Search results

1

Bierni pisarze i wyrozumiali czytelnicy. Instytucja i interpretacja w polu badawczym antropologii literatury

100%

Kopkiewicz A.

Przestrzenie Teorii

|

2013

|

issue 19

25-40

EN

This essay presents a polemic against the anthropology of literature. The author examines the relation between the ethics of interpretation and the discourse of the anthropology of literature as well as cultural studies. She also shows theoretical conditions under which a textual subject appears to be weak and passive and thus becomes just a field in which a researcher can inscribe various cultural identities. In this way a researcher tries to restitute the subject after its poststructural “death”, but he/she might do that only by mediation through social and cultural identities, which he/she actually examines. On the practical level this entanglement causes a situation in which writers and artists create works that fulfill institutional expectations. It would be therefore necessary to establish to what extent an anthropological approach towards a text enables us to invent new models of subjectivity. Without this it would be difficult to consider literary/cultural studies to be a truly critical discipline based on independent, yet collaborative reflection to be found in theoretical and artistic texts alike.

2

„Metafizyczna misja”. Ojciec i próba statuowania patriarchalnego porządku w "Sklepach cynamonowych" Brunona Schulza

86%

Całbecki M.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Cultura

|

2018

|

issue 10(2)

6-17

PL

Artykuł jest interpretacją dwóch opowiadań Brunona Schulza Nawiedzenia i Ptaków. Kluczowym kontekstem tego odczytania jest teoria matriarchatu Johanna Jakoba Bachofena. W tekście Schulza patriarchat ustanawiany przez ojca jest systemem wtórnym wobec dominującego w opowiadaniach porządku matriarchalnego utożsamianego przez Adelę. Ojciec jest w tym ujęciu samotnym bohaterem, owładniętym misją nazwaną przez Schulza „metafizyczną”.

EN

The article is the interpretation of two Bruno Schulz’s stories: Visitation and Birds. The key context for this reading is matriarchate theory by Johann Jakob Bachofen. In the Schulz’s text the patriarchate established by the father is a secondary system to the dominating narrative of matriarchal order identified by Adela. The father is a lonely hero in this spin, overpowered by a mission called by Schulz as “metaphysical“.

3

Salvation from Oblivion: Teofila Bobko-Jankowska (1920–2009)

86%

Boroch R.

Roczniki Kulturoznawcze

|

2019

|

vol. 10

|

issue 3

147-153

PL

Artykuł stanowi dokumentację twórczości miejscowej poetki Teofili Bobko-Jankowskiej (1920–2009) związanej z warmińską miejscowością Biskupiec. Zebrany materiał należy do kategorii badań nad regionalizmem i antropologią literatury polskiej, stanowiąc dokumentację wytworów kultury powstałych w małych strukturach społecznych oraz siły ich społecznego oddziaływania na procesy związane z ochroną kultury w regionie warmińskim po roku 1945. W tym kontekście literatura regionalna i lokalni twórcy kultury wywierają wpływ na możliwości wytwórcze miejscowej kultury, co przekłada się bezpośrednio na rozwój i konsolidację potencjału twórczego kultury miejscowej.

EN

The article documents the work of the local poet Teofila Bobko-Jankowska (1920–2009), who is associated with the Warmian town of Biskupiec. The collected material on the subject falls within the category of studies on regionalism and on the anthropology of Polish literature, documenting the cultural products of small social structures as well as the strength of their social influence on the processes of the preservation of culture in the Warmia region after 1945. In this context, regional literature and local creators of culture influence the expansion of the productive capacities of the local culture, which translates directly into expansion and consolidation of the local culture’s productive potential.

4

Majaki i przebudzenie. PRL w kaszubskiej pamięci kulturowej

72%

Kalinowski D.

Roczniki Humanistyczne

|

2017

|

vol. 65

|

issue 1: Literatura polska

125-146

PL

Rok 1989 w zwierciadle literatury kaszubskojęzycznej nie przyniósł diametralnych zmian tematycznych czy stylistycznych. Kaszubska literatura piękna rozwijała się w swoim własnym tempie, częściowo tylko odzwierciedlając ogólnopolskie zjawiska. Kaszubszczyzna istniała w swej odmienności językowej dla niewielkiej liczebnie grupy odbiorców, nie mając silnego poparcia zewnętrznego i nie wyróżniając się spektakularnymi osiągnięciami publikacyjno-artystycznymi. Obrazy form istnienia Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w medium literatury kaszubskojęzycznej po 1989 roku są bardzo rzadkie. W tym zakresie można przywołać zaledwie trzy nazwiska literatów: Stanisława Pestkę (1929-2015), Stanisława Jankego (ur. 1956) oraz Artura Jabłońskiego (ur. 1970), którzy zdecydowali się na głębszą charakterystykę tego czasu.

EN

The year 1989 in the Kashubian literature did not bring any radical thematic or stylistic changes. Kashubian belles-lettres developed at its own pace, only partially reflecting the nationwide phenomena. The Kashubian region existed in its linguistic diversity for a small group of recipients, lacking strong external support and without any spectacular publications and artistic achievements. The images of the forms of existence of the Polish People’s Republic in the literature written in the Kashubian language after 1989 are very rare. In this respect, only three writers who decided to give a more detailed description of this time can be named: Stanisław Pestka (1929-2015), Stanisław Janke (born in 1956) and Artur Jabłoński (born in 1970).

5

Odra − rzeka życzeń

72%

Kalinowski D.

Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo

|

2015

|

issue 5(8)

335-356

EN

The Oder as a topic in Polish literature has not enjoyed so much interest among artists and literary scholars as the Vistula. It is worth noting that before it became the symbol of the ideological-political discourse after World War II, it had appeared in the pages of Polish literature in various contexts of meaning much earlier. It appeared in the works of literature, not only chronicles, dated as early as the time of Romanticism. Later, the river played a part in ideological contexts in Polish literature of the period of the Partitions. The Oder appeared anew in the works of the period 1918−1939 to richly manifest its presence in contemporary literature. The river, depending on the political and cultural situation of Poland, according to the wishes of external decision-makers or autonomous decisions of the writers, took on a specific form of art, bringing along content which reaches beyond geography or custom...

6

Kilka uwag na temat antropologii literatury we Włoszech. O propozycji Fabia Dei

72%

Rygielska M.

Zagadnienia Rodzajów Literackich

|

2014

|

vol. 57/113 z. 1

273-292

PL

Celem artykułu jest przedstawienie nurtu antropologii literatury we Włoszech, reprezentowanego przez Fabia Dei (a także innych uczonych takich, jak Pietro Clemente, Zelda Alice Franceschi czy Valerio Petrarca). Fabio Dei, antropolog kultury, rozważa skomplikowane związki antropologii i literatury, uwzględniając przede wszystkim problematykę literatury jako źródła do badań nad kulturą oraz zagadnienie pisarstwa antropologicznego (w tym literackości relacji z badań terenowych). Refleksję nad antropologią i literaturą we Włoszech odnosi do rozwoju włoskich badań ludoznawczych, folkloroznawczych i filologicznych.

EN

The aim of this paper is to present an Italian trend of the anthropology of literature represented by Fabio Dei (as well as other scholars, such as Pietro Clemente, Zelda Alice Franceschi, and Valerio Petrarca). Fabio Dei, an anthropologist of culture, analyses complex ties between anthropology and literature. First of all, he understands literature as a source of the study of culture. Also, he discusses the idea of anthropological writing (including the literary character of field research accounts). He refers his reflections on anthropology and literature in Italy to the development of Italian ethnography, folklore studies and philology.

7

Tożsamościowe narracje Różewicza. Projekt (nie)dokończony. Rec. książki Wojciecha Browarnego, „Tadeusz Różewicz i nowoczesna tożsamość”, Universitas, Kraków 2013, ss. 582

72%

Stankowska A., Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu I. F. P., Agata Stankowska – prof. dr hab. h. i. t. l., stankowska.a@gmail.com

Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze

|

2015

|

vol. 04

PL

Książka Wojciecha Browarnego zatytułowana „Tadeusz Różewicz i nowoczesna tożsamość” to świetnie pomyślana, rzetelna źródłowo i inteligentna interpretacyjnie próba opisania prozy Różewicza jako arty-stycznego studium, świadectwa, refleksji nad tożsamością człowieka drugiej połowy XX wieku. Autor czyta opowiadania, publicystykę, szkice bio-graficzne i wspomnienia, reportaże, fragmenty dziennika, wybrane wypo-wiedzi metaliterackie twórcy „Ocalenia” jako wielogłos połączony osnową tożsamościowej narracji, sprofilowanej zarówno wobec losu współczesnego pisarzowi Polaka, jak i biografii własnej Różewicza. Tożsamościowa refleksja odczytana zostaje tu jako zapis „autokreacji w kulturze”, równo-znacznej z „indywidualną propozycją rozumienia tego, co zbiorowe i wspólne w jednostkowym doświadczeniu”, jako wyraz „interpretacji wzorców osobowych, opis związku między dawnymi i nowymi obrazami człowieka w kulturze, próby scalenia przeżyć osobistych z pamięcią histo-ryczną i obecnymi w nowoczesności tradycjami”.

EN

Wojciech Browarny’s book entitled “Tadeusz Różewicz i nowoczesna tożsamość” is an ingenious, reliable and intelligent attempt to interpret Różewicz’s prose as an artistic study, a testimony, or a reflection on the identity of the man the second half of the twentieth century. The author reads short stories, essays, biographical sketches and memoirs, reports, diary fragments, and selected meta-literary texts by the poet as a polyphony bound with the matrix of identity narrative, profiled both to the fate of a contemporary Pole and Różewicz’s own biography. The identity reflection is interpreted here as a record of “self-creation in culture,” synonymous with “individual proposal of understanding of the collective and the shared in the individual experience” as an expression of “interpretation of role models, a description of the relation between the old and new images of human culture, an attempt to merge personal experience with historical memory and traditions present in the modernity”.

8

Antropologia literatury Northropa Frye’a. Propozycja w kręgu nowej humanistyki [Recenzja książki Kamili Żukowskiej Poetyka totalna. O antropologii literatury Northropa Frye’a, Kraków: TAiWPN Universitas, 2018, ss. 170]

58%

Roszczynialska M.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica

|

2019

|

vol. 7

234-240

EN

Review of the book by Kamila Żukowska, Poetyka totalna. O antropologii literatury Northropa Frye’a [Totality Poetics. On Northrop Frye’s Literary Anthropology], Kraków: TAiWPN Universitas, 2018, pp. 170

PL

Recenzja książki Kamili Żukowskiej Poetyka totalna. O antropologii literatury Northropa Frye’a, TAiWPN Universitas, Kraków 2018, ss. 170

9

„Coś go spętało i zmroczyło… nie może grać…”. Repartycja mityczna w dramatach mimicznych Bolesława Leśmiana

58%

Karwowska M.

Prace Polonistyczne

|

2014

|

vol. 69

103-115

EN

In this article texts of Bolesław Leśmian dramas entitled: Pierrot i Kolombina and Skrzypek Opętany have been analysed. The main objects of this article are as follows: problem of writer’s block and his efforts in overcoming this crisis. Interpretation of Leśman’s dramas is methodologically refer to anthropological theory proposed in Gilbert Durand literary studies. Symbolic mining, hidden in mentioned texts, have been taken under mythocritical interpretation. Additionally the following aspects were discussed: artistic palingenesis of archaic myths, valorisation of setting typical for mysteries of regeneration and literary actualisation of ritual scenario.

10

Rozszerzający się kosmos Norwida

51%

Tański P.

Studia Norwidiana

|

2018

|

vol. 36

283-287

PL

Omówienie dotyczy książki Anity Jarzyny „Pójście za Norwidem” (w polskiej poezji współczesnej), opublikowanej w Lublinie, w 2013 r. Jest to praca sumienna, ukazująca dobry warsztat filologiczny jej Autorki, wzbogacająca naszą wiedzę o liryce. Studium powstało pod kierunkiem wybitnego znawcy polskiej sztuki wiersza, prof. Piotra Śliwińskiego, jako praca magisterska, obroniona w 2008 r. Publikacja jest bardzo ważna, chociaż nierówna, ale spowodowane jest to ówczesnym małym doświadczeniem Badaczki. Autor omówienia zna, oczywiście, kolejne prace Anity Jarzyny, udowadniają one, zdaniem recenzenta tomu o Norwidzie, że mamy do czynienia ze świetną komentatorką polskiej poezji.

EN

The article discusses Anita Jarzyna’s book “Pójście za Norwidem”(w polskiej poezji współczesnej), published in Lublin in 2013. It is a diligent work, showing good philological skills of its author andexpanding our knowledge about lyric poetry. The study was created under the direction of an outstanding expert in Polish poetry, Prof. Piotr Śliwiński, as an MA thesis, defended in 2008. The publication is very important, although erratic, but it is attributable to the researcher’s little experience at that time. Of course, the author of the review knows the subsequent works of Anita Jarzyna, which, according to the reviewer, prove that we are dealing with a great commentator of Polish poetry.

11

Czy w czasach „posthumanistyki” można uprawiać antropologię literatury?

51%

Kłobukowski M.

Studia Norwidiana

|

2012

|

vol. 30

254-267

EN

The author analyzes Kazimierz Świegocki’s book with respect to the most important changes in modern humanities – especially to the anthropological turn, that is the literary scholars’ interest in the methods of cultural as well as comparative studies. Kłobukowski interprets Świegocki’s comparative study on two planes – as an intriguing and sometimes innovative study of great Polish poets who participated in creating the literary tradition of the 19th and 20th centuries, and also as an attempt at building anthropology of literature using modern methods, but also deeply rooted in the philological tradition – based on the concept of subjectivity, whose vision may be reconstructed on the basis of the literary text. The reviewer thinks that the construction of the argument based on juxtaposing two different types of poetical anthropology that may be recognized in Mickiewicz’s and Norwid’s work is one of Świegocki’s most interesting ideas. Świegocki’s proposition seems advisable both to those who study Romanticism, and to theoreticians of literature. A vigorous and elegant style of the book makes it also recommendable to students, or even to people who are not “professionally” connected with literature.

12

O KATEGORIACH BIBLIJNYCH W POEMACIE KAROLA WOJTYŁY „PIEŚŃ O BLASKU WODY”

51%

Hawryluk D.

Zeszyty Naukowe KUL

|

2017

|

vol. 60

|

issue 2

351-372

EN

“The Song of the Brightness of Water”, a piece by Karol Wojtyła created in 1950, is a poetic meditation in complete agreement with the logic of the biblical message. This seems to be demonstrated not only by the directly quoted fragment from the Gospel according to John at the beginning of the poem, which was subjected to in-depth poetic reflection, but also by the original literary transposition of the subject-matter of the biblical categories, which create the ambience of the entire poem. The focus of the interpretation adopted by Karol Wojtyła is on two biblical categories: longing and perception. The analysis of these categories was contrasted with the spiritual process of an individual’s becoming mature enough to enter into a life-giving dialogue with God, which can be observed, for instance, in the song of adoration sung by the protagonist of pain, constituting one of the most-creative extensions of the Gospel’s message by Wojtyła. His focus on the individual’s perception of his/her identity can serve as brilliant evidence of the attempt to reconstruct the concept of the human being present in the poem. In the light of this concept the human is a work of God, created to live in love, and in the likeness and image of God (cf. Gen 1, 27). This fundamental truth is the source of the issue clearly depicted in the poem of the possibility embedded by the Creator in each human being, enabling him/her to participate in the mysteries of God’s Wisdom (cf. Wisdom 6, 1-25) and living life to its fullest. In this context Karol Wojtyła’s poetic description of the main protagonist’s transformation is extremely fascinating. Under the influence of the saving affirmation of the Son of God, the woman from Samaria gains a new identity and discovers a new type of God’s assistance in human life, i.e. His complete involvement in human suffering. Thanks to this, she is able to fully accept the grace given by Christ to enable her to rise above the state of being separated from experiencing love and being released from the consequences of the deep wounding of her soul. The highly original aspect of this vision is that the Samaritan receives the gift of a new self-awareness at the well in Shechem, which from the perspective of the Saviour Himself can symbolise His incessant preservation of the Source of His Filial Identity. In this way the anthropology presented so far, strictly connected with theology, becomes inseparable from Christology, emphasising the Christocentric and Christoformic nature of this poem by Karol Wojtyła.

PL

Powstały w 1950 roku utwór Karola Wojtyły pt. „Pieśń o blasku wody” jest poetycką medytacją prezentującą całkowitą spójność z logiką przesłania biblijnego. Zdaje się o tym świadczyć nie tylko dosłownie przywołany na początku utworu fragment z ewangelii św. Jana, który został poddany wnikliwej poetyckiej refleksji, ale także podjęty przez autora oryginalny sposób literackiego przetworzenia problematyki kategorii biblijnych, stanowiących rzeczywistą osnowę całego utworu. W przyjętej przez Karola Wojtyłę optyce interpretacyjnej mowa jest zasadniczo o dwóch biblijnych kategoriach: pragnieniu i widzeniu. Przeprowadzona analiza problematyki tych kategorii została ukazana w konfrontacji z dokonującym się na płaszczyźnie ducha procesem dojrzewania człowieka do podjęcia życiodajnego dialogu z Bogiem, czego przejawem może być chociażby zaintonowana przez główną bohaterkę utworu pieśń uwielbienia, stanowiąca jedno z najbardziej twórczych dopowiedzeń Karola Wojtyły do przekazu ewangelicznego. Jego autorskie pochylenie się nad problemem postrzegania przez człowieka własnej tożsamości może stanowić wybitną dokumentację dążenia do rekonstrukcji obecnej w tym utworze koncepcji człowieka. W jej świetle człowiek jawi się jako dzieło pochodzące z rąk Boga, powołane do życia w miłości na Boży obraz i Boże podobieństwo (por. Rdz 1, 27). Z tej fundamentalnej prawdy wynika zaznaczona wyraźnie w poemacie kwestia wszczepionych przez Stwórcę w ludzkim wnętrzu możliwości uzdalniających każdego człowieka do podjęcia drogi uczestnictwa w tajemnicach Bożej Mądrości (por. Mdr 6, 1-25) i osiągnięcia życia w całej swojej pełni. W tym kontekście niezwykle interesujący wydaje się być poetycki opis Karola Wojtyły przemiany dokonującej się we wnętrzu głównej bohaterki. Oto pod wpływem okazanej przez Syna Bożego zbawczej afirmacji, kobieta z Samarii zyskuje swoją nową tożsamość i odkrywa nowy typ Boskiej asystencji w ludzkim życiu, polegający na całkowitym zaangażowaniu Boga w cierpienia ludzkości. Dzięki temu może ona z ufnością otworzyć się na przyjęcie darowanej jej przez Chrystusa łaski wydźwignięcia ze stanu znalezienia się poza rzeczywistym obrębem miłości i doświadczyć duchowego uwolnienia ze skutków głębokiego zranienia swojej duszy. Wysoce oryginalne w ukazanej wizji może być to, że dar swojej nowej samoświadomości Samarytanka otrzyma przy studni w Sychem, która z perspektywy samego Zbawiciela może przypominać o nieustannym zachowywaniu przez Niego Źródła Swojej Synowskiej Tożsamości. W ten sposób prezentowana dotąd antropologia, już tak ściśle powiązana z teologią, staje się jakby nieodłączna od chrystologii, a utwór Karola Wojtyły jeszcze bardziej zaznacza swój chrystocentryczny i chrystoformiczny charakter.

13

Czy w czasach „posthumanistyki” można uprawiać antropologię literatury?

51%

Kłobukowski M.

Studia Norwidiana

|

2012

|

vol. 30

254-267

EN

The author analyzes Kazimierz Świegocki's book with respect to the most important changes in modern humanities – especially to the anthropological turn, that is the literary scholars' interest in the methods of cultural as well as comparative studies. Kłobukowski interprets Świegocki's comparative study on two planes – as an intriguing and sometimes innovative study of great Polish poets who participated in creating the literary tradition of the 19th and 20th centuries, and also as an attempt at building anthropology of literature using modern methods, but also deeply rooted in the philological tradition – based on the concept of subjectivity, whose vision may be reconstructed on the basis of the literary text. The reviewer thinks that the construction of the argument based on juxtaposing two different types of poetical anthropology that may be recognized in Mickiewicz's and Norwid's work is one of Świegocki's most interesting ideas. Świegocki's proposition seems advisable both to those who study Romanticism, and to theoreticians of literature. A vigorous and elegant style of the book makes it also recommendable to students, or even to people who are not “professionally” connected with literature.

14

Norwid’s expanding cosmos

51%

Tański P.

Studia Norwidiana

|

2018

|

vol. 36 English Version

300-305

PL

Omówienie dotyczy książki Anity Jarzyny „Pójście za Norwidem” (w polskiej poezji współczesnej), opublikowanej w Lublinie, w 2013 r. Jest to praca sumienna, ukazująca dobry warsztat filologiczny jej Autorki, wzbogacająca naszą wiedzę o liryce. Studium powstało pod kierunkiem wybitnego znawcy polskiej sztuki wiersza, prof. Piotra Śliwińskiego, jako praca magisterska, obroniona w 2008 r. Publikacja jest bardzo ważna, chociaż nierówna, ale spowodowane jest to ówczesnym małym doświadczeniem Badaczki. Autor omówienia zna, oczywiście, kolejne prace Anity Jarzyny, udowadniają one, zdaniem recenzenta tomu o Norwidzie, że mamy do czynienia ze świetną komentatorką polskiej poezji.

EN

The article discusses Anita Jarzyna’s book “Pójście za Norwidem” (w polskiej poezji współczesnej), published in Lublin in 2013. It is a diligent work, showing good philological skills of its author and expanding our knowledge about lyric poetry. The study was created under the supervision of an outstanding expert in Polish poetry, Prof. Piotr Śliwiński, as an MA thesis, defended in 2008. The publication is very important, although erratic, but it is attributable to the researcher’s little experience at that time. Of course, the author of the review knows the subsequent works of Anita Jarzyna, which, according to the reviewer, prove that we are dealing with a great commentator of Polish poetry.

Refine search results

Bierni pisarze i wyrozumiali czytelnicy. Instytucja i interpretacja w polu badawczym antropologii literatury

„Metafizyczna misja”. Ojciec i próba statuowania patriarchalnego porządku w "Sklepach cynamonowych" Brunona Schulza

Salvation from Oblivion: Teofila Bobko-Jankowska (1920–2009)

Majaki i przebudzenie. PRL w kaszubskiej pamięci kulturowej

Odra − rzeka życzeń

Kilka uwag na temat antropologii literatury we Włoszech. O propozycji Fabia Dei

Tożsamościowe narracje Różewicza. Projekt (nie)dokończony. Rec. książki Wojciecha Browarnego, „Tadeusz Różewicz i nowoczesna tożsamość”, Universitas, Kraków 2013, ss. 582

Antropologia literatury Northropa Frye’a. Propozycja w kręgu nowej humanistyki [Recenzja książki Kamili Żukowskiej Poetyka totalna. O antropologii literatury Northropa Frye’a, Kraków: TAiWPN Universitas, 2018, ss. 170]

„Coś go spętało i zmroczyło… nie może grać…”. Repartycja mityczna w dramatach mimicznych Bolesława Leśmiana

Rozszerzający się kosmos Norwida

Czy w czasach „posthumanistyki” można uprawiać antropologię literatury?

O KATEGORIACH BIBLIJNYCH W POEMACIE KAROLA WOJTYŁY „PIEŚŃ O BLASKU WODY”

Czy w czasach „posthumanistyki” można uprawiać antropologię literatury?

Norwid’s expanding cosmos