Search results

1

Сімейно-родові іменування, похідні від імен та прізвищ першоносіїв (на основі вибраних антропонімів сіл Антонівка та Борисковичі початку та середини ХХ століття)

100%

Садова [Sadova] Л. L. О. O.

Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej

|

2020

|

vol. 55

EN

Family Names Derived from Given Names and Surnames: A Study of Selected Anthroponyms in the Villages of Antonivka and Boryskovychi in the Early to Mid-Twentieth CenturyThis article analyses the origins of family names and the duration of their functioning in rural anthroponymics on the basis of the anthroponymy of the south of the Volyn region in the early to mid-twentieth century. The study examines the semantic and word-formation structure of anthroponyms in the area, identifies lexico-semantic groups represented in the roots of family names, and considers different structural variants of the given names and surnames from which family names were derived, including their productivity and the most frequent cases. The semantics of roots and the word-formation structure of family names in the south of the Volyn region reflect general tendencies of the Ukrainian anthroponymic system and tendencies of the regional anthroponomy, which stem from dialectal features, influences of other languages, and historical and cultural peculiarities of the region. Nazwy rodowe pochodzące od imion i nazwisk pierwszych użytkowników (na podstawie wybranych antroponimów wsi Antonówka i Boryskowicze z początku i połowy XX wieku)W artykule przeanalizowano problem pochodzenia nazw rodowych oraz czasu ich funkcjonowania w antroponimikonie wiejskim (na podstawie antroponimów na południu obwodu wołyńskiego z początku i połowy XX wieku). Autorka analizuje strukturę semantyczną i słowotwórczą antroponimów w tym regionie, przedstawia grupy leksykalno-semantyczne reprezentowane w podstawach nazw rodowych, omawia różne pod względem strukturalnym warianty imion i nazwisk motywujące nazwy rodowe. W artykule określono produktywność imion motywujących nazwy rodowe i zidentyfikowano najbardziej aktywne imiona. Semantyka podstaw i struktura słowotwórcza nazw rodowych z południa obwodu wołyńskiego odzwierciedlają ogólne tendencje ukraińskiego systemu antroponimicznego, a także cechy regionalne antroponimii wynikające z właściwości gwarowych, wpływów innych języków oraz cech historycznych, kulturowych i obyczajowych regionu.

2

Lexical topoformants in toponyms

86%

Bába B.

Acta onomastica

|

2016

|

vol. 55

17-24

EN

Některé typy vlastních jmen mají své vlasmi jmenné formanty, které jsou pro ně specifické. Tyto elementy se u toponym obecně nazývají topoformanty. Původně apelatívni prvky toponym (generické prvky) mohou být považovány za primárně lexikální topoformanty v případě, že generický prvek plní svou úlohu tím způsobem, že se jeho funkce shoduje se slovníkovým významem geografického termínu. V tomto případě je úloha obecného jména zcela totožná s úlohou generického prvku v toponymu; překrývají se, např. Nagy-vôlgy ,velké údolí1, Ujfalu ,nová ves*, Eastwood .východní les*, Netherton,dolní ves*, Dusseldorf ,ves v blízkosti řeky DUssel*. Naopak sekundární topoformant je generický prvek, který svoji původní roli neplní, ale vzhledem к častému užívání nabývá této funkce jako součást jmenného typu. Tato funkce však nijak neovlivňuje slovníkový význam formantu. Například lexémy egyház .kostel*, monostor ,klášter*, híd ,mosť nebo vár ,hrad* jsou v maďarštině sekundárními topoformanty místních jmen. Kupříkladu jména se zadním komponentem egyház ,kostel* byla z počátku tvořena metonymicky po kostele daného sídla (např. Kerekegyház .okrouhlý kostel*). Stávající jména nicméně posloužila jako model pro další tvoření jmen, takže v maďarštině byla pro vesnice, kde stály kostely, charakteristická jména se zadním komponentem egyház .kostel*, např. ôregyház ,ves s kostelem jménem Ór‘, Vidaegyház ,ves s kostelem jménem Vida*. Přiklonění se ke jmenným modelům může být přirozeně charakteristickým prvkem i v jiných jazycích.

3

Skot – wardęga – bydło w polskiej leksyce i onomastykonie

81%

Wójcik U.

Polonica

|

2016

|

vol. 36

67-75

EN

In the paper, I describe and analyse the Old Polish synonymous chain skot – wardęga – bydło from the angle of its etymology. The review of examples is mainly intended to illustrate the thesis that the category of proper names in a diachronic perspective developed in close relation with the development of the appellative sphere. It is a secondary category, subordinate in relation to the appellative sphere as proper names were, and continue to be, the building blocks of onyms. A parallel analysis of appellatives and onyms confirms the high word-formative variantive quality of the early stages of the Polish language. On the sidelines of the main considerations, I show to what extent the polysemy of lexemes i.e. words building proper names and the appellative homonymy and homonymy of proper names in these words makes it difficult, indeed sometimes even impossible, to reconstruct the semantic motivation.

4

Специфіка сільського іменника півдня волинської області другої половини ХІХ століття : вплив церковного календаря на називання дитини як визначальний мотив номінації

72%

Садова Л.

Acta onomastica

|

2019

|

vol. 60

|

issue 2

253-262

EN

This paper provides an analysis of peasants’ names in the rural areas of Brany and Rzhyshiv as they were recorded in the church documents of the 19th century. In the 19th century Volyn, the church calendar played an important role in name-giving which followed the principle of choosing the name according to the date of birth. The basis of the names in this period is made up by names of Greek, Latin and Hebrew origin, and a small number of names of Slavic origin. These names reflect regional specifics caused by historical, religious, and cultural features of the region, and demonstrate the anthroponymic preferences of that period. The analysis focused on the composition of male and female names, the degree of influence of extra-language factors, the tendencies in name formation, and also the frequency of individual names, and it also provides a list of names used actively in the area of this particular period.

CS

Tento článek se zabývá analýzou jmen vesnického obyvatelstva v oblastech vesnic Brany a Rzhyshiv tak, jak byla doložena v církevních záznamech v 19. století. V tomto období hrál velkou roli církevní kalendář a výběr jména se řídil především podle data narození dítěte. Většina těchto jmen je řeckého, latinského a hebrejského původu a pouze malá část jsou jména slovanská. Analyzovaná jména vykazují regionální zvláštnosti zapříčiněné historickými, náboženskými a kulturními rysy dané oblasti, a dokládají preference ve výběru jmen tohoto období. V analýze jsou jména zpracovávána z hlediska kompozice, vlivu mimojazykových faktorů, tendencí ve formování a četnosti jednotlivých jmen, a na jejím základě je vypracován seznam nejčastěji používaných jmen charakteristických pro tuto oblast v daném období.

5

Некоторые названия внебрачного ребенка в русском языке

72%

Ананьева Н.

Rozprawy Komisji Językowej ŁTN

|

2018

|

vol. 66

7-20

PL

W artykule omawiane są nazwy nieślubnego dziecka w języku rosyjskim (zarówno w jego postaci literackiej, jak i gwarowej) na tle ogólnosłowiańskim. Zostały tu przeanalizowane różne i liczne sposoby tworzenia nazwisk dzieci nieślubnych: modyfikacja nazwiska ojca (np. Бецкой od Трубецкой, Тёмкин od Потёмкин); tworzenie nazwiska od imienia ojca (np. Васильев od Василий); tworzenie nazwiska odtoponimicznego (Бобринский od Бобрики); wymyślone nazwisko (np. Герцен od Herz ‘serce’); tworzenie nazwiska od imienia przodka matki (np. Юрьевские od Юрий Долгорукий); tworzenie nazwiska od nazwiska ojca chrzestnego (np. nazwisko słynnego poety Жуковский); używanie nazwiska matki (np. realne nazwisko pisarza Kornieja Czukowskiego – Корнейчуков). Zauważono także, że na poziomie antroponimicznym nieślubnym dzieciom można było nadawać niezwykłe imiona. Różnorodne są apelatywne nazwy dziecka nieślubnego w dialektach słowiańskich, w tym w gwarach rosyjskich. W artykule na podstawie prac G. Kabakowej, I. Popowiczewej i M. Kitanowej wyodrębniono szereg modeli nazewniczych dla nazw nieślubnego dziecka występujących w językach słowiańskich, szczególnie zaś w języku rosyjskim: ‘nietradycyjne miejsce poczęcia bądź urodzenia dziecka’ (np. банкарт, крапивник, заугольник i in.); ‘znalezienie dziecka’ (np. найда, найдёныш i in.); ‘odstępstwo od podstawowej linii rozwoju’ (np. семибатечник, половинкин сын, безотцовщина, сколотыш, сколотяга i in.); ‘przypadkowy charakter urodzenia’ (np. сураз, суразёнок); ‘niewłaściwe prowadzenie się matki’ (np. ублюдок, приёбыш i in.). Wiele wyrazów nazywających nieślubne dziecko pełni funkcję przekleństwa. Jednak wśród nominacji nieślubnego dziecka są także pewne nazwy o charakterze melioratywnym: nawiązujące do leksemu Bóg (np. богдан itp.) oraz любимчик (co występuje w gwarach archangielskich). Rosyjski materiał przytoczony w pracach G. Kabakowej i I. Popowiczewej w niniejszym artykule uzupełniony został modelami nazwisk nadawanych nieślubnym dzieciom oraz takimi gwarowymi rzeczownikami apelatywnymi, jak сураз, суразёнок, кувь, любимчик, любоделанный, сколотыш, сколотяга, осколоток, готовец, капустничек. Zaakcentowano również, iż rosyjskie gwarowe nazwy nieślubnego dziecka występują w niektórych utworach literackich (np. u M . Szołochowa i W. Szukszyna).

EN

In this paper the nomenclature of natural children in Russian is analyzed (both in literary and dialect forms) in a Slavonic context. The different types of surnames of natural children are analyzed: the modification of the surname of their fathers (for example Бецкой from Трубецкой, Тёмкин from Потёмкин); the formation from the name of the child’s father (for example Васильев from Василий); the formation of the surname from the toponym (Бобринский from Бобрики); the invention of the surname (for example Герцен from Herz ‘the heart’); the formation of the surname from the name of the ancestor of the mother (for example Юрьевские from Юрий Долгорукий); the formation from the surname of the godfather (for example the surname of the poet Василий Жуковский); the usage of the mother’s surname (for example Корнейчуков – the real surname of the writer Корней Чуковский). On the antroponymic level natural children may have unusual names. They have different appellative names in Slavonic, including Russian dialects. In this paper based on the articles of G. Kabakova and I. Popovicheva the following models of the nomination of the bastards in Slavonic languages, particularly in Russian are proposed: ‘the untraditional place or the conception of the birth’ (for example банкарт, крапивник, заугольник.), ‘the finding of the child’ (for example найда, найдёныш), ‘deviation from the main line of development’ (for example семибатечник, половинкин сын, безотцовщина, сколотыш, сколотяга and others), ‘the occasional character of the birth’ (for example сураз, суразёнок), ‘the bad behaviour of the mother’ (for example ублюдок, приёбыш and others). Many words naming the child are used as swear-words. But among these names there are some words which have positive semantics: those motivated by the word ‘God’ (богдан and others) and the word любимчик (in the dialects near Archangelsk). In this article we add information about the names of natural children in Russian dialects in works of G. Kabakova and I. Popovicheva analyzing the models of their surnames in Russian and some appellative names in Russian dialects (for example сураз, суразёнок, кувь, любимчик, любоделанный, сколотыш, сколотяга, осколоток, готовец, капустничек). The dialect words describing natural children are used by Russian writers in their works (for example, M. Sholokhov and W. Shukshin).

6

Vidapeljativni prizvišča žiteliv M. Novovolins'ka Volins'koji oblasti na -ehk-o, pochidni bid imennikovich osnob

58%

Chviščuk O., Hromik J., Javors'kij A.

Acta onomastica

|

2018

|

vol. 59

|

issue 1

90-105

EN

Appellative derivatives ending in -enk-o, derived from nouns play an important role in the anthroponymicon of the Novovolynsk Volyn region. O. B. Tkachenko notes that originally the derivatives with the suffix -enk-o belonged to the folk forms of children names after the father, and the appellative constructions of formation are likely to have appeared in the second half of the 12th and in 13th century. According to M. L. Hudash, ancient appellative Slavic nicknames that changed into the surnames are not always possible to distinguish from the actual nicknames that are portrayed from ancient times as informal namings. Both constructions have been formed from the appellative vocabulary of a specific semantic category as groups of personal and non-personal names. The difference was only in different motives and methods of assigning nomination. The analysis of appellative surnames of the Novovolynsk citizens ending in -enk-o derived from nouns revealed the generating extensive structure of these words, indicating a natural and long-term process of their formation. These anthroponyms represent various semantic and thematic layers of the vocabulary, describe native speakers with a help of their physical or mental features, behaviour, and reflect the Ukrainian outlook and mentality. Summing up, the surnames with the suffix -enk-o are of great importance to the anthroponymicon of Novovolynsk, Volyn region. This situation is obviously caused not only by lingual but also extralingual factors, primarily active migration processes not only within the country but also in the region, resulting in forming the modern structure of this young town.

CS

Deapelativní odvozeniny zakončené na -enk-o utvořené od substantiv sehrávají důležitou roli v antroponymii Novovolyňska ve Volyňské oblasti. Jak uvádí O. B. Tkačenko, odvozeniny se sufixem -enk-o původně patřily k lidovým podobám pojmenování dětí po otci a deapelativní formace se pravděpodobně začaly objevovat ve 2. polovině 12. století a ve století 13. Podle M. L. Chudaše staré deapelativní slovanské přezdívky, z nichž se vyvinula příjmení, nelze vždy odlišit od skutečných přezdívek doložených od nejstarších dob jako neformální pojmenování. Obě konstrukce byly utvořeny od apelativ specifické sémantické kategorie jako skupiny osobních a neosobních jmen. Rozdíl byl pouze v různých motivech a metodách udělování jména. Analýza deapelativních příjmení obyvatel Novovolyňska zakončených na -enk-o utvořených od substantiv odhaluje složitou strukturu těchto slov, naznačující přirozený dlouhodobý proces jejich tvoření. Tato antroponyma zahrnují různé sémantické a tematické vrstvy slovní zásoby, popisují osoby prostřednictvím jejich fyzických i duševních vlastností a chování a odrážejí ukrajinskou mentalitu. Příjmení se sufixem -enk-o zaujímají v antroponymii Novovolyňska významné místo. Je to nepochybně způsobeno nejen jazykovými, ale i mimojazykovými faktory, především pak migračními procesy nejen v rámci země, ale i uvnitř oblasti, které vyúsťují v moderní strukturu tohoto mladého města.

Refine search results

3 Acta onomastica

1 Polonica

1 Rozprawy Komisji Językowej ŁTN

1 Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej

1 Bába B.

1 Chviščuk O.

1 Hromik J.

1 Javors'kij A.

1 Wójcik U.

1 Ананьева Н.

1 Садова [Sadova] Л. L. О. O.

1 Садова Л.

1 2020

1 2019

2 2018

2 2016

Сімейно-родові іменування, похідні від імен та прізвищ першоносіїв (на основі вибраних антропонімів сіл Антонівка та Борисковичі початку та середини ХХ століття)

Lexical topoformants in toponyms

Skot – wardęga – bydło w polskiej leksyce i onomastykonie

Некоторые названия внебрачного ребенка в русском языке

Vidapeljativni prizvišča žiteliv M. Novovolins'ka Volins'koji oblasti na -ehk-o, pochidni bid imennikovich osnob