Search results - CEJSH

1

Geografia i działalność wydawnictw katolickich w Królestwie Polskim w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku

100%

Boruc A.

Colloquia Litteraria

|

2013

|

vol. 15

|

issue 2

87-107

PL

Geography and the activity of Catholic publishing houses in the Kingdom of Poland in the second half of the nineteenth century and the beginning of the twentieth century This article tries to reconstruct the distribution of Catholic publishing houses that operated in the Kingdom of Poland in the second half of the nineteenth century. The author surveyed printing factories and Catholic bookshops, as well as editorial offices of magazines which spread the teachings of the Catholic Church. Publishing activities of these establishments and their importance in propagating the faith and Catholic teachings are presented.

2

Potomkowie kupca Wołowskiego – prawnicy, powstańcy w XIX stuleciu

80%

Utkin J.

Miscellanea Historico-Iuridica

|

2019

|

vol. 18

|

issue 2

69-90

PL

Celem niniejszego opracowania jest wydobycie z cienia roztaczanego przez Jana Kantego Wołowskiego, najwybitniejszego prawnika o tym nazwisku, postaci dwóch niespokrewnionych z nim braci Wołowskich, znakomitych adwokatów: Jana Tadeusza i Hieronima. Jan Tadeusz Wołowski miał długi staż zawodowy i był uznawany za wzór adwokata. Hieronim Wołowski, choć ceniony adwokat, krócej należał do palestry, był za to powstańcem listopadowym. Jan Tadeusz i Hieronim Wołowscy byli ciotecznymi braćmi sławnej pianistki Marii Szymanowskiej z Wołowskich, co nie pozostało bez wpływu na ich życiorysy. Jak się natomiast okazało, znanym prawnikiem spokrewnionym z Janem Kantym Wołowskim był Feliks Jeziorański. Wszyscy oni pochodzili z rodzin ochrzczonych frankistów1. Mit o istnieniu jednej frankistowskiej rodziny Wołowskich jest sprzeczny z wiedzą zawartą w Wielkiej genealogii Minakowskiego. Tematem przewodnim opracowania jest przedstawienie dwudziestoletniej kariery zawodowej Hieronima Wołowskiego na tle dziejów jego rodziny. Pokazane jest pochodzenie Hieronima od Franciszka Wołowskiego – kupca korzennego i Teresy Lanckorońskiej. Tematem towarzyszącym jest połączenie wiedzy o życiu i o karierze słynnego adwokata, Jana Tadeusza Wołowskiego. Wybory życiowe i zawodowe Hieronima były podejmowane pod wpływem rad zawodowych Jana Tadeusza oraz obserwacji jego porażek i sukcesów matrymonialnych. Przypomniane jest też zaangażowanie Hieronima i jego brata Andrzeja w powstanie listopadowe. Na zakończenie zasygnalizowany jest udział dwóch synów Hieronima w powstaniu styczniowym.

EN

The aim of the presented article is to present the lives of the Wołowski brothers, Jan Tadeusz and Hieronim, and to bring them out of the shadow casted by the most eminent and not related to them Jan Kanty Wołowski. Jan Tadeusz Wołowski had a long professional career and was recognized as a model barrister. Hieronim Wołowski had shorter professional practice as a lawyer, but was also a November insurgent. Jan Tadeusz and Hieronim Wołowski were cousins of the famous pianist Maria Szymanowska née Wołowska, what definitely affected their lives. As it turned out, the known lawyer Feliks Jeziorański was related to Jan Kanty Wołowski. They all descended from the baptized Frankists families2. The myth of the existence of one Frankist Wołowski family is contrary to the information presented in Minakowski’s Great Genealogy. The leading subject of this study is to present the twenty years of the professional career of Hieronim Wołowski against the background of his family’s history. It shows the descent of Hieronim from Franciszek Wołowski, the spice merchant, and Teresa Lanckorońska. The secondary subject is to spread knowledge about the life and career of the famous advocate, Jan Tadeusz Wołowski. Hieronim’s life and professional choices were influenced by Jan Tadeusz’s vocational advice and observation of his matrimonial failures and successes. The involvement of Hieronim and his brother Andrzej in the November Uprising is also recalled. Finally, the participation of two sons of Hieronim in the January Uprising is mentioned.

3

Szkolnictwo Królestwa Polskiego w dokumentacji urzędowej

80%

Bieś A. P.

Studia Paedagogica Ignatiana

|

2022

|

vol. 25

|

issue 2

171-177

PL

Obraz przemian w organizacji i działalności szkół Królestwa Polskiego w latach 1815–1867. Tom 3. Część I: Lata konstytucyjne 1815-1830. Część II: Pod rządami Iwana Paskiewicza 1831–1839. Materiały i źródła do historii wychowania wybrał i przypisami opatrzył Karol Poznański, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa 2021, ss. 540.

4

Koncepcje włączenia Mazowsza do Korony w późnym średniowieczu i w czasach nowożytnych

80%

Tafiłowski P.

Miscellanea Historico-Archivistica

|

2008-2009

|

vol. 15-16

|

issue 15-16

25-52

EN

This article considers the problem of the existence of independent region Mazovia in the Kingdom of Poland in the early modern period. Its independency was manifested in various ways, not only by having its own ducal dynasty. The author considers how it was possible to overcome the separatism of Masovia in the sixteenth century, and compares this method with the situation that occurred earlier in the fourteenth and fifteenth centuries. In the sixteenth century the policy went clearly in the other direction. The aim of action was to bind the Duchy of Masovia with the Crown in the peaceful way, mitigate conflicts, build network of personal contacts and economic interests, integrate the duchy with the state legal system so that the “absorption”, complete integration with the rest of Poland, occurred in a mild and natural way. A convenient tool to create dependency model of Mazovia was appointing these of Mazovian noblemen to the offices, who were willing to favour the Jagiellonian dynasty over the native Piast dynasty. In this way integration supporters became part of the system of power, and families who were averse to integration were systematically loosing the influence. Also the Mazovian Church had a considerable autonomy. This was another problem that needed to be resolved in the process of integration. Attempts of Erazm Ciołek, Bishop of Diocese of Płock to gain independence could lead to division of the Polish church organization, thereby impeding or preventing the political unification.

PL

W artykule rozważany jest problem, jakim dla Królestwa Polskiego było istnienie w początku okresu nowożytnego niezależności jednej z dzielnic – Mazowsza. Jego odrębność manifestowała się na różne sposoby, nie tylko poprzez posiadanie własnej dynastii książęcej. Autor rozważa, w jaki sposób w XVI wieku zdołano przezwyciężyć ten separatyzm, porównując tę metodę z sytuacją, jaka miała miejsce wcześniej, w XIV i XV wieku. Polityka prowadzona w XVI w. szła wyraźnie w innym kierunku. Miała ona na celu wiązanie księstwa z Koroną w sposób pokojowy, łagodzenie konfliktów, „oplecenie” Mazowsza siatką kontaktów personalnych oraz interesów ekonomicznych, włączanie księstwa w państwowy system prawny tak, by jego „wchłonięcie”, całkowita integracja z Polską, nastąpiła w sposób łagodny i naturalny. Wygodnym narzędziem kształtowania modelu zależności Mazowsza było przemyślane nadawanie godności i urzędów szlachcie mazowieckiej, dzięki czemu promowano tych jej przedstawicieli, którzy skłonni byli przedłożyć dynastię Jagiellońską nad rodzimą dynastię Piastów. Czyniło ich to częścią systemu władzy, systematycznie zaś odsuwano od wpływów rody niechętne integracji. Sporą autonomię posiadał także Kościół mazowiecki. Był to kolejny problem, który należało rozwiązać w procesie integracji. Próby usamodzielnienia się diecezji płockiej, podejmowane przez biskupa Erazma Ciołka, mogły doprowadzić do rozsadzenia organizacji Kościoła polskiego, a tym samym utrudnić czy uniemożliwić zjednoczenie polityczne.

5

Alkoholizm jako zagrożenie rodziny w świetle poradników oraz publicystyki społecznej i naukowej w Królestwie Polskim u schyłku XIX i na początku XX w.

80%

Bołdyrew A.

Horyzonty Wychowania

|

2019

|

vol. 18

|

issue 47

23-32

PL

Cel naukowy: Celem artykułu jest syntetyzujące omówienie wiedzy, opinii i postaw wobec alkoholizmu jako problemu rodziny i społeczeństwa w poradnikach i publicystyce w Królestwie Polskim w okresie „wchodzenia w nowoczesność”.Problem i metody badawcze: Główny problem można sformułować następująco: Jak w analizowanym piśmiennictwie problematyzowano alkoholizm jako zagrożenie rodziny? W nawiązaniu do tego problemu można postawić kilka szczegółowych: Jakie czynniki wpływały na zmiany postaw wobec alkoholizmu jako problemu rodziny i społeczeństwa? Które środowiska uznawano za szczególnie zagrożone tą patologią? W jaki sposób problem alkoholowy był formułowany w kontekście bieżących dyskusji na ogólne tematy społeczne? Zastosowano metody badań historyczno-pedagogicznych, w tym metodę filologiczną, służąca analizie tekstów źródeł historycznych.Proces wywodu: Po wprowadzeniu w problematykę przedstawiono trzy wyodrębnione zagadnienia: obraz pijaństwa jako problemu społecznego i moralnego w piśmiennictwie religijnym, kwestię medykalizacji alkoholizmu, widoczną również w kontekście rozważań o rodzinie, wreszcie obecność w źródłach problemu alkoholowego opisywanego jako przyczyna degeneracji rodziny i społeczeństwa.Wyniki analizy naukowej: Sposób ukazywania alkoholizmu ulegał istotnym przeobrażeniom. Dyskusja na temat alkoholizmu jako czynnika zagrażającemu rodzinie i wychowaniu młodego pokolenia łączyła się z polemikami na szereg ogólnych tematów, takich jak relacje między rodziną a społeczeństwem, rola religii i nauki w rozwiązywaniu problemów społecznych, znaczenie rodziny w koncepcjach odbudowy polskiej państwowości.Wnioski, innowacje, rekomendacje: analiza wypowiedzi o alkoholizmie jako zagrożeniu rodziny może służyć dalszym badaniom nad konstruowaniem obrazu rodziny i przemianami jej etosu u progu niepodległości.

6

Fryderyk Skarbek o konstytucji Królestwa Polskiego z 1815 roku i o statucie organicznym z roku 1832

71%

Szymaniec P.

Czasopismo Prawno-Historyczne

|

2014

|

vol. 66

|

issue 2

283-302

PL

Fryderyk Skarbek (1792-1866) pamiętany jest przede wszystkim jako ekonomista, który przeszczepiał na polski grunt liberalne idee Adama Smitha, tworząc na ich bazie pierwszy w polskiej literaturze system ekonomiczny. Był on również po upadku powstania listopadowego i likwidacji Uniwersytetu Warszawskiego, w którym poprzednio wykładał, urzędnikiem w administracji Królestwa Polskiego1. Swoje refl eksje na temat jego ustroju przedstawił w wczesnych stosunkowo artykułach publicystycznych pochodzących z lat 1818-1821, a następnie – jako historyk dziejów najnowszych – w pisanych na emeryturze dziełach: Dzieje Księstwa Warszawskiego (Poznań 1860), Krolestwo Polskie od epoki początku swego do rewolucji Listopadowej oraz Krolestwo Polskie po rewolucji Listopadowej (publikacja pośmiertna, Poznań 1876-1877), tworzących razem cykl nie bez pewnej intencji zatytułowany Dzieje Polski. Sięgnięcie do znajdujących się tam analiz jest interesujące z dwóch powodów: po pierwsze – zwartych w nich tez, po drugie – dlatego, że pokazują one sposób myślenia pewnej grupy umiarkowanej, liberalnej inteligencji, urzędników czy intelektualistów ze środowisk mieszczańskich i niekiedy szlacheckich.

7

O kształtowaniu się ustroju Królestwa Polskiego w 1831 roku

71%

Mażewski L.

Czasopismo Prawno-Historyczne

|

2014

|

vol. 66

|

issue 1

277-294

PL

Sejm, który zebrał się po Nocy Listopadowej, nie miał charakteru konstytuanty,niekiedy nawet unikał takiego samookreślenia swojej pozycji, ale mimo to od samego początku rozpoczęło się kształtowanie przezeń nowego ustroju Królestwa Polskiego. Jaki charakter przybrał ustrój państwa polskiego, walczącego z Rosją o niepodległość? To temat rzadko poruszany w nowszej literaturze historycznoprawnej, a z pewnością wart refleksji. Autor zastanawia, czy zmiany w konstytucji Królestwa Polskiego, dokonywane przez Sejm w 1831 r., oznaczały powstanie całkowicie oryginalnego ustroju, czy jednak korzystano tu z pewnych rozwiązań z przeszłości? Z jakich i jakim ewentualnie poddawano je modyfikacjom?

8

Reforma samorządowa w Królestwie Polskim w latach 1861 - 1862

71%

Szpoper D.

Czasopismo Prawno-Historyczne

|

2014

|

vol. 66

|

issue 1

149-182

PL

Rozprawa podejmuje niezwykle ważkie zagadnienie reformy samorządu gminnego i powiatowego w Królestwie Polskim, podjętej tuż przed wybuchem Powstania Styczniowego, na fali tzw. odwilży posewastopolskiej.

9

Zasady dziedziczenia ustawowego na ziemiach Królestwa Polskiego po 1826 roku

71%

Bieda J., Wiśniewska-Jóźwiak D.

Czasopismo Prawno-Historyczne

|

2014

|

vol. 66

|

issue 1

105-121

PL

Artykuł ma na celu omówienie najważniejszych zasad, niezwykle skomplikowanego, a obowiązującego w praktyce sądowej po dziś dzień, prawa spadkowego Królestwa Polskiego po wejściu w życie Kodeksu Cywilnego z 1826 r.

10

Rządowe przedsięwzięcia pomnikowe ku czci Aleksandra I a ideologia „wskrzeszenia” Polski w latach 1815–1830

71%

Getka-Kenig M.

Kwartalnik Historyczny

|

2016

|

vol. 123

|

issue 4

PL

Przedmiot analizy stanowią projekty i zarazem okoliczności budowy pomnika (pomników) ku czci cesarza rosyjskiego Aleksandra I jako „wskrzesiciela” Polski, które były związane z rządem konstytucyjnego Królestwa Polskiego (1815–1830). Jest to przyczynek do badań nad fenomenem ideologii „wskrzeszenia” Polski pod postacią Królestwa Polskiego, powstałego na mocy decyzji Kongresu Wiedeńskiego, ale z woli Aleksandra I.

11

Dorastanie młodzieży w placówkach opiekuńczo-wychowawczych w Królestwie Polskim na przełomie XIX i XX wieku. Problemy (nie)obecne w źródłach

71%

Bołdyrew A.

Przegląd Pedagogiczny

|

2018

|

issue 1

103-114

PL

Artykuł jest poświęcony młodzieży, która na przełomie XIX i XX w. korzystała z placówek opiekuńczo-wychowawczych – domów dla dzieci osieroconych, sal zajęciowych, zakładów o charakterze resocjalizacyjnym, internatów. W ostatnim trzydziestoleciu XIX w. zdecydowanie wzrosła liczba tego rodzaju instytucji. Instytucjonalizacja wychowania i socjalizacji młodego pokolenia, zwłaszcza młodzieży z ubogich środowisk, była cechą charakterystyczną życia społecznego w epoce nowoczesnej. Celem artykułu jest opisanie tego, jakie kwestie związane z dorastaniem podopiecznych placówek były obecne w źródłach historycznych, jakie natomiast były przemilczane lub tabuizowane. Analizie poddano źródła instytucjonalne, czasopiśmiennictwo oraz literaturę piękną. Zwrócono także uwagę na możliwości analizy źródeł z wykorzystaniem nowych koncepcji teoretycznych z zakresu pedagogiki i socjologii.

61%

Bieda J.

Czasopismo Prawno-Historyczne

|

2021

|

vol. 73

|

issue 1

215-232

EN

Being remanded in custody is a preventive measure which was already known in the Polish law of old. However, during the entire period of the existence of the Polish-Lithuanian Commonwealth, there was no regulation concerning the grounds for applying this measure, authorized entities or the admissible term of detention without a sentence of the court. Similarly, it was exceedingly rare to encounter separate places designated for temporarily holding people in custody. First concepts of principles concerning the execution of provisional detention only appeared in the second half of the 18th century. The final period of the Kingdom of Poland brought about practical reforms in the organization of the prison system also including reforms in the field of execution of pre-trial detention. Polish penitentiary scientists, who were under the influence of the European trends of the Age of Enlightenment, had a quite significant input in this field. One of them was Fryderyk Skarbek and thanks to him a modern detention centre, called Pawiak, which was designed to hold detainees during the investigation, was opened in Warsaw in 1835. The article presents the rules and regulations concerning the functioning of the Main Inquisitorial Prison which were based on the order issued on 26th of November/8 of December 1835 as well as on the comments to it which can be found in a document of the 11th/23rd of June 1858 in “Archiwum Główne Akt Dawnych” [The Central Archives of Historical Records].

PL

Środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania znany był już w dawnym prawie polskim. Jednak przez cały okres istnienia I Rzeczypospolitej nie było regulacji dotyczących podstaw stosowania tego środka, uprawnionych podmiotów czy dopuszczalnego czasu pozbawienia wolności bez wyroku sądowego. Podobnie do rzadkości należały odrębne miejsca służące do przetrzymywania osób tymczasowo aresztowanych. Dopiero w drugiej połowie XVIII w. pojawiły się koncepcje zasad wykonywania tymczasowego aresztowania. Ostatecznie czasy Królestwa Polskiego przyniosły praktyczne reformy organizacji więziennictwa, także w zakresie zasad wykonywania aresztu tymczasowego. Niemały wkład w to wnieśli polscy penitencjaryści pozostający pod wpływem europejskich prądów oświeceniowych, a jednym z nich był Fryderyk Skarbek, dzięki któremu w 1835 r. uruchomiono nowoczesne więzienie śledcze w Warszawie zwane Pawiakiem. W artykule przedstawiono zasady funkcjonowania Głównego Więzienia Inkwizycyjnego w oparciu o wydaną 26 listopada/8 grudnia 1835 r. instrukcję oraz uwagi do niej zawarte w odnalezionym w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie dokumencie z 11/23 czerwca 1858 r.

18

Żydowskie stowarzyszenia pomocy wzajemnej w Królestwie Polskim (1867–1914)

61%

Jaworski W.

Studia Historyczne

|

2016

|

vol. 59

|

issue 3

19

Władze Królestwa Polskiego wobec paulinów polskich (1815-1864) Zarys problematyki

61%

Szpak J. A.

Wieki Stare i Nowe

|

2017

|

vol. 12

|

issue 17

108-127

EN

In 1815-1864, the majority of the monasteries of the Pauline Fathers were located in the Kingdom of Poland (only the monastery in Skałka in Kraków was located outside of the Kingdom). There was a degree of antipathy tinged with hostility among the authorities of the Kingdom of Poland with regard to contemplative orders, which were regarded by them as lacking any benefits for the rest of society. Moreover, a significant part of the Church hierarchy was opposed to this type of orders. However, the Pauline Fathers ran parishes in their monasteries, which mitigated somewhat the hostility of the elites of that time towards the order. In 1818, the Pauline Fathers lost their monastery in Wieluń, followed by seven other monasteries in 1819, which were closed down by the secular and Church authorities. In the following years, nonetheless, the order reclaimed their monastery in Wielgomłyny, and in 1869, after several years of concentrated efforts, the monastery in Brdów. The Pauline monasteries were carefully controlled by the administrative and diocesan authorities. There were numerous conflicts regarding admittance to the order, as well as several instances of seizure of monastery documentation. Economic matters were also subject to state control. The Pauline Fathers played active parts in the November Uprising, donating to the uprising authorities and financing soldiers fighting in the uprising. The situation of the order deteriorated following the fall of the uprising and the introduction of the martial law by Nicholas I, which impeded mobility between particular monasteries. In addition to that, the process of admittance as well as economic issues became subject to even stricter state control. The Pauline Fathers played an important active part in the events of the years 1861-1864. They organized numerous patriotic services and congresses of the Church hierarchy. A few members of the order, moreover, functioned as chaplains for the insurgents, while others were actively engaged in the conspiracy. There are also several documented instances of armed Pauline Fathers taking part in the fight. As retribution for their activities, in 1864 the Russian authorities closed down all of their monasteries, barring the monastery in Częstochowa.

20

Codzienność w parafialnym zaścianku. Uwagi na marginesie książki Krzysztofa Lewalskiego Odsłony codzienności. Rzymskokatolickie duchowieństwo parafialne na prowincji Królestwa Polskiego na przełomie XIX i XX wieku. Wybrane zagadnienia, Gdańsk 2019, s. 324

61%

Kiper D.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

2020

|

vol. 113

517-525

Refine search results