Search results

1

Znaczenie chrztu Rusi w ewangelizacji Europy Środkowo-Wschodniej

100%

Mironowicz A.

Latopisy Akademii Supraskiej

|

2013

|

vol. Kalendarz w życiu Cerkwi i wspólnoty

|

issue 4

7-26

EN

Baptism of Rus in 988 generated the Christianisation of that area by the Eastern Church. It is supposed that the bishopric in Volodimir in Volhynia came into existence at the turn of the 10th century and at the beginning of the next century it started its missionary activity. The incorporation of the Chervinskie castle-towns by Boleslas the Brave in 1018 initiated constant presence of the Orthodox Church within the borders of the State of Poland. In the 11th century the eastern regions of Poland stayed under the jurisdiction of bishops of Volodymir and of Turov-Pinsk. During Poland’s disintegration into duchies in the12th-13th centuries, development of the Orthodox institutions took place. This process was enhanced by the missionary activity of newly-founded bishoprics in: Smolensk (1136), Halich (between 1147 and 1155), Bielgorod (end of 10th cent.), Novgorod (before 1050), Chernihov (end of 10th cent.), Perejaslav (beg. of 11th cent), Polotsk (beg. of 11th cent.), Volodymir (end of 10th cent.), Rostov-Suzdal (after 1073), Turov (1088), Jurievsk-Kaniev (after 1036), Tmutarakan (mid 11th cent). These bishoprics belonged to the Metropolia of Kiev

2

Tabliczki z Podebłocia w świetle inskrypcji greckich na Rusi Kijowskiej

100%

Bednarczuk L.

Studia Wschodniosłowiańskie

|

2014

|

vol. 14

143-150

EN

In 1986, during excavations at Podebłocie (a locality near Vistula c. 100 km south of Warsaw) 3 clay tablets dated between IX–XI centuries A. D. were found. Professor T. Wasilewski (1987) interpreted the inscription as placed on them as I X C H which represents the Byzantine Christogram: IC/XC – NI/KA = IHCOYC XPICTOCNIKA. This Christogramm occurs often in different inscriptions in KievanRus’, namely in 3 stones of duce Borys in Dvina near Połock, 1128, in Cross on stone of duce Rogvolod near of town Druck as well as in of Kievanencolpions. In the territory of Poland were discovered over 50 encolpions. One of them fund in excavation Horodyszcze in Trepcza near Sanok (XII–XIII c.) has Christogram IC / XC N (K ), whereas X P was engravedon the bronze encolpion in Ostrów Lednicki near Gniezno (first half of XI c.). As it seems, also tablets from Podebłocie are of Church Russian origin. Its author might be captive Orthodox believer taken during Kiev expedition of Bolesław the Brave in 1018 and then settled in Podebłocie, where he engraved inscription in the tablets.

3

Ruś Kijowska między Eurazją a Europą Środko-Wowschodnią. Rosyjskie narracje tożsamościowe z zachodniego punktu widzenia

88%

van Nieukerken A.

Porównania

|

2015

|

vol. 16

19-30

EN

After the annexation of the Crimea by Vladimir Putin’s Russia attempts at an ideological justification of Greater Russia’s role as a dominating power in Eastern Europe have acquired a new relevance. An important issue from this point of view is the relationship between Kievan Rus’ – traditionally considered the cradle of the [Rus-sian civilization – and the Grand Principality of Moscow that replaced it after the Mongol incur-sions. Russian identity narratives usually marginalize the current status of (the) Ukraine and stress its peripherality in the “Russian world”. In order to achieve this they employ both theo-logical, cultural and geopolitical arguments that sometimes appear to be at odds with each other. Moscow is both the center of the true (orthodox) Christian faith and the civilization of the Eura-sian geopolitical space. In the latter case the Russian capital rules a multi-religious empire. Eurasian ideologues like L.N. Gumiliov and particularly Alexander Dugin reject alternative, “Western” interpretation of Russian (and Ukrainian) history by pointing out that there exists an unbridgeable gap between the Western and the Russian (or Eurasian) civilization. According to them, Western scholars can never grasp the specificity of the Russian (Eurasian) historical devel-opment. It could be argued that this argument for a relativism along civilizational lines dimin-ishes the universal impact of Christianity which (that) in the Russian context loses much of its transcendent sense and becomes – instead – a cultural feature. On the other hand, though, the (half-conscious) culturalization of orthodox Christianity gives more weight to geopolitical arguments in favor of Moscow as the center of the Russian World (and Russia as the center of Eurasia). However, this does not mean that the pivotal role of Moscow as the residence of the All Russian Patriarchate, the “legitimate” successor to the ancient metropolis of Kievan Rus’, is not exploited, in order to discredit Ukraine’s ambitions of becoming an independent state.

PL

Po przyłączeniu Krymu przez Rosję Vladimira Putina nowego znaczenia nabrały próby ideologicznego uzasad-nienia roli Wielkiej Rosji jako dominującej potęgi w Europie Wschodniej. Z tego punktu widze-nia, jako istotne zagadnienie, jawi się relacja między Rusią Kijowską, tradycyjnie uważaną za kolebkę (słowiańskiej) rosyjskiej cywilizacji, a Wielkim Księstwem Moskiewskim, które zastąpiło Ruś Kijowską po inwazjach mongolskich. Rosyjskie narracje tożsamościowe zazwyczaj margina-lizują obecny status Ukrainy i podkreślają jej peryferyjność w „świecie rosyjskim”. Aby to osiągnąć używają one zarówno teologicznych, kulturowych, jak i geopolitycznych argumentów, które czasami wydają się wzajemnie sprzeczne. Moskwa jest jednocześnie centrum prawdziwej (orto-doksyjnej) chrześcijańskiej wiary i cywilizacji w geopolitycznej przestrzeni Eurazji. W tym dru-gim przypadku rosyjska stolica sprawuje władzę nad multireligijnym imperium. (Neo)eurazja-tyccy ideolodzy, tacy jak L.N. Gumiliov, a zwłaszcza Alexander Dugin odrzucają alternatywną, „zachodnią” wersję rosyjskiej (i ukraińskiej) historii, podkreślają bowiem, że istnieje nieprzekra-czalna bariera między zachodnią a rosyjską (eurazjatycką) cywilizacją. Według nich zachodni naukowcy nigdy nie zrozumieją fenomenu historycznego rosyjskiego (eurazjatyckiego) rozwoju. Można dowodzić, że argument za relatywizacją zgodną z linią podziałów cywilizacyjnych zmniejsza uniwersalne oddziaływanie chrześcijaństwa, które w rosyjskim kontekście traci wiele ze swych transcendentnych sensów i zamiast tego staje się wyłącznie cechą kulturową. Chociaż z drugiej strony, (nie do końca świadome) rozpatrywanie ortodoksyjnego chrześcijaństwa jako fenomenu kulturowego zwiększa moc argumentów geopolitycznych, zgodnie z którymi Mo-skwa jest centrum rosyjskiego świata (a sama Rosja centrum Eurazji). Jednakże, nie oznacza to, że kluczowa rola Moskwy, jako siedziby Patriarchatu dla wszystkich Rosjan, „prawomocnego” następcy dawnej metropolii kijowskiej, nie będzie wykorzystywana w zgodzie z tendencją, by podważać ukraińskie ambicje stworzenia całkowicie niezależnego państwa.

4

U początków Świętej Rusi. Koncepcje monarchiczne metropolity kijowskiego Iłariona (XI w.) i ich związek z bizantyńską „teologią polityczną”

88%

Brzozowska Z.

Studia Wschodniosłowiańskie

|

2014

|

vol. 14

29-40

PL

Zofia Brzozowska, Łódź

EN

In the work of the Kievan Metropolitan Hilarion from the mid 11th century, known as the Sermon on Law and Grace, we can find the earliest testimony of the penetration of Byzantine political elements into the East Slavic area. The Head of the Russian Church, highly educated, fluent in Greek, familiar with patristic tradition and medieval Eastern Christianity literature, seems to have no doubt that the imperial and princely authority come from God. Moreover, in connection with Justinian’s Novel 6, he calls for the need of consistent cooperation between the monarch and the clergy who manage the Church. Praising the grand prince of Kiev, Vladimir the Great, on the pages of the Sermon on Law and Grace, he creates his literary image in accordance with the canons functioning in Byzantine literature. An interesting issue is the issue of preliminaries, which appear in the text by Hilarion. The Metropolitan never named the Kievan prince as the Emperor/Tsar, but called him “Khagan” – a word taken from the language systems of Russia’s eastern neighbours.

5

Małżeństwo Włodzimierza Igorewicza z córką chana Konczaka... Przyczynek do badań nad wpływem małżeństw mieszanych na relacje rusko-połowieckie

75%

Michalski M.

Res Gestae. Czasopismo Historyczne

|

2018

|

vol. 6

55-68

PL

An important problem in the history of 11th–13th century Rus’ were the family relations of the Rus’ and Polovtsians aristocracy. The mixed marriages between the representatives of these people influenced political relations, culture and led to the rapprochement of both groups. One of the marriages contained between Rus’ and Polovtsians influential families wasthe wedding of Vladimir Igorevich with the unnamed daughter of Konchak Khan. Vladimir Igorevich did not play a great role in the history of Rus’, but his marriage had some influence onthe historical situation of the turn of the 12th and 13th century. The prince guaranteed the alliedagreement concluded by his father – Igor Svyatoslavich with Konchak khan. A marriage withthe daughter of a khan gave Vladimir the opportunity to receive support from nomads duringthe war for control the Halych.

6

Filozofowie rosyjscy o bizantyjskim dziedzictwie na Rusi

75%

Kroczak J.

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria

|

2016

|

issue 2

7

Kościana rękojeść nahajki z okolic Grabowca, w pow. hrubieszowskim

75%

Kokowski A., Kokowska E.

Wiadomości Archeologiczne

|

2011

|

vol. LXII

|

issue 62

252-253

EN

A group of stray finds, prehistoric and medieval, deriving from the area near Grabowiec in eastern Poland, includes a remarkable 117 mm long object (Fig. 1) fashioned from the long bone of a mammal by sawing off its epiphyses, hollowing out the shaft and drilling in one of its ends three openings arranged in a triangle. The surface of this object, on one of its faces only, is covered with a finely engraved ornament. The artefact is probably a handle of a knout. Its leather lash would have been attached by tying a knot at the end of the handle without the holes after passing the thong through the hollowed out bone. Additionally, the thong would have been secured and stabilised using rivets or wire staples fitted into the three holes at the opposite end. No analogies to the bone handle from Grabowiec were found in analyses published so far, possibly because ordinary bone handles tend to be overlooked and still await discovery in e.g., groups of artefacts interpreted as knife handles or hafts of some other implement. The bone handle from Grabowiec is hard to date. Other objects from the same set can only suggest a dating of between the 10th and the 13th century. This is the dating also of most knouts known from the territory of Kievan Rus’.

8

Filozofowie rosyjscy o bizantyjskim dziedzictwie na Rusi

75%

Kroczak J.

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria

|

2016

|

issue 2

9

Poland–Ukraine: a thousand years of reciprocity. The Kyivan Princess Dobroniega-Maria, wife of Kazimierz the Restorer: a new hypothesis of her pedigree

63%

Yasynetska O.

Studia Lednickie

|

2018

|

vol. 17

11-25

PL

W artykule przeanalizowano rodowód kijowskiej księżniczki Dobroniegi Marii (ok. 1015/17–1087), żony władcy Polski Kazimierza I Odnowiciela (1016–1058). Omówiono istniejące teorie genealogiczne odnoszone do Dobroniegi Marii i zaproponowano nową hipotezę jej pochodzenia, przeanalizowano także okoliczności dynastycznego małżeństwa Marii i Kazimierza I. Przedstawiona w artykule wersja genealogiczna ukazuje argumenty na korzyść związków rodowodu Dobroniegi Marii z rządzącymi dynastiami Bułgarii, Bizancjum, Niemiec, Anglii i Rusi. W artykule została uzasadniona hipoteza pochodzenia Dobroniegi z rodu św. Borysa, który był synem i spadkobiercą wielkiego księcia kijowskiego Włodzimierza I Wielkiego i jego bułgarskiej żony. Na podstawie średniowiecznych źródeł (Kronika wielkopolska, Genealogia Welfów, Historia Welforum Weingartensis), a także współczesnych badań [Jackman 1997], uzasadniono wersję narodzin Dobroniegi z małżeństwa Borysa syna Włodzimierza z germańską margrabiną, potomkinią rodu Ottona I Wielkiego (912–973), cesarza Świętego Cesarstwa Rzymskiego, i angielskiej księżniczki Edyty (910–946). Ślub Dobroniegi i Kazimierza jako jeden z pierwszych polsko-ruskich sojuszy dynastycznych stał się ważnym czynnikiem w stosunkach międzynarodowych Polski i Rusi Kijowskiej w XI wiek u, wzmacniając sojusz polityczny i zapoczątkowując okres przyjaznej współpracy między państwami. Przykłady innych polsko-ruskich małżeństw dynastycznych z tego okresu świadczą o aktywnych związkach matrymonialnych i ścisłej współpracy między Polską a Rusią Kijowską w XI–XII wieku.

10

Christian forms of expressing beauty and the religious identity of Old Rus’ (11-13th centuries) according to the Hypatian Codex

63%

Kroczak J.

Roczniki Humanistyczne

|

2019

|

vol. 67

|

issue 7: Słowianoznawstwo

181-191

PL

Artykuł stanowi próbę określenia roli chrześcijańskiej estetyki w formowaniu się religijnej samoświadomości Dawnej Rusi (XI-XIII wieku). Na podstawie danych źródłowych pochodzących z Kodeksu Hipackiego i innych zabytków piśmienniczych oraz ustaleń uczonych (paleografów, archeologów, historyków, lingwistów) staram się zaakcentować jeden aspekt ewolucji kulturalno-religijnej Dawnej Rusi – aspekt estetyczny. Wydaje się, że to właśnie chrześcijańska estetyka w formie „zmysłowego oglądu” tj. architektura, ikonografia i rzeźba odegrała istotną rolę w procesie podporządkowywania się światopoglądu pogańskiego chrześcijańskiemu.

EN

This paper discusses role of Christian aesthetics for defining the religious identity of Old Rus’. Attempting a multidisciplinary approach, it follows the Hypatian Codex to trace the challenges and difficulties encountered by the introduction, with the Baptism of 988, of a new faith. Having reviewed historical surveys and sources and drawn upon the studies in paleography, archaeology, linguistics, and art history, the author emphasizes aesthetic aspect of Rus’ cultural evolution. In conclusion the paper maintains that the visual arts, such as architecture and sacral paintings, have played an essential role in the protracted process of absorption and subordination of the pagan tradition.

11

Old Russian graffiti as sources of weapon history: preliminary statements

63%

Plavinski M., National History Museum of the Republic of Belarus

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica

|

2013

|

vol. 29

PL

Do dyspozycji historyków staroruskiego uzbrojenia pozostaje duża liczba źró- deł. Oczywiste jest, że najważniejszą grupą są znaleziska archeologiczne. Są one w istocie najliczniejsze i dostarczają najwięcej informacji. Cenne są również uzyskane dla tego czasu informacje z pierwszych źródeł pisanych oraz niewielkich rzeźb czy ikonografii. Pomiędzy wskazanymi rodzajami źródeł wyjątkową grupę stanowi graffiti. Graffiti wyobrażające wojowników oraz pewne elementy uzbrojenia różnią się od innych przekazów ikonograficznych tym, że przedstawiają jedynie obrys obiektu z minimalną liczbą detali. Te cechy dominują w rysunkach, które mogły być wydrapane za pomocą ostrego przedmioty na każdej nadającej się do tego powierzchni, np. na monetach, kościach, wrzecionach, osełkach, materiałach budowlanych etc. Graffiti było wykonywane przez zwykłych ludzi, którzy nie posiadali specjalnych zdolności artystycznych i nie zamierzali tworzyć długotrwałych wyobrażeń. Jest jednak oczywiste, że autorzy graffiti byli całkiem dobrze obeznani z rzeczami, które przedstawiali. Stan ten wynika z faktu obcowania z tymi przedmiotami w codziennym życiu. Warto również zaznaczyć, że takie wyobrażenia były wolne lub prawie wolne od powszechnych tradycji ikonograficznych, które przesiąkały dzieła profesjonalnych wytwórców. Ten fakt jest znaczący zwłaszcza w czasach dawnej Rusi, kiedy chrystianizacja była nośnikiem nowych kanonów w ikonografii. Dlatego, pomimo trudności w interpretacji graffiti, są one ważną grupą pierwotnych źródeł przedstawiającą codzienną rzeczywistość tamtych czasów. Jak dotąd nie powstało żadne specjalistyczne opracowanie staroruskich graffiti w kontekście studiów nad uzbrojeniem. Graffiti odnoszące się do sfery militarnej dominują w okresie do XI do XIII w. Wyobrażenia te były wydrapywane na różnego rodzaju powierzchniach m.in. ścianach kościołów, różnorodnych obiektach codziennego użytku, korze brzozowej. Wszystkie znane z XI–XIII w. grafiki „militarne” można podzielić na dwie zasadnicze grupy: przedstawienia wojowników świętych (fig. 2) oraz świeckich (fig. 3–7). Na podstawie analizowanego materiału wysnuto interesujące wnioski. Graffiti przedstawiające jeźdźca pojawiają się nie wcześniej niż w XII w., co koresponduje z aktualnymi ustaleniami na temat rozpowszechnienia się taktyki walki ciężkiej konnicy w dawnej Rusi. Pomimo różnorodności przedstawień, można zauważyć bez większych trudności, że wraz ze świeckimi wojownikami ukazano takie elementy, jak: hełmy (w 14 na 19 wyobrażeń), tarcze (w 7 przypadkach) i miecze (pojawiają się 6 razy). Pozostałe rodzaje uzbrojenia wydają się być niepopularne w tego typu wyobrażeniach (interpretacja skrzyżowanych linii jako pancerza noszonego przez wojownika może być rozważana jedynie hipotetycznie). Z powyższych ustaleń można wywnioskować, że hełm, tarcza i miecz były w świadomości mieszkańców dawnej Rusi głównymi atrybutami „prawdziwego wojownika”. Niniejszy, krótki przegląd staroruskich graffiti odnoszących się do sfery militarnej pozwala zaliczyć rozważaną grupę zabytków w poczet źródeł ważnych dla historii uzbrojenia w XI–XIII w. Artykuł ten nakreśla jedynie podstawowe zagadnienia związane z interpretacją wspomnianych znalezisk. Przedstawienie bardziej szczegółowych wniosków będzie możliwe po skompletowaniu pełnego katalogu graffiti znanych z obszaru dawnej Rusi.

12

Na początku był Kijów

63%

Wieczorek A.

MAZOWSZE Studia Regionalne

|

2022

|

issue 41

47-66

EN

On February 24, 2022, the Russian Federation launched a ‘special operation’ on the territory of the Republic of Ukraine. The overwhelming majority of states called it a war, unprovoked by Ukraine and so far unspoken by Russia. To understand the complicated relations between Russia and Ukraine, it is necessary to trace their history. Both the Russian Federation and Ukraine refer to their common roots of Kievan Rus', a powerful state organism between the 9th and mid-12th century. Both states are the legal successors to the USSR. Both states believe they are entitled to Crimea and territories by the Sea of Azov. The purpose of this article is to show the changes in the state affiliation of the territory of the Republic of Ukraine and to present the processes by which its borders were formed.

PL

W dniu 24 lutego 2022 r. Federacja Rosyjska rozpoczęła na terytorium Republiki Ukrainy „operację specjalną”. Przytłaczająca większość państw nazwała to wojną, niesprowokowaną przez Ukrainę i jak dotychczas niewypowiedzianą przez Rosję. Żeby próbować zrozumieć skomplikowane relacje Rosji i Ukrainy trzeba prześledzić ich dzieje. Zarówno Federacja Rosyjska, jak i Ukraina odwołują się do wspólnych korzeni, którymi była Ruś Kijowska, potężny organizm państwowy w okresie od IX do połowy XII w. Obydwa państwa są następcami prawnymi ZSRR i uważają, że to im należą się Krym i tereny nad Morzem Azowskim. Celem artykułu jest pokazanie zmian w przynależności państwowej terytorium Republiki Ukrainy oraz przedstawienie procesów, w wyniku których doszło do ukształtowania jej granic.

13

Martyrdom in early Christian Rus’

63%

Wood I.

Historia Slavorum Occidentis

|

2018

|

issue 3 (18)

11-26

EN

The author hypothesizes that the corpses of Bruno of Querfurt (+1009) and his companions were buried among the Rus‘, possibly in Svyatopolk’s city of Turov. Such burial and cult could have influenced both the placing of the tomb of Vladimir and decorations of the St. Sophia church.

14

Moskiewska i kijowska wizja interpretacji sporów o przeszłość ciągłości historycznych korzeni wzajemnej państwowości

63%

Wyszczelski L.

Pomiędzy. Polonistyczno-Ukrainoznawcze Studia Naukowe

|

2023

|

issue 8(1)

13-25

PL

Napaść Federacji Rosyjskiej z 24 lutego 2022 r. na Ukrainę nie była dziełem przypadku, lecz strategii tego państwa, aby ponownie zająć pozycję supermocarstwa. Ważną rolę odgrywało tu odwoływanie się do przeszłości historycznej, która faktycznie jest wspólna w jej początkach, jednak różnie interpretowana przez oba suwerenne od 31 lat państwa. Wychodząc z lansowanej od XVI w. wizji Rosji jako następcy Cesarstwa Bizantyjskiego, putinowska Federacja Rosyjska rości sobie prawo do tworzenia jednego imperium skupiającego wszystkie dawne ziemie Imperium Rosyjskiego. Nie uznaje ona odrębnej państwowości oraz narodowości ukraińskiej. Dla realizacji tego celu nastąpiła opisywana wojna.

EN

The attack on the Russian Federation on February 24, 2022, in Ukraine, which was not the result of the functions of a superpower, treated by a member state. In any other device there is a reference to the historical past. This is in fact common in its origins but interpreted differently by both countries for 31 years. Starting from the vision of Russia promoted since the 16th century as the successor to the Byzantine Empire, Putin’s Russian Federation claims the right to create one empire corresponding to all the former lands of the Russian Empire. Not subject to legal protection and Ukrainian nationality. No official war is available to achieve this goal.

15

Dzieło misyjne Cyryla i Metodego na Rusi-Ukrainie

63%

Kozak S.

Studia Ucrainica Varsoviensia

|

2019

|

vol. 7

77-84

PL

In 988, prince Volodymyr took up the great epochal challenges of faith and grace, making the salviﬁ c secret of the Baptism of the Ruthenians and other Slav peoples inhabiting the vast lands of Kievan Rus. This is the most important breakthrough moment of the act of conversion and the process of Christianization, opening the Christian epoch throughout Russia and including Kievan Rus in the civilization of countries of the early Middle Ages. It is hard to overestimate the importance of these „plural” monasteries, council schools and libraries for the further development of Kievan Rus. After all, they were the driving force of the missionary work of Cyril and Methodius, they promoted and disseminated the religion and Christian principles of life and co-existence, created works conducive to the formation of Rusin’s personality of „new times” and at the same time satisfying the whole of his religious, social and cultural needs. The missionary work of Cyril and Methodius in Rus – Ukraine gave Kyiv Christianity the hallmarks of universality, thus opening up the possibility of bringing together and playing the role of a bridge between Christian East and West and drawing a full hand on the heritage of civilization and culture. Literature, art and science of both the East and the West. It is no coincidence, therefore, that Kiev fulﬁ lled an honorable role of „the mother of Ruthenian cities,” and at the same time as Constantinople was perceived as the „New Jerusalem”. It is the fruit of the idea of the apostolicity of Kiev realized by the rulers of Rus-Ukraine for over two centuries, which experienced its „Golden Age” of development.

16

A Recently Discovered Folia from the 12th-century Apostolus Christinopolitanus

51%

Wołoszczenko S.

Biblioteka

|

2022

|

issue 26 (35)

33-85

PL

Jednym z ważnych średniowiecznych rękopisów cyrylickich pochodzących z Rusi Kijowskiej jest Apostoł Krystynopolski – kodeks z XII wieku, obecnie przechowywany w dwóch częściach, w niepełnej postaci, w Kijowie (Instytut Rękopisów Biblioteki Narodowej Ukrainy im. W.I. Wernadskiego od 1927 roku) i we Lwowie (Muzeum Historyczne we Lwowie od 1948 roku). W artykule zbadano cztery pergaminowe karty z Krakowa (Biblioteka Książąt Czartoryskich, Polska), odkryte w lipcu 2020 roku. Badanie cech paleograficznych, ortograficznych, językowych i tekstologicznych wykazało, że są one zaginionym wcześniej fragmentem Apostoła Krystynopolskiego (fragmenty Act 13,5–20, 15,29–16,4, 1Tim 4,8–5,4 i 2Tim 1,10–2,4). Krakowskie karty stanowią kontynuację części kijowskiej oraz początek i koniec części lwowskiej kodeksu. Część krakowska została oderwana przed 1888 rokiem, w którym kodeks był zaprezentowany publiczności na wystawie Instytutu Stauropigiańskiego we Lwowie, a także odnotowany i opisany w katalogu przez Antonija Petruszewicza. Artykuł zawiera kompletną fotokopię odkrytych fragmentów.

EN

One of the important Cyrillic medieval manuscripts from Kievan Rus is the Apostolus Christinopolitanus – a 12th-century codex which is now separated into two parts that are preserved (though some fragments have been lost) in Kyiv (Institute of Manuscript of V.I. Vernadskyi National Library of Ukraine, since 1927) and Lviv (History Museum of Lviv, since 1948). This article discusses four parchment folia from Kraków (The Princes Czartoryski Library, Poland) discovered in July 2020. Paleographical, orthographical, linguistic and textological features indicate that this section is the previously lost part of the Apostolus Christinopolitanus (excerpts from Act 13,5–20, 15,29–16,4, 1Tim 4,8–5,4 and 2Tim 1,10–2,4). The Kraków folia are the continuation of the Kyiv part and the beginning and final part of the Lviv part of the codex. The Kraków part was detached before 1888, when the manuscript was shown to the public at the Lviv Stauropegion Institute Exhibition and described and foliated for the catalogue by Antonij Petruševič. This article contains photocopies of all of the newly-discovered fragments.

17

Przyczynek do badań nad początkiem Cerkwi na Zachodzie Rusi

51%

Liwoch R.

ELPIS

|

2014

|

vol. 16

169-172

PL

W 1882 r. T. Ziemięcki przeprowadził w Podhorcach (obwód lwowski, Ukraina) badania wykopaliskowe dwóch sąsiadujących ze sobą kurhanów, które nazwał wielką mogiłą bliźniaczą nr 1 i nr 2. W mogile nr 1 odkrył bogato wyposażony pochówek podwójny (zapewne małżeński), w którym znajdowały się dwa identyczne srebrne krzyżyki. Krzyże te należą do typu nazywanego skandynawskim (wariant B.1 typu 1.4.3 wg J. Staeckera). W mogile nr 2 znalazł szkielet mężczyzny, którego pochowano z wyposażeniem, w tym z dwoma krzyżami. Większy (zaginiony) był brązowym enkolpionem z wyobrażeniem Ukrzyżowania i Matki Boskiej Oranty, który znajduje analogie w krajach naddunajskich. Mniejszy jest srebrnym krzyżykiem w formie krzyża św. Piotra. W ustach zmarłych pochowanych w obu kurhanach znajdowały się drobne przedmioty złote, które interpretować należy jako lokalny wariant zwyczaju obola zmarłych. Oba groby są częścią nekropoli z pochówkami drużynnymi. Datować je trzeba na koniec X - 1. połowę XI w. Przedstawiane obiekty są najstarszymi niebudzącymi wątpliwości chronologicznych i interpretacyjnych śladami obecności schrystianizowanych (grecka wersja chrześcijaństwa) elit nad górnymi Bugiem i Dniestrem. Zmarli nie będąc duchownymi, byli jednak przedstawicielami nowej oficjalnej religii wśród słowiańskiej ludności, której nawracanie dopiero się rozpoczynało. Wydaje się zatem, że ich obecność w Podhorcach uznać można za początek Cerkwi w zachodniej części niegdysiejszej Rusi Kijowskiej.

EN

In 1882 T. Ziemięcki conducted in Pìdgìrcì (Lviv district, Ukraine) a research excavation of two neighboring burial mounds which he called the Great Twin Barrows No. 1 and No. 2. In barrow No., he discovered on richly furnished double burial (probably of a married couple) where he found two identical silver crosses. The crosses belong to the so called Scandinavian type (variant B.1 type 1.4.3 acc. J. Staecker). In barrow No. 2, he found a skeleton of a male buried with furnishings, including two crosses. The bigger one (lost) was a bronze encolpion depicting the Crucifixion and the Virgin Orans, which can find analogies in the Danube countries. The smaller one is a silver St. Peter’s cross. In the mouths of the corpses found in both barrows there were tiny gold objects which could be interpreted as a local variation of the obolus of the dead custom. Both graves are a part of necropolis with druzhina burials. They date back to the end of the 10th century or the first half of the 11th century. The objects presented here are the earliest evidence to confirm the presence of a Christianized (Greek version of Christianity) elite in the region of the Upper Bug and Upper Dniester, which is not burdened with chronological or interpretative reservation. The deceased were not members of the clergy but, nevertheless, representatives of the new official religion in a pagan Slavic population whose conversion had barely begun. It seems, therefore, that their presence in Pìdgìrcì can be considered the beginning of the Orthodox Church in the western part of the former Kievan Rus’.

18

Swój czy obcy? Obraz etniczny społeczności Rusi Kijowskiej w przekazach Pateryku kijowsko-pieczerskiego

51%

Bartnicki M.

Średniowiecze Polskie i Powszechne

|

2021

|

vol. 13

11-25

EN

Mariusz Bartnicki’s article is devoted to an aspect of the formation of the community identity of the inhabitants of medieval Rus’, namely the role played in this respect by hagiographic works. On the example of his analysis of the texts included in the Kievan Cave Patericon, Bartnicki seeks to determine the attitude of church authors to ethnic groups inhabiting the territory ruled by the Rurik dynasty. He also addresses the issue of the role of such texts in the formation of a sense of unity among the inhabitants of the Ruthenian lands.Bartnicki’s examination of the Kiev community of the twelfth and thirteenth centuries through the prism of ethnic motifs present in Patericon reveals that even in the mid-twelfth century, the Kiev community was a multi-colored mosaic of various ethnic identities. Numerous references in the texts of the stories to ethnic themes allow us to believe that the memory of the origin of ancestors played an important role in determining identity on both the personal and the social levels. The main pillar on which the communal sense of identity was built was the ruling dynasty and the common faith, which regulated customs and social relations.

DE

Der Artikel ist einem der Aspekte der Entwicklung von Gemeinschaftsidentität unter den Bewohnern der mittelalterlichen Rus gewidmet, und zwar der diesbezüglichen Rolle von hagiographischen Werken. Am Beispiel der Analyse von den in Pateryk Kijowsko-Pieczerski [Paterikon des Kiewer Höhlenklosters] enthaltenen Texten wird versucht, die Beziehung der orthodoxen Autoren zu den unter der Herrschaft von Rurikiden lebenden Volksgruppen zu bestimmen. Der Autor wirft des Weiteren die Frage auf, welche Rolle solche Texte bei der Herausbildung des Zusammengehörigkeitsgefühls unter den Bewohnern der ruthenischen Gebiete spielten.Ein Blick auf die Kiewer Gemeinschaft im 12. und 13. Jahrhundert vor dem Hintergrund der ethnischen Problematik in Pateryk zeigt, dass die Kiewer Gemeinschaft noch in der Mitte des 12. Jahrhunderts ein buntes Mosaik von Ethnien war. Zahlreiche Verweise auf ethnische Motive in den Geschichten lassen vermuten, dass die Erinnerung an die Herkunft der Vorfahren ein wichtiger Faktor bei der Bestimmung der Identität auf persönlicher und sozialer Ebene war. Der Hauptpfeiler, auf den sich das Identitätsgefühl in der Gemeinschaft stützte, war das Herrscherhaus und der gemeinsame Glaube, der den Bereich der Sittlichkeit und der sozialen Beziehungen regelte.

PL

Artykuł został poświęcony jednemu z aspektów kształtowania się tożsamości wspólnotowej mieszkańców średniowiecznej Rusi, a mianowicie roli, jaką w tym względzie odgrywały utwory hagiograficzne. Na przykładzie analizy tekstów wchodzących w skład Pateryku Kijowsko-Pieczerskiego podjęto próbę określenia stosunku autorów cerkiewnych do grup etnicznych zamieszkujących władztwo Rurykowiczów. Autor artykułu porusza również kwestię roli tego rodzaju tekstów w kształtowaniu się poczucia jedności wśród mieszkańców ziem ruskich.Przyjrzenie się społeczności kijowskiej XII–XIII w. przez pryzmat wątków etnicznych obecnych w Pateryku pokazuje, że jeszcze w połowie XII w. społeczność kijowska była wielobarwną mozaiką etnosów. Liczne odwołania w tekstach opowiadań do wątków etnicznych pozwalają sądzić, że pamięć o pochodzeniu przodków była ważnym elementem określenia tożsamości na poziomie osobistym oraz społecznym. Głównym filarem, na którym budowano poczucie tożsamości w wymiarze wspólnotowym, była dynastia panująca oraz wspólna wiara, która regulowała sferę obyczajowości i relacji społecznych.

19

Wokół chrztu Rusi Kijowskiej do czasów Włodzimierza I Wielkiego

51%

Sprutta J.

Annales Missiologici Posnanienses

|

2023

|

vol. 28

77-88

EN

The evangelization of Kievan Rus’ had already begun under the reign of Princess Olga, who was baptized, according to popular belief, in Constantinople. However, it was her grandson, Prince Vladimir I the Great, who was the true baptizer of Rus’. He was the one who brought his principality to baptism, but failing to eradicate paganism. However, this prince’s decision to receive baptism appeared to be motivated more by political than religious considerations. Rus’s reputation as a Christian country was boosted by crediting its evangelization to the apostle Andrew personally. Apart from this apostle, Prince Vladimir was also likened to Moses, Kings David and Solomon, as well as St. Paul and St. George, while Princess Olga was linked to St. Mary Magdalene and St. Helena, all of whom were regarded as baptizers of Rus. The granting of this sacrament to Princess Olga, Prince Vladimir’s prior awareness of Christianity, and the presence of Christians in his troop were the circumstances most conducive to the Ruthenian ruler’s embrace of baptism. This is the subject of the article.

PL

Ewangelizacja Rusi Kijowskiej zaczęła się już za panowania księżnej Olgi, która przyjęła chrzest, według powszechnego poglądu, w Konstantynopolu. Jednakże rzeczywistym chrzcicielem Rusi był dopiero jej wnuk, książę Włodzimierz I Wielki. To on doprowadził do chrztu swe księstwo, ale nie zdołał wytrzebić z niego pogaństwa. Na decyzję o przyjęciu chrztu przez tego księcia bardziej jednak zdawały się wpływać czynniki polityczne niż religijne. Prestiż Rusi jako kraju chrześcijańskiego usiłowano podnieść, przypisując jej ewangelizację samemu apostołowi Andrzejowi. Z nim też, jak i z Mojżeszem, królami Dawidem i Salomonem oraz ze św. Pawłem i św. Jerzym porównywano księcia Włodzimierza, natomiast księżną Olgę ze św. Marią Magdaleną i św. Heleną, w obojgu widząc chrzcicieli Rusi. Okolicznościami najbardziej sprzyjającymi przyjęciu chrztu przez ruskiego władcę było udzielenie tego sakramentu księżnej Oldze, wcześniejsza znajomość chrześcijaństwa przez księcia Włodzimierza, a także obecność chrześcijan w jego drużynie. O tym traktuje niniejszy artykuł.

20

“The Obol of the Dead” in medieval and modern Eastern Europe

45%

Miechowicz Ł., Miechowicz Ł.

Wiadomości Numizmatyczne

|

2019

Refine search results

Znaczenie chrztu Rusi w ewangelizacji Europy Środkowo-Wschodniej

Tabliczki z Podebłocia w świetle inskrypcji greckich na Rusi Kijowskiej

Ruś Kijowska między Eurazją a Europą Środko-Wowschodnią. Rosyjskie narracje tożsamościowe z zachodniego punktu widzenia

U początków Świętej Rusi. Koncepcje monarchiczne metropolity kijowskiego Iłariona (XI w.) i ich związek z bizantyńską „teologią polityczną”

Małżeństwo Włodzimierza Igorewicza z córką chana Konczaka... Przyczynek do badań nad wpływem małżeństw mieszanych na relacje rusko-połowieckie

Filozofowie rosyjscy o bizantyjskim dziedzictwie na Rusi

Kościana rękojeść nahajki z okolic Grabowca, w pow. hrubieszowskim

Filozofowie rosyjscy o bizantyjskim dziedzictwie na Rusi

Poland–Ukraine: a thousand years of reciprocity. The Kyivan Princess Dobroniega-Maria, wife of Kazimierz the Restorer: a new hypothesis of her pedigree

Christian forms of expressing beauty and the religious identity of Old Rus’ (11-13th centuries) according to the Hypatian Codex

Old Russian graffiti as sources of weapon history: preliminary statements

Na początku był Kijów

Martyrdom in early Christian Rus’

Moskiewska i kijowska wizja interpretacji sporów o przeszłość ciągłości historycznych korzeni wzajemnej państwowości

Dzieło misyjne Cyryla i Metodego na Rusi-Ukrainie

A Recently Discovered Folia from the 12th-century Apostolus Christinopolitanus

Przyczynek do badań nad początkiem Cerkwi na Zachodzie Rusi

Swój czy obcy? Obraz etniczny społeczności Rusi Kijowskiej w przekazach Pateryku kijowsko-pieczerskiego

Wokół chrztu Rusi Kijowskiej do czasów Włodzimierza I Wielkiego

“The Obol of the Dead” in medieval and modern Eastern Europe