Results found: 1

Search results

Search:
in the keywords: Polish values-words

Sort By:

Limit search:

Polskie słowa-wartości w perspektywie porównawczej. Część I. Dobroć

100%

Wierzbicka A.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

2011

vol. 23

45-66

Artykuł poświęcony jest polskiemu słowu dobroć rozpatrywanemu w perspektywie porównawczej. U jego podstawy leży założenie, że szczególnie miarodajnym źródłem wglądu w wartości danego społeczeństwa są pewne charakterystyczne dla niego słowa-klucze. W języku polskim jednym z takich słów-kluczy jest dobroć. Analizując semantykę tego słowa w perspektywie porównawczej autorka pokazuje różnice między znaczeniami najbliższych jego odpowiedników w językach europejskich: angielskiego goodness, francuskiego bonté czy rosyjskiego dobrotá. W polskiej hierarchii wartości dobroć zajmuje wysoką pozycję jako pozytywnie oceniana cecha ludzka, przejawiająca się w uczuciach, w woli i w postępowaniu. Angielskie słowo goodness (derywowane od przymiotnika good ‘dobry’), różni się w sposób istotny od polskiej dobroci w szczególności tym, że nie sugeruje ono dobrych uczuć dla innych ludzi. Z kolei francuskie bonté, choć jest używane w odniesieniu do ludzi, którzy chcą i faktycznie robią dobre rzeczy dla innych ludzi, to jednak w odróżnieniu od dobroci, nie zakłada elementu uczuciowego. Natomiast rosyjskie słowo dobrotá różni się od polskiego słowa dobroć tym, że jest używane przede wszystkim w stosunku do czyjegoś nastawienia uczuciowego wobec innych ludzi (ekspresywnie wyrażanego w wyrazie twarzy albo głosie), a nie postępowania wobec innych ludzi. Autorka wysuwa hipotezę, że znaczenie słowa bonté nie zawiera komponentu uczuciowego (obecnego w znaczeniu polskiej dobroci), rosyjskie słowo dobrotá nie zawiera komponentu ‘zachowaniowego’ (obecnego i w dobroci i w bonté). Dobrotá nie zajmuje też centralnego miejsca wśród wartości wyróżnionych w kulturze rosyjskiej – miejsce to zajmuje žalost’ – kategoria aksjologiczna, która nie ma swojego odpowiednika w języku polskim. Podobnie w sferze współczesnego języka angielskiego to kindness raczej niż goodness uznawana jest powszechnie za wielką wartość. Po ustaleniu znaczenia słowa dobroć, autorka docieka również korzeni historycznokulturowych wpisanego w nie pojęcia i próbuje wyjaśnić źródła jego unikalności. Wysuwa hipotezę, że w kulturze polskiej prototypem nastawienia serca i woli, które znalazło swoje odzwierciedlenie w pojęciu ‘dobroć’ (to znaczy w semantyce słowa dobroć) jest Matka Boska.

The article deals with the Polish word dobroć in comparative perspective. An assumption is made that an especially precious source of insight into the values of a given society are the key words used in that society. One of such words in Polish society is dobroć. By analyzing the word’s semantics, the author shows the differences between that word and its closest equivalents in a few European languages: the English goodness, the French bonté or the Russian dobrotá. In the Polish hierarchy of values, dobroć ranks high as a positive human feature, manifested in people’s feelings, will and actions. The English goodness (derived from the adjective good) differs from the Polish dobroć in that it does not imply good feelings towards other people. The French bonté, in turn, although used in reference to people who want to do and actually do good things for others, it does not, in contrast to dobroć, imply emotional overtones. On the other hand, the Russian dobrotá differs from dobroć in that it is primarily used in reference to someone’s emotional attitude towards others (expressed in one’s facial appearance or the tone of voice) but not actions. The author hypothesizes that bonté does not contain the emotional component (present in dobroć), and that dobrotá does not contain the element of action (present in dobroć and bonté). Neither does dobrotá occupy the central position among Russian values: that place is reserved for žalost’, an axiological category without a Polish equivalent. Similarly, in contemporary Englishspeaking cultures greater importance is attached to kindness than to goodness. Having discussed the semantics of dobroć, the author inquires into the historical and cultural origin of the associated concept and attempts to explain its uniqueness. A hypothesis is put forward that in Polish culture the attitude of the heart and will, reflected in the concept of ‘goodness’, finds its prototype in the figure of the Virgin Mary.

Refine search results

1 Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

1 Wierzbicka A.

1 2011

Search results

Polskie słowa-wartości w perspektywie porównawczej. Część I. Dobroć