Search results

1

Litewski i białoruski stereotyp Polaka (w świetle badań za pomocą dyferencjału semantycznego)

100%

Bartmiński J., Mavrich L., Rzheutska S.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2005

|

vol. 17

187-195

PL

W badaniach nad stereotypami narodowymi dyferencjał semantyczny Osgooda po-zwala osiągać wyniki porównywalne w zakresie wybranych cech, ich ewaluacji i natężenia. Dane zebrane w Wilnie i Mińsku w roku 2001 przez uczestniczki seminarium magisterskiego J. Bartmińskiego pozwoliły stwierdzić, że stereotyp Polaka na Litwie i na Białorusi jest rozszczepiony: inaczej postrzegany jest Polak miejscowy niż Polak z Polski: na Litwie obraz miejscowego Polaka jest zdecydowanie bardziej negatywny, przypisuje mu się takie cechy, jak duma, zawziętość, agresywność, podczas gdy na Białorusi jest odwrotnie: lepiej są postrzegani Polacy miejscowi, którzy są w oczach Białorusinów bardziej od krajowych kulturalni, uczciwi, łagodni, bardziej towarzyscy i inteligentni, choć zarazem mniej przedsiębiorczy i mniej zamożni.

EN

In research on national stereotypes, Osgood's semantic differential allows one to compare the results according to selected features, their evaluation and intensity. Participants of Jerzy Bartmiński's M.A. seminar collected data in Vilnius and Minsk in 2001, on the basis of which it is possible to conclude that the stereotype of a Pole in Lithuania and Byelarus is divided: Poles living in Lithuania or Belarus are viewed differently from those living in Poland. In Lithuania the image of a locally-based Pole is more negative and includes the features of pride, obstinacy and aggression. In Belarus the situation is reversed: Poles living in the country are viewed as more cultural, honest, sociable good-tempered, and intelligent, although less enterprising and well-off than those living in Poland.

2

Obraz Poljaka v predstavlenii russkich (na materiale etnolingvističeskogo eksperimenta)

100%

Kiseleva I. V.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2005

|

vol. 17

99-112

PL

Autorka analizuje rezultaty ankiety przeprowadzonej wśród studentów Moskwy i Kaliningradu w 2004 roku. Analiza danych ankietowych wykazała, że w świadomości mieszkańców Kaliningradu dzięki częstym bezpośrednim kontaktom z Polakami utrwalił się zdecydowanie konkretny obyczajowy obraz: Słowianina-katolika, inteligentnego Europejczyka lub negatywnie nacechowany obraz sąsiada-handlarza. Mieszkańcy Moskwy mają bardziej rozmyte wyobrażenia o Polakach, ponieważ nie są one oparte na doświadczeniu, lecz na materiale o charakterze historyczno-kulturowym. Tłumaczy to obecność pozytywnych konotacji w „moskiewskim” stereotypie Polaka. Składa się on z kilku profili: nacjonalisty-rusofoba, młodszego brata-intelektualisty czy też bajkowego księcia. Niektórzy moskiewscy respondenci nie widzą różnicy między Polakami i innymi zachodnimi Słowianami, przede wszystkim Czechami (Polak jest zatem postrzegany jako typowy przedstawiciel zachodnich Słowian).

EN

An analysis is offered of a questionnaire distributed among students in Moscow and Kaliningrad. In the consciousness of the latter group of students, thanks to frequent direct contact with Poles, a specific image of a Pole has become entrenched: that of a Catholic-Slav, an intelligent European or, with negative connotations, a trading neighbour. The image of a Pole among the inhabitants of Moscow is more vague, as it is not based on experience but rather on historical and cultural sources. This is the origin of positive elements in the stereotypic picture of a Pole. It consists of several profiles: a nationalist-Russophobe, a younger brother-intellectual or a prince from a fairy tale. Some Muscovites do not distinguish between Poles and other Western Slavs, especially Czechs: a Pole is, thus, perceived as a typical representative of that group of Slavs.

3

Poljak glazami nemcev: aktual’nyj jazykovoj i sociokul’turnyj stereotip

100%

Zhdanova V.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2005

|

vol. 17

197-212

PL

Autorka rekonstruuje aktualne wyobrażenia młodych Niemców na temat Polaków, na podstawie badań eksperymentalnych przeprowadzonych w roku 2004 wśród studentów slawistyki uniwersytetu w Meinz. Zastosowano – z niewielkimi modyfikacjami – metodę Jerzego Bartmińskiego. Niemiecki stereotyp Polaka opiera się na wyselekcjonowanych kryteriach różnicowania „swoich” i „obcych” (czyli Niemców i Polaków), mianowicie na kontrastach ekonomicznych i polityczno-ideologicznych. Eksponuje się ekonomiczne zacofanie Polski w porównaniu z przodującymi na rynku europejskim Niemcami, tłumacząc je jako skutek przeszłości socjalistycznej. Istotnymi dla stereotypu oznakami polskiego zacofania gospodarczego są i sławetny polski maluch, i rosyjska technika rolnicza, i mini-targi na ulicach miast, i nielegalny handel alkoholem. Aspekt społeczny, dotyczący zachowań komunikatywnych (polska grzeczność), oraz aspekt kulturowy (religijność) okazują się w procesie formowania potocznego stereotypu wtórne w stosunku do aspektu ekonomicznego. Stereotyp Polaka w Niemczech jest kształtowany na bazie wrażeń wizualnych (wygląd zewnętrzny, sposób ubierania się itd.) oraz w wyniku kontaktów bytowych (polskie pijaństwo i złodziejstwo). Cechy polskiej kultury (ograniczone do sfery gastronomicznej) znane są Niemcom prawdopodobnie przede wszystkim jako rezultat wycieczek do Polski i sytuują się raczej na peryferiach obiegowego stereotypu. Nieobecność charakterystyk etniczno-jezykowych i kulturowych w niemieckim stereotypie Polaka można tłumaczyć nie tylko nieznajomością polskiej historii, literatury i kultury, lecz również bezkrytycznym odbiorem informacji podawanych w mediach, w których mówiąc o krajach byłego obozu socjalistycznego na pierwszy plan wysuwa się kryterium ekonomiczne.

EN

On the basis of experiments conducted in 2004 among the students of the Slavic department at the University of Mainz, the authoress reconstructs ideas of contemporary Germans concerning Poles. A German stereotype of a Pole rests on selected criteria of differentiating 'us' from 'them' (i.e. Germans from Poles), namely on economic, political and ideological contrasts. Emphasized is economic backwardness of Poland, explained as a result of Poland's socialist past, relative to the leading role of Germany. The backwardness is represented by the Polish Fiat 126p, Russian agricultural technology, street vending and illegal trade in alcohol. The value of social aspects, concerning communicative behaviour (Polish politeness) and cultural aspects (Polish piety) prove secondary in the formation of the prototype. The stereotype derives from observable characteristics of Poles (appearance, clothes) and personal contact (heavy drinking and stealing). Aspects of Polish culture (mainly the Polish cuisine) are known to Germans probably as a result of their trips to Poland and are situated at the peripheries of the stereotype. The absence of ethnic, linguistic and cultural characteristics in the German stereotype of a Pole can be viewed not only as a result of a poor knowledge of Polish history, literature and culture, but also of an uncritical attitude towards the media, in which the ex-socialist countries are presented mainly from the economic perspective.

4

Stereotip poljaka glazami litovcev

100%

Zav'jalova M. V., Anglickene L.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2005

|

vol. 17

145-186

EN

The article presents the stereotype of a Pole in Lithuania, reconstructed on the basis of linguistic data, historical sources, press articles and folklore, in which the contemporary consciousness of Lithuanians is reflected in several ways. The authoresses have also conducted a questionnaire among students in Vilnius, making use of some of the questions from the Lublin LAS questionnaire (the ethnonym and its understanding, its synonyms, the characteristics and appearance of a typical representative, the valence of the expressions 'the Polish way' or 'like a Pole', the ways of complementing the formula 'he/she is a Pole but...', jokes and proverbs), and enriched it with questions about symbolic figures.The basic factors shaping the stereotype of a Pole and Poland in Lithuania were historical events, a strong and long-lasting influence of Poland on Lithuania in numerous spheres of life. The stereotype of a Pole has taken shape as a reflection of the resistance of Lithuanians to the process of Polonization, a resistance gaining in strength since the end of the 19th century, as well as of the development of nationalistic ideology in Lithuanian society. The Lithuanian stereotype of a Pole embraced various aspects of clear axiological overtones: social (a Pole used to be a member of the gentry, a persons of higher rank, now: a tradesman, businessman, thief), physical (a characteristic appearance, e.g. clothes), psychological (traits of character and patterns of behaviour, among which dominate conceit, the feeling of superiority over Lithuanians, cunningness and craft), ideological (excessive piety). Particular attention is paid to the Polish language, which is reflected in numerous paraphrases, parodies and sayings. The attitude of Lithuanians to Poles rests on the fear of a possible threat from the latter. A negative stereotype of a Pole has arisen from the historical complex of a suppressed nation. It is interesting that the complex surfaces in relation to Lithuanian-based Poles but not in relation to Poland as a country, which Lithuanians perceive in mildly positive terms and even take pride in the common past of the two nations.

5

Obraz Poljaka w oficjal’no-delovych russkih tekstach XVII–XX vekov

100%

Kostylev J. S.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2005

|

vol. 17

69-98

PL

Autor analizuje obraz Polaka w tekstach rosyjskich, które pochodzą z okresów konfliktowych stosunków polsko-rosyjskich od XVII do XX wieku. Podstawę materiałową pracy stanowią dokumenty sporządzone przez przedstawicieli władzy rosyjskiej lub przez osoby, które podzielały i wyrażały punkt widzenia i opinie władzy. Autor dochodzi do wniosku, że teksty te, kształtujące stosunek ludności Rosji do Polaków jako wrogów, odwołują się w szerokim zakresie do już istniejącego w świadomości potocznej stereotypu Polaka oraz wyzyskują powstałe wcześniej i utrwalone w tekstach wizerunki wrogów kojarzone z innymi narodami, państwami i orientacjami politycznymi.

EN

The article deals with the image of a Pole on the basis of Russian texts of the era of conflict between the 17th and the 20th c. The texts analyzed are documents of the Russian authorities or ones authored by people of convergent views and opinions. A conclusion is drawn that the documents are formative of the attitude of Russians towards Poles, the latter being treated as enemies. The documents allude in large measure to the stereotype of a Pole, already existing in common consciousness. They also make use of images of other enemies, entrenched in texts and associated with other nations, states and political orientations.

6

Stereotyp Polaka i jego profilowanie w białoruskim kręgu językowo-kulturowym

100%

Lappo I.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2005

|

vol. 17

113-143

PL

Autorka, stosując metodę definicji kognitywnej, rekonstruuje białoruski stereotyp językowy Polaka. Analiza danych językowych, tj. systemowych i tekstowych oraz zebranych metodą eksperymentalną (za pomocą ankiet), pozwala ustalić zespół cech bazowych stereotypu oraz wedle utrwalonych społecznie punktów widzenia zrekonstruować różne profile obrazu Polaka, obecne w białoruskim dyskursie publicznym i w myśleniu potocznym. Historyczny charakter ma widzenie Polaka jako współplemieńca; należy tu obraz Polaka „Mazura” (który nie był postrzegany jako obcy, lecz jako „swój, ale inny”) oraz obraz Polaka „politycznego”, „naszego Polaka” – wedle XVI-wiecznej formuły „gente Ruthenus, natione Polonus”. Aktualne dziś profile Polaka to zdominowany przez charakterystyki społeczne profil Polaka-pana, który niesie wartościowanie negatywne, ma charakter ośmieszający zwłaszcza w folklorze); profil Polaka-imperialisty kreowany z punktu widzenia białoruskiego patrioty i ujmujący Polaka w kategoriach ideologicznych (Polaków obarcza się winą za trudności Białorusinów z określeniem swojej tożsamości, spowodowane w przeszłości polonizacją białoruskiej szlachty); profil Polaka-Słowianina formowany w ramach języka propagandy sowieckiej z punktu widzenia ideologii proletariackiego internacjonalizmu. Najmniej wyrazisty jest – formowany z pozycji świadomego białoruskiego inteligenta – profil Polaka-sojusznika, któremu zazdrości się patriotyzmu i świadomości narodowej i od którego spodziewa się wsparcia w procesie białorutenizacji zrusyfikowanego społeczeństwa białoruskiego.

EN

Making use of the conception of cognitive definition, the author reconstructs the Belorussian linguistic stereotype of a Pole. An analysis of linguistic data (systemic, textual and questionnaire-based) allows one to establish the set of base features of the stereotype and reconstruct various profiles of the image of a Pole present in the Belorussian public discourse and everyday thinking. Of historical nature is seeing of a Pole as someone from the same ethnic stock; here also belongs the image of a Pole as 'Mazur' (viewed as 'one of us but different') as well as that of a 'political Pole', 'our Pole' - in accordance with the 16th-century formula 'gente Ruthenus, nationae Polonus'. The contemporary profiles of the image of a Pole include: a Pole as a master; the profile has negative connotations, is socially determined and serves to ridicule (especially in folklore); a Pole as an imperialist; an ideological profile, viewed from the perspective of a Belorussian patriot (Poles are blamed for the difficulties of Belorussians with establishing their own identity, caused by the Polonization of Belorussian gentry); a Pole as a Slav; constructed from the perspective of the ideology of proletariat, within the domain of the language of Soviet propaganda; the least conspicuous profile, constructed from the point of view of a Belorussian intelligent, is that of a Pole as an ally, an object of jealousy because of his national consciousness and as someone from whom one can expect support in the process of the awakening of the russified Belorussian society.

Refine search results

6 Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

1 Anglickene L.

1 Bartmiński J.

1 Kiseleva I. V.

1 Kostylev J. S.

1 Lappo I.

1 Mavrich L.

1 Rzheutska S.

1 Zav'jalova M. V.

1 Zhdanova V.

6 2005

Litewski i białoruski stereotyp Polaka (w świetle badań za pomocą dyferencjału semantycznego)

Obraz Poljaka v predstavlenii russkich (na materiale etnolingvističeskogo eksperimenta)

Poljak glazami nemcev: aktual’nyj jazykovoj i sociokul’turnyj stereotip

Stereotip poljaka glazami litovcev

Obraz Poljaka w oficjal’no-delovych russkih tekstach XVII–XX vekov

Stereotyp Polaka i jego profilowanie w białoruskim kręgu językowo-kulturowym