Search results

1

Kwatermistrzowskie zabezpieczenie oraz materiałowo-techniczne zaopatrzenie oddziałów polskich na Syberii (1918–1920)

100%

Radziwiłłowicz D.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica

|

2018

|

issue 101

115-133

EN

In summer 1918, when the Czechoslovak Legion and White Russians were fighting the Bolsheviks in the Volga Region and Siberia, Polish military forces were established in the area. Since October, they had been permanently stationed in Novonikolayevsk on the Ob River. At the turn of 1918 and 1919, the Poles managed to form a division. In June 1919, Polish troops fought in defence of the Trans-Siberian Railway. As the situation of allied forces continued to deteriorate, the Polish 5th Siberian Rifle Division became their rearguard. Its largest battle against regular Bolshevik troops took place on 23 December 1919 at the junction station of Taiga. On 10 January 1920, against the protests of some officers, the Polish Command announced the surrender of Polish troops. Some officers and soldiers did not accept surrender and forced their way through to Harbin, where the surviving men formed a battalion. Thanks to the effort of the Polish Military Mission under the command of General Antoni Baranowski, which departed from Poland and reached Far East in February 1920, the battalion would return home on board the “Yaroslavl” steamer. The command of Polish forces in eastern Russia and Siberia faced the huge challenge of providing troops with quartermaster support and supply. Long distances, communication problems and the dispersal of Polish troops complicated the logistics. Despite their hardships, the Poles had the assistance of France and a branch of the Czechoslovak National Council. With their support, Polish forces – particularly those sent to fight against the Red Army – were far better equipped than the White forces commanded by Admiral Alexander Kolchak. The uniforms and arms of the Siberian Division left a lot to be desired. The situation deteriorated significantly after France took over the task of supplying and sustaining the Polish division from the Czechoslovaks. The French failed to provide equipment for the 20,000 soldiers until the spring of 1919. In late 1918, when the Polish troops were still forming, food, fodder and uniforms were provided through a supply unit of the Czechoslovak Legion under an agreement with the branch of the Czechoslovak National Council. To facilitate distribution of supplies transported to the Polish troops, a quartermaster service was established at the Command of the Polish Armed Forces in eastern Russia. The new facilities included warehouses for food and other supplies, tailoring and shoemaking workshops and a leased steam bakery. Healthcare was another problem, since the provision of all medical services had to be organised from scratch.

PL

Latem 1918 r. w czasie walk toczonych na Powołżu i Syberii przez oddziały Korpusu Czechosłowackiego i „białych” Rosjan z bolszewikami zostały tam utworzone polskie formacje zbrojne. W październiku 1918 r. miejscem stałej dyslokacji wojsk polskich stał się Nowonikołajewsk nad rzeką Ob. Na przełomie 1918 i 1919 r. zdołano sformować oddział w sile dywizji. Pod koniec 1918 r. w początkowym okresie formowania oddziałów wojska polskiego, zaopatrzenie w prowiant, furaż i umundurowanie zgodnie z zawartym porozumieniem z Filią Czesko-Słowackiej Rady Narodowej (FCz-SRN) odbywało się za pośrednictwem komórki kwatermistrzowskiej Korpusu Czechosłowackiego. W celu usprawnienia rozdziału przekazywanych dla wojsk polskich materiałów zaopatrzeniowych zorganizowano przy Dowództwie Wojsk Polskich we wschodniej Rosji polską służbę kwatermistrzowską. Założono składy żywności i materiałowe, warsztaty krawieckie, szewskie, wydzierżawiono też piekarnię parową. Odrębnym problemem było stworzenie od podstaw służby zdrowia. W czerwcu 1919 r. polskie oddziały wzięły udział w walkach w obronie magistrali transsyberyjskiej. Wobec stale pogarszającej się sytuacji wojska sprzymierzonych rozpoczęły ewakuację na wschód, 5 Dywizja Strzelców Polskich (DSP) otrzymała rolę straży tylnej. Największą bitwę z regularnymi bolszewickimi oddziałami dywizja ta stoczyła 23 grudnia 1919 r. o węzłową stację Tajga. 10 stycznia 1920 r. dowództwo polskie wbrew opinii części oficerów zdecydowało o kapitulacji oddziałów polskich. Część oficerów i żołnierzy, która nie pogodziła się z kapitulacją, przebiła się do Harbinu. Z ocalałych żołnierzy sformowano tu batalion. Dzięki staraniom Polskiej Wojskowej Misji z gen. Antonim Baranowskim na czele, która w lutym 1920 r. przybyła z Polski na Daleki Wschód, zorganizowano powrót batalionu do kraju na statku „Yaroslavl”.

2

The 1917 Russian Revolution from the perspective of white-guardist and bolshevik state building

89%

Halasz I.

Krytyka Prawa. Niezależne studia nad prawem

|

2018

|

vol. 10

|

issue 2

561-572

PL

Rewolucja październikowa 1917 r. to jedno z najważniejszych wydarzeń XX w., które przełożyło się na szereg innowacji nie tylko w sferze ideologii i ekonomii społecznej, lecz także w obszarze budowy państwa. Bolszewickie podejście do budowania państwa było wyjątkowo innowacyjne. Ich rozwiązania były rewolucyjne i nieszablonowe zarówno w kwestii podejścia do władzy i administracji, jak i w kwestii tożsamości państwa. Obóz przeciwników partii bolszewickiej był bardzo zróżnicowany. W jego skład wchodzili i najbardziej zagorzali etatyści, i anarchiści przeróżnej maści. Stąd też ideologia tzw. „białych” charakteryzowała się wysokim stopniem reaktywności. Większość liderów tzw. Białej Armii traktowało utworzony ruch jako dyktaturę wojskową mającą na celu przywrócenie dawnego porządku. Generałowie dowodzący ruchem twierdzili oficjalnie, że ich rola była jedynie tym czasowa i miała zakończyć się, gdy w Rosji zapanują porządek i jedność. Za jeden z nadrzędnych celów stawiali sobie przywrócenie „zjednoczonej i niepodzielnej” Rosji. Realne istnienie dyktatury wojskowej nie oznaczało braku obecności jakichkolwiek organów przedstawicielskich. Istniały one w różnych formach i miały różne zakresy kompetencji, jednak nie były one nigdy równorzędnymi partnerami generalicji na czele ruchu. Były one raczej czymś w rodzaju organów konsultacyjnych. Jednak w obliczu rozwoju wojny domowej zbierającej coraz bardziej obfite żniwa, hasła propagujące „rządy silnej ręki” i „skuteczną i stabilną władzę” – bez żadnych przymiotników dodatkowych – stawały się coraz istotniejszymi elementami ideologii ruchu białych.

EN

The 1917 Russian Revolution was one of the central events of the 20th century, resulting in a great deal of novel developments not only in terms of ideology and socio--economics, but also in the field of state-building. Very innovative was the Bolshevik state-building. Both in terms of power and administration and in terms of the identity of the state, the Bolsheviks were thinking in terms of a completely new and novel concept of the state. The camp of the opponents of the Bolsheviks was heterogeneous. They ranged from the hardest Russian etatists to anarchists of various bents kinds As a result, the White movement’s ideology was strongly reflective (reactive) in its character. The majority of White leaders saw their own system as a military dictatorship restoring order. Officially, the generals claimed that their role was temporary, to be maintained only until the rule of law and the unity of the state are restored in Russia. It was, in fact, one of their paramount objectives to restore a “unified and indivisible” Russia. Although the factual existence of a military dictatorship did not mean that representative bodies in various forms and with various competencies did not exist at all, those bodies could never be equal partners of the leading generals. They were more akin to consulting bodies. Instead, amid the terror and the chaos of the Civil War, the ideology of ‘the strong hand’ and ‘effective, stable power’, without any additional adjectives became increasingly important in the ideology of the White movement.

3

Nieudane próby zbudowania w latach II RP Pomnika Dziękczynnego za odparcie najazdu bolszewickiego na Płock

89%

Gołębiewski G.

Notatki Płockie. Kwartalnik Towarzystwa Naukowego Płockiego

|

2023

|

issue 3(276)

24-43

EN

Immediately after the end of the fighting for Płock in August 1920, Fr. Józef Strojnowski proposed to build in Płock a religious Monument of Thanksgiving for driving the Bolsheviks out of the city. The idea was not implemented, similarly to other initiatives to erect the monument.

PL

Bezpośrednio po zakończeniu walk o Płock w sierpniu 1920 r. ks. Józef Strojnowski zaproponował zbudowanie w Płocku religijnego Pomnika Dziękczynnego za wyparcie bolszewików z miasta. Pomysł nie został zrealizowany, podobnie jak inne inicjatywy wzniesienia pomnika.

4

Kwestia polsko-czechosłowackiej współpracy wojskowej w Rosji (listopad 1917 – styczeń 1918). Koncepcje Tomáša G. Masaryka

89%

Wiśniewski J.

Dzieje Najnowsze

|

2017

|

vol. 49

|

issue 4

PL

Autor analizuje kwestie związane ze stanowiskiem przywódcy czechosłowackiego ruchu niepodległościowego Tomáša G. Masaryka wobec możliwości współpracy wojskowej między polskimi a czeskosłowackimi wojskami na Ukrainie pod koniec 1917 i na początku 1918 r.The author analyses problems related to the attitude taken by the leader of Czechoslovak independence movement Tomaš G. Masaryk towards possible military cooperation between the Polish and Czechoslovak troops in Ukraine at the end of 1917 and in the early 1918.

5

Program czy improwizacja? Idee polityki zagranicznej państwa sowieckiego

89%

Kornat M.

Dzieje Najnowsze

|

2017

|

vol. 49

|

issue 4

PL

Autor analizuje na nowo program sowieckiej polityki zagranicznej, zwracając się polemicznie przeciw zwolennikom tezy, iż bolszewicy nie dysponowali długofalową koncepcją polityki zagranicznej swego państwa. Była nią długofalowa strategia stosowania naprzemiennie dyplomacji i siły oraz wykorzystywania sprzeczności wewnątrz systemu kapitalistycznego.The author presents a new analysis of the programme of Soviet foreign policy, assuming a critical stance towards the supporters of the thesis that the Bolsheviks did not work out a long-term concept of foreign policy for their state. It was a long-term strategy of using diplomatic means and force alternatively, together with taking advantage of contradictions within the capitalist system.

6

The Break-up of the Russian Customs Administration Evacuated from the Kingdom of Poland in 1917-19191

89%

Latawiec K.

Pamięć i Sprawiedliwość

|

2023

|

vol. 41

|

issue 1

267-283

PL

Niniejszy artykuł dotyczy kwestii demontażu administracji celnej w latach 1917–1919 ewakuowanej z Krolestwa Polskiego w głąb Rosji w 1914 r. Na podstawie źrodeł archiwalnych i drukowanych autor przedstawia proces powolnej dekompozycji struktury urzędow celnych. Proces ten zapoczątkowany przez Rząd Tymczasowy był kontynuowany przez władze bolszewickie. Część urzędow została zlikwidowana, niektore z nich zaś zostały wchłonięte przez sowiecką strukturę organow administracji celnej.

EN

This article discusses the dismantling of the customs administration in 1917–1919, evacuated from the Kingdom of Poland further inland into Russia in 1914. On the basis of archival and published sources the author presents the process of the slow breakup of the structure of the customs offices. This process initiated by the Provisional Government was continued by the Bolshevik authorities. Some offices were closed down while some of them were absorbed by the Soviet structure of customs administration agencies.

7

Arthur Ransome – brytyjski świadek rewolucji rosyjskiej, 1914–1924

89%

Skrukwa G.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

|

2022

|

vol. 57

|

issue 1

77-93

EN

The article presents Arthur Ransome, a British writer and journalist who spent the years between 1914 and 1924 in Russia and the Baltic states, reporting the political events for the British press. He was involved in ambiguous relations with the Bolshevik leadership on one side and with the British government and intelligence on the other.

PL

Artykuł przedstawia postać Arthura Ransome’a, brytyjskiego pisarza i dziennikarza, który w latach 1914–1924 przebywał w Rosji i państwach bałtyckich, relacjonując wydarzenia polityczne dla prasy brytyjskiej. Był on uwikłany w dwuznaczne relacje z kierownictwem bolszewickim z jednej, a rządem i wywiadem brytyjskim z drugiej strony.

8

Bronisław Siwik o początkach rządów bolszewickich w Rosji (1917–1918)

89%

Zackiewicz G.

Wschód Europy. Studia humanistyczno-społeczne

|

2023

|

vol. 9

|

issue 2

89-103

EN

Bronisław Siwik (1876–1933), an outstanding socialist and cooperative activist, an eyewitness of the revolutionary events of 1917, was one of the first Poles who formulated insightful opinions on the beginnings of Bolshevik rule. His conclusions, which were strongly critical of the Leninist party, were not widely accepted in the Polish socialist movement in 1917–1918. Siwik believed that the increased popularity of the Bolsheviks that had enabled them to overthrow Kerensky's government was primarily due to their anti-war slogans and the peasants' awakened hopes of receiving arable land. The Polish socialist considered the Bolsheviks to be a truly revolutionary party, but led by doctrinaires and fanatics detached from reality. Siwik didn’t believe that a socialist revolution in 1917 was possible in a country as backward as Russia. The Polish socialist claimed that the Bolsheviks' previous efforts to rebuild Russia had ended in complete failure. He warned against following the Soviet solutions in the reborn Poland.

PL

Bronisław Siwik, wybitny działacz socjalistyczny i spółdzielczy, naoczny świadek wydarzeń rewolucyjnych 1917 r., był jednym z pierwszych Polaków, którzy pokusili się o podjęcie próby wnikliwego spojrzenia na kwestię początków panowania bolszewików w Rosji. Krytyczne wobec partii leninowskiej opinie autora nie były w latach 1917–1918 powszechnie akceptowane w polskim ruchu socjalistycznym. Bronisław Siwik uważał, że wzrost popularności bolszewików, który umożliwił im obalenie rządu A. Kiereńskiego był przede wszystkim konsekwencją głoszonych przez nich antywojennych haseł i rozbudzonych wśród chłopów nadziei na otrzymanie ziemi. Polski socjalista postrzegał bolszewików jako partię autentycznie rewolucyjną, ale kierowaną przez oderwanych od rzeczywistości fanatyków i doktrynerów. Nie wierzył, by w 1917 r. możliwa była rewolucja socjalistyczna w kraju tak zacofanym jak Rosja. Polski socjalista twierdził, że dotychczasowe wysiłki bolszewików na rzecz odbudowy Rosji zakończyły się całkowitym niepowodzeniem. Przestrzegał przed pokusą kopiowania rozwiązań sowieckich w odrodzonej Polsce.

9

Ewakuacja Koleją Transsyberyjską 5. Dywizji Strzelców Polskich. Walki odwrotowe (1919–1920) i kapitulacja dywizji

88%

Radziwiłłowicz D.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica

|

2017

|

issue 99

195-227

EN

Over the last months of 1919, the condition of the White Army commanded by Admiral Alexander Kolchak was gradually deteriorating. The Bolshevik armies successively conquered the most important towns and industrial zones situated along the most important railway lines, including the Trans-Siberian Railway. It was decided to evacuate the allied troops supporting the White Army and consisting of various international contingents commanded by Maurice Janin, a French general, eastwards to Vladivostok by Trans-Siberian train, but it was definitely too late for that. In October 1919, it was decided to evacuate the troops of the Polish 5th Siberian Rifle Division. The decision was made when the morale of the troops of Kolchak hit rock bottom and the army started retreating along the only possible route – the Trans-Siberian railroad. By order of General Janin, commander-in-chief of the allied troops, the Polish division was supposed to be the rearguard of those troops. Due to chaos at the Trans-Siberian railway, the Polish troops often had to take trains needed for the evacuation by force. The commanders and the soldiers managed to adapt railway carriages (dubbed „Teplushka”) to winter conditions. The carriages were occupied by the soldiers, their families and other civilians, which adversely affected the military capabilities of the Polish troops. The evacuation took place in the harsh Siberian winter in temperatures of minus 30°C. From the end of November 1919 to the beginning of January 1920, over almost a thousand kilometres, the troops, gathered in 57 carriages, advanced along the destroyed Trans-Siberian railroad through civil-war zones, among hostile inhabitants of Siberia during a raging typhus epidemic. There were also three improvised armoured trains dubbed „Warszawa”, „ Kraków”, and „ Poznań”. During the evacuation, the carriages of the 5th Polish Siberian Rifle Division were occupied by a total of over fifteen thousand people. The capitulation of the said division at Klukviennaia station was undoubtedly a surprise, not only for the commanders. The actions of the commanders of the Czechoslovak Corps who blocked the railroad when the 5th Soviet Army and the Bolshevik partisans were attacking the Polish trains was considered to be intentional and aimed at destroying the Polish troops.

PL

W ostatnich miesiącach 1919 r. sytuacja wojsk „białej Rosji” dowodzonych przez adm. Aleksandra Kołczaka na Syberii ulegała stopniowemu pogorszeniu. Armie bolszewickie sukcesywnie zajmowały najważniejsze miasta i ośrodki przemysłowe usytuowane wzdłuż najważniejszych linii kolejowych, w tym Kolei Transsyberyjskiej. Wspierające „białe” armie wojska sprzymierzone składające się z różnych międzynarodowych kontyngentów dowodzone przez francuskiego gen. Maurice Janina postanowiono ewakuować na wschód w kierunku Władywostoku Koleją Transsyberyjską. Ewakuację rozpoczęto zdecydowanie za późno. W październiku 1919 r. podjęto decyzję o ewakuacji oddziałów 5. Dywizji Strzelców Polskich (5. DSP). Zrobiono to w sytuacji, gdy wojska Kołczaka po licznych klęskach uległy demoralizacji i w panice rozpoczęły odwrót po jedynej drodze, jaką była magistrala transsyberyjska. Polska dywizja, z rozkazu głównodowodzącego wojskami sprzymierzonych gen. Janina, otrzymała zadanie pełnienia straży tylnej tych wojsk. Z powodu dezorganizacji panującej na syberyjskiej kolei tabor kolejowy niezbędny do ewakuacji oddziały polskie zdobywały niejednokrotnie za pomocą siły. Dzięki staraniom dowódców i żołnierzy wagony przystosowano do warunków zimowych (tzw. ciepłuszki). Wraz z żołnierzami w eszelonach znalazły się ich rodziny oraz inne osoby cywilne, co ujemnie wpływało na wartość bojową polskich oddziałów. Ewakuacja odbywała się w warunkach surowej syberyjskiej zimy przy temperaturach dochodzących do minus 30 stopni Celsjusza. Od końca listopada 1919 r. do początku stycznia 1920 r. na przestrzeni blisko tysiąca kilometrów oddziały zgrupowane w 57 eszelonach posuwały się zdewastowaną transsyberyjską linią kolejową przez obszary ogarnięte wojną domową, wśród wrogo nastawionych mieszkańców Syberii w czasie szalejącej epidemii tyfusu. W zgrupowaniu znalazły się również improwizowane trzy pociągi pancerne „Warszawa”, „Kraków” i „Poznań”. W wagonach 5. DSP w momencie ewakuacji (na początku grudnia) znalazło się razem ponad 15 tysięcy osób. Kapitulacja 5. DSP pod stacją Klukwiennaja była niewątpliwie zaskoczeniem nie tylko dla dowódców. Zachowanie blokujących tory dowódców Korpusu Czechosłowackiego w sytuacji, gdy oddziały sowieckiej 5. Armii i bolszewickiej partyzantki napierały na rozciągnięte polskie eszelony, uznano za celowe działanie, mające doprowadzić do likwidacji polskiej dywizji.

10

Anti-Western policy of the Soviet-Turkish relations during the Greek-Turkish War

71%

Xoshgedem I.

UR Journal of Humanities and Social Sciences

|

2019

|

issue 1(10)

5-16

EN

A number of recent comparative works have drawn attention to parallels and similarities between the Soviet Union and the early Turkish Republic. In this article, I take a firmly transnational approach to Soviet-Turkish interactions in the 1920s to demonstrate that the similarities were not merely circumstantial. The manifest ideological conflict between nationalist Turks and internationalist Bolsheviks has led many historians to dismiss Soviet-Turkish cooperation as a necessary response to geopolitics, a pragmatic alliance against the west. This article makes that opposition to the western-dictated international order was a coherent element in Soviet-Turkish exchanges that stretched beyond diplomacy into the economic and cultural spheres. The anti-western elements of Soviet- Turkish relations suggest that convergence was more than a case of homologous responses to similar conditions; it was part of a broader narrative that, in the Soviet case at least, continued to shape international relations beyond World War II.

PL

Kilka ostatnio opublikowanych prac porównawczych zwróciło uwagę na podobieństwa między Związkiem Radzieckim a wczesną Republiką Turecką. W artykule autor postulował konieczność szerszego podejścia do interakcji sowiecko-tureckich w latach dwudziestych w celu wskazania podobieństw zach owań politycznych w obu krajach. Wyraźny konflikt ideologiczny między nacjonalistycznymi Turkami a internacjonalistycznymi bolszewikami skłaniał wielu historyków do odrzucenia zał ożenia o sowiecko-tureckiej współpracy jako odpowiedzi na sytuację geopolityczną. Autor założył również, że był to element pragmatycznego sojuszu w opozycji do Zachodu. Wyraża także pogląd, że sprzeciw wobec dyktowanego przez Zachód porządku międzynarodowego był elementem spajającym współpracę sowiecko- -turecką, która wykraczała poza dyplomację, wchodząc w sferę gospodarczą i kulturalną. Antyzachodnie elementy relacji radziecko-tureckich sugerują, że współpraca obu państw była czymś więcej niż przypadkiem homologicznych reakcji na podobne warunki; była częścią szerszej narracji, kt óra przynajmniej w przypadku sowieckim nadal kształtowała stosunki międzynarodowe po II wojnie światowej.

11

Decyzje, które ocaliły niepodległość

71%

Odziemkowski J.

Pamięć i Sprawiedliwość

|

2021

|

issue 2

19-36

PL

Na przełomie 1918 i 1919 r. odradzające się państwo polskie stanęło po raz pierwszy w obliczu groźby inwazji Armii Czerwonej. Niepodległa Polska stała na drodze marszu rewolucji na zachód, dlatego zdaniem władz bolszewickich musiała zniknąć z mapy Europy. Mogła istnieć wyłącznie jako kolejna sowiecka republika rad. Polskie elity, polską inteligencję czekałby wówczas los zgotowany przez bolszewików elitom rosyjskim – fizyczne unicestwienie. Wbrew opiniom wyrażanym przez większość ówczesnych polskich polityków i wojskowych, Naczelny Wódz Józef Piłsudski podjął ryzykowną decyzję, aby nie czekać nad Niemnem i Bugiem na podejście Armii Czerwonej, lecz wysłać bardzo szczupłe siły, jakimi dysponował, na wschód, na spotkanie nieprzyjaciela. Pragnął osłonić centrum kraju przed inwazją, która mogła mieć nieprzewidywalne skutki dla tworzącego się dopiero państwa polskiego. Nieliczne polskie formacje, złożone głównie z ochotników, dzięki walorom żołnierza i dobremu dowodzeniu, potrafiły pobić czołowe oddziały Armii Czerwonej, co skłoniło dowództwo bolszewików, nieposiadających informacji o siłach polskich, do zatrzymania ofensywy. Ten fakt miał decydujące znaczenie dla pierwszej fazy wojny polsko-sowieckiej. Przesunięcie frontu na wschód pozwoliło Piłsudskiemu przygotować wiosną 1919 r. uderzenie na Wilno, które uprzedziło ofensywę bolszewicką, odniosło pełny sukces i zapoczątkowało pasmo polskich zwycięstw froncie polsko-bolszewickim w 1919 r.

12

Źródła rosyjskiego antybolszewizmu

71%

Barej M.

Officina Historiae

|

2022

|

vol. 5

|

issue 1

37-45

EN

In this article, the author describes the course of actions of communists in Russia, the political and economic situation in 1904-1924, the bolsheviks coup, civil war and the rise of the Russian anticommunist movement in the country and in exile.

PL

W artykule autor opisuje przebieg działań komunistów w Rosji, sytuację polityczną i gospodarczą w latach 1904-1924, przewrót bolszewików, wojnę domową oraz powstanie rosyjskiego ruchu antykomunistycznego w kraju i na emigracji.

13

Przewrót listopadowy 1917 r. w Rosji a hasło bolszewików prawa narodów do samostanowienia

71%

Materski W.

Dzieje Najnowsze

|

2017

|

vol. 49

|

issue 4

PL

Punktem wyjścia rozważań sensu stricto są tezy marcowe Lenina z 1916 r. Zawarte w nich twierdzenie o prawie narodów do samostanowienia skonfrontowane zostało z praktyką wdrażania tego prawa po październiku 1917 r., gdy w wyniku zwycięskiego przewrotu bolszewicy objęli władzę w państwie. Analizie poddane zostały pisma i wypowiedzi Lenina, a także Trockiego i Stalina, prześledzone skutki ich wdrażania (bądź nie) w sowieckiej rzeczywistości pierwszych lat po przewrocie, jak też w całym okresie funkcjonowania państwa „nowego typu”.The starting point of these reflections sensu stricto are Lenin’s March Theses of 1916. One of their statements, on the right of nations to self-determination, has been compared with the practical implementation of the right following the successful October Revolution of 1917, when the Bolsheviks took power in Russia. An analysis has been conducted of Lenin’s writings and statements, but also of Trotsky and Stalin, and the consequences of their implementations (or not) have been followed both in the Soviet reality of first years after the coup, and throughout the whole period of existence of this “new type” of state.

14

Między Maratonem a Termopilami: wojna polsko- bolszewicka 1919-1920

71%

Łukasik P.

Przegląd Geopolityczny

|

2020

|

vol. 32

152/171

PL

W artykule przedstawiono uwarunkowania geopolityczne i sytuację polityczną i wojskową w Polsce w pierwszym okresie niepodległości, kiedy trwały zmagania z bolszewikami, które doprowadziły do przełomowej w dziejach świata bitwy warszawskiej. Wojna polsko-bolszewicka stanowiła główny element kilkuletnich starań o uzyskanie zadowalających granic dla odradzającej się po latach niewoli państwowości polskiej. Była Stanowiła zarazem sposób na skuteczne wyjście z roli pionka w rękach dyplomacji zachodnich mocarstw, których celem była odbudowa białej Rosji. O szczególnej roli polskiego zwycięstwa świadczą zarówno ambitne plany podboju głoszone przez bolszewików, jak i rewolucyjny charakter ideologii wyrażającej się w słowach: „pokój chatom, wojna pałacom”. Zwycięska wojna polsko-bolszewicka stanowiła przed 100 laty i stanowi obecnie ważny punkt odniesienia dla określenia pozycji Polski. Rok 1920 był momentem narodzin dyskursu dotyczącego „Cudu nad Wisłą” oraz „osiemnastej przełomowej bitwy w historii świata”. Po dzień dzisiejszy jest omawiana doniosłość skutków wojny zarówno dla Polski, jak i dla całej Europy i świata. Konflikt polsko-bolszewicki stanowił bowiem jedną z odsłon zmagań cywilizacji łacińskiej z barbarzyńskim naporem ze wschodu. Uniemożliwił on ekspansję zbrodniczej ideologii oraz określił sytuację geopolityczną Europy Wschodniej poprzez utrwalenie bytu odrodzonej Polski.

EN

The article presents geopolitical conditions and the political and military situation in Poland in the first period of independence, when the struggle with the Bolsheviks continued, leading to the Warsaw Battle, which turned out to be a breakthrough in the history of the world. The Polish-Bolshevik war was the main element of several years of efforts to obtain satisfactory borders for the rebirth of Polish statehood after years of retribution. At the same time, it was a way to effectively exit the role of a pawn in the hands of diplomacy of Western powers whose goal was to rebuild white Russia. The ambitious plans for the conquest proclaimed by the Bolsheviks as well as the revolutionary nature of their ideology testify to the special role of the Polish victory. The victorious Polish-Bolshevik war was 100 years ago and is now an important reference point for determining Poland's position. The year 1920 was the birth of a discourse regarding "Miracle on the Vistula" and "the eighteenth landmark battle in world history." To this day, the significance of the effects of war is being discussed, both from the point of view of Poland, as well as all of Europe and the world. The PolishBolshevik conflict was one of the stages of the struggle of Latin civilization with barbaric pressure from the east. It prevented the expansion of criminal ideology and defined the geopolitical situation of Eastern Europe by consolidating the existence of reborn Poland.

15

Russian Social Democratic Emigration during the First World War: from internationalists to defenders (ОБОРОНЦЫ, oborontsy)

71%

Morozova A.

Pamięć i Sprawiedliwość

|

2022

|

vol. 39

|

issue 1

92-118

EN

On the vast amount of sources the author analyses the views of Russian social-democratic (S-D) emigrants in Europe during World War I. The positions of the S-D emigrants played the most important role in the development of key ideological guidelines, since it was abroad that the main ideological forces had been concentrated as a result of the mass “exodus” following the defeat of the 1905–1907 revolution. The Russian Social-Democrats faced World War I within a party which was formally united but in fact split into two independent factions, the Bolsheviks and the Mensheviks. The war created a new balance of forces within the Russian Social-Democratic Labour Party, and the attitude towards the war became decisive in the formation of new factions. The author traces the whole spectrum of views from internationalists to defenders (so called oborontsy), paying special attention to the positions of Vladimir Lenin, Alexander Bogdanov, the left-bolshevik group “Vpered”, Alexandra Kollontai and Alexander Shlyapnikov, Leo Martov and the émigré newspaper “Golos”/“Nashe Slovo”, Lev Trotsky, Pavel Axelrod and Georgi Plekhanov.

16

Rewolucyjne zmiany świadomości chłopstwa ukraińskiego w okresie reżimu bolszewickiego w latach 20-tych i 30-tych XX wieku (według paradygmatu J. Scotta)

71%

Oryszczenko R.

Prawo i Polityka

|

2018

|

issue 8

84-91

EN

The paper focuses on the political factor of Stalin’s totalitarian regime formed in the industrial society as a means of destruction of the traditional self-consciousness of Ukrainian peasants in the 1920–30s. Basing on recent works of Ukrainian experts on rural studies, Andrew Wilson, and first and foremost the US scholar James C. Scott, the author follows four aspects of the political influence that caused a comparatively significant change of the rural inhabitants’ self-consciousness. According to the paradigm of J. Scott, the experience of implementing high modernism appeared unnatural for Ukraine’s rural areas, in particular because it ignored such an important aspect as the religiousity of people, which was able to evolve and was not bound to disappear.

17

The turn of 1918 and 1919 in Lithuania in the light of unknown documents

63%

Gierowska-Kałłaur J.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

|

2019

|

vol. 54

|

issue 3

31-63

PL

Dzięki nieznanym dotąd, unikalnym dokumentom odnalezionym w dwóch moskiewskich archiwach (Архив внешней политики Российской империи; Российский государственный военный архив), pisanym na przełomie 1918 i 1919 roku przez przedstawicieli dwóch stron polsko-sowieckiego frontu autorka omawia sytuację w Wilnie na przełomie grudnia 1918 i stycznia 1919 roku.

EN

Thanks to previously unknown documents found in two Moscow archives (Archive of the Foreign Policy of Imperial Russia and Russian State Military Archive), written at the turn of 1918 and 1919 by representatives of two sides of the Polish-Soviet front, the author discusses the situation in Vilnius at the turn of December 1918 and January 1919.

18

Wojna 1920 roku wedle Józefa Piłsudskiego i Michaiła Tuchaczewskiego. Znaczenie polskiego zwycięstwa dla Europy

63%

Suleja W.

Studia Maritima

|

2016

|

vol. 29

127-140

EN

The study presents two opinions about the events of 1920, especially about the Soviet offensive under the command of M. Tuchaczewski and the counter-attack near Wieprz prepared and commanded by Józef Piłsudski – from the point of view of the main characters, who fought in 1920, and presented two different points of view a few years later. A polemical clash, especially in the case of Piłsudski, proves a talent for writing.

PL

W artykule ukazano dwa spojrzenia na wydarzenia 1920 roku, a w szczególności ofensywę bolszewików, dowodzoną przez Michaiła Tuchaczewskiego i kontruderzenie znad Wieprza, przygotowane i zrealizowane przez Józefa Piłsudskiego – z punktu widzenia głównych bohaterów dramatu, którzy walczyli nie tylko w 1920 roku, ale też przedstawili dwa odmienne punkty widzenia w kilka lat później. Polemiczne zderzenie, zwłaszcza ze strony Piłsudskiego, jest też świadectwem znakomitego pisarskiego kunsztu.

19

Łotewska droga do niepodległości 1917–1921

63%

Materski W.

Dzieje Najnowsze

|

2021

|

vol. 53

|

issue 1

5-40

EN

The article discusses the genesis and formation of the Republic of Latvia – from the 1917 February Revolution in the Russian Empire to the settlements of relations with the Bolsheviks and its de iure recognition by the Entente states. Ample space is devoted to the context of this process, the confrontation in the Baltic region, especially in Latvia, between the policy of Bolsheviks, ‘White’ Russians, Germany, Great Britain, and Poland in particular. The text emphasises the importance of the Polish Army’s victory in the war against the Bolsheviks for the stabilisation of Latvia’s internal position. Its substantial part is made up by the reconstruction based on the preserved documents of the formation of Latvian borders, emphasising the dispute over the south-eastern district of Pytalovo (Abrene).

PL

Artykuł omawia genezę i powstanie Republiki Łotewskiej – od rewolucji lutowej 1917 r. w Imperium Rosyjskim do uregulowania przez nią relacji z bolszewikami i uzyskania uznania de iure przez ententę. Obszerne miejsce poświęcono kontekstowi tego procesu, konfrontacji w regionie bałtyckim, w szczególności na Łotwie, polityki bolszewików, „białych” Rosjan, Niemiec, Wielkiej Brytanii, a w szczególności Rzeczypospolitej. Eksponuje wagę zwycięstwa Wojska Polskiego w wojnie z bolszewikami dla ustabilizowania międzynarodowej pozycji Łotwy. Ważny jego wątek stanowi odtworzony na bazie dokumentów proces kształtowania się granic Republiki Łotewskiej, w szczególności spór o południowo-wschodni okręg Pytałowo (Abrene).

Refine search results

Kwatermistrzowskie zabezpieczenie oraz materiałowo-techniczne zaopatrzenie oddziałów polskich na Syberii (1918–1920)

The 1917 Russian Revolution from the perspective of white-guardist and bolshevik state building

Nieudane próby zbudowania w latach II RP Pomnika Dziękczynnego za odparcie najazdu bolszewickiego na Płock

Kwestia polsko-czechosłowackiej współpracy wojskowej w Rosji (listopad 1917 – styczeń 1918). Koncepcje Tomáša G. Masaryka

Program czy improwizacja? Idee polityki zagranicznej państwa sowieckiego

The Break-up of the Russian Customs Administration Evacuated from the Kingdom of Poland in 1917-19191

Arthur Ransome – brytyjski świadek rewolucji rosyjskiej, 1914–1924

Bronisław Siwik o początkach rządów bolszewickich w Rosji (1917–1918)

Ewakuacja Koleją Transsyberyjską 5. Dywizji Strzelców Polskich. Walki odwrotowe (1919–1920) i kapitulacja dywizji

Anti-Western policy of the Soviet-Turkish relations during the Greek-Turkish War

Decyzje, które ocaliły niepodległość

Źródła rosyjskiego antybolszewizmu

Przewrót listopadowy 1917 r. w Rosji a hasło bolszewików prawa narodów do samostanowienia

Między Maratonem a Termopilami: wojna polsko- bolszewicka 1919-1920

Russian Social Democratic Emigration during the First World War: from internationalists to defenders (ОБОРОНЦЫ, oborontsy)

Rewolucyjne zmiany świadomości chłopstwa ukraińskiego w okresie reżimu bolszewickiego w latach 20-tych i 30-tych XX wieku (według paradygmatu J. Scotta)

The turn of 1918 and 1919 in Lithuania in the light of unknown documents

Wojna 1920 roku wedle Józefa Piłsudskiego i Michaiła Tuchaczewskiego. Znaczenie polskiego zwycięstwa dla Europy

Łotewska droga do niepodległości 1917–1921