Search results

1

Ikonostas w cerkwi wojskowej w Kozienicach. Zabytek na tle dziejowym

100%

Gronek A.

Latopisy Akademii Supraskiej

|

2015

|

vol. Cerkiew w drodze

|

issue 6

53-67

EN

In the National Museum in Krakow there is a project of the iconostasis made in watercolor on cardboard with signature MNK III-r.a. 18617. The handwritten inscription in its upper left corner says that it has been prepared in 1911 by the “Krzywicki and Morawski” company from Radom. This company was chosen to create the architectural structure of the oak-carved iconostasis to the Orthodox Church of the Protection of Virgin in Kozienice. This church on the Warsaw street in 1905-1906 was funded by the 25th Smolensk Regiment. After the transfer of troops, from the 1911 this Orthodox Church started function as a parish, and in 1915 was abandoned. In the following year it was the catholic church of The Queen of the Polish Crown, for Polish legionaries. After the a brief using by the Polish Catholics after the first world war, in the years 1938-1939 this degradable building was demolished. The project of the iconostas preserved in Krakow is a valuable source for research into the original interior of the Orthodox Church. Thanks to this project I could find fragments of the original iconostas and main altar in the church in Brzeźnica. Today, these fragments are the part of two retables: in the sanctuary and in the north chapel. In the oak structure of former iconostas preserved several of the original icons, which in conjunction with the architectural project allowed to recreate the original altar barrier program.

2

Cerkiew p.w. św. Jura w Drohobyczu: Nieznane materiały do badań drewnianej architektury sakralnej

100%

Sypczuk P., Lasek P.

|

2019

|

vol. 73

|

issue 1-2 (324-325)

540-545

PL

Bliskość Lwowa, ważnego ośrodka życia naukowego, sprawiła, że Drohobycz wcześnie znalazł się w obrębie zainteresowań archeologów, konserwatorów zabytków i historyków architektury. Odzyskanie przez Polskę niepodległości w 1918 roku stworzyło nowe warunki dla ochrony zabytków. Cerkiew p.w. św. Jura w Drohobyczu była uznawana za ważny zabytek lwowskiego okręgu konserwatorskiego, zwłaszcza wobec rosnącego zainteresowania drewnianymi cerkwiami, jako architekturą typową dla tego regionu II Rzeczypospolitej Polskiej. 23 marca 1934 roku świątynia została wpisana do rejestru zabytków. Istotną rolę w opiece nad zabytkami II RP odegrało Centralne Biuro Inwentaryzacji Zabytków Sztuki, które prowadziło planową i systematyczną akcję inwentaryzacji zabytków na obszarze całej II Rzeczypospolitej Polskiej. Na potrzeby prowadzonej ewidencji zabytków i planowanej serii wydawniczej topograficznego katalogu zabytków sztuki, CBI opracowało wzór „kartek katalogowych”, na których umieszczano dane administracyjno-historyczne i opis obiektu zabytkowego. Wśród nich znajduje się także karta katalogowa cerkwi p.w. św. Jura. Opis zabytku na karcie katalogowej był wykonywany w oparciu o znajomość obiektu z autopsji, w przeciwieństwie do wcześniej stosowanych praktyk posługiwania się ankietami. Integralnym elementem karty był też wykaz wizerunków, tj. klisz i/lub odbitek fotograficznych oraz zdjęć architektoniczno-pomiarowych. Omawiana karta katalogowa cerkwi p.w. św. Jura w Drohobyczu stanowi ważne, a dotychczas nie w pełni wykorzystane źródło wiedzy o tym ważnym zabytku architektury drewnianej.

EN

The proximity of Lwów (today: Lviv), an important centre of scientific life, became the reason why Drohobycz (today: Drohobych) found itself early on within the range of the interests of archaeologists, conservators of historical monuments, and historians of architecture. The regaining of independence by Poland in 1918 created new conditions for the protection of historical monuments. The Uniate church of St. yur in Drohobycz was recognised as an important monument in the Lwów conservation regiom, particularly in view of growing interest in wooden churches regarded as typical architecture in this part of the Second Republic. On 23 March 1934 the church was listed in a register of historical monuments. An essential role in the protection of historical monuments in the Second Republic was played by the Central Office for Art Monument Inventories (CBI), which conducted a planned and systematic inventory campaign across the entire Republic. CBI devised a model of “catalogue cards” containing administrative-historical data and a description of the given historical object for the purpose of recording historical monuments and a planned publication series of a topographic catalogue of art monuments. The cards in question included also one dealing with the church of St. Yur. The description on the catalogue card was based on own-observation familiarity with the object in contrast to earlier used questionnaires. A list of images, i.e. photographic plates and/or prints as well as architectonic-measurement photographs constituted another integral element of the card. The discussed catalogue card of the church of St. Yur is an important and heretofore incompletely exploited source of knowledge about this prominent monument of wooden architecture.

3

Typologia konwersji świątyń łemkowskich po akcji „Wisła”

88%

Uścinowicz J.

Latopisy Akademii Supraskiej

|

2017

|

vol. Cerkiew a asymilacja- swój i obcy

|

issue 8

159-178

EN

This paper presents typology and selected examples of interconfessional conversions of lemko temples, after “Vistula Operation” 1947 in Poland. It also shows the process of transformation of spatial and functional structures as well as iconography of the temples and their iconostases, implemented throughout adaptation for the Roman Catholic churches. It covers problems in architectural conservation as well as essential ideological aspects of symbolical and liturgical nature.

4

Odkrycie najstarszej datowanej drewnianej cerkwi w Ukrainie

88%

Slobodian V.

Ochrona Zabytków

|

2014

|

issue 1

75-87

EN

The article presents the circumstances of finding the oldest wooden tserkva in Ukraine, in the village Stara Skvaryava near Zhovkva. The finding was made on the occasion of creating documentation of the renovation of that disused church. The oldest references to the village Skvaryava come from 1515, and to the church itself – from 1578. The subsequent broader information regarding the church appeared in the 18th century protocols of parish visitation. The protocols contain also information about moving the church from Glinsk to Stara Skvaryava in 1715. That building is identified as a wooden single domed eastern type church from the 16th century on the basis of an analysis of sources. Along with the church, an iconostasis with icons from various periods was moved to Stara Skvaryava. Its oldest part was probably made by the masters from Przemyśl in the 16th century, and the other parts in the 17th and 19th century. The protocol of a Dean’s visitation of 1792 informs that the church was restored at the end of the 18th century. From 1947 to 1989 the church was closed. Opened in the early 1990s, it was used until completion of construction of a new brick church in 1995. The monument, abandoned since then, needed an urgent renovation. According to some sources, the currently existing wooden church was built in 1820. However, the earlier origin of the church can be confirmed by the window openings typical of the beginning of the 18th century. The discovery in 2008 of the inscriptions on the wall of the nave: „АФИ” and „ѿ АѰ Сей цркви С лѣтъ без осми”, allows unambiguously to date the church at 1508 and confirms the information of its moving from Glińsk. The celebrations of the quincentenary of the church on Michaelmas in 2008 became a true feast for all inhabitants and unified them in the pursuit of preservation and restoration of the original look of the church. In spring 2009 renovation works began and were continued in the next years when financial resources were available. Taking into consideration a unique character of the church and its original equipment, as well as the fact that this is the oldest Ukrainian wooden eastern type church with a known date of construction, it is necessary to aim at listing it in the National Register of Cultural Heritage of Ukraine.

5

Łemkowska architektura sakralna na przykładzie cerkwi greckokatolickiej w Łosiu - ikonostas

75%

Wójtowicz B.

Studia Ecologiae et Bioethicae

|

2007

|

vol. 5

|

issue 1

471-480

6

Rekonstrukcja części ołtarzowej cerkwi Zwiastowania NMP w Supraskiej Ławrze

75%

Musiuk A.

ELPIS

|

2016

|

vol. 18

171-175

PL

Rekonstrukcja pochodzącej z XVI wieku cerkwi Zwiastowania NMP znajdującej się w Supraskiej Ławrze wchodzi obecnie w okres odtwarzania jej wnętrza. Z powodu sprzeczności i braku wystarczającej liczby materiałów historycznych decyzje projektowe należy podjąć na podstawie hipotez i analizy porównawczej. W pracy zaproponowano rozwiązania dotyczące programu fresków części ołtarzowej oraz ołtarza.

EN

Reconstruction of the XVI century church of the Annunciation of the Mother of God of the Suprasl Laura enters now the period of the reconstruction of the interior décor. Due to the lack of sufficient number of historical materials decisions concerning the design must be taken based on hypotheses and comparative analysis. In the work, solutions of the question of the program of frescoes in the sanctuary as well as the altar were suggested.

7

Huculszczyzna w II Rzeczpospolitej Polskiej. Romantyczny mit „Nowej Arkadii” w racjonalnym społeczeństwie

75%

Osadczy W.

Language. Culture. Politics. International Journal

|

2022

|

vol. 1

287-299

PL

Huculszczyzna w Drugiej Rzeczypospolitej ukazywana była jako kraina półdzika, malownicza, osnuta ludową mitologią i magią. Postrzegana była jako ośrodek życia nieskażonego cywilizacją posiadający wielką energię i żywiołowość. Wytworzył się swoisty stereotyp Huculszczyzny jako wyidealizowanej ziemi gdzie najlepsze przymioty charakteryzujące tereny, ludzi i tradycję połączyły się w bardzo atrakcyjny wzór życia społecznego. Walory Huculszczyzny odsłaniały się dla Polaków na różnych obszarach zainteresowania społecznego: turystyka, sztuka, podróży itd.

8

Uwarunkowania geograficzne i historyczne kształtowania krajobrazu kulturowego na obszarze województwa podkarpackiego

71%

Skulimowska M.

Studia z Geografii Politycznej i Historycznej

|

2018

|

vol. 7

133-162

EN

This article is to show the title connection between geographical and historical factors and the issue of shaping of cultural landscape. Therefore, both the natural and historical factors have been analysed in the area of Podkarpackie Voivodeship in comparison with its current borders. The area of Podkarpackie Voivodeship has undeniable cultural advantages, which have been gained over the centuries under the substantial influence of three main cultures: Polish, Ruthenian-Ukrainian and Jewish. What makes this region attractive is the multicultural character of the preserved historic buildings as well as their huge number. The main aim of the research was to determine and identify geographical and historical factors which have made an influence on the changes in the cultural landscape in the area of the current borders of Podkarpackie Voivodeship over the centuries. Historic buildings that are in the area of Podkarpackie Voivodeship, both secular and sacred, are one of the tourist attractions that appeal to visitors. But also nowadays various factors are responsible for the vanishing of some of those multicultural buildings and the landscape undergoes significant changes.

PL

W artykule dokonano uzasadnienia powiązania uwarunkowań geograficznych i historycznych kwestią kształtowania krajobrazu kulturowego. W tym celu przeprowadzono analizę czynników przyrodniczych i historycznych na obszarze województwa podkarpackiego na tle jego obecnych granic. Obszar województwa podkarpackiego posiada niezaprzeczalne walory kulturowe, które powstały na przestrzeni wieków pod znacznym wpływem trzech głównych kultur: polskiej, ukraińsko-ruskiej i żydowskiej. O atrakcyjności tego regionu decyduje więc zarówno wielokulturowy charakter zachowanych obiektów zabytkowych, jak i ich ogromna liczba. Głównym celem badawczym artykułu było rozpoznanie i zdefiniowanie uwarunkowań geograficznych i historycznych, które wpłynęły na zmiany zachodzące na przestrzeni wieków w krajobrazie kulturowym na terenach znajdujących się obecnie w granicach województwa podkarpackiego. Istniejące na obszarze tego województwa obiekty zabytkowe, zarówno świeckie, jak i sakralne, są jedną z atrakcji turystycznych przyciągających turystów. Jednak również w obecnych czasach wiele czynników wpływa na to, że część z tych wielokulturowych obiektów zanika, a krajobraz ulega zasadniczym przekształceniom.

9

The mural paintings of Modest Sosenko. Characteristics of the style based on representative examples

63%

Semchyshyn-Huzner O.

Sacrum et Decorum. Materiały i studia z historii sztuki sakralnej

|

2022

|

vol. XV

93-109

EN

In the considerable creative legacy of the Ukrainian artist Modest Sosenko (1875–1920), the murals and sacred easel paintings he created for more than ten Galician churches deserve special attention. His contemporaries noted that the artist’s sacred works were characterised by his own ‘Sosenko style’, which boldly and organically combined Byzantine traditions reinterpreted by 16th– and 17th– century masters with modern European stylistic requirements of the turn of the 19th and 20th centuries. He was a pioneer who paved the way for the development of modern church art, which was helped by the circumstances of his life. After acquiring a thorough European professional education during his studies in Kraków as well as in Munich and Paris thanks to a scholarship funded by Metropolitan Andrey Sheptytsky, Sosenko returned to Galicia and, continuing his mentor’s activities in the field of museums, became a full-time employee of the Church (later National) Museum. His direct contact with old monuments of iconography, manuscripts and incunabula, and folk art allowed him to gain a deep understanding of the peculiarities of Ukrainian national art. Thus, the combination of his personal talent, professional knowledge and museum experience, as well as his close relationship with the head of the Greek Catholic Church – Andrey Sheptytsky, who directed all his efforts towards the revival of the high culture of decorating the sacred space of Eastern Rite take up the challenge of the present day. However, it is not possible to appreciate Sosenko’s achievements in their entirety. The warfare in the region during the two world wars of the 20th century, the years of Soviet rule, which was intolerant of cultural, national and spiritual heritage, and even the first years of Ukrainian independence, were not conducive to the preservation of the churches and their decoration. As a result, researchers are forced to conclude that most of Sosenko’s works have been irretrievably lost. The artist’s sources of inspiration, the specific composition of his monumental artworks, the range of colours, the ideological and aesthetic programme can only be reconstructed on the basis of the decorations of two churches in the Lviv region: St. Michael the Archangel in the village of Pidberizci and the Holy Resurrection in the village of Poliany, by making comparisons with fragments of lost murals recorded in archival photographs, and by adding the decoration, already after restoration toning, of the artist’s last sacred object – St. Nicholas Church in Zolochiv. Even such scattered data make it possible to observe many of the author’s characteristics, to determine the process of the formation of Sosenko’s distinct individual artistic style, to which this study is dedicated.

PL

W znacznym dziedzictwie twórczym ukraińskiego artysty Modesta Sosenki (1875–1920) na szczególną uwagę zasługują polichromie i sakralne dzieła sztalugowe dla ponad dziesięciu galicyjskich cerkwi. Osoby mu współczesne zauważały, że prace sakralne artysty charakteryzowały się własnym „Sosenkowskim stylem”, w którym śmiało i organicznie łączyły się zreinterpretowane przez mistrzów XVI–XVII wieku tradycje bizantyjskie z nowoczesnymi europejskimi wymogami stylowymi przełomu XIX–XX wieku. Był on pionierem, który wyznaczył drogę rozwoju współczesnej sztuki świątynnej, czemu sprzyjały okoliczności jego życia. Po zdobyciu gruntownego europejskiego wykształcenia zawodowego w trakcie studiów w Krakowie, a także już jako stypendysta metropolity Andrzeja Szeptyckiego w Monachium i Paryżu, Sosenko powrócił do Galicji i kontynuując działalność swojego opiekuna w sferze muzealnictwa, został pełnoprawnym pracownikiem Muzeum Cerkiewnego (później Narodowego). Właśnie bezpośredni kontakt ze starymi zabytkami ikonografii, książkami pisanymi ręcznie i drukowanymi, z twórczością ludową pozwolił mu na dogłębne zrozumienie specyfiki ukraińskiej sztuki narodowej. W ten sposób połączenie osobistego talentu, wiedzy zawodowej i doświadczenia muzealnego, a także bliskie relacje z głową Cerkwi greckokatolickiej – Andrzejem Szeptyckim, który wszystkie swoje wysiłki ukierunkował na odrodzenie wysokiej kultury wystroju przestrzeni sakralnej świątyń obrządku wschodniego, zrodziło artystę intelektualistę, gotowego do podjęcia wyzwania współczesności. Nie można jednak w całości docenić dorobku Sosenki. Działania wojenne na tych terenach w obu wojnach światowych w XX wieku, nietolerancyjne wobec dziedzictwa kulturowego, narodowego i duchowego lata władzy radzieckiej, a nawet pierwsze lata niepodległości Ukrainy nie sprzyjały zachowaniu świątyń i ich wystroju. Dlatego badacze zmuszeni są stwierdzić, iż większość prac Sosenki została bezpowrotnie utracona. Źródła inspiracji artysty, specyfikę kompozycji jego fresków, gamy kolorów, programu ideowo-estetycznego można odtworzyć jedynie na podstawie fresków naściennych dwóch świątyń w obwodzie lwowskim: Archanioła Michała we wsi Podbereźce oraz Świętego Zmartwychwstania w miejscowości Polany, przeprowadzając porównania z fragmentami utraconych polichromii utrwalonych na zdjęciach archiwalnych, oraz dodając zdobienie, już po tonowaniu restauracyjnym, ostatniego obiektu sakralnego artysty – cerkwi św. Mikołaja w Złoczowie. Nawet takie rozproszone dane pozwalają na zaobserwowanie wielu cech autorskich, określenie procesu kształtowania się wyrazistej maniery indywidualnej Sosenki, czemu poświęcone zostało niniejsze badanie.

10

Szesnastowieczne pobizantyńskie freski z Supraśla w świetle dokumentacji konserwatorskiej – historia zniszczeń

63%

Stawecka K., p., Ławreszuk M., Kostiuczuk J., Ignatiuk K., p., Ławreszuk M., Ignatiuk K.

ELPIS

|

2017

|

issue 19

PL

Artykuł poświęcony jest historii unikatowych, szesnastowiecznych pobizantyńskich fresków supraskich. Znajdziemy w nim próbę określenia czasu powstania dekoracji malarskiej cerkwi Zwiastowania Bogarodzicy w Supraślu, głównej świątyni zgromadzenia monastycznego, a także jej autorów. Zasadnicza część tekstu zawiera opisy kolejnych etapów degradacji polichromii, poczynając od uszkadzających ją nowych elementów wyposażenia wnętrza, pojawiających się w siedemnastym wieku (ikonostas,ołtarze boczne), poprzez zakrycie malowideł w XVIII w. tabulaturą i całkowitą zmianę wystroju architektoniczno-malarskiego prezbiterium,skończywszy na niemal doszczętnym zniszczeniu fresków w czasie II wojny światowej. W części tej znalazły się również odniesienia do zabiegów restauratorskich prowadzonych nad tym zabytkiem od końca XIX w. Omówienie działań ratujących ocalałe fragmenty malowideł, prowadzonych w powojennej rzeczywistości oraz dokumentacja prac konserwatorskich jakie miały miejsce w latach 1964–1965(66), jak również w 2012 i 2014 r., zamyka to opracowanie.

11

Problemy i tendencje ochrony zabytków sakralnych na Ukrainie

63%

Gerycz W.

Ochrona Zabytków

|

2010

|

issue 1-4

7-15

EN

Since time immemorial Ukraine has been the center of Eastern Christianity. Many temples were built in Kiev and towns nearby. The ones which survived until this day are treated as the most valuable national historic objects. In the whole country, despite the fact that religious life was being ruined in various periods, especially in the east during Soviet times, many religious historic objects exist. After Ukraine regained independence, the number of voices favoring the protection of cultural heritage began increasing. An appropriate legislation system was created, the state and individual regions readily started joining in to protect and restore historic objects, believers commenced helping with the work related with religious objects. Many good examples of church, orthodox church, monastery and wooden religious architecture restoration can be given. However, the consciousness of congregations and the representatives of the clergy is not always at theappropriate standard. Frequently, the urge to make a profit, the use of wrong technology, or the dishonesty of contractors lead historic objects – the witnesses of our history – to destruction. To improve the level of protection of historic religious objects, the dialogue between society and the clergy has to be broadened, specialists’ activity in the field must be supported, and legalregulations need to be refined.

12

Zarys historyczny parafii prawosławnego Soboru Katedralnego Narodzenia NMP w Białej Podlaskiej w latach 1875–1917

63%

Sęczyk P.

Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio F – Historia

|

2014

|

vol. 69

EN

Orthodox Cathedral of the Nativity of the Blessed Virgin Mary was founded in 1875 with the former church after bazylianach. Since the beginning of the function of parish priests in the parish clergy exercised title protojereja to help were two priests and a deacon. The parish grew rapidly despite the material poverty and the resistance of former Uniates, belonged to the branches: Orthodox church in the city hospital in White, Sławacinek, Wolka Plebańska, Hruda and Cicibor. Orthodox clergy took an active part in the life: cultural, social and parishes of the city and undertook charity among treatment units. Business council was interrupted by the World War I, the estate folk evacuated into Russia, the temple was taken over by Protestants.

PL

Prawosławny Sobór Narodzenia NMP powstał w 1875 r. z byłej cerkwi po bazylianach. Od początku funkcję proboszczów w parafii sprawowali duchowni z tytułem protojereja, do pomocy mieli dwóch kapłanów oraz diakona. Parafia rozwijała się dynamicznie pomimo materialnego ubóstwa i oporu byłych unitów. Należały do niej filie: cerkiew w miejskim szpitalu w Białej, Sławacinku, Wólce Plebańskiej, Hrudzie i Ciciborze. Prawosławne duchowieństwo brało czynny udział w życiu kulturalnym i społecznym miasta i parafii oraz podejmowało akcje charytatywne wśród unitów. Działalność soboru przerwała I wojna światowa, majątek cerkiewny ewakuowano w głąb Rosji, a świątynię przejęli ewangelicy.

13

Dzieje pewnej książki

63%

Petrani A.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

1968

|

vol. 17

241-253

EN

-

14

Starania zielonogórskich grekokatolików o własną świątynię

63%

Wanatko G.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

2019

|

vol. 111

345-356

EN

Due to post-war deportations, mainly the Operation Vistula in 1947, a considerable group of the Ukrainian minority, including the Greek Catholics came to the Lubusz district. They were deprived of the possibility to conduct the religious practices in their rite until 1956. The events which occurred in Poland in 1956 enabled them to erect a parish and to celebrate their Greek Catholic services in Latin churches. In Zielona Góra that situation persisted for several decades, as the Greek Catholic community did not possess their own church. The first unsuccessful attempts to acquire a church were made in the 1980s and were continued in the 1990s. And then the Greek Catholics from Zielona Góra decided to organize their own church by adapting an ordinary building. The implementation of this undertaking lasted over 20 years. Attempts to acquire a building were made by the parish along with the local Board of the Zielona Góra Association of the Ukrainians in Poland, as the acquired building was intended for religious and cultural needs of the Ukrainian minority. The talks were held with the regional and municipal authorities. Most suggested buildings could not be accepted due to their poor condition or location. At the beginning of the 21st century, the town offered the building of the former Brieger’s winery. The parishioners accepted the proposal despite the fact that it required extensive renovation and reconstruction. The first renovation works began in 2003 and lasted until 2008. The consecration of the Greek Catholic church (Boduena Street) took place on 11 October 2008. In this way, the goal was achieved and the parish concentrated on adapting the new House of God.

PL

Wskutek powojennych przesiedleń, głównie w ramach akcji „Wisła” w 1947 roku, na terenie Ziemi Lubuskiej znalazła się liczna grupa mniejszości ukraińskiej w tym grekokatolików. Do 1956 roku byli oni pozbawieni możliwości praktyk religijnych w swoim obrządku. Wydarzenia w Polsce z 1956 roku umożliwiły erygowanie parafii i odprawianie nabożeństw greckokatolickich, które odbywały się w kościołach łacińskich. W Zielonej Górze stan ten trwał kilka dekad, gdyż wspólnota greckokatolicka nie posiadała własnej świątyni. Pierwsze, nieudane próby uzyskania własnej świątyni grekokatolicy podjęli w latach 80. XX w. Starania te kontynuowano w latach 90. XX w. Zielonogórscy grekokatolicy zdecydowali się podjąć trudu własnej świątyni na drodze adaptacji budynku. Realizacja tego przedsięwzięcia trwała niemal 20 lat. Próby uzyskania obiektu parafia podejmowała wspólnie z miejscowym Zarządem Zielonogórskiego Koła Związku Ukraińców w Polsce, gdyż uzyskany lokal miałby zabezpieczać potrzeby religijne i kulturalne mniejszości ukraińskiej. Rozmowy prowadzone były z Urzędem Wojewódzkim i Urzędem Miejskim. Większość proponowanych obiektów była nie do przyjęcia, czego powodem był zły stan budynków, bądź ich umiejscowienie. Na początku XXI wieku miasto zaproponowało grekokatolikom budynek dawnej winiarni Briegera. Parafianie zaakceptowali propozycję, mimo, że obiekt wymagał gruntownego remontu i przebudowy. Pierwsze prace remontowe rozpoczęto w 2003, a trwały do 2008 roku. Ich zwieńczeniem była uroczysta konsekracja Cerkwi przy ul. Boduena, która odbyła się 11.10.2008 roku. Tym samym proces starań uległ zakończeniu, a życiem parafii zawładnął trud zagospodarowania nowego Domu Bożego.

15

Cerkiew św. Mikołaja i klasztor bazyliański w Zamościu w XIX wieku

63%

Lorens B.

Res Historica

|

2022

|

issue 53

145-170

EN

The St. Nicholas Church in Zamość has a history of belonging to various religions and rituals. It was built at the beginning of the 17th century as an Orthodox church serving the Orthodox community living in the city. At the beginning of the 18th century, the Orthodox Church was handed over to the Basilians, who built a monastery by the church, which operated until 1865. In 1720, a synod of the Unitarian Church in the Republic of Poland was held in St. Nicholas’ Orthodox Church. After the dissolution of Unitarian monasteries in the Kingdom of Poland, the monastery was taken over by the Treasury of the Kingdom of Poland, and the Orthodox Church and its equipment was left as a parish. In 1875 the temple was returned to the Orthodox, which was connected with changes in its appearance. After the Orthodox clergy left Zamość in 1915, the church was taken over by the Roman Catholic Church.

PL

Kościół pw. św. Mikołaja w Zamościu ma przeszłość związaną z przynależnością do różnych wyznań i obrządków religijnych. Wybudowany został na początku XVII w. jako cerkiew służąca wspólnocie prawosławnej zamieszkującej miasto. Na początku XVIII w. cerkiew została oddana bazylianom, którzy przy świątyni wznieśli klasztor funkcjonujący do 1865 r. W cerkwi św. Mikołaja w 1720 r. odbył się synod Kościoła unickiego w Rzeczypospolitej. Po kasacie placówek bazyliańskich w Królestwie Polskim gmach klasztorny przejęty został przez Skarb Królestwa Polskiego, zaś cerkiew wraz z wyposażeniem pozostawiono jako parafialną. W 1875 r. świątynię oddano Cerkwi prawosławnej, co wiązało się ze zmianami w jej wyglądzie. Po opuszczeniu Zamościa przez duchowieństwo prawosławne w 1915 r. świątynia została przejęta przez Kościół rzymskokatolicki.

16

Aktualność świadectwa błogosławionych męczenników z Pratulina

51%

Matwiejuk K.

Teologiczne Studia Siedleckie

|

2022

|

vol. XIX/19

323-339

EN

The jubilee of the session of the Collegiate Chapter of Łuków on the occasion of its 25th anniversary was an opportunity to recall the spiritual heritage of the blessed martyrs of Pratulin. It also became an obligation for the canons of this chapter to disseminate it. And this heritage is: life according to the Gospel, courageous profession of faith, evangelical hierarchy of values, faithfulness in small things, love of the Church and the Homeland.

PL

Treści duchowego dziedzictwa błogosławionych unickich męczenników z Pratulina, które przypomnieliśmy w ramach jubileuszowej sesji kapituły łukowskiej, ustawicznie kształtują oblicze Kościoła Siedleckiego. To dziedzictwo jest pomocne w przeżywaniu chrześcijańskiego „dzisiaj”. Wprawdzie zmieniły się warunki społeczne i polityczne, ale współcześni wyznawcy Chrystusa są, podobnie jak w XIX wieku, znakiem sprzeciwu wobec upowszechnianych dziś z wielkim natręctwem irracjonalnych ideologii. W czasie prześladowań unitów były nagminnie łamane podstawowe prawa osoby ludzkiej, zwłaszcza prawo do wolności religijnej. Dzisiaj wielu chrześcijan cierpi z powodu bezkarności w deptaniu praw ludzi wierzących. Podjęta refleksja o aktualności świadectwa heroicznych świadków wiary z Pratulina prowadzi do konstatacji, że odpowiedzią współczesnych chrześcijan na problemy obecnego czasu jest mimo wszystko optymizm płynący z wiary w Boga żywego i życie z wiary. Właśnie unici byli ludźmi takich postaw. Błogosławieni z Pratulina uczą wierności chrześcijańskiemu powołaniu. Zachęcają do wypracowania w życiu klarownej hierarchii wartości, opartej na niezmiennej nauce Chrystusa. Apelują o wrażliwość ludzkiego sumienia, kształtowanego na fundamencie Dekalogu. Tak chrześcijanie stają się obrońcami godności człowieka i odpowiedzialnymi członkami Kościoła i Ojczyzny.

17

Kontekst historyczny procesu beatyfikacyjnego męczenników z Pratulina i ich duchowe dziedzictwo dzisiaj

51%

Matwiejuk K.

Teologiczne Studia Siedleckie

|

2022

|

vol. XIX/19

217-245

EN

The trial of the Uniate martyrs from Pratulin in 1874 was started in 1919 by Bishop Henryk Przeździecki, the first ordinary of the resurrected diocese of Janów, i.e. Podlasie. The beatification of the Servants of God, Wincenty Lewoniuk and XII companions, was carried out in Rome on October 6, 1996 by Pope John Paul II. The attitude of the blessed Pratulin martyrs was shaped above all by the liturgy. The Synod of the Uniate Church, held in Zamość in 1720, contributed to the revival of religious life in Uniate dioceses through the in-depth formation of pastors and certain changes in liturgical rituals. Blessed martyrs from Pratulin grew up to sanctity in a climate of persecution provoked by politicized Orthodoxy. Their heroic testimony is the spiritual heritage of the Diocese of Siedlce. Successive generations of Christ's followers will recognize this heritage, accept it and consolidate it by living the Gospel, loving the Church and praying for the unity of divided Christians.

PL

Beatyfikacja w Kościele katolickim jest urzędowym aktem kościelnym. Zezwala on na publiczny kult o charakterze lokalnym, zatem w diecezji czy zakonie, konkretnej zmarłej osoby. Uroczyste ogłoszenie nowego błogosławionego poprzedza żmudny proces beatyfikacyjny. Proces unickich męczenników z Pratulina z 1874 roku rozpoczął w 1919 roku bp Henryk Przeździecki, pierwszy ordynariusz reaktywowanej diecezji janowskiej czyli podlaskiej. Kompletną dokumentację, tzw. Positio super martyrio, przygotowała prof. Hanna Dylągowa w 1995 roku. Papież Jan Paweł II dokonał beatyfikacji Sług Bożych Wincentego Lewoniuka i XII współtowarzyszy w Rzymie 6 października 1996 roku. Prośbę o dokonanie beatyfikacji i podziękowanie za nią wygłosił wobec Ojca Świętego biskup siedlecki Jan Wiktor Nowak. Synod Kościoła unickiego, obradujący w 1720 roku w Zamościu, przyczynił się do ożywienia życia religijnego w diecezjach unickich. Zainicjował pogłębioną formację duszpasterzy i wprowadził pewne zmiany w obrzędowości liturgicznej. Postawę błogosławionych męczenników z Pratulina kształtowała nade wszystko liturgia. Jest ona bowiem miejscem i sposobem doświadczania zbawczej obecności Chrystusa. Męczennicy z Pratulina dorastali do świętości w klimacie prześladowań, prowokowanych przez upolitycznione prawosławie. Ich heroiczne świadectwo jest błogosławioną cząstką duchowego dziedzictwa diecezji siedleckiej. Kolejne pokolenia wyznawców Chrystusa to dziedzictwo poznają, przyjmują je i utrwalają, żyjąc według Ewangelii, miłując Kościół, i modląc się o zjednoczenie podzielonych chrześcijan.

18

Aktualność świadectwa błogosławionych męczenników z Pratulina

51%

Matwiejuk K.

Teologiczne Studia Siedleckie

|

2022

|

issue Teologiczne Studia Siedleckie

323-339

EN

The jubilee of the session of the Collegiate Chapter of Łuków on the occasion of its 25th anniversary was an opportunity to recall the spiritual heritage of the blessed martyrs of Pratulin. It also became an obligation for the canons of this chapter to disseminate it. And this heritage is: life according to the Gospel, courageous profession of faith, evangelical hierarchy of values, faithfulness in small things, love of the Church and the Homeland.

PL

Treści duchowego dziedzictwa błogosławionych unickich męczenników z Pratulina, które przypomnieliśmy w ramach jubileuszowej sesji kapituły łukowskiej, ustawicznie kształtują oblicze Kościoła Siedleckiego. To dziedzictwo jest pomocne w przeżywaniu chrześcijańskiego „dzisiaj”. Wprawdzie zmieniły się warunki społeczne i polityczne, ale współcześni wyznawcy Chrystusa są, podobnie jak w XIX wieku, znakiem sprzeciwu wobec upowszechnianych dziś z wielkim natręctwem irracjonalnych ideologii. W czasie prześladowań unitów były nagminnie łamane podstawowe prawa osoby ludzkiej, zwłaszcza prawo do wolności religijnej. Dzisiaj wielu chrześcijan cierpi z powodu bezkarności w deptaniu praw ludzi wierzących. Podjęta refleksja o aktualności świadectwa heroicznych świadków wiary z Pratulina prowadzi do konstatacji, że odpowiedzią współczesnych chrześcijan na problemy obecnego czasu jest mimo wszystko optymizm płynący z wiary w Boga żywego i życie z wiary. Właśnie unici byli ludźmi takich postaw. Błogosławieni z Pratulina uczą wierności chrześcijańskiemu powołaniu. Zachęcają do wypracowania w życiu klarownej hierarchii wartości, opartej na niezmiennej nauce Chrystusa. Apelują o wrażliwość ludzkiego sumienia, kształtowanego na fundamencie Dekalogu. Tak chrześcijanie stają się obrońcami godności człowieka i odpowiedzialnymi członkami Kościoła i Ojczyzny.

19

Ewolucja statusu prawnego cerkwi w Korczminie

51%

Bielecki M., Skorniewski M.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2011

|

vol. 14

221-239

PL

Kościół greckokatolicki w Polsce od momentu powstania w 1596 r. narażony był na częste zmiany swojego statusu prawnego. Działo się tak dlatego, że Kościół prawosławny, nie mogąc pogodzić się ze stratą dużej liczby wiernych i licznych dóbr materialnych, usilnie dążył do powtórnego włączenia go w swoje struktury. Przedmiotem niniejszego opracowania jest ukazanie ewolucji statusu prawnego majątku będącego w posiadaniu Kościoła greckokatolickiego, na przykładzie zabytkowej cerkwi w Korczminie, położonej w powiecie tomaszowskim w województwie lubelskim. Opracowanie składała się z dwóch zasadniczych części. W pierwszej została omówiona - ograniczona do najważniejszych wydarzeń - ewolucja uwarunkowań historyczno-prawnych działalności Kościoła greckokatolickiego w Polsce, w drugiej zaprezentowane zostały wyniki badań dotyczące cerkwi w Korczminie. Artykuł ukazuje jak decyzje władz centralnych wpływały na sytuację obiektu i jego właścicieli. Autorzy zwracają ponadto uwagę na wciąż istniejący problem braku ostatecznej regulacji statusu prawnego wielu obiektów należących do Kościoła greckokatolickiego, pomimo upływu ponad 20 lat od przemian, które dokonały się w Polsce.

EN

Ever since its inception in 1596, the Greek Catholic Church in Poland has been compelled to alter her legal status several times. This was caused by the desire of the Orthodox Church, unable to come to terms with the loss of numerous adherents and property, to seek to incorporate the Greek Catholics back into its structure. This paper discusses the evolution of the legal status of the property held by the Greek Catholic Church, namely a historical Orthodox church in Korczmin near Tomaszow Lubelski, the Lublin region. The study has been structured into two main parts. The first covers the major facts of the evolving historical and legal aspects of the Greek Catholic Church in Poland; the other shows the outcomes of the research done on the Orthodox church in Korczmin. The authors demonstrate how the central government's decisions affected the status of the property and its owners. Further, they underscore the existing problem of failure to ultimately resolve the legal status of many immovables owned by the Greek Catholic Church, despite the twenty years that have passed since the political transformation in Poland.

20

Projekty i realizacje sakralne Jerzego Nowosielskiego dla świątyń obrządku wschodniego we Wrocławiu

51%

Czerni K.

Sacrum et Decorum. Materiały i studia z historii sztuki sakralnej

|

2014

|

vol. 7

63-103

PL

Jerzy Nowosielski (1923–2011) był jednym z najwybitniejszych polskich malarzy XX wieku, a jego dorobek obejmuje również projekty i realizacje w zakresie monumentalnej sztuki sakralnej. Z pochodzenia Ukrainiec, z wyznania prawosławny, stworzył oryginalną koncepcję współczesnej ikony, łącząc estetykę malarstwa nowoczesnego z tradycją bizantyńską. Projektował obrazy przeznaczone do dewocji prywatnej, a także wnętrza świątyń różnych wyznań. We Wrocławiu pracował przy dekoracji zarówno cerkwi prawosławnych, jak i greckokatolickich. Dla katedry prawosławnej pw. Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy (dawny kościół św. Barbary) zaprojektował rząd ikon świątecznych w ikonostasie oraz polichromię, z której wykonano zaledwie część: malowidła na sklepieniu prezbiterium i w kaplicy Podwyższenia Krzyża Św. Plany związane z drugą prawosławną cerkwią we Wrocławiu – w polskojęzycznej parafii pw. św. św. Cyryla i Metodego na Piasku – niestety nie zostały urzeczywistnione, choć artysta wykonał wiele projektów, m.in. ikonostasu i Golgoty. Bardziej owocna była współpraca Nowosielskiego z unitami, chociaż niepewny status prawny Cerkwi greckokatolickiej w Polsce zaszkodził także i tym pracom. Dla pierwotnej świątyni unickiej we Wrocławiu – krypty pw. św. Bartłomieja (dolny kościół pw. Św. Krzyża) – Nowosielski zaprojektował elementy polichromii oraz witraże, z których zrealizowano dziesięć. Wykonał także wiele ruchomych elementów wystroju (ikonostas, chorągwie i sprzęty liturgiczne, ikony), które w 1999 roku przeniesiono do nowej wrocławskiej cerkwi unickiej – kościoła pw. św. św. Wincentego i Jakuba. Oryginalna i odważna sztuka sakralna Nowosielskiego mimo ugruntowania w głębokiej wierze artysty i jego bogatych doświadczeń duchowych wśród wiernych budziła nierzadko kontrowersje – stąd jej burzliwe losy, kłopoty z projektami, dotykające ją akty agresji i zniszczenia. Dziś nie ulega wątpliwości, że w dziedzinie monumentalnej sztuki sakralnej Jerzy Nowosielski stworzył dzieła wybitne, dlatego każdy ich ślad, okoliczności powstania i historia zasługują na uwagę badaczy.

EN

Jerzy Nowosielski (1923–2011) was one of the most outstanding Polish painters of the 20th century. His oeuvre also includes many projects in the field of monumental religious art. Born to an Orthodox family in the Ukraine, he is the author of an original concept of the modern icon, which combines the esthetics of modern painting with Byzantine tradition. He has designed paintings for private devotion, as well as for churches of different denominations. In Wrocław, he has worked with both Eastern Orthodox and Greek Catholic churches. For the Eastern Orthodox Cathedral of the Nativity of the Mother of God (the former Church of St Barbara), he designed the Feast tier of the iconostas and a polychrome decoration, only parts of which were actually painted in the end: in the vaulting of the presbytery and the chapel of the Exaltation of the Cross. His plans for the other Eastern Orthodox church in Wrocław, the Polish-language Church of St Cyril and St Methodius in Piasek, unfortunately never materialized, even though all the designs, e.g. for the iconostas and the Golgotha, were ready. Nowosielski’s cooperation with the Greek Catholic was more fruitful; however, the uncertain legal status of the Greek Catholic Church in Poland also proved a hindrance to the projects. In the crypt of St Bartholomew (the lower church of the Exaltation of the Cross), the original Greek Catholic church in Wrocław, Nowosielski designed polychrome elements and stained-glass windows, ten of which were actually produced. He also made many moveable elements for the interior (the iconostas, banners, liturgical equipment, icons), which were transferred to the new church, the Church of St Vincent and St James, in 1999. Even though it was rooted in deep faith and rich spiritual experience, Nowosielski’s bold and original religious art often sparked controversies among the common people, hence its checkered fate, frequent problems with producing the designs, as well as acts of aggression and destruction against them. Today, there is no doubt that Jerzy Nowosielski has created outstanding masterpieces in the field of monumental religious art; their every trace, circumstances of creation, and history deserve scholarly attention.

Refine search results

Ikonostas w cerkwi wojskowej w Kozienicach. Zabytek na tle dziejowym

Cerkiew p.w. św. Jura w Drohobyczu: Nieznane materiały do badań drewnianej architektury sakralnej

Typologia konwersji świątyń łemkowskich po akcji „Wisła”

Odkrycie najstarszej datowanej drewnianej cerkwi w Ukrainie

Łemkowska architektura sakralna na przykładzie cerkwi greckokatolickiej w Łosiu - ikonostas

Rekonstrukcja części ołtarzowej cerkwi Zwiastowania NMP w Supraskiej Ławrze

Huculszczyzna w II Rzeczpospolitej Polskiej. Romantyczny mit „Nowej Arkadii” w racjonalnym społeczeństwie

Uwarunkowania geograficzne i historyczne kształtowania krajobrazu kulturowego na obszarze województwa podkarpackiego

The mural paintings of Modest Sosenko. Characteristics of the style based on representative examples

Szesnastowieczne pobizantyńskie freski z Supraśla w świetle dokumentacji konserwatorskiej – historia zniszczeń

Problemy i tendencje ochrony zabytków sakralnych na Ukrainie

Zarys historyczny parafii prawosławnego Soboru Katedralnego Narodzenia NMP w Białej Podlaskiej w latach 1875–1917

Dzieje pewnej książki

Starania zielonogórskich grekokatolików o własną świątynię

Cerkiew św. Mikołaja i klasztor bazyliański w Zamościu w XIX wieku

Aktualność świadectwa błogosławionych męczenników z Pratulina

Kontekst historyczny procesu beatyfikacyjnego męczenników z Pratulina i ich duchowe dziedzictwo dzisiaj

Aktualność świadectwa błogosławionych męczenników z Pratulina

Ewolucja statusu prawnego cerkwi w Korczminie

Projekty i realizacje sakralne Jerzego Nowosielskiego dla świątyń obrządku wschodniego we Wrocławiu

Ikonostas w cerkwi wojskowej w Kozienicach. Zabytek na tle dziejowym