Search results

1

Kwestia odbudowy zabytkowych zespołów staromiejskich na Ziemiach Odzyskanych

100%

Bugalski Ł.

Przegląd Zachodni

|

2014

|

issue 3(352)

212-234

EN

Almost seventy years after the Second World War, the issue of rebuilding the towns on the Recovered Territories still holds valid. The experiences of the first years of restoration according to the program of the “Polish School of Conservation” continue to exert considerable influence on the vision of a model form of reconstructing ruined monumental old-town complexes. Regrettably, today a majority of the nearly three hundred historic towns on the Recovered Territories still remain in very bad state. Even though the largest urban centers were rebuilt during the first post-war years, they are presently in demand of verification. Middle-sized and small towns which are often developed in the form of modernist housing estates have lost continuity with their pre-war history, while others still remain unreconstructed assuming the form of extensive lawns. However, most often there is just a cacophony of the styles of reconstruction within the area of former monumental old-town complexes. A new form of reconstruction, known as “retroversion”, especially widespread in Polish cities after 1989, was seen as a hope for the recreation of central old-town complexes with reference to their historic shape. But this new wave of reconstruction of the lost structure of the model of a European city appears to lack a clear theoretical basis, so there is cause for serious concern as to whether the ongoing changes proceed in the right direction. Today we face the challenge of outlining a new program of reconstruction for the cities on the Recovered Territories.

2

Algi księżnej Anny i bambusy Konrada Wallenroda. Mazurskie legendy „z odzysku”

100%

Karpowicz A.

Białostockie Studia Literaturoznawcze

|

2015

|

vol. 7

EN

The text concentrates on the multidimensional aspects of transforming a Masurian town into a tourist attraction. The analyzed material includes tourist brochures, museum guides and leaflets, town promotion events, fairs, and festivals. The article demonstrates what role folk literature and local lore play in the recapturing of the site identity, especially when it is part of Recovered Territories. It further shows how certain aspects of this process are forgotten. The author investigates cultural meanings of such procedures, uncovers attitudes towards history and local memory, and finally asks questions about their role in contemporary culture.

3

The Poles towards the Germans – German responsibility for war crimes

100%

Nitschke B.

Confrontation and Cooperation: 1000 Years of Polish-German-Russian Relations

|

2015

|

vol. 2

|

issue 1

38-49

4

MUSEUMS OF THE LOST “GERMAN EAST”. THE CONDITIONS OF OPERATING AND THE EVOLUTION OF EXHIBITIONS IN THE POLISH-GERMAN CONTEXT

100%

Sacha M. I.

Muzealnictwo

|

2018

|

vol. 59

68-78

EN

In the article, the so-called eastern German museums and the way they operate is discussed in view of a document ratified by Bundestag in 2016. The document concerned the further action plan for implementing the provisions of paragraph 96 of the Federal Expellee Law of 1953, popularly referred to as a “cultural paragraph”. The term “German East” bears reference to the historic territories of German settlement prior to 1945, whose heritage is a focus of attention for museums as well as science and culture institutions in contemporary Germany. Those eastern German museums have been reviewed herein, whose interest lies, inter alia, in territories presently belonging to Poland: the East Prussian State Museum (Ostpreuβisches Landesmuseum) in Lüneburg, the West Prussian State Museum (Westpreuβisches Landesmuseum) in Warendorf, the State Museum of Pomerania (Pommersches Landesmuseum) in Greifswald, the Silesian Museum (Schlesisches Museum) in Görlitz.

5

Wizje zjednoczonej Słowiańszczyzny a polityka osiedleńcza na „Ziemiach Odzyskanych” w pogranicznej prasie czechosłowackiej w latach 1945-1948

88%

Ćwiek-Rogalska K.

Przegląd Zachodni

|

2015

|

issue 2(355)

149-173

EN

The author analyzes the articles from the Czechoslovak press from the years 1945-1948, published in the Borderland, presenting the ideological project of a united Slavdom and its cultural and political role in Europe and in the world. This issue encompasses a range of other specific questions, including the role of the USSR in the community of Slavs, the place of Czechoslovakia, the demands on the correction of Czechoslovakia’s borders, the incorporation of Lusatia, as well as narrations about Poland and Poles. A special group of texts are those comparing PolishRecovered Territories to the Czech Borderland. The author emphasizes that their role was not only to show the similarities, but also, though not explicitly, to enhance the value of the solutions implemented in Czechoslovakia in the Borderland.

6

Visualization of the territorial origins of the inhabitants of the Recovered Territories (Poland) in 1950

88%

Cegiełko S., Karsznia I.

Miscellanea Geographica. Regional Studies on Development

|

2020

|

vol. 24

|

issue 4

193-201

EN

This paper gives a visualization of the territorial origins of the population of the Recovered Lands (Poland) in 1950. It constitutes a map series, based on Kosiński’s research from 1960, presenting data from the first post-war census. Vector data of the historical administrative borders of Poland was used to prepare the maps; specifically the administrative division of the People's Republic of Poland from 1946 and the state border of the Second Republic of Poland from 1931. The administrative borders were modified as appropriate using, among other things, historical maps and satellite images. The results of this research constitute a comprehensive study on the origins of the population of the Recovered Territories. Twenty-four maps were designed, showing many aspects of the studied phenomenon.

7

Organizacja oddziałów Narodowego Banku Polskiego po II wojnie światowej na tzw. „Ziemiach Odzyskanych” na przykładzie Oddziału NBP w Raciborzu w latach 1945-1947

75%

Pokoj J.

Roczniki Nauk Prawnych

|

2018

|

vol. 28

|

issue 2

67-81

PL

Celem niniejszego artykułu jest omówienie zagadnienia organizacji oddziałów Narodowego Banku Polskiego na Ziemiach Odzyskanych, na przykładzie Oddziału Narodowego Banku Polskiego w Raciborzu. W pierwszej kolejności przeanalizowana została kwestia stosunku władz komunistycznych do system bankowego. Następnie zbadane zostało ustawodawstwo w dziedzinie bankowości, w szczególności zaś przepisy dekretu z dnia 15 stycznia 1945 o Narodowym Banku Polskim. Następnie przedstawiono wyniki badań archiwaliów dotyczących organizacji Oddziału Narodowego Banku Polskiego w Raciborzu. Końcowa część artykułu została poświęcona wnioskom z przeprowadzonych badań.

EN

The aim of this paper is to analyse the issues regarding the process of organising branches of National Bank of Poland in the so-called “Recovered Territories” on the example of National Polish Bank’s Branch in Racibórz. In the first place the matter of the communist authorities’ attitude towards the banking system was discussed. Secondly the legislation in the field of banking was analysed, especially the decree on National Bank of Poland of 15th January, 1945. Subsequently the archival sources regarding the National Polish Bank’s Branch in Racibórz were analyzed. The last part of the paper was devoted to conclusions drawn from the research.

8

When the Mnemonic Actors Become Storytellers. The Lore of the ‘Recovery’ in 1970s Poland

75%

Ćwiek-Rogalska K.

Acta Poloniae Historica

|

2023

|

vol. 128

181-204

EN

The article examines the memoirs of Polish soldiers who settled in the lands that Poland acquired after the Second World War, the so-called Recovered Territories. The author argues that these memoirs reflect different forms of conveying the stories about the ‘recovery’, i.e. the acquisition of the formerly German lands by the Polish state in 1945. Depending on the historical and political context, as well as the personal and collective experiences of the settlers, she identifies its two main forms: myth and lore. The myth involves stories that are considered authoritative and obligatory, while lore is a type of storytelling that involves stories that are considered flexible and optional by the people who tell or listen to them. She further analyses how the myth of the ‘recovery’ subsequently transformed over time into lore from the immediate post-war period up to the 1970s.

9

Starania instytucji państwowych, samorządowych i spółdzielczych o przejęcie browarów na Pomorzu Zachodnim w latach 1945–1949 na przykładzie Szczecina, Słupska i Szczecinka

75%

Szymański M. J.

Zapiski Historyczne

|

2021

|

vol. 86

|

issue 4

99-122

EN

The nationalisation of industry after 1945 is a topic of great importance for the history of Poland after the Second World War, which, however, has been insufficiently explored, especially with regard to in-depth research of particular cases. The takeover of industrial plants by the state authorities was complicated, especially in the Recovered Territories, where both everyday life and the administrative structures of the Polish state were in turmoil. The preserved archival materials made it possible to trace the process of nationalising several important food industry plants, namely the breweries in Szczecin, Słupsk and Szczecinek. The article analyses the intricate history of the takeover of these plants by the state authorities. In the course of research it was determined that although the Main Office of the Temporary State Administration, and later the District Liquidation Offices, had the best legal basis to have the full right to these plants, there were many more institutions interested in taking them over. On the local government level these were the City Board, the Provincial Office and the District Office, and on the state level the Ministry of Industry and Trade, the Ministry of Recovered Territories and the Central Planning Office. Additionally, producer cooperatives, initially supported by state authorities after the end of the war, also became involved. It was not until the late 1940s that these breweries came under the control of central state authorities, which took place at the expense of the producer cooperatives and local governments and, moreover, in a manner that raised legal questions.

10

Ksiądz Stanisław Kozierowski – prekursor badań onomastycznych zachodniej Słowiańszczyzny

75%

Mądry W.

Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej

|

2019

|

vol. 54

EN

Father Stanisław Kozierowki (1874–1949) – a Forerunner of the Onomastic Research on Western SlavsFather Stanisław Kozierowski was one of the outstanding Polish researchers of Slavic onomastics in the first half of the twentieth century. He published numerous works on, often already forgotten, names of villages, lakes, rivers and marshes, particularly in the region of Greater Poland and the area historically inhabited by Slavic peoples, stretching as far as the river Elbe. His studies were part of the research stream described as “Western thought” (myśl zachodnia, followed at the University of Poznań after the First World War), a dispute with German scholars pursued with the aim of proving Poland’s right to the territories on the Baltic Sea which had been historically populated by West Slavic tribes. After the Second World War, Kozierowski contributed to setting Polish names of villages and railways stations in the so-called Recovered Territories. Ksiądz Stanisław Kozierowski (1874–1949) – prekursor badań onomastycznych Zachodniej SłowiańszczyznyKsiądz Stanisław Kozierowski był jednym z wybitnych polskich badaczy onomastyki słowiańskiej pierwszej połowy XX wieku. Opublikował liczne prace, w których przypomniał dawne, często już zapomniane nazwy miejscowości, jezior, rzek i bagien, zwłaszcza z terenu Wielkopolski oraz terenów zamieszkałych niegdyś przez ludność słowiańską do rzeki Łaby. Jego badania naukowe były częścią prowadzonych na Uniwersytecie Poznańskim w okresie międzywojennym badań określanych jako „myśl zachodnia”. Stanowiły one polemikę z badaczami niemieckimi i miały wykazać prawa Polski do ziem leżących nad Bałtykiem, zamieszkałych niegdyś przez plemiona zachodniosłowiańskie. Po II wojnie światowej ksiądz Stanisław Kozierowski przyczynił się do ustalenia polskich nazw miejscowości i stacji kolejowych na tzw. Ziemiach Odzyskanych.

11

Współczesne polskie nazwy ulic motywowane toponimami przejściowymi

63%

Walkowiak J.

Onomastica

|

2021

|

vol. 65

|

issue 1

307-325

EN

The aim of the article is to present and discuss contemporary street names motivated by transitional (pre-commission) names of places in the so-called Recovered Territories (Ziemie Odzyskane) in Poland. The latter names were often created spontaneously directly after the Second World War by the first settlers to the area, typically existed for a short time only, and usually in a few years gave way to the names finally approved by the Commission for the Determination of Place Names (KUNM). However, not all the hodonyms created from such transitional placenames in the first post-war years have been changed to this day. Thus, these hodonyms constitute a non-obvious relic of spontaneous post-war place naming.

PL

Celem artykułu jest przedstawienie i omówienie współczesnych plateonimów (nazw ulic) motywowanych powojennymi nazwami przejściowymi (przedkomisyjnymi) na tzw. Ziemiach Odzyskanych. Nazwy te były często wynikiem spontanicznych aktów kreacji dokonywanych przez pierwszych osadników i z reguły funkcjonowały oficjalnie jedynie przez krótki czas (choć ich nieformalny żywot bywał dłuższy), ustępując nazwom ustalonym przez Komisję Ustalania Nazw Miejscowości przy Ministerstwie Administracji Publicznej (KUNM). Jednak do dziś nie znikły niektóre motywowane nimi plateonimy, stając się w ten sposób nieoczywistymi pamiątkami pierwszych lat po wojnie. W ekscerpcji wspomnianych plateonimów pomocne były rozmaite opracowania naukowe zawierające spisy nazw przejściowych; istnienie potencjalnie motywowanych nimi nazw ulic weryfikowano następnie indywidualnie w bazie TERYT. Ponadto sprawdzano lokalizację danej ulicy na mapie, jako że kierunkowy charakter ulicy bądź jej przynależność do gniazda nazewniczego motywowanego nazwami miejscowości na Ziemiach Odzyskanych stanowił dodatkowy argument przemawiający za włączeniem nazwy do analizowanego zbioru. Ogółem udało się odnaleźć 85 współcześnie używanych nazw ulic motywowanych toponimami przedkomisyjnymi i zdokumentować w artykule ich genezę. Ponad połowa z nich zlokalizowana jest na Dolnym Śląsku, głównie we Wrocławiu. Ustalono również, że poza obszarem Ziem Odzyskanych poszukiwane plateonimy występują jedynie sporadycznie.

12

„Tak oto urodziłem się w Gdańsku”... („Odzyskanie” Ziem Odzyskanych w młodej polskiej prozie lat 90. XIX wieku)

63%

Adelgejm I.

Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej

|

2013

|

issue 19

325-346

EN

On the border of the 80’s and 90’s of the twentieth century a criterion of Polish as the main way of self-identification lost its definiteness and self-sufficiency, and therefore the character-narrator-author of a significant portion of young prose works of this period sought support for his own “I” in finding “a little homeland” and in the artistic arranging of his personal genealogy. Memory has become a basis for self-identification, and a nostalgic family myth intertwined in one: the history of the relatives and the genius loci, illuminating the history of the nation only through them. The nostalgic map of Polish literature has been enriched in the 90s by new Western territories (works by P. Huelle, S. Chwin, A.D. Liskowacki, J. Limon, A. Jurewicz, etc.). It was made by the children and grandchildren of displaced, whose children's imagination was fed, on the one hand by the stories of parents and grandparents about the resettlement, on the other – by the half-erased traces of German life. The protagonists of the prose which is often written from the perspective of the post-memory (memoirs of strange trauma, flowing not so much from the experience but from empathy), undertake a kind of archeology of the Recovered Territories, whose memory is similar to the multi-layered palimpsest, bringing out hidden traces of the war and pre-war future of both their own and foreign ancestors. The natural carriers of knowledge of the past are objects, creating “a pocket”, “portable” homeland of their parents and grandparents, as well as things that store the echo of someone else’s experience, a strange fate. The chosen model of autobiographical narrative – stretched between the consciousness of a former child and adult today – enables reading this space-palimpsest without bias, and overcomes the ambivalent sense of randomness/ purposefullness of their own fate, as a result of the family history determined by the chaos of History, offering the possibility to guess the meaning of one’s own existence. Accordingly, the novels and short stories of the late twentieth century regarding the Recovered Territories focus on the issue of memory, and the guiding principle of the narrative is an attempt to achieve, with the assistance of it – a unity of biography, both on the level of family, and space.

13

The role of the Polish Army in the military settlement action in the years 1945–1948

63%

Jarno W.

Zeszyty Wiejskie

|

2023

|

vol. 29

211-238

PL

Artykuł omawia zagadnienie osadnictwa wojskowego na tzw. Ziemiach Odzyskanych w latach 1945–1948. W tekście omówiono rolę wojska i instytucji wojskowych w tym procesie, status osadnika wojskowego oraz systemu wzajemnych powiązań instytucji wojskowych i cywilnych zajmujących się osadnictwem wojskowym. W artykule zaprezentowano całokształt wysiłku organizacyjnego związanego z osadnictwem wojskowym, trudności towarzyszące osadnikom, problemy współpracy instytucji wojskowych z administracją cywilną oraz skalę osadnictwa wojskowego na tle ogólnokrajowej akcji osiedleńczej. Osadnictwo wojskowe przebiegało w niezwykle trudnych warunkach (np. ruchy migracyjne i przesiedleńcze ludności polskiej i niemieckiej, czy zniszczenia wojenne), lecz mimo to na tzw. Ziemiach Odzyskanych osiedliło się w latach 1945–1948 około 534 tys. osób mających status osadnika wojskowego (wliczając w to zdemobilizowanych żołnierzy, jak i członków ich rodzin oraz rodziny po poległych żołnierzach). Spośród nich, w powiatach wyznaczonych w czerwcu 1945 r. wyłącznie dla osadnictwa wojskowego osiedliło się 180 tys. osób, podczas gdy zdecydowana większość (354 tys.) zamieszkała poza tymi powiatami. Tym niemniej, osiedlenie 180 tys. osób w powiatach przygranicznych można uznać za duży sukces w procesie ich zagospodarowania, sprzyjający zarazem lepszej ochronie nowej granicy polsko-niemieckiej. Osadnicy wojskowi odegrali ważną rolę w procesie zasiedlania tzw. Ziem Odzyskanych, bowiem stanowili niemal 12% wszystkich osadników. Z uwagi na obszerność zagadnienia dotyczącego szeroko rozumianego osadnictwa polskiego na tych ziemiach w pierwszych latach powojennych – poruszaną w artykule tematykę ograniczono zasadniczo do wybranych zagadnień osadnictwa wojskowego, które omówiono w oparciu o materiały archiwalne oraz dorobek polskiej historiografii związanej z tematem tego typu osadnictwa.

EN

The article discusses the issue of military settlement on the so-called Recovered Territories in the years 1945–1948. The text examines the role of the army and military institutions in this process, the status of military settlers and the system of mutual links between military and civilian institutions dealing with military settlement. The article presents the overall organizational effort related to military settlement, difficulties accompanying settlers, problems of cooperation between military institutions and civil administration and the scale of military settlement against the background of the nationwide settlement action. The action of military settlement took place in extremely difficult conditions (e.g. migration and resettlement of the Polish and German population, or war damage). Despite this, between 1945 and 1948, about 534,000 people with the status of military settlers (including demobilized soldiers, as well as members of their families and families of fallen soldiers) settled in the so-called Recovered Territories. Of these, fewer than 180,000 people settled in the districts designated in June 1945 only for military settlements, while the vast majority (354,000) lived outside these districts. Nevertheless, the settlement of 180,000 people in border powiats can be considered a great success in the process of their development, conducive to better protection of the new Polish-German border. Military settlers played an important role in the process of settling the so-called Recovered Territories, because they constituted almost 12% of all settlers. Due to the extensiveness of the issue concerning the broadly understood Polish settlement in these lands in the first post-war years, the subject matter discussed in the article was limited to selected issues of military settlement, which were discussed on the basis of archival materials and Polish historiography related to the topic of this type of settlement.

14

Przypadek miasta „pomiędzy”: architektura i urbanistyka Opola w pierwszych latach powojennych

63%

Szczepańska B.

Facta Ficta. Journal of Theory, Narrative & Media

|

2021

|

vol. 7

|

issue 1

111-130

EN

The end of the Second World War and subsequent change of European borders were important demarcation lines in the history of many cities. That was also the case of Opole – a city that had been a part of Germany until 1945, became incorporated into Poland, co-creating so-called „Recovered Territories”. New Polish authorities had to rebuilt the city destroyed by war’s aftermath, discover and understand it, as well as create new narratives about Opole as an indigenously Polish city, brought back to its „Motherland” after Second World War. The city’s post-war identity was to be based on changed interpretations of preexisting heritage (such as architecture) as well as certain events in Opole’s post-war history. The aim of those actions was to create a brand new identity, alligned with the politics and propaganda of that period, and to foster the proccess of acclimating new inhabitants with the city. The issues relating to Opole’s post-war architectural and urban development have not yet been researched by art and architecture historians. The aim of the chapter called The case of a city „in-between”: architecture and urban planning during first postwar years is to fill this gap by presenting on a group of examples the issue of Opole’s development in the first five years after the end of Second World War (1945-1950) as a byproduct of tensions and tractions occuring between antagonistic pursuits, ideas and attitudes. Among those aformentioned binaries, which affected the city’s image and development, are: Wrocław and Katowice; Lower and Upper Silesia; big and small city; Polishness and Germanness; interruption and continuation; negation and acceptance. Tensions rising between those oppositions, which can be seen in Opole’s post-war history, turned Opole into a curious case of a city „in-between”.

15

Śmierć zwierząt w narracjach autobiograficznych osadników na "Ziemiach Odzyskanych". Uwagi o obecności

63%

Praczyk M.

Autobiografia. Literatura. Kultura. Media

|

2019

|

vol. 12

|

issue 1

41-55

EN

The article discusses the presence of animals in the memoirs of Polish settlers arriving after World War II to the so called "Recovered Territories" that were acquired from Germany. The settlers’ memoirs analyzed here come from post-war memoir competitions. They provide unique insight into aspects of the private life and everyday experiences of settlers that were previously overlooked in studies on the history of post-war migration to these areas and the everyday life of those involved. The analysis of these sources shows that the presence of animals was often present in various ways in settlers’ narratives. The death of animals form the basis of my case study because it was frequently described by settlers in their memoirs. Such experiences are interesting because they offer insight into different types of relationships between people and animals, which at the most basic level can be divided into those characterized by empathy and those that are characterized by a complete insensitivity. Descriptions of the death of animals also allow us to perceive the ambiguity of interspecies dependencies of people and non-humans, while also eliminating the stereotypical division of the world marked by the partition of people and animals.

PL

Artykuł podejmuje problematykę obecności zwierząt we wspomnieniach osadników przybywających po II wojnie światowej na "Ziemie Odzyskane". Teksty powstające na konkursy pamiętnikarskie rozpisywane po wojnie stanowią unikalny wgląd w życie prywatne i codzienne doświadczenia osadników, czyli tematy wcześniej niepodejmowane w opracowaniach poświęconych dziejom powojennych migracji na te obszary. Obecność zwierząt była bardzo często i na różne sposoby akcentowana w tych źródłach. Za szczególny przypadek tej obecności uznałam śmierć zwierząt, której w narracjach autobiograficznych osadników poświęcano wiele miejsca. Wątek ten jest o tyle ciekawy, że daje wgląd w różne typy relacji między ludźmi a zwierzętami, które na najbardziej podstawowym poziomie można podzielić na te charakteryzujące się empatią oraz te, które cechuje zupełny brak wrażliwości. Opisy śmierci zwierząt pozwalają także dostrzec niejednoznaczność międzygatunkowych zależności ludzi i nie-ludzi, a także znoszą stereotypowy podział świata przebiegający na linii: ludzie–zwierzęta i dają szansę na wyznaczenie innych linii dystynkcji.

16

Elżbieta Kazimierzówna w Szczecinku. Przyczynek do dziejów pamięci stosunków polsko-pomorskich w średniowieczu i ich znaczenia w Polsce Ludowej

63%

Migdalski P.

Przegląd Zachodniopomorski

|

2017

|

issue 2

5-29

PL

Artykuł poświęcony jest kreowanej w okresie Polski Ludowej legendzie o księżniczce Elżbiecie, córce króla Polski Kazimierza Wielkiego, pochowanej w Szczecinku-Świątkach (przed 1945 r. Marienthron), która wpasowywała się w panującą po 1945 roku ideologię zachodnią wyrażaną w mitologii Ziem Odzyskanych. W artykule omówiono wszelkie ślady kultywowania pamięci po księżniczce w Szczecinku, jak: nazwa ulicy Księżnej Elżbiety, nazwa miejscowa Elżbiecin Piastowski, badania archeologiczne i publikacje o miejscu spoczynku księżnej, nadanie imienia księżnej miejscowej szkole.

EN

The article is concerned with the legend of Duchess Elisabeth, daughter of King Casimir the Great, supposedly buried in Szczecinek – Świątki (known as Marienthron before 1945). The legend was propagated during the period of Polish People’s Republic and it fit into the western ideology expressed in the mythology of the so-called Recovered Territories. This paper describes all the traces of the memory of Duchess Elisabeth having been cultivated, such as: the street name Księżnej Elżbiety (Duchess Elisabeth Street), the place name Elżbiecin Piastowski (references the name Elisabeth as well as the House of Piast), archaeological research and publications regarding the duchess’ place of final rest, and naming the local school after the duchess.

17

Restoration of the Market Square in Opole as the creation of a new vision of the city's history

63%

Szczepańska B.

Architectus

|

2021

|

issue 3 (67)

35-44

PL

Celem artykułu było zaprezentowanie powojennej odbudowy Rynku w Opolu jako kreacji nowej historii miasta. Przedmiotem prac były kamienice tworzące pierzeje Rynku w Opolu, które zostały zniszczone w wyniku działań wojennych w 1945 r. i odbudowane w latach 50. XX w. W artykule przedstawiono proces odbudowy opolskiego Rynku w kontekście zmienionej przynależności państwowej Opola i związanych z tym kwestii ideologicznych i tożsamościowych, które miały wpływ na ostateczną formę odbudowanych kamienic. Podczas badań dokonano analizy przede wszystkim materiałów archiwalnych: piśmienniczych, przechowywanych w Archiwum Państwowym w Opolu, oraz projektowych, znajdujących się w Archiwum Państwowym w Katowicach. Badania uzupełniła literatura przedmiotu, w której poruszany był temat odbudowy obszarów staromiejskich, publikacje historyczne poświęcone Opolu oraz lokalna prasa. W czasie prac udało się ustalić, że wygląd opolskiego Rynku po jego odbudowie znacznie różni się od tego, jak obszar ten prezentował się przed II wojną światową. Analiza materiałów ikonograficznych (przedwojennych pocztówek i fotografii oraz fotografii współczesnych) pozwoliła ukazać, że podczas odbudowy XIX-wieczne kamienice o zróżnicowanej szacie stylistycznej zastąpione zostały w dużej mierze przez zunifikowane barokizujące budowle. Analiza materiałów archiwalnych poświęconych odbudowie opolskiego Rynku wskazuje, że proces ten miał nie tylko przywrócić spójność przestrzenną obszarowi staromiejskiemu, odtworzyć śródmiejską infrastrukturę i zapewnić nowe mieszkania, ale także ukazać zaradność lokalnych władz i udowodnić, że Opole było miastem odwiecznie polskim, które w 1945 r. powróciło do Macierzy. Wyraźne różnice pomiędzy przed- i powojennym wyglądem opolskiego Rynku każą zadawać pytania o tożsamościowe znaczenie procesu odbudowy, wartości wiązane z konkretnymi stylami architektonicznymi oraz próby kreacji zupełnie nowej wizji historii Opola, w której wątki „polskie” zostają wyeksponowane po to, by legitymizować włączenie miasta do granic Polski i ukonstytuować zupełnie nową tożsamość miasta.

EN

The article aims to present the post-war restoration of the Market Square in Opole as a process of creating the city's new history. The research subject included the tenement houses in the frontages of Opole's Market Square, which were destroyed in 1945 and rebuilt in the 1950s. The article analyses the process of restoring Opole's Market Square, which is presented in the context of Opole's changed national affiliation and the ideological and identity issues, therefore, ultimately impacting the form of restored tenement houses. The archival materials analysed during the research process were: written materials, kept in the State Archive in Opole, and design projects, kept in the State Archive in Katowice. The research is complemented by subject literature, in which the topic of Old Town restoration was present, historical publications concerning Opole and local press. Our research established that Opole's Market Square's post-restoration image differs significantly from how it looked before World War II. The analysis of iconographical materials (pre-war postcards and photographs, as well as contemporary photographs) showed that, in the restoration process, the 19th-century tenement houses that differed from each other stylistically, became replaced with unified baroque-like buildings. The analysis of archival materials pertaining to the restoration of Opole's Market Square proves that this process was not only meant to restore the Old Town's spatial cohesion, reconstruct inner-city infrastructure and create new apartments, but also to present local authorities' resourcefulness and to show that Opole has always been a Polish city, brought back to its Motherland in 1945. Stark differences between the pre- and post-war image of Opole's Market Square provoke questions concerning identity in the context of restoration, values related to particular architectural styles and attempts to create a brand new vision of Opole's history, in which "Polish" elements were displayed to legitimise incorporating the city into Poland and to constitute the city’s brand new identity.

18

Z SAMBORA „DO RZECZYPOSPOLITEJ”. AKCJA PRZESIEDLEŃCZA 1944–1946 W DOKUMENTACH I PAMIĘCI SAMBORZAN

51%

Nizińska E.

Rocznik Przemyski

|

2018

|

vol. 54

|

issue 1(21): Historia

203-227

EN

The paper focuses on resettling people from the Eastern Borderlands to the Recovered Territories in the years 1944-1946 presenting the case of Polish people from Sambir. It considers the public feeling at the end of the war, the motivation to leave as part of the “repatriation” campaign, the preparation and process of the resettlement action and the first moments in the new place. The author discusses the process of adaptation to the new environment, attempting to assume the vantage point of the members of community, using not only documents from the local repatriation office, but also Sambir people’s memories. What concludes the text is an attempt to answer the question what place the resettlement action occupies in their collective memory.

19

Ludność rodzima znad jezior Łebsko i Gardno w publicystyce polskiej w latach 1960-1989

51%

Mastalerz-Krystjańczuk M.

Przegląd Zachodniopomorski

|

2017

|

issue 3

167-190

EN

The article concerns the evolution of the image of the native populace from the area of the lakes Gardno and Łebsko known as the Slovincians in the Polish journalism. The paper focuses on the period during which the most intense conflict between the native and extraneous populace would fade – with its finale in the 1980s, when the “Slovincian question” has ended with the departure of the last native inhabitants of Kluki to Germany. The most commonly appearing notions regarding this topic are: the sense of national belonging of the Slovincians, their assimilation in the Polish environment, the economic situation of Kluki, the open museum in Kluki – its founding, development and goals.

PL

Artykuł dotyczy ewolucji obrazu ludności rodzimej znad jezior Gardno i Łebsko zwanej słowińską w publicystyce polskiej. Opracowanie odnosi się do okresu, w którym wygasały najostrzejsze konflikty między ludnością napływową a rodzimą, aż do lat osiemdziesiątych XX wieku, gdy „sprawa słowińska” zakończyła się wraz z wyjazdem ostatnich rodzimych mieszkańców Kluk do Niemiec. Najczęściej podejmowane w tym temacie wątki w publicystyce to: poczucie przynależności narodowej Słowińców, ich asymilacja w polskim środowisku, sytuacja gospodarcza Kluk, skansen w Klukach – powstanie, rozbudowa, cele.

20

Echa decyzji podejmowanych przez kardynałów Augusta Hlonda i Stefana Wyszyńskiego w ocenach Stolicy Apostolskiej

51%

Wójcik P.

Studia Paradyskie

|

2018

|

issue 28

303-318

PL

Niniejszy artykuł koncentruje się wokół reakcji Stolicy Apostolskiej na decyzje podejmowane przez Prymasów Polski Augusta Hlonda i Stefana Wyszyńskiego w okresie stalinowskim w Polsce w latach 1945-1956 ze szczególnym uwzględnieniem problematyki Ziem Zachodnich i Północnych. W części wstępnej przedstawiono zagadnienie aktualny stan badań, na trudności w dostępie do bezpośrednich źródeł kościelnych oraz przedstawiając aktualnie dostępne źródła archiwalne i drukowane. W pierwszej, zasadniczej części artykułu zaprezentowano reakcje Kurii rzymskiej na działalność kardynała Augusta Hlonda w latach 1945-1948. W omawianym okresie najważniejszą i budzącą najwięcej kontrowersji decyzją Prymasa Polski było ustanowienie organizacji kościelnej na tzw. Ziemiach Odzyskanych. Przedstawiono tu w ogólnych zarysach problem relacji polsko-niemieckich w okresie powojennym oraz podejście dyplomacji watykańskiej do nowej sytuacji geopolitycznej w Europie, w szczególności do problemu granicy między Polską a Niemcami. Zaprezentowano także kwestię rozmów kardynała Hlonda w Kurii rzymskiej w 1946 roku w kontekście problemu polsko-niemieckiego oraz prób nawiązania relacji dyplomatycznych ze Stolicą Apostolską ze strony rządu polskiego. W drugiej część artykułu analizuje się reakcje Stolicy Apostolskiej na działalność Prymasa Stefana Wyszyńskiego ze szczególnym uwzględnieniem układu rząd-episkopat z 14 kwietnia 1950 roku. Omówiono zasadnicze etapy i kontekst negocjacji między rządem i episkopatem oraz kontrowersje związane z podpisaniem porozumienia ze strony dyplomacji watykańskiej. Przedstawiono zastrzeżenia Stolicy Apostolskiej do całości porozumienia oraz do jego poszczególnych artykułów, zwracając uwagę na jego reperkusje międzynarodowe w kontekście problematyki polsko-niemieckiej.

EN

This article focuses on the reactions of the Holy See to the decisions taken by Primates of Poland August Hlond and Stefan Wyszyński in the Stalinist period in Poland in the years 1945-1956. The article puts a particular emphasis on the problems of the Western and Northern Territories. The introductory part presents the issue of sources concerning the relationship between the government – the Church – the Holy See, while being sensitive to the current state of research and the difficulties in access to the direct Church’s sources. Further, it indicates currently available archival and printed sources. The first, main part of the article discusses the reactions of the Roman Curia to the activities of Cardinal August Hlond in 1945-1948. In the discussed period the most important and the most controversial decision of the Primate of Poland was the establishment of ecclesiastical structures on the so-called Recovered Territories. Thereby, author presents the general outline of the problem of the Polish-German relations in the post-war period and he approach of Vatican diplomacy to the new geopolitical situation in Europe. Furthermore, the problem of the border between Poland and Germany is discussed. Another topic presented are the talks between Cardinal Hlond in the Roman Curia in 1946 in the context of the Polish-German problem and attempts to establish diplomatic relations with the Holy See by the Polish government. In the second part of the article, author analyzes the reactions of the Holy See to the activities of Primate Stefan Wyszynski, with particular accent on the government-episcopate agreement of April 14, 1950. Then, he discusses the main stages and the context of negotiations between the government and the episcopate as well as the controversies connected with the signing of the agreement on the part of the Vatican diplomacy. Moreover, he presents the concerns of the Holy See to the entire agreement and its particular articles. Author pays also attention to the international repercussions of the agreement in the context of Polish-German relations.

Refine search results

Kwestia odbudowy zabytkowych zespołów staromiejskich na Ziemiach Odzyskanych

Algi księżnej Anny i bambusy Konrada Wallenroda. Mazurskie legendy „z odzysku”

The Poles towards the Germans – German responsibility for war crimes

MUSEUMS OF THE LOST “GERMAN EAST”. THE CONDITIONS OF OPERATING AND THE EVOLUTION OF EXHIBITIONS IN THE POLISH-GERMAN CONTEXT

Wizje zjednoczonej Słowiańszczyzny a polityka osiedleńcza na „Ziemiach Odzyskanych” w pogranicznej prasie czechosłowackiej w latach 1945-1948

Visualization of the territorial origins of the inhabitants of the Recovered Territories (Poland) in 1950

Organizacja oddziałów Narodowego Banku Polskiego po II wojnie światowej na tzw. „Ziemiach Odzyskanych” na przykładzie Oddziału NBP w Raciborzu w latach 1945-1947

When the Mnemonic Actors Become Storytellers. The Lore of the ‘Recovery’ in 1970s Poland

Starania instytucji państwowych, samorządowych i spółdzielczych o przejęcie browarów na Pomorzu Zachodnim w latach 1945–1949 na przykładzie Szczecina, Słupska i Szczecinka

Ksiądz Stanisław Kozierowski – prekursor badań onomastycznych zachodniej Słowiańszczyzny

Współczesne polskie nazwy ulic motywowane toponimami przejściowymi

„Tak oto urodziłem się w Gdańsku”... („Odzyskanie” Ziem Odzyskanych w młodej polskiej prozie lat 90. XIX wieku)

The role of the Polish Army in the military settlement action in the years 1945–1948

Przypadek miasta „pomiędzy”: architektura i urbanistyka Opola w pierwszych latach powojennych

Śmierć zwierząt w narracjach autobiograficznych osadników na "Ziemiach Odzyskanych". Uwagi o obecności

Elżbieta Kazimierzówna w Szczecinku. Przyczynek do dziejów pamięci stosunków polsko-pomorskich w średniowieczu i ich znaczenia w Polsce Ludowej

Restoration of the Market Square in Opole as the creation of a new vision of the city's history

Z SAMBORA „DO RZECZYPOSPOLITEJ”. AKCJA PRZESIEDLEŃCZA 1944–1946 W DOKUMENTACH I PAMIĘCI SAMBORZAN

Ludność rodzima znad jezior Łebsko i Gardno w publicystyce polskiej w latach 1960-1989

Echa decyzji podejmowanych przez kardynałów Augusta Hlonda i Stefana Wyszyńskiego w ocenach Stolicy Apostolskiej