Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 8

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  Październik 1956
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Od socjalizmu do socjalizmu. Koncepcje reform gospodarczych w PRL po wybuchach społecznych w 1956 i 1980 r.

100%
Koryś P., Tymiński M.
Dzieje Najnowsze
|
2016
|
vol. 48
|
issue 4
PL
In the course of several decades the People’s Republic of Poland witnessed a number of attempts at reforming the economic system and undertaken, as a rule, upon the occasions of grave political crises and social revolts. Part of those reform programmes was created by milieus independent of the authorities or at the very least engaged in efforts to preserve the greatest possible autonomy. The presented text analyses reform programmes proposed after the revolt of 1956 and at the time of the first Solidarity movement (1980–1981). While analysing the texts of the planned economic solutions the authors demonstrated that the changes recommended by circles not connected with the communist authorities (or, as in 1956, endeavouring to preserve a certain degree of independence) did not exceed far beyond the range of a widely comprehended socialist economy. The authors of the reforms in question did not aim at constructing a new economic system, but rather tried to introduce solutions referring to the conception of market socialism.
2
Publication available in full text mode
Content available

Okres Października '56 w relacji Stefana Jędrychowskiego złożonej w roku 1983

100%
Żukowski M.
Radzyński Rocznik Humanistyczny
|
2013
|
vol. 11
143-156
PL
Prezentowany dokument stanowi jedno ze świadectw opisujących przełomowe miesiące 1956 r. Stefan Jędrychowski – co ważne - skoncentrował się na sprawach gospodarczych. Jako były przewodniczący PKPG doskonale znał rzeczywistą sytuację gospodarczą w jakiej znalazł się kraj w połowie lat pięćdziesiątych. Patrząc z perspektywy czasu mówił wprost, że źródłami niepokojów, napięć i buntu społecznego w tamtych latach była bieda ludzi pracy. W dokumencie odnajduje czytelnik zarys mechanizmów rządzących polską polityką gospodarczą. Niejako na marginesie poruszona została kwestia frakcji partyjnych i personalnych tarć w PZPR. Co ciekawe Jędrychowski stwierdza, że o istnieniu nazw obu grup („tendencji”) dowiedział się dopiero z zachodnich mediów w 1957 r. Stefan Jędrychowski jako członek najwyższych władz państwowych (przed i po Październiku '56) zaprezentował katalog sukcesów Gomułki. Sukcesów, które udało się osiągnąć jeszcze u progu 1957 r. Nie ulega wątpliwości, że prawne uregulowanie relacji z ZSRR wzmacniało pozycję „Wiesława”. Niestety w przytaczanej relacji nie ma informacji o tajnikach niechlubnych decyzji jakie podejmował Gomułka w późniejszym okresie swoich rządów. Dokument pozwala także na odtworzenie (mocno fragmentarycznie) stanu świadomości politycznej w latach późniejszych (1983 r.) byłego partyjno – politycznego prominenta. Czytając dokument warto pamiętać, że Jędrychowski był jednym ze współtwórców polskiego stalinizmu i przez długie lata afirmował przyjmowane wówczas (a bardzo niekorzystne dla Polski) rozwiąznia polityczno – gospodarcze.
EN
The presented document constitutes one of the testimonies describing the critical months of 1956. However, what is important is that Stefan Jędrychowski focused mainly on economic issues. As a former head of the State Planning Committee, he knew the actual economic situation of the state in 1950s. Looking from the time perspective, he stated outright that the source of unrest, tension, and defiance at that time was the poor economic conditions of the working people. In the document the reader can find the outline of the mechanisms governing Polish economic politics. As marginal issues he also mentions party factions and personal conflicts in the Polish United Workers' Party. Interestingly, Jędrychowski states that he learned about the existence of the names of the two groups ("tendencies") from the Western media as late as in 1957. Stefan Jędrychowski as a member of the highest state authorities (prior to and after October '56), presented the catalogue of Władysław Gomułka's successes achieved at the beginning of 1957. There is no doubt that the legal regulation of relations with the USSR strengthened "Wiesław's" position. Unfortunately, in this account there is no information concerning the secrets of the infamous decisions Gomułka took in the latter period of his governance. The document also enables the (only partial) recreation by the state of political awareness in the following years (1983) of the former party-political personage. When going through the document, it is worth bearing in mind that Jędrychowski was one of the co-founders of Stalinism in Poland, and for many years he affirmed many political and economic solutions which were adopted at the time, although they were very detrimental to Poland.
3
Publication available in full text mode
Content available

Komisja Prasowa KC PZPR 1956–1957

72%
Przeperski M.
Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały
|
2016
|
issue 14
EN
In 1955–1956 the communist system underwent deep erosion, and one of the most important and evident signs of it was decreased control the party exercised over propaganda. This gave the press wide readership, and made some of journalists feel as representatives of the people. Władysław Gomułka’s coming to power began a process of consolidation of the system and regaining of stability – this applied to the whole system, including propaganda. The Press Committee of the Central Committee of the Polish United Workers’ Party was meant as a concession to journalists: they were given a forum to formulate in which they could legally formulate their postulates for the price of loyalty to Gomułka. From the very beginning, however, the journalists who were members of the Press Committee and the party leaders had diverging interests. This made the actual activity of the Committee very limited. The political subjectivity of journalists was brutally challenged in the autumn of 1957, which was marked by a symbolic closure of the weekly Po Prostu. The Press Committee underwent a fundamental restructuring and its tasks changed. But a period of several months of its existence makes an important contribution to the political history of the press and propaganda in the Polish People’s Republic.
PL
Na podstawie obszernych kwerend archiwalnych przede wszystkim dokumentów KC PZPR i SDP autor przedstawia monograficzne ujęcie dziejów Komisji Prasowej KC PZPR w latach 1956–1957. Jej faktyczna aktywność była ściśle związana z bieżącą polityką wewnętrzną prowadzoną przez Władysława Gomułkę i stanowi ważny przyczynek do politycznej historii prasy i propagandy w PRL.
4
Publication available in full text mode
Content available

Dwie próby rozliczenia się środowiska literackiego ze stalinizmem

72%
Olaszek J.
Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały
|
2019
|
issue 17
PL
W artykule zestawione zostały dwie książki, będące próbą rozliczenia się polskiego środowiska literackiego ze stalinizmem: Rachunek pamięci pod redakcją Władysława Bieńkowskiego, Heleny Boguszewskiej, Pawła Jasienicy i Jerzego Kornackiego oraz Hańba domowa Jacka Trznadla. W tekście przedstawiono okoliczności powstania obu prac i ich recepcję. Przeanalizowano zamieszczone w nich wypowiedzi pisarzy pod kątem oceny literatury w czasach stalinowskich i ówczesnej atmosfery w środowisku literackim, stosunku do rozliczenia oraz czynników, które decydowały o poparciu dużej części środowiska dla ustroju komunistycznego w tym okresie.
EN
The article compares two books being an attempt of the Polish literary community to settle with Stalinism: Rachunek pamięci (An Examination of Remembrance) under the joint scientific editorship of Władysław Bieńkowski, Helena Boguszewska, Paweł Jasienica, and Jerzy Kornacki; and Jacek Trznadel’s Hańba domowa (Home Disgrace). The study presents the circumstances of the creation of these two books and their reception, together with an analysis of the statements and opinions of writers contained in the text in terms of assessing literature in Stalinist times and the atmosphere in the literary milieu at the time, their attitude to settling accounts with the past and to the factors that determined the support of a large part of the community for the communist system in the period.
5
Publication available in full text mode
Content available

Przełom 1956 roku w Płocku (w sześćdziesiątą rocznicę Polskiego Października)

72%
Sokolnicki M.
Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego
|
2016
|
vol. 8
s. 135-180
PL
Rok 1956 stanowił przełom w historii powojennej Polski i życiu mieszkańców Płocka. Jednak masowe demonstracje poparcia dla zmian demokratycznych do jakich doszło w dużych miastach, nie miały miejsca w Płocku. Wyszli z więzień i powrócili do normalnego życia więźniowie polityczni, działalność wznowiły inicjatywy społeczne jak np. Towarzystwo Naukowe Płockie, ukazało się wydawane do dziś czasopismo naukowe pn. „Notatki Płockie”. Doszło do rozruchów ulicznych i obrzucania komendy milicji obywatelskiej kamieniami. Miejscowy komitet PZPR nie wykazał żadnej inicjatywy w celu poparcia demokratycznych zmian.
EN
The year 1956 was a turning point in the history of post-war Poland and lives of the inhabitants of Płock. However, the mass demonstrations of support for the democratic changes that occurred in large cities, had no place in Płock. Political prisoners left prisons, social organizations such as Płock Scientific Society resumed their activities, a scientific journal „Notatki Płockie” which is being published till today was issued. Riots and pelting stones at the militia station took place. The local committee of PZPR did not show any initiative in support of democratic changes.
6
Publication available in full text mode
Content available

Odwilż w Fabryce. Warszawscy robotnicy i struktury Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w przemyśle w czasie kryzysu 1955–1957

51%
Sasanka P.
Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały
|
2022
|
issue 19
57-112
EN
This article attempts to present the attitudes of Warsaw workers between 1955 and 1957 and the functioning of party organisations in the industry during crisis time. The source base for the study, apart from the literature on the subject, was the archival material of the Polish United Workers’ Party (PZPR) of various levels, from factory units to voivodeship ones, mainly of ten large Warsaw factories (kept in the State Archives in Warsaw, branch at Milanówek). The subject of research was the behaviour and opinions of workers and the functioning of basic party cells and their evolution in the wake of the most important political events. The analysis also focused on the factors shaping the situation in Warsaw factories, the main stages of the crisis and the post-October ‘normalisation’ of workplace party cells, and the main models of attitudes of their members. The bottom-up perspective also made it possible to formulate conclusions about the sources of the crisis inside the PZPR, the course of factional fights, and the post-October PZPR leadership policy.
PL
Artykuł jest próbą przedstawienia postaw warszawskich robotników w latach 1955– 1957 oraz funkcjonowania organizacji partyjnych w przemyśle w momencie kryzysu. Podstawę źródłową badań, oprócz literatury przedmiotu, stanowiły materiały archiwalne PZPR różnych szczebli od zakładowego po wojewódzki, głównie dziesięciu dużych warszawskich przedsiębiorstw (są przechowywane w Archiwum Państwowym w Warszawie, ekspozytura w Milanówku). Przedmiotem badań były zachowania i opinie robotników oraz funkcjonowanie podstawowych organizacji partyjnych i ich ewolucja w rytm wyznaczany przez najważniejsze wydarzenia polityczne. Przedmiotem analizy były także czynniki kształtujące sytuację w warszawskich fabrykach, najważniejsze etapy kryzysu i popaździernikowej „normalizacji” zakładowych organizacji partyjnych, główne modele postaw ich członków. Oddolna perspektywa pozwoliła też na sformułowanie wniosków co do źródeł kryzysu wewnątrz PZPR, przebiegu walk frakcyjnych i polityki popaździernikowego kierownictwa PZPR.
7
Publication available in full text mode
Content available

Historia walki na dwa fronty. Władza – prasa – dziennikarze 1953–1955/1956

51%
Sasanka P.
Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały
|
2018
|
issue 16
EN
Oparte o obszerne kwerendy archiwalne, prasowe i literaturę przedmiotu studium polityki prasowej partii komunistycznej i sytuacji w środowisku dziennikarskim w latach 1953– 1955/1956, uwzględniające odmienną perspektywę centrum i peryferii, na tle przemian politycznych i kulturalnych. W pierwszej fazie destalinizacji polityka prasowa PZPR była rezultatem bardziej pragmatycznego kursu wyznaczonego przez ZSRR w krajach bloku po 1953 r. Gdy „odwilż” w Polsce nabrała własnej dynamiki, rozdźwięk w elicie PZPR i niespójna polityka sprzyjała poszerzaniu marginesu swobody prasy, zwłaszcza w stolicy. U progu 1956 r. część środowiska dziennikarzy, głównie młodych, buntowała się przeciwko modelowi prasy dyspozycyjnej, ograniczonej do roli narzędzia partyjnej propagandy. History of a two-front fight. The authorities – the press – journalists 1953–55/56The main purpose of the article is to analyse the press policy conducted by the communist party and the relationship between the authorities and journalists in 1953– 55/56 against the background of political and cultural changes in Poland. The analysis is based on the broad research in archives and press releases as well as literature on the subject; the subject is presented both from the national and local perspective. In the first phase of changes after Stalin’s death the press policy of the Polish United Workers’ Party (PUWP) was a result of more pragmatic line set by the Soviet Union in the communist block after 1953. When, at the end of 1954, the Thaw in Poland found its own dynamic, a growing discrepancy in the Party’s elite and incoherent policy contributed to the expanding margin of freedom of journalists, especially in the capital city of Warsaw. The press policy of the PUWP was the fruit of difference of opinion between the Party’s leaders, the Political Bureau, and the Secretariat of the Central Committee. The Political Bureau was slamming the brakes. For the first time in April 1955, when in a letter to the central committees of voivodeships and districts they in fact reinterpreted the decisions of the post-Thaw Third Plenum of the Central Committee. For the second time, when at the end of 1955 they criticised the Trybuna Ludu (People’s Tribune) daily and Nowe Drogi (New Ways) monthly, and undertook a failed attempt to launch an ideological offensive. Jerzy Morawski, who was put in charge on behalf of the Central Committee Secretariat, represented this part of the Party’s elite who supported cautious changes and encouraged the press to criticize economic and social pathologies, regarding it as a necessary safety valve. An analysis of Morawski’s statements reveals that, in general, he supported the press in a role of critical observer. In January 1956 the Central Committee secretary explicitly distances himself from recent decisions of the Political Bureau on the Trybuna Ludu and presented himself as the advocate of liberalisation. Ambiguous signals from the centre of power fomented unrest and frustration of the journalist circles in Warsaw, who at the turn of 1956 in their large part rebelled against the model of press seen as a tool of party propaganda. On the other hand, however, signals sent from the centre exerted pressure and were resented by the central and local structures of the Stalinist party-state apparatus. Under these unstable circumstances the explosion was triggered by Moscow, where the 20th Congress of the Communist Party of the Soviet Union was beginning.
8
Publication available in full text mode
Content available

Społeczny portret załogi Fabryki Samochodów Osobowych na Żeraniu w 1956 r. na tle środowiska robotniczego

51%
Sasanka P.
Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych
|
2023
|
vol. 84
209-229
EN
The article presents the social characteristics of the Żerań Passenger Car Factory (PCF) staff in 1956 against the background of the nationwide working class. Their profile was similar to the ‘old’ industrial centres. The staff composition, made up of a relatively large number of workers of the proletarian productive type, cultivating traditional values and capable of collective action in defence of their interests, could have had a significant impact on the attitude of the PCF workers (both those belonging to the party and non-party staff) in 1956. This was reflected in the election, against informal guidelines, of a young worker, Lechosław Goździk, as secretary of the PCF Works Committee, and in the rejection of official trade unions and support for the ‘Żerań’ project to create a workers’ self-government.
PL
Artykuł przedstawia społeczną charakterystykę załogi FSO na Żeraniu w 1956 r. na tle ogólnopolskiego środowiska robotniczego. Jej profil był zbliżony do „starych” ośrodków przemysłowych. Skład załogi, złożonej z relatywnie dużej liczby robotników typu proletariacko-produktywnego, pielęgnujących tradycyjne wartości i zdolnych do działań zbiorowych w obronie swoich interesów, mógł mieć duże znaczenie dla postawy robotników FSO (partyjnych i bezpartyjnych) w 1956 r. Jej przejawem był wybór na sekretarza Komitetu Zakładowego FSO, wbrew nieformalnym wytycznym, młodego robotnika Lechosława Goździka oraz odrzucenie oficjalnych związków zawodowych i poparcie „żerańskiego” projektu utworzenia samorządu robotniczego.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.