they dealt with this issue.

PL

Celem artykułu jest wskazanie czym zajmował się Sąd Pokoju w Śremie w okresie Księstwa Warszawskiego, i jakie problemy były istotne dla społeczeństwa wielkopolskiego początku XIX w., we wstępnej fazie epoki przechodzenia od feudalizmu do kapitalizmu. W badaniach zastosowano metodę statystyczną. Wybór Sądu Pokoju w Śremie podyktowany jest okolicznością, że jego akta zachowały się do naszych czasów we względnie najpełniejszym stopniu. Spuścizny sądów tego szczebla z reguły zostały całkowicie utracone lub zachowały się w stopniu szczątkowym. Ponadto autor pragnie udzielić odpowiedzi na pytanie na ile sędziowie ze Śremu stosowali się do litery ustaw obowiązujących w Księstwie Warszawskim, a w jakim stopniu orzekali w oparciu o własne poczucie sprawiedliwości. Istotne jest przy tym to, że w Księstwie Warszawskim równolegle pozostawały w mocy Kodeks Napoleona (KN) i Landrecht Pruski z 1794 r., co musiało stawiać przed sędziami liczne wyzwania. Kodeks Napoleona jest ustawą o czysto kapitalistycznym charakterze, podczas gdy Landrecht jest kodyfikacją epoki przejściowej o pierwiastkach zarówno feudalnych, jak i kapitalistycznych. Autor stara się ocenić na ile poprawnie radzili oni sobie z tym problemem.

7

Wymogi formalne testamentu tajemnego w świetle ustawodawstwa Królestwa Polskiego i praktyki na przykładzie akt kancelarii notarialnych w Zgierzu w latach 1826–1875

63%

Bieda J., Wiśniewska-Jóźwiak D.

Studia Prawno-Ekonomiczne

|

2013

|

vol. LXXXVIII (88)

11-34

EN

The secret (mystic) will, along with a self-written (holographic) will and a public will, was authorised by the Napoleonic Code. It contained some of the characteristics of a holographic will, since its details were kept secret, and a public will, since it had force of evidence of a legal instrument. It consisted of two parts: a private document containing the declaration of will and a legal document that is legal overwriting added by the notary. Legally binding requirements were defined by the Napoleonic Code and no derogation was ever permitted. They were peremptory norms (lat. ius cogens). The legal overwriting added by the notary was regulated not only by the Napoleonic Code, but also by the French law from 1803 (Law Ventôse An XI of the 17 March 1803). Some of the requirements included in the French law from 1803 (Law Ventôse An XI of the 17 March 1803) were considered rules capable of being modified by contrary contractual engagements (lat. ius dispositivum), which means that not following them had consequences other than validity problems. Some of the possible consequences were fees for the notary, an obligation to make up for the detriment of the improperly prepared document, the problems with validity of some fragments of the document or suspension of the notary. In the State Archive in Łódź there are only nine secret wills gathered in the records of the notary offices in Zgierz in 1826–1875. Seven of them contain legal overwriting added by the notary and five decrees remain sealed. There are also two pieces of information claiming that two more decrees were of mystic form, but the documents themselves were not preserved. Even though there are so few examples of notary’s practice in the field of a mystic will, the article traces the legal requirements for the composition of such a document and the conclusions that can be drawn on the basis of them.

8

Divorce in French Law Between 1792 and 1816

63%

Pomianowski P.

Studia Iuridica Lublinensia

|

2016

|

vol. 25

|

issue 3

EN

During the Ancien Régime in France, marriage was indissoluble and only separation was allowed. The Constitution of 1791 declared that marriage was only a civil contract (the principle of the indissolubility was rejected). The law of 1792 abolished separation and allowed to get a divorce, which was easily accessible – even incompatibility of temperament could be a reason for untying a marriage knot. During Robespierre’s rules, liberal law of 1792 was even more liberalized. After the Thermidorian Reaction, conditions of obtaining a divorce were tightened but the law in that matter was still liberal. It was not until the introduction of the Law of 1803, that the number of grounds for a divorce was limited. In 1804, the Law of 1803 became the part of the Code Civil.

PL

W absolutystycznej Francji – zgodnie z nauczaniem Kościoła katolickiego – uznawano nierozerwalność małżeństwa (dopuszczalna była jedynie separacja), natomiast konstytucja z 3 września 1791 r. stanowiła, że małżeństwo jest kontraktem cywilnym. Rok później Legislatywa postanowiła znieść separację i ustanowić rozwód. Podstawy rozwiązania małżeństwa były liczne, znalazła się wśród nich nawet niezgodność charakterów. Za rządów jakobinów w czasie dyktatury Robespierre’a prawo z września 1792 r. zostało jeszcze zliberalizowane, jednak po przewrocie thermidoriańskim odwołano zmiany, które do ustawy rozwodowej wprowadzili jakobini. Z kolei nowa ustawa z 1803 r. (następnie włączona do kodeksu cywilnego) poważnie ograniczyła liczbę podstaw rozwodowych i sprawiła, że stał się on znacznie trudniej osiągalny. Po restauracji Burbonów rozwód został usunięty z francuskiego systemu prawnego.

9

The Institution of Coercion of Debtors in Civil Matters in the Kingdom of Poland in the Years 1815–1875

63%

Bieda J.

Studia Iuridica Lublinensia

|

2016

|

vol. 25

|

issue 3

EN

The Napoleonic Code, which was in force since 1808 first in the Duchy of Warsaw and then in the Kingdom of Poland, provided for the institution of personal coercion in civil matters in Title XVIII (Book III – On Different Modes of Acquiring Property). It was an enforcement measure consisting of sending the debtor to prison in order to force him to fulfil his obligations. Initially, the detention did not result in cancelling the existing debt or did not exclude the possibility of carrying out a further enforcement procedure towards the debtor. Debtors were initially kept in detention centres or taken into police custody. Separate penitentiary bodies were appointed by decision of Administrative Council in 1832. The prison service as well as provisions of the Civil Procedure Code including detailed procedures for the use of coercive measures against debtors, have been defined both in the decision of the Administrative Council of 13/25 September 1832 and in subsequent administrative regulations issued by the Government Commission of Internal and Spiritual Affairs in 1848 and 1859. The 1848 regulations referred to civil jail located in Warsaw at Leszno, but there were no specific instructions for jails in remote regions, which resulted in numerous abuses. It was not until 1859 that the Leszno regulations covered the whole area of the Kingdom of Poland. Coercive measures against debtors could be an effective means of enforcement, although the obligation to provide funding necessary to ensure the livelihood of the debtor constitutes some limitation in applying such a measure. Such a situation meant that at first the debtor tried to enforce the debt using other means. A drawback of the abovementioned institution were problems with the internal organization of the civil detention, particularly in terms of real detention of these debtors, who – according to the source material – were often at large.

PL

Kodeks Napoleona, obowiązujący od 1808 r. w Księstwie Warszawskim, a następnie w Królestwie Polskim, przewidywał w Księdze III (o różnego rodzaju sposobach nabycia własności) w tytule XVIII instytucję „przymusu osobistego w materyi cywilnej”. Był to środek egzekucyjny polegający na osadzeniu dłużnika w areszcie w celu zmuszenia go do wykonania ciążącego na nim zobowiązania, przy czym początkowo pozbawienie wolności nie powodowało umorzenia istniejącego długu ani nie wyłączało możliwości prowadzenia dalszej egzekucji z majątku dłużnika. Najpierw dłużników przetrzymywano w aresztach publicznych i aresztach policyjnych. Dopiero decyzją Rady Administracyjnej z 1832 r. utworzono odrębne organy penitencjarne. Organizacja aresztów cywilnych i przepisy kodeksu postępowania cywilnego, rozwijające szczegółowe procedury stosowania przymusu osobistego wobec dłużników, zostały określone w postanowieniu Rady Administracyjnej z dnia 13/25 września 1832 r. i w późniejszych przepisach administracyjnych wydawanych przez Komisję Rządową Spraw Wewnętrznych i Duchownych w 1848 i 1859 r. Regulacje z 1848 r. odnosiły się do aresztu cywilnego znajdującego się w Warszawie na Lesznie, natomiast nie było szczegółowej instrukcji dla aresztów mieszczących się na prowincji, co rodziło wątpliwości co do zasad ich organizacji i dawało możliwość licznych nadużyć. Ostatecznie dopiero instrukcja więzienna z 1859 r. rozszerzała obowiązywanie przepisów dla Leszna z 1848 r. na całe Królestwo Polskie. Instytucja przymusu osobistego dłużników w okresie obowiązywania francuskiej procedury cywilnej mogła być skutecznym środkiem egzekucyjnym, choć pewnym ograniczeniem w jego stosowaniu był obowiązek złożenia przez wierzyciela funduszy niezbędnych na utrzymanie dłużnika, co na pewno powodowało, że najpierw próbował on wyegzekwować dług za pomocą innych rodzajów egzekucji. Mankamentem omawianej instytucji były problemy z wewnętrzną organizacją aresztów cywilnych, w szczególności w zakresie rzeczywistego przetrzymywania w nich dłużników, którzy – jak wynika z materiału źródłowego – w praktyce często przebywali na wolności.

10

Ograniczenia zdolności prawnej osób duchownych w pracach kodyfikacyjnych doby Królestwa Kongresowego

63%

Pomianowski P. Z.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2020

|

vol. 23

263-276

EN

The article focuses on the limitations of the legal capacity of the clergy in the codification work during the era of the Congress Kingdom of Poland. According to canon law, which was largely respected by the courts of the Polish-Lithuanian Commonwealth, the rights of monks and nuns were severely limited in matters related to succession (in particular, as far as inheritance or wills are concerned). Moreover, in light of the fully religious nature of marriage law, persons obliged to celibacy could not, as a matter of course, enter into a marital relationship. Austrian and Prussian lawmakers respected many of the ecclesiastical rules which regulated the status of the clergy. On the other hand, the Napoleonic Code did not place any limitations on the clergy in the realm of inheritance or marriage law. In 1807, the Duchy of Warsaw was established from the Polish lands seized by Prussia where Landrecht of 1794 was in force. In 1809, some lands occupied by Austria were incorporated into the Duchy of Warsaw. The civil code of Western Galicia (a precursor of Allgemeines Bürgerliches Gesetzbuch) was binding within these territories. Soon afterwards, the Napoleonic Code was introduced into both parts of the Duchy. During the Congress of Vienna it was decided that a major part of the Duchy would be transformed into the Kingdom of Poland under Russian control. It was obvious that Emperor Alexander I would reform the secular Napoleonic law of the Kingdom of Poland. While the prohibition of concluding marriages by the Catholic clergy was not questioned, the scope of potential limitations of the legal capacity of monks and nuns was the subject of much debate. The members of the Codification Commission could not come to an agreement whether to change or preserve the French regulations. Finally, Alexander I ordered to introduce them into the Civil Code of the Kingdom of Poland. The article gives a fresh view on the debate as it is based on the analysis of recently discovered materials from one of the Moscow archives.

PL

Artykuł dotyczy ograniczenia uprawnień duchownych katolickich w pracach kodyfikacyjnych w Królestwie Kongresowym. Zgodnie z prawem kanonicznym, które w znacznym zakresie było respektowane przez sądy Rzeczypospolitej Obojga Narodów, zakonnicy i zakonnice mieli poważnie ograniczone uprawnienia w zakresie prawa spadkowego (co do możliwości spadkobrania czy sporządzenia testamentu). Wobec w pełni wyznaniowego charakteru prawa małżeńskiego osoby zobowiązane do celibatu nie mogły też rzecz jasna zawrzeć małżeństwa. Reguły te pozostały w znacznym stopniu w mocy po zaprowadzeniu na dawne ziemie koronne praw pruskich i austro-galicyjskich. Z kolei Kodeks Napoleona, któremu nadano moc obowiązującą w Księstwie Warszawskim, nie znał ograniczeń duchownych ani w zakresie prawa spadkowego, ani co do możliwości zawierania małżeństw. Po przejęciu kontroli nad centralnymi ziemiami polskimi przez Aleksandra I oczywistą była potrzeba reformy prawa cywilnego. Jej zakres i zasady jednak budziły kontrowersje. Poza dyskusją pozostawało wyłączenie możliwości zawierania małżeństw przez duchownych katolickich, lecz zakres ewentualnego ograniczenia zdolności prawnej oraz zdolności do czynności prawnych zakonników i zakonnic był przedmiotem sporów. Tarcia w powołanej po obradach Sejmu w 1820 r. deputacji prawodawczej były tak wielkie, że konieczne okazało się rozstrzygnięcie tej kwestii przez samego cara. Opinia monarchy wychyliła się wówczas w stronę klerykalną, czego skutkiem było ograniczenie praw cywilnych zakonników i zakonnic przez art. 10 Kodeksu Cywilnego Królestwa Polskiego. Pełniejszy niż dotychczas opis tych kontrowersji był możliwy dzięki uwzględnieniu niewykorzystywanych dotychczas przez polskich badaczy materiałów przechowywanych w jednym z moskiewskich archiwów.

11

Artykuł recenzyjny monografii Joanny Machut-Kowalczyk Rada familijna pod powagą sądu pokoju w świetle akt łęczyckich, zgierskich i łódzkich z lat 1809–1876

63%

Smyk G.

Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio G (Ius)

|

2015

|

vol. 62

|

issue 1

EN

The review regards the monography dedicated to the institution of family councils on the land of central Poland in the XIXth century and includes a comprehensive analysis of the legal basis governing this institution, i.e. the regulations included in the Napoleonic Code and in the Civil Code of the Polish Kingdom. It also reveals the actual view of functioning of family councils in the practice of the peace courts of the provinces: Zgierz, Łęczyca and Łódź. The strong point of the reviewed study is utilizing the archival research, carried on by the author during the query at the National Archive in Łódź. The study constitutes the original solution of the research problem, not being undertaken broader in the current subject literature.

PL

Recenzja dotyczy monografii poświęconej instytucji rad familijnych na centralnych ziemiach polskich w XIX wieku. Zawiera kompleksową analizę podstaw prawnych regulujących tę instytucję, tj. przepisów zawartych w Kodeksie Napoleona i Kodeksie Cywilnym Królestwa Polskiego, oraz przedstawia rzeczywisty obraz jej funkcjonowania w praktyce sądów pokoju powiatów: zgierskiego i łęczyckiego. Mocną stroną recenzowanego opracowania jest wykorzystanie dogłębnych badań archiwalnych, przeprowadzonych przez autorkę podczas kwerendy w Archiwum Państwowym w Łodzi. Opracowanie stanowi oryginalne rozwiązanie problemu badawczego, niepodejmowanego szerzej w dotychczasowej literaturze przedmiotu.

12

Stosunek polskich elit do prawa francuskiego po upadku Napoleona – zarys problemu

63%

Gałędek M.

Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego

|

2018

|

vol. 21

73-88

EN

The focus of our research is on the argumentation applied by this part of the Polish intellectual and legal elites, which took it upon itself to defend the French law in force on Polish territories in the most difficult moment, immediately following the collapse of the Duchy of Warsaw. On the eve of establishment of the Kingdom of Poland, the further fate of Napoleonic Code and of its accompanying French codes seemed set in stone. The new ruling elites, headed by Prince Adam Jerzy Czartoryski, secured the approval of tsar Alexander to abrogate the laws in place as quickly as possible. The prevailing atmosphere of hostility toward all things French and revolutionary left no illusions as to the further fate of Napoleonic codes and, moreover, made it difficult for anyone to defend this codifi cation openly, as it was deemed foreign to Polish customs and traditions. The proposal to retain it could not withstand the confrontation with the catchy idea of replacing it with a national codification. How was this situation faced by such outstanding lawyers as Antoni Bieńkowski, Jan Wincenty Bandtkie or Antoni Wyczechowski, who on the one hand appreciated the quality, modernity and universality of French codes, as well as the fact that the process of their adaptation on the Polish territories had been bringing some effects over the recent years, and who on the other hand noticed the lack of alternatives to the difficulties posed by creating a similar work referring to the heritage of Polish legal culture?

PL

Przedstawione w artykule badania obejmowały argumentację, jaką posługiwała się część polskiej elity intelektualnej i prawniczej, podejmująca się w najtrudniejszym momencie – bezpośrednio po upadku Księstwa Warszawskiego – obrony obowiązywania francuskiego prawa na ziemiach polskich. U progu powstania Królestwa Polskiego dalszy byt Kodeksu Napoleona oraz towarzyszących mu kodeksów francuskich wydawał się przesądzony. Nowa elita rządząca, na czele z ks. Adamem Jerzym Czartoryskim, uzyskała akceptację cesarza Aleksandra I na możliwie jak najszybsze uchylenie obowiązujących praw. Panująca atmosfera niechęci do wszystkiego, co francuskie i rewolucyjne, również nie pozostawiała złudzeń odnośnie do dalszych losów napoleońskich kodeksów i co więcej – utrudniała zajmowanie otwartego stanowiska w obronie kodyfikacji słusznie uznawanej za obcą polskim zwyczajom i tradycjom. Hasło jej utrzymania nie wytrzymywało konfrontacji z nośną ideą zastąpienia jej kodyfi kacją narodową. Jak w tej sytuacji radzili sobie tacy wybitni prawnicy jak Antoni Bieńkowski, Jan Wincenty Bandtkie czy Antoni Wyczechowski, którzy z jednej strony doceniali jakość, nowoczesność i uniwersalizm francuskich kodeksów oraz fakt, że proces ich adaptacji na ziemiach postępował już nie bez efektów od kilku lat, a z drugiej – dostrzegali brak rozsądnej alternatywy wobec trudności, jakie wiązałyby się ze stworzeniem podobnego dzieła odwołującego się do dziedzictwa polskiej kultury prawnej?

13

LE PROBLÈME D’ÉQUIVALENCE DE TERMINOLOGIE SUR « LES BIENS » ET « LE PATRIMOINE » DANS LE CODE CIVIL FRANÇAIS ET JAPONAIS

62%

HORIE Y.

Comparative Legilinguistics

|

2017

|

vol. 30

9-27

EN

In the Meiji era, Japan was attempting to modernize and Europeanize through legal reforms. At that time in Japan, Napoleonic Code was regarded as the best civil code and was translated into Japanese by Mitsukuri Rinsho. How-ever, bcause of the lack of the dictionary and any material concerning the law, Mitsukuri was forced to coin the new words during the translation. At that time, the French term “biens” was translated in Japanese as “財産 zaisan” and the term “patrimoine” was translated as “資産 shisan” by箕作麒麟Mitsukuri Rinsho et Gustave Emile Boissonade de Fontarabie. Today, “財産 zaisan” is accepted as the equivalent for “biens”, however the translation of term “patri-moine” is very varied according to the translators: 家産 kasan, 資産 shisan, 財産体zaisantai, 財物zaibutsu. In this article, we will first observe the histori-cal perspective of the Japanese Civil Code, then the concept of these two French terms to find the most appropriate translation in Japanese from linguis-tic point of view.

PL

Niniejszy artykuł porusza problematykę ekwiwalencji terminologii z zakresu prawa rzeczowego we francuskim oraz japońskim kodeksie cywilnym. W erze Meiji Japonia dokonała modernizacji prawa wzorując się na kodyfikacjach napoleońskich. Kodeks cywilny opracowany we Francji był uważany za najlepszy tekst prawny na świecie i z tego powodu został przetłumaczony na język japoński przez Mitsukuri Rinsho. W tamtym okresie francuski termin “biens” przetlumaczono na japoński termin“財産zaisan” a termin “patrimoine” na “資産shisan”. Ekwiwalenty te zaproponowali 箕作麒麟 Mitsukuri Rinsho i Gustave Emile Boissonade de Fontarabie. Obecnie “財産zaisan” jest ogólnie przyjętym ekwiwalentem terminu “biens”, natomiast ekwiwalenty dla terminu “patrimoine” są następujące: 家産 kasan, 資産 shisan, 財産体 zaisantai, 財物zaibutsu. W niniejszej pracy autorka omówi pojęcia francuskie i ich ekwiwalenty japońskie z perspektywy historycznej i lingwistycznej.

FR

Au Japon, dans l’ère Meiji en 1868, la traduction du Code Napoléon, qui était considéré comme le droit le plus complet à ce moment-là, fut réalisée. La création du Code civil japonais par la traduction du Code Napoléon a donné une occasion aux Japonais de connaître des idées nouvelles qui n’existaient pas à cette époque-là. Cette introduction de nouvelles notions à causé de créer un grand nombre de néologismes. À cette époque-là, la terminologie « biens » a étée traduite comme « 財産 zaisan » et la terminologie « patrimoine » comme « 資産 shisan » par Mitsukuri Rinsho箕作麒麟et Gustave Emile Boissonade de Fontarabie. Aujourd’hui « 財産 zaisan » est accepté comme l’équivalence des « biens », par contre la traduction du « patrimoine » sont très variés ; « 家産 kasan » « 資産 shisan » « 財産体 zaisantai » « 財物 zaibutsu » selon les traducteurs. Dans cet article, nous allons d’abord observer le Code civil ja-ponais du point de vue historique, ensuite le concept sur « les biens » et « le patrimoine » dans le Code civil français de l’époque, aussi si ce concept fran-çais était bien compris et accepté dans le Code civil japonais. À la fin, nous allons examiner quel type de traduction est le plus approprié pour « les biens » et « le patrimoine » à partir de considérations linguistiques.

14

L’INFLUENCE DU CODE NAPOLEON SUR LE CODE CIVIL JAPONAIS

62%

HORIE Y.

Comparative Legilinguistics

|

2014

|

vol. 19

49-60

PL

Kodeks Napoleona został wprowadzony we Francji w 1804 roku przez Napoleona Bonaparte. Była to pierwsza wielka kodyfikacja prawa francuskiego w wyniku rewolucji francuskiej. Kodeks ten miał ogromny wpływ nie tylko na kraje nad którymi Napoleon odniósł wielkie zwycięstwa, ale również na niektóre kraje azjatyckie, takie jak Japonia. W Japonii, w zakresie prawa cywilnego próby przekształcenia praw ponad trzystu ówczesnych księstw feudalnych w jednolite prawo cywilne obejmujące całą Japonię podjęte zostały w erze Meiji. Przetłumaczono wówczas na język japoński Kodeks Napoleona, który był uznawany za najdoskonalszy. Jednakże wobec braku podobnych tłumaczeń i słowników, tłumacz Mitsukuri Rinshō zmuszony był do tworzenia wielu neologizmów. Dzięki przetłumaczeniu Kodeksu Napoleona na język japoński, zaczęły napływać do Japonii z zachodu nowe, nieistniejące wcześniej w kulturze japońskiej pojęcia. Przekładanie takich pojęć nie było łatwe, ponieważ niemożliwe było przekazywanie nowożytnych idei w ówczesnym języku japońskim. Chciałabym analizować pojęcia prawne które były przekładane przez tłumacza na język japoński mimo, że nie istniały wtedy w Japonii, takie jak np. "prawo cywilne” i „民権minken” z punktu widzenia lingwistycznego.

EN

The Napoleonic Code was established under Napoleon I in 1804. This code influenced the law of many of the countries formed during and after the Napoleonic Wars. It was also influential on developing countries outside of Europe, not only the Middle East and African countries, but also some Asian countries such as Japan. In the Meiji era, Japan was attempting to modernize and Europeanize through legal reforms. At that time in Japan, Napoleonic Code was regarded as the best civil code and was translated into Japanese by Mitsukuri Rinsho. However, because of the lack of the dictionary and any material concerning the law, Mitsukuri was forced to coin the new words during the translation. Translating these concepts was not easy because these concepts based on the philosophy of the French Revolution didn’t exist in Japan at that time. I would like to analyze these difficulties taking example of the French word “droit civil” and the Japanese word “民権minken”.

FR

Après la Révolution, Napoléon Bonaparte imposa l’unification du droit, qu’on nomma le Code Napoléon. Ce code a non seulement énormément influencé les pays conquis par l’empereur mais aussi certains pays d’Asie comme le Japon. La traduction du Code Napoléon, qui était considéré comme le droit le plus complet à ce moment-là, fut réalisée en 1870, à l'ère Meiji. Ce travail fut initié par Mitsukuri Rinsho. Comme à cette époque au Japon, il n’y avait ni de dictionnaire sur le droit ni de matériaux dans ce domaine, Mitsukuri fut alors forcé d’inventer un grand nombre de néologismes. La création du Code civil japonais par la traduction du Code Napoléon a donné une occasion aux Japonais de connaître des idées nouvelles qui n’existaient pas à l’ère Meiji. Cette introduction de nouvelles notions ne signifie pas toutefois que les Japonais n’avaient pas de difficultés à comprendre les idées de la liberté des citoyens et des droits de l’homme sur lesquelles le Code Napoléon fut fondé. Nous pouvons observer cela par l'étude du point de vue linguistique en prenant l’exemple des mots « droits civils » et « 民権minken ».

15

From the Lump-sum Damages to the Mitigation – Compensatory Nature of the Contractual Penalty in the Polish Law on the Background of Solutions Adopted by the 19th-Century Civil Law

51%

Fermus-Bobowiec A.

Studia Iuridica Lublinensia

|

2016

|

vol. 25

|

issue 3

EN

The present paper addresses the institution of the contractual penalty and its normative reflection in the Polish 20th-century civil law, presented on its 19th-century background. Within the scope of presented institution, the considerations included civil law which was in force during the partitions of Poland (Napoleonic Code, ABGB, BGB, Code of Laws of the Russian Empire – volume 10) and then obligations code and current civil code. It has enabled to show that the juridical construction of the contractual penalty in the contemporary civil law is based on the 19th-century normative solutions.

PL

Podjęta w artykule problematyka dotyczy instytucji kary umownej i jej normatywnego odzwierciedlenia w polskim prawie cywilnym XX w., ukazanego na tle dorobku dziewiętnastowiecznej cywilistyki. W zakresie prezentowanej instytucji rozważania objęły prawo cywilne obowiązujące na ziemiach polskich pod zaborami (Kodeks Napoleona, ABGB, BGB, tom X Zwodu Praw Cesarstwa Rosyjskiego), a następnie kodeks zobowiązań i obecnie obowiązujący kodeks cywilny. Pozwoliło to pokazać, iż konstrukcja jurydyczna kary umownej we współczesnym prawie cywilnym została oparta na dziewiętnastowiecznych rozwiązaniach normatywnych.

16

Searching for National Components in Building own Legal Culture: The Debate on the Legal Situation of Women in Interwar Poland

51%

Klimaszewska A.

Studia Iuridica

|

2019

|

vol. 80

169-180

EN

Broad legislative works conducted in interwar Poland and concerning various branches of law focused, on the one hand, on the uniformization and reform of particular district systems inherited from the annexing powers, and on the other hand on the idea of building a national codification. In that context the programme for modernisation of socio-economic relationships and the elements derived from foreign legal systems, rooted in the previous century, were balanced with the values, customs, and specific features, regarded as native and constituting components of national identity of the Poles. Against this backdrop, a debate on the legal situation of women was taking place, of key importance from the perspective of legislative changes of the late 19th and early 20th centuries in other legal systems around the world. Therefore, the objective of this paper is to analyze its course from the angle of components of Polish national identity, tradition, and legal culture, defined in broadly understood public debate.

17

Postępowanie o ubezwłasnowolnienie całkowite w świetle przepisów Kodeksu Cywilnego Królestwa Polskiego

51%

Wiśniewska-Jóźwiak D.

Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego

|

2015

|

vol. 18

91-106

EN

The rules contained in the Civil Code of the Kingdom of Poland concerning incapacitation were based on Napoleonic law. Reservation of the court procedure for the application of this institution of law and limitation of the role of the family council solely to the function of an opinion provider aimed at the protection of personal and property interests of the person to be incapacitated. Moreover, it also protected the interests of the closest kin of such a person. Making it possible to resort to this institution in the case of the emancipated and non-emancipated minors in the Civil Code, in the opposition to the principles of the Napoleonic Code, seems by all means justified. The good of not only an incapacitated emancipated person but also of a non-emancipated person aff ected with disability requires protection, which incapacitation served.

PL

Przepisy KCKP dotyczące ubezwłasnowolnienia zostały sformułowane na wzór przyjętych w kodyfikacji napoleońskiej. Zastrzeżenie drogi sądowej dla stosowania tej instytucji prawnej oraz ograniczenie roli rady familijnej tylko do funkcji opiniodawczej miało na celu ochronę interesów osobistych i majątkowych osoby w stosunku, do której miało być orzeczone ubezwłasnowolnienie. Poza tym chroniło również interesy najbliższej rodziny tej osoby. Przyznanie w KCKP, w przeciwieństwie do zasad uregulowanych w KN, możliwości zastosowania tej instytucji do małoletnich usamowolnionych i nieusamowolnionych wydaje się ze wszech miar uzasadnione. Nie tylko dobro ograniczonej osoby usamowolnionej, ale również nieusamowolnionej, dotkniętej niesprawnością wymagało ochrony, czemu służyć mogło właśnie ubezwłasnowolnienie.

18

Protection of the Rights of Necessary Heirs in the Polish Lands in the 19th and 20th Centuries

45%

Szewczak-Daniel M.

Studia Iuridica Lublinensia

|

2016

|

vol. 25

|

issue 3

EN

The aim of the paper is to review the institutions of the inheritance law regulating the issues of protection of necessary heirs’ rights, that is legitime and reserve, legally binding in the Polish lands in the 19th and 20th centuries. In the context of divergence between the two institutions, their essence is briefly discussed and major differences between their regulations are presented. Moreover, in the summary, the author analyses advantages and disadvantages resulting from the systemic and legal solutions of the presented institutions. A fundamental principle of the modern inheritance law is the rule of free disposition of one’s property in the event of death. However, the rule of free bequeathing has been limited in its material aspect through protection of necessary heirs’ rights, which had its institutional expression in the legal solutions adopted in the inheritance laws of the 19th-century European civil codes. The essence of the protection of necessary heirs’ rights consisted in the fact that they could not be excluded from succession without justification. In modern civil codifications, the institutional expression of legal protection of the closest family members was the system of legitime (known in the Austrian civil code – ABGB and the German civil code – BGB) and the system of reserve (regulated in the Napoleonic Code).

PL

Zasada swobody testowania doznała ograniczeń w aspekcie przedmiotowym przez ochronę praw dziedziców koniecznych, co znalazło wyraz w rozwiązaniach prawnych przyjętych przez prawo spadkowe dziewiętnastowiecznych europejskich kodyfikacji cywilnych. Istota ochrony praw dziedziców koniecznych polegała na tym, iż nie mogli oni bez uzasadnienia zostać wykluczeni przy spadkobraniu. Instytucjonalny wyraz ochrony prawnej najbliższych członków rodziny na gruncie nowożytnych kodyfikacji cywilnych stanowił system zachowku (znany kodyfikacji austriackiej [ABGB] i niemieckiej [BGB]) oraz system rezerwy (uregulowany w Kodeksie Napoleona). Celem artykułu jest dokonanie przeglądu instytucji prawa spadkowego regulujących kwestie ochrony praw dziedziców koniecznych, tj. zachowku i rezerwy, obowiązujących na ziemiach polskich w XIX i XX w. Na tle odmienności wypływających z obu instytucji dokonano krótkiego omówienia ich istoty oraz wskazania zasadniczych różnic, jakie zachodzą w ich uregulowaniu. Ponadto tytułem podsumowania autorka poddała analizie wady i zalety wynikające z rozwiązań ustrojowo-prawnych przedstawianych instytucji.

Refine search results

Spory pomiędzy posesorami a chłopami dóbr Cieni i Michałowa w czasach Księstwa Warszawskiego

Accounting regulations in the Codes of Napoleon from the current perspective

Z HISTORII RACHUNKOWOŚCI Regulacje kodyfikacji napoleońskich w zakresie rachunkowości

Rola Kodeksu Napoleona w systematyzowaniu polskiej terminologii prawnej

Dziewiętnastowieczne tłumaczenia Kodeksu Napoleona wobec tradycji polskiej terminologii prawnej

Orzecznictwo Sądu Pokoju w Śremie – próba opracowania statystycznego

Wymogi formalne testamentu tajemnego w świetle ustawodawstwa Królestwa Polskiego i praktyki na przykładzie akt kancelarii notarialnych w Zgierzu w latach 1826–1875

Divorce in French Law Between 1792 and 1816

The Institution of Coercion of Debtors in Civil Matters in the Kingdom of Poland in the Years 1815–1875

Ograniczenia zdolności prawnej osób duchownych w pracach kodyfikacyjnych doby Królestwa Kongresowego

Artykuł recenzyjny monografii Joanny Machut-Kowalczyk Rada familijna pod powagą sądu pokoju w świetle akt łęczyckich, zgierskich i łódzkich z lat 1809–1876

Stosunek polskich elit do prawa francuskiego po upadku Napoleona – zarys problemu

LE PROBLÈME D’ÉQUIVALENCE DE TERMINOLOGIE SUR « LES BIENS » ET « LE PATRIMOINE » DANS LE CODE CIVIL FRANÇAIS ET JAPONAIS

L’INFLUENCE DU CODE NAPOLEON SUR LE CODE CIVIL JAPONAIS

From the Lump-sum Damages to the Mitigation – Compensatory Nature of the Contractual Penalty in the Polish Law on the Background of Solutions Adopted by the 19th-Century Civil Law

Searching for National Components in Building own Legal Culture: The Debate on the Legal Situation of Women in Interwar Poland

Postępowanie o ubezwłasnowolnienie całkowite w świetle przepisów Kodeksu Cywilnego Królestwa Polskiego

Protection of the Rights of Necessary Heirs in the Polish Lands in the 19th and 20th Centuries