Search results

1

Grzegorz Dąbrowski, "Prosta etnografia Wileńszczyzny", Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych Uniwersytetu Wrocławskiego. Katedra Etnologii i Antropologii Kulturowej, Wrocław 2013, ss. 313. „Wileńszczyzna. Przedmioty – opowieści – refleksje” red. Piotr Oleksy, Mateusz Sikora, Epigram, Bydgoszcz 2012, ss. 185

100%

Głuszkowski M.

Acta Baltico-Slavica

|

2014

|

vol. 38

333-339

EN

The review concerns two books devoed to the sociocultural, historical and lingusitic situation of Vilnius region (Lithuania). The author compares G. Dąbrowski's 'simple' ethnography and the practical application of his theories in the volume "Wileńszczyzna. Przedmioty – opowieści – refleksje".

2

Grzegorz Dąbrowski, "Prosta etnografia Wileńszczyzny", Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych Uniwersytetu Wrocławskiego. Katedra Etnologii i Antropologii Kulturowej, Wrocław 2013, ss. 313. „Wileńszczyzna. Przedmioty – opowieści – refleksje” red. Piotr Oleksy, Mateusz Sikora, Epigram, Bydgoszcz 2012, ss. 185

100%

Głuszkowski M.

Acta Baltico-Slavica

|

2014

|

vol. 38

EN

The review concerns two books devoed to the sociocultural, historical and lingusitic situation of Vilnius region (Lithuania). The author compares G. Dąbrowski's 'simple' ethnography and the practical application of his theories in the volume "Wileńszczyzna. Przedmioty – opowieści – refleksje".

3

Obyczajowość Tatarów polsko‑litewskich na Wileńszczyźnie

100%

Smajkiewicz-Murman D.

Acta Baltico-Slavica

|

2013

|

vol. 37

EN

The culture of Polish-Lithuanian Tatars in the Vilnius regionThe article analyses the culture of the Tatars who came to the Vilnius region centuries ago. In 1945, most of the Tatars from the region decided to go to Poland during the process of repatriation, because they were entitled to do so as Polish citizens.First, the article provides a description of the Tatars’ Muslim religion: the Quran, the doctrine and the dogmas of Islam, mosques, imams and their religious functions, festivals, and prayers. The subsequent part analyses Tatar’s symbolic culture: science, writing, language diversity, legends and superstitions, professions; material culture: clothes, cuisine, the interiors of mosques and grave adornments; as well as their rituals and ceremonies: giving names to children, weddings, funerals, rites of brotherhood, sacrifice.All names and the terminology are given in their official and colloquial versions, as well as in the version “that is used / was used in everyday conversations”. This shows the influence of the linguistic environment, which began already in the area of the Grand Duchy of Lithuania. Бытовой уклад польско-литовских татар на ВиленщинеВ статье представлены черты бытового уклада общества татар, столетия назад осевших в Виленском крае. Большая часть татарского населения этих мест, имея польское гражданство, воспользовалась правом «репатриации» в Польшу. Автор знакомит нас с основами мусульманской религии татарского населения и, в этой связи, в доступной форме напоминает основы Корана, говорит о доктрине и догматах ислама, о мечети, имаме и функциях имамов (выполняемых ими религиозных услугах), о праздниках и молитвах. В последующих подразделах описывается духовная культура – наука, письменность, языковая разнородность, легенды, суеверия, профессиональная деятельность; материальная культура – одежда, кухня, убранство мечетей, могил, а также обряды – наречение ребёнка именем, бракосочетание, похороны, побратимство, жертвоприношение. Очень важным является закрепление ономастических определений и терминов в рассматриваемой тематике, представляемых в официальной и разговорной версиях, а также в версии «так, как произносят / произносили». Это отображает влияния языковой среды, закрепившиеся в прошлом, ещё на землях Великого княжества Литовского.

4

The Cemeteries of the Soviet Soldiers Killed in the Vilnius Region-Their Transformation After World War II and Their Present State. A Case Study.

63%

Wołkonowski J.

Institute of National Remembrance Review

|

2021-2022

|

vol. 4

205-241

EN

As many as 7465 Soviet soldiers died during fighting against the German troops in July 1944 in the Vilnius region (today’s Lithuania). After World War II, the Soviet authorities turned the soldiers’ burial sites into cemeteries and war memorials. Located in towns and cities, these places of remembrance served to perpetuate the Soviet perspective on World War II and the Soviet ideology. Nonetheless, the burial sites have been regarded as foreign elements in the region, both culturally and ideologically. After 1990, the Lithuanian government adopted new national and international regulations concerning the burial places of soldiers killed during World War II. In 1992, the local authorities in Nemenčinė (Polish: Niemenczyn) organized an official ceremony during which the remains of the Soviet soldiers were transferred from the town centre to a municipal cemetery. A red star on the monument was then replaced by an orthodox cross. Such changes may help to relieve the towns and cities from the bitter legacy of the former Soviet ideology. After 2000, using the Lithuanian international obligations, the Russian side began reconstructing and contemporizing the places of remembrance by placing the symbol of the orthodox cross next to the symbol of the red star. This may, in time, change the attitude of the local communities towards such places. However, Lithuanian authorities are inclined to believe that the cemeteries of the Soviet soldiers may become a “Trojan horse” and have an adverse effect on Lithuania.

5

Małe przedmioty, duże historie – antropologiczne badania w działaniu

63%

Sikora M.

Tematy z Szewskiej

|

2013

|

issue Współpraca 2(10)/2013

100-115

PL

Celem artykułu jest przedstawienie badań w działaniu ujętych jako metoda, za pomocą której możliwe jest dokonanie zmian w określonym środowisku przy jednoczesnej refleksji nad własną praktyką. W artykule, oprócz krótkiego wstępu, w którym w sposób ogólny przedstawione zostają teoretyczne zagadnienia związane z definiowaniem oraz kształtowaniem się badań w działaniu, zaprezentowane zostało studium przypadku projektu zakładającego realizację badań w działaniu. Organizatorami i uczestnikami inicjatywy były osoby związane z Katedrą Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Wrocławskiego oraz osoby należące do stowarzyszenia ‘Lenkų Studentų Klubas Lietuvoje’.

EN

The article focuses on action research – a method that aims at changing a particular region, while allowing ethnographers to reflect on their own daily practices. The article presents theoretical issues related to the action research, as well as a case study: an action research project. The organizers and participants of the initiative were associated with the Department of Ethnology and Cultural Anthropology at the University of Wroclaw and the ‘Lenkų Studentų Klubas Lietuvoje’ organization.

6

Generał armii Iwan Czerniachowski – bohater czy zbrodniarz wojenny?

51%

Łach W. B.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica

|

2019

|

issue 103

155-171

EN

Career of the general of the army of Ivan Czerniachowski, who was one of the youngest generals in military history, was quite brilliant. In connection with his person, many questions arise. Was he a hero or a criminal? Why did his monument at Pieniężno evoke such emotions? On April 24, 1944, Ivan Czerniachowski was appointed commander of the Third Belarusian Front. He commanded the Vilnius and Kaunas operation. However, for us, Ivan Czerniachowski is not a positive figure, because he led to the arrest of the command and soldiers of the Home Army in the Vilnius region. Although the operation was managed by the NKVD, the role of Czerniachowski in this story is clearly negative. In January 1945, the Third Belarusian Front took part in the East Prussian operation and broke up the German defense in the northern part of Prussia. The Third Belarussian Front, which was commanded by Czerniachowski, was given the task of liquidating the surrounded German armies. On February 18, Czerniachowski went on an inspection, despite many warnings about the shooting of the road. He ordered the driver to go in the direction of Pieniężno. The General was killed by a wounded artillery. After the Second World War, many residents of Vilnius region arrived in Warmia. Among them were soldiers of the Home Army, who perfectly remembered the role of Czerniachowski in the disarmament and arrest of Polish officers and soldiers in Vilnius. In 1971 a monument was erected commemorating the death of a general in Pieniężno at the intersection of roads. Until 1990, local party authorities organized rallies and folding flowers several times a year. In January 2014, the city council in Pieniężno decided to demolish the monument.

PL

Kariera generała armii Iwana Czerniachowskiego, który był jednym z najmłodszych generałów w historii wojskowości, była dość błyskotliwa. W związku z jego osobą rodzi się wiele pytań. Czy był on bohaterem czy zbrodniarzem wojennym? Dlaczego jego pomnik pod Pieniężnem wywołał aż takie emocje?. W dniu 24 kwietnia 1944 r. Iwan Czerniachowski został mianowany dowódcą 3 Frontu Białoruskiego. Dowodził operacją wileńską i kowieńską. Jednak dla nas nie jest on postacią pozytywną, ponieważ doprowadził do aresztowania dowództwa i żołnierzy Armii Krajowej na Wileńszczyźnie. Co prawda operacją kierowała NKWD, jednak rola Czerniachowskiego jest w tej historii jednoznacznie negatywna. W styczniu 1945 r. 3 Front Białoruski brał udział w operacji wschodniopruskiej i przełamał niemiecką obronę w północnej części Prus. Trzeci Front Białoruski, który był dowodzony przez Czerniachowskiego, otrzymał zadanie likwidacji otoczonych armii niemieckich. Dnia 18 lutego Czerniachowski udał się na inspekcję, mimo wielu ostrzeżeń o ostrzale drogi. Nakazał kierowcy jechać w kierunku Pieniężna. Generał zginął raniony odłamkiem artyleryjskim. Po II wojnie światowej na Warmię przybyło wielu mieszkańców Wileńszczyzny. Byli wśród nich żołnierze Armii Krajowej, którzy doskonale pamiętali rolę Czerniachowskiego w rozbrojeniu i aresztowaniu polskich oficerów i żołnierzy w Wilnie. W 1971 r. postawiony został pomnik upamiętniający śmierć generała w Pieniężnie na skrzyżowaniu dróg. Do roku 1990 miejscowe władze partyjne organizowały wiece i składanie kwiatów kilka razy w roku. W styczniu 2014 r. rada miejska w Pieniężnie zdecydowała o rozbiórce obelisku.

7

Dzieje Cerkwi prawosławnej na terenie diecezji grodzieńskiej do roku 1900

51%

Pytel A.

Rocznik Teologiczny

|

2016

|

vol. 58

|

issue 3

339-376

PL

Artykuł przedstawia historię dziejów Cerkwi prawosławnej na Grodzieńszczyźnie od czasów pojawienia się Prawosławia na terenach współczesnej Białorusi. Prezentowany tekst ma formę przekroju prawie tysiącletniej tradycji Prawosławia na Rusi ze szczególnym uwzględnieniem terenów Wileńszczyzny i Grodzieńszczyzny. W artykule omówione zostały plemiona zamieszkujące dawniej te tereny oraz okres pojawienia się chrześcijaństwa w obrządku wschodnim w Grodnie. Artykuł przedstawia podział historyczny, politykę poszczególnych państw i losy wiernych prawosławnych zamieszkujących tereny, które w latach 1900–1915 należały do diecezji grodzieńskiej. Znamiennym okresem historycznym w egzystencji Prawosławia i zarazem godzącym w jego niezachwiany status religii dominującej na terenach Kresów Wschodnich okazuje się być katolizacja oraz Unia Brzeska (1596 r.). Była propagowana z różnym nasileniem dzięki zmieniającej się w tym czasie władzy przez 243 lata, do ostatecznej jej kasaty w 1839 roku na Soborze w Połocku. Zabór rosyjski sprawił, iż granice Grodzieńszczyzny i Wileńszczyzny znalazły się pod panowaniem prawosławnej Rosji. Wiek XIX to przede wszystkim wpływ Imperium na restytucję Prawosławia na tych terenach oraz ich gwałtowny rozwój gospodarczy, ekonomiczny i konfesyjny. Grodno, stając się stolicą guberni, podnosiło status administracyjny swych terenów. Po powrocie unitów do Prawosławia Grodzieńszczyzna staje się ważnym zapleczem ekonomicznym diecezji wileńsko-litewskiej. Skutkiem tego jest ubieganie się wiernych o utworzenie samodzielnej diecezji Grodzieńskiej z siedzibą biskupa w Grodnie, co ostatecznie ma miejsce w 1900 roku.

EN

The article shows history of the Orthodox Church in Grodno region from times of the appearance of the orthodox faith in the areas of contemporary Belarus. The presented text has a form of the diameter of almost a thousand year of tradition of the orthodox faith on Rus’ with particular reference of the areas of Vilnius region and Grodno region. The article describes the tribes dwelling on these areas before and period of the appearance of the Eastern Orthodox Christianity rite in Grodno. The article describes also historical periods, the politics of individual countries and fates of the dwelling orthodox faithful on these areas which belonged to the diocese of Grodno in 1900-1915. The conversion to Catholicism and the Brest Union (1596) are the characteristic historical period in existence of the orthodox faith and which at the same time are striking to its unswerving status of the dominant religion on the areas of the Eastern Borderlands. The Brest Union was propagated with variable intensity was propagated, thanks to the changing government during 243 years to its final dissolution in 1839 on the Council in Polotsk. The Russian annexation made that the borders of Grodno region and Vilnius region were under the rule of the orthodox Russia. The nineteenth century means primarily the influence of Empire on the reconstruction of the Orthodox Church in this areas and their rapid economic and confessional development. Grodno when became the capital of the province raised the administrative status of their land. After return of the Union members to Orthodoxy, Grodno region becomes the important economic facilities of Vilnius and Lithuania diocese. The result of this are efforts of faithful to create an independent diocese of Grodno with the bishop settlement in Grodno which finally take place in 1900.

8

Ludność polska w wieloetnicznych regionach Litwy, Łotwy i Białorusi

51%

Kowalski M., Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN

Studia z Geografii Politycznej i Historycznej

|

2013

|

vol. 2

EN

The aim of the paper was to compare the situation of the Polish minority in the three bordering countries: Lithuania, Latvia and Belarus. Despite similar historical circumstances contemporary groups of Polish minority in the lands of former Grand Duchy of Lithuania and Polish Livonia living in the different socio-economic and political conditioning. This situation affecting their relations with other ethnic groups and state authorities. All of the researched areas – Vilnius region in Lithuania, Latgale region in Latvia, Hrodna region in Belarus – are multicultural. In all, owing to special circumstances of Eastern Slavic-Baltic ethnic borderland, a compact Polish ethnic area was formed. Despite the deportation and postwar emigration of Poles and despite that areas inhabited by them belong to three different states, the Polish population still represents a significant proportion of the population, affecting the local socio-cultural and political life. The analysis of census data and maps indicates the progressive decrease of the Polish population and retreat of Polish ethnic area. However, recent censuses show the vary – depending on the region – processes. In Lithuania the stabilization of the ethnical structure of the population is observed. Despite the hostile attitude of Lithuanian nationalists and state authorities that often remain under their influence, Polish population takes advantage of the civil rule of law to consolidate its assets. In Belarus further melting of Polish ethnic area is observed, associated with a decrease in the number of Poles, both in absolute and relative terms. This can be combined with both the difficult situation of the Polish population in the Soviet period (no schools and other Polish institutions), and the current socio-political situation in Belarus. Under Lukashenka’s dictatorial rule the Polish minority action is merely tolerated. Government support the policy of the tsarist and Soviet authorities, under which local Poles were considered as regional (Catholic) branch of the Belarusian people. Paradoxically, the relatively best situation concern the Polish population in Latvia, where Polish community is the least numerous, both in absolute and relative terms. The clear revival of Polish socio-cultural, and even increasing participation of Poles in some areas, can be observed. The Latvian authorities are positively oriented to the Polish socio-cultural initiatives, seeing the Polish movement as a counterweight to the demographic dominance of East Slavic population (Russians, Belarusians, and Ukrainians) in the south-eastern part of the country.

PL

Pomimo podobnych uwarunkowań historycznych mniejszość polska, zamieszkująca tereny dawnego Wielkiego Księstwa Litewskiego i Inflant Polskich, w zależności od miejsca zamieszkania (Litwa, Łotwa, Białoruś) znajduje się w odmiennej sytuacji społeczno-gospodarczej i polityczno- -ustrojowej. Odciska się to na relacjach mniejszości polskiej z innymi grupami etnicznymi oraz władzami państwowymi. Analiza sytuacji sugeruje, iż pod wieloma względami najlepsze warunki dla pielęgnowania swojej odrębności (pomimo niewielkiej liczebności) ma mniejszość polska na Łotwie. Na przeciwległym krańcu, choć najliczniejsza, znajduje się mniejszość polska na Białorusi.

9

Działalność Augustinasa Voldemarasa jako kreatora litewskiej polityki zagranicznej wobec Polski, Niemiec i ZSRR w latach 1926–1929

51%

Malužinas M.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

|

2019

|

vol. 54

|

issue 2

151-177

EN

Following the coup d’état of December 1926, Lithuania found itself governed by the leaders of the Lithuanian Nationalists, Augustinas Voldemaras and Antanas Smetona. The article discusses Voldemaras’ foreign policy during the important for Lithuania years of 1927 and 1928. It was the period of attempted reconstruction of Polish-Lithuanian relations, mainly in the context of Vilnius region, secret negotiations with the Germans to secure additional financial support for the young Lithuanian state, and policy of détente with the USSR which made it possible for Lithuania to gain a powerful ally in the argument with Poland.

PL

Po zamachu stanu w grudniu 1926 r. na czele Litwy stanęli liderzy partii narodowców: Augustinas Voldemaras i Antanas Smetona. W artykule omówiono politykę zagraniczną Voldemarasa w kluczowych dla Litwy latach 1927–1928. Był to okres próby przebudowy stosunków relacji polsko-litewskich, głównie w kontekście Wileńszczyzny, tajnych negocjacji z Niemcami, mających na celu pozyskanie dodatkowego wsparcia finansowego dla młodego państwa litewskiego oraz polityki zbliżenia z ZSRR, dzięki której Litwa zyskała potężnego sojusznika w sporze z Polską.

Refine search results

3 Acta Baltico-Slavica

1 Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica

1 Institute of National Remembrance Review

1 Rocznik Teologiczny

1 Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

1 Studia z Geografii Politycznej i Historycznej

1 Tematy z Szewskiej

2 Głuszkowski M.

1 Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN

1 Kowalski M.

1 Malužinas M.

1 Pytel A.

1 Sikora M.

1 Smajkiewicz-Murman D.

1 Wołkonowski J.

1 Łach W. B.

1 2022

2 2019

1 2016

2 2014

3 2013

Obyczajowość Tatarów polsko‑litewskich na Wileńszczyźnie

The Cemeteries of the Soviet Soldiers Killed in the Vilnius Region-Their Transformation After World War II and Their Present State. A Case Study.

Małe przedmioty, duże historie – antropologiczne badania w działaniu

Generał armii Iwan Czerniachowski – bohater czy zbrodniarz wojenny?

Dzieje Cerkwi prawosławnej na terenie diecezji grodzieńskiej do roku 1900

Ludność polska w wieloetnicznych regionach Litwy, Łotwy i Białorusi

Działalność Augustinasa Voldemarasa jako kreatora litewskiej polityki zagranicznej wobec Polski, Niemiec i ZSRR w latach 1926–1929