Search results

1

Postać bezokolicznika a odmiana czasownika w czasie przeszłym

100%

Stefańczyk W. T., Jagielloński U.

Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców

|

2011

|

vol. 18

PL

Przedmiotem artykułu jest korelacja pomiędzy postacią bezokolicznika a odmianą czasownika w czasie przeszłym. W badaniach uwzględniono ok. 25 000 czasowników zarejestrowanych w słownikach współczesnego języka polskiego. Z badań wynika, że ponad 99% czasowników wykazuje korelację pomiędzy postacią bezokolicznika a formą czasu przeszłego. Jedynie ok. 80 czasowników (a także ich derywatów prefiksalnych) ma uwarunkowane historycznie formy czasu przeszłego. Grupę tę tworzą głównie czasowniki typu piec, strzec, iść, znaleźć, a także niewielka część czasowników zakończonych na -nąć, np.: kwitnąć, pęknąć.

EN

The subject of this article is the correlation between the infinitive form and the conjugation of a verb in the past tense. Research has shown that approximately 25 000 verbs are listed in contemporary Polish language dictionaries. In addition, further research has demonstrated that more than 99% of Polish verbs present the aforementioned correlation between the infinitive and past tense. Only approximately 80 verbs (and their derivative forms) have irregular past tense forms, e. g. piec ‘to bake’, strzec ‘to protect’, iść ‘to go’, znaleźć ‘to find’. To a lesser extent, verbs ending in -nąć (for example kwitnąć ‘to flourish’, pęknąć ‘to burst’) may be included in this group. The origin of the past forms of these verbs depends on historic factors and therefore, there is no correlation with contemporary verbs.

2

Kategoria aspektu w języku polskim i francuskim (na materiale Małego Księcia Antoine’a de Saint-Exupéry’ego oraz w przekładach Jana Szwykowskiego i Zofii Barchanowskiej)

75%

Dziuban A.

Prace Językoznawcze

|

2013

|

issue 15/3

15-29

EN

The article presents the category of aspect in Polish and French. The first part is theoretical, the second is comparative, consisting of selected sentences in French and their Polish equivalents. The author analyzes the text of The Little Prince by Antoine de Saint-Exupéry and its two translations – by Jan Szwykowski and Zofia Barchanowska. The author analyzes the infinitives, indicative and imperative sentences in the past and future. The Polish language uses derived forms of two different verbal lexemes in order to build the aspectual opposition which can be formed at the level of one tense. The author agrees with Jan Tokarski that the Polish verb is composed of three parts – theme, suffix and ending. All Polish verbs have one combination of endings. The French ones are made of two parts – theme and ending. The French language uses only one verbal lexeme to build aspectual opposition. The relevant ending is added to theme of the French verb and in this way the lexeme is ”entered” in the appropriate tense. French users need to refer to another tense to show the aspectual opposition.

3

O niektórych właściwościach nowych derywatów czasownikowych

75%

Kudra B.

Rozprawy Komisji Językowej ŁTN

|

2016

|

vol. LXII

49-57

PL

Analizie poddano nowe derywaty czasownikowe, tworzone od podstaw polskich i obcych, które funkcjonują głównie w odmianie potocznej i środowiskowej. O ich tworzeniu decydują aktualne potrzeby nazewnicze nadawcy, cel i funkcje w tekście. Są one wynikiem kreatywności językowej nadawcy, potrzeby ekonomiczności, kondensacji treści i kompresji formy wypowiedzi.

EN

The subject of analysis are verbal derivatives created from Polish and foreign parent words functioning mainly in everyday life and in the community. Their creation is determined by the current onomastic needs of the speaker, the purpose and functions of the text. They are a result of language creativity of the speaker, the needs for economy, condensation of text and compression of the form of expression.

4

Wyrażenia percepcji słuchowej w analizach semantycznych Anny Wierzbickiej

75%

Żurowski S.

Prace Językoznawcze

|

2006

|

issue 8

117-127

EN

The definitions of the lexical unit ktoś słyszy coś (someone hears something) given in literature and Polish dictionaries, suggest the crucial semantic component of the unit under consideration are uszy (ears). Thus, słyszenie (‘hearing’) is ‘to, co się dzieje w uszach’ (‘something that happens in ears’). That simplified definition seems to be a very useful starting point of future analysis of the expressions of hearing perception.

5

Kilka uwag o znaczeniu jednostki leksykalnej [ktoś1 ] spoliczkował [kogoś2 ]

75%

Domogała A.

Linguistica Copernicana

|

2018

|

vol. 15

EN

The article discusses the semantic features of the lexical unit [ktoś] spoliczkował [kogoś] which belongs to the contact predicate class. The author conducting the semantic analysis with the use of the structural methods (the model of reductional component semantics and functional syntax) makes an attempt to discover the semantic structure of the linguistic unit in question [ktoś1] spoliczkował [kogoś2]. At the same time, the author tries to emphasise that this verb is of communicative nature which means that the action to which it refers serves to convey some meaning. The conclusions show that the unit [ktoś1] spoliczkował [kogoś2] is at the intersection of the perception and speaking predicates.

PL

W artykule poruszone zostało zagadnienie semantycznych właściwości jednostki leksykalnej [ktoś1] spoliczkował [kogoś2], należącej do klasy orzeczeń kontaktu. Autor, przeprowadzając analizę semantyczną przy wykorzystaniu metod strukturalnych (modelu redukcyjnej semantyki składnikowej i składni funkcjonalnej), podejmuje próbę dotarcia do struktury znaczeniowej opisywanej jednostki [ktoś1] spoliczkował [kogoś2]. Jednocześnie próbuje wykazać, że badany czasownik ma charakter komunikacyjny, a to oznacza, że gest, do którego odsyła, służy do przekazania jakiejś treści. Wnioski, jakie płyną z analizy, pokazują, że jednostka [ktoś1] spoliczkował [kogoś2] sytuuje się na przecięciu orzeczeń percepcji i orzeczeń mówienia.

6

Polisemia werbalna w gwarach

63%

Ejsmunt-Wieczorek I.

Rozprawy Komisji Językowej ŁTN

|

2017

|

vol. LXIV

43-57

EN

The subject presented in the article is consistent with a discussion that has been taking place among linguists for years to define the phenomenon of polysemy in the language and setting bondaries between polysemy and monosemy. Thoise issues have been discussed multiple times in relation to general and historical, whereas, the subject of polysemantic words in dialects, in particular, verbal derivates, has not been widely described so far. The reason for this condition seems to be fragremantirity of lexico-graphic data and relatively little progress of works related to dialect wordformation. The purpose of this article is to present verbal polysemy origin mechanisms in dialects based on the available dialect sources and to compare his state with historical Polish language.

PL

Podjęty w artykule temat wpisuje się w trwającą od lat dyskusję językoznawców dotyczącą problemu definiowania zjawiska wieloznaczności w języku oraz stawiania granic między polisemią a monosemią. Zagadnienia te były kilkakrotnie poruszane w odniesieniu do polszczyzny ogólnej oraz historycznej, natomiast problem wyrazów polisemantycznych w gwarach, w szczególności derywatów czasownikowych, nie był jak dotąd szeroko opisywany. Za przyczynę takiego stanu rzeczy uznaje się fragmentaryczność danych leksykograficznych oraz stosunkowo niewielkie zaawansowanie prac nad słowotwórstwem gwarowym. Celem artykułu jest pokazanie mechanizmów powstawania polisemii werbalnej w gwarach na podstawie dostępnych źródeł gwarowych oraz porównanie tego stanu z polszczyzną historyczną.

7

Interferencje gwar kaszubskich w polszczyźnie w zakresie fleksji werbalnej obserwowane u osób bilingwalnych*

63%

Makurat H.

Prace Językoznawcze

|

2014

|

issue 16/4

67-79

EN

The article is the result of the field research conducted in the area of Kashubian dialects. The object of the research were interferences of the Kashubian dialects in the Polish language registered on the plane of verbal inflection. In this paper, an analysis of the collected language materials (including Polish speech by bilingual respondents) was made, which showed the influence of Kashubian in the area of: the use of Kashubian forms of the present and past tense, the use of Kashubian forms of the passive voice, the appearance of Kashubian non-personal forms and the imperative forms characteristic for Kashubian.

8

Upgrade’ować czy upgradować? Wahania w zapisie czasowników zapożyczonych (zakończonych w języku angielskim na e nieme)

63%

Burkacka I.

Język Polski

|

2022

|

vol. 102

|

issue 2

23-35

PL

Przedmiotem artykułu są obserwowane w polszczyźnie wahania w pisowni nowszych zapożyczeń czasownikowych z języka angielskiego. Centralnym zagadnieniem jest sformułowanie zaleceń normatywnych dotyczących pisowni verbów zakończonych w pisowni oryginału na e nieme.

XX

The subject of the article is fluctuations in the notation of some newer verbal borrowings from English. The main issue is the formulation of normative recommendations which concern the spelling of verbs which in the original notation end with a silent e.

9

Czy rzeczywiście wszystko się może zdarzyć? Analiza składniowo-semantyczna czasownika „zdarzyć się”

63%

Zemlanaja N.

Język Polski

|

2016

|

vol. 96

|

issue 4

75-87

PL

Liczba znaczeń czasownika „zdarzyć się” w różnych słownikach języka polskiego waha się od jednego do trzech, definicje znaczeń z kolei są obarczone błędami. Celem autorki artykułu jest przeprowadzenie na nowo analizy lingwistycznej czasownika zdarzyć się. W trakcie badań wykorzystano metody analizy semantycznej, wśród których najważniejsza jest metoda stawiania hipotez i ich weryfikacji za pomocą testów sprzecznościowych. Wyodrębniono dwa kształty „zdarzyło się coś” i „zdarzyło się, że_”, które uznano za alternatywne zapisy tej samej jednostki języka. Nie dostrzeżono między nimi różnicy semantycznej, zasygnalizowano jedynie różnicę formalną. W artykule zaproponowano także projekt eksplikacji znaczenia jednostki „zdarzyło się coś” („zdarzyło się, że_”).

EN

The number of meanings of the verb "zdarzyć się" ranges from one to three in different dictionaries of Polish language, the definitions of meanings, in turn, often include errors. The objective of the author’s article is to carry out afresh linguistic analysis of the mentioned verb. During the research the methods of semantic analysis were used, the most important of them being the method of formulating the hypotheses and their verification using a contradiction test. Two forms – "zdarzyło się coś" and "zdarzyło się, że_" – were distinguished and they were considered as alternative variants of the same unit of language. No semantic difference was noticed between these two forms, only the formal difference between them was indicated. The paper also proposes a project of explication of the meaning of the language unit "zdarzyło się coś" ("zdarzyło się, że_").

10

Użycie form praesens historicum w wybranych latopisach białorusko-litewskich

63%

Grabowska K.

Prace Językoznawcze

|

2012

|

issue 14

89-95

EN

Belorussian-Lithuanian chronicles are very important in the literature of the Grand Duchy of Lithuania. They were gradually modified from annual records to narrative forms, which made them similar to West-European chronicles. The analysis of the praesens historicum forms in two 16th-century chronicles: the Suprasl chronicle and Raczynski`s chronicle was made in the article. Both texts contain examples of the praesens historicum forms which very often appear in abundant forms of the past tense. The examples of the praesens historicum forms in plural shown in both chronicles deny one of the theories of the praesens historicum originating from the aorist. There are also other theories explaining the origin of the praesens historicum but they do not fully clarify this issue.

11

Status czasownikowej formy "kole" we współczesnej polszczyźnie

63%

Przybyszewski S., Czerepowicka M., Kosek I.

Język Polski

|

2018

|

vol. 98

|

issue 4

5-14

PL

Przedmiotem zainteresowania w niniejszym artykule jest status ciągu kole we współczesnej polszczyźnie. Tytułowy element jestskładnikiem m.in. frazeologizmów coś kłuje / kole kogoś w zęby, coś kłuje / kole kogoś w oczy. Słownik gramatyczny języka polskiego (sgjp.pl) traktuje kole jako niefleksyjne. Celem analizy jest zweryfikowanie tego twierdzenia. Część pierwsza artykułu to rys historyczny, w drugiej rozważane są współczesne wystąpienia tekstowe i słownikowe opisy interesującego nas elementu. Analiza dowodzi, że kole nie da się traktować współcześnie jako elementu izolowanego. Autorzy artykułu postulują interpretowanie form o temacie kole / kol jako obocznych wobec kłuje / kłuj. Ani w systemie, ani w uzusie nie wykształcił się pełny wzorzec paradygmatu, nie można więc mówić o istnieniu odrębnego leksemu czasownikowego.

EN

The paper is devoted to the analysis of the string kole in contemporary Polish. Among other occurrences, the word is an element of the following phrases: coś kłuje / kole kogoś w zęby (‘sth isnot to sb’s taste’, lit. sth stings sb’s teeth), coś kłuje / kole kogoś w oczy (‘sth irritates sb’, lit.sth stings sb’s eyes). In the "Grammatical Dictionary of Polish Language" (sgjp.pl), kole is treated as non-inflected, isolated form that appears solely in the proverbial phrase prawda w oczy kole (‘the truth hurts’, lit. the truth stings eyes). Verification of this claim is the aim of the paper. In the first part of the article, historical outline of the analysed item is presented and in the second part, contemporary usages found in corpora and dictionaries are scrutinized. The analysis proves that there are more verbal forms based on the same stem as kole in contemporary Polish, in both phraseological and non-phraseological contexts. Thus, it should not be treated as an isolateditem. The authors suggest that forms of the type kole / kol should be treated as variants of the type kłuje / kłuj. Neither in the system of language, nor in the language usage, one can find sufficient evidence for a full paradigm alternative to contemporary prevailing type kłuje / kłuj, therefore one cannot assume existence of a distinct verbal lexeme.

12

Wykorzystanie teorii konotacji syntaktycznej czasownika w nauczaniu łaciny

63%

Kaczmarkowski M.

Vox Patrum

|

1988

|

vol. 14

435-450

EN

In derselben Zeit, d. h. im Jahre 1934, haben zwei Linguisten denselben Begriff in die Sprachwissenschaft eingefuhrt.

13

Studia etymologiczne nad czasownikami chorwackiego dialektu kajkawskiego

63%

Boryś W.

Rocznik Slawistyczny

|

2015

|

vol. 64

13-26

EN

This article presents an etymological analysis of several verbs of a native origin, attested mainly in dictionaries of particular Kajkavian dialects. Most of the verbs were inherited from Proto Slavic, and they include blesti ‘to rave; to experience hallucinations’, bzikati ‘to run; to rush’, dražiti ‘to harrow; to break the earth into pieces after plowing’, jaskati ‘ to cackle; to blab’, meniti (se) ‘to talk; to converse’, meždžiti ‘to crush’, musnoti ‘to strike; to flash’, regati ‘to croak’, šamotiti se ‘to be dizzy; to lose consciousness’, žveneti ‘to sound; to ring (in the ear)’. The Proto-Slavic origin of the following verbs is less certain: muzgati/mudzgati ‘to crush; to crumble’, truskati ‘to slam; to hit’. The following verbs are Kajkavian innovations: objuneti ‘to become insane’, pojuneti ‘to be irrational; to go crazy; to become senile’, preželučiti/preželočiti ‘to bend; to warp; to twist’.

PL

W artykule poddano analizie etymologicznej kilkanaście czasowników rodzimego pochodzenia, poświadczonych głównie w słownikach poszczególnych gwar kajkawskich. Większość z nich to wyrazy odziedziczone z epoki prasłowiańskiej: blesti ‘bredzić, majaczyć, mieć zwidy’, bzikati ‘biegać, pędzić’, dražiti ‘bronować, włóczyć (ziemię po orce)’, jaskati ‘gdakać; pleść, paplać’, meniti (se) ‘mówić, rozmawiać’, meždžiti ‘gnieść’, musnoti ‘uderzyć; błysnąć’, regati ‘rechotać’, šamotiti se ‘mieć zawroty głowy, tracić przytomność’, žveneti ‘dźwięczeć, dzwonić (w uszach)’; mniej pewne jest prasłowiańskie pochodzenie czasowników muzgati/mudzgati ‘gnieść, rozgniatać’, truskati ‘trzaskać, uderzać’. Innowacjami kajkawskimi są czasowniki objuneti ‘stać się niespełna rozumu’, pojuneti ‘być nierozumnym, zwariować, zdziecinnieć’, preželučiti/preželočiti ‘zgiąć, przegiąć, wygiąć, przekręcić’.

14

Czasowniki z przedrostkiem re- w dawnej i współczesnej polszczyźnie (na tle wybranych języków słowiańskich)

63%

Zarębski R.

Rozprawy Komisji Językowej ŁTN

|

2016

|

vol. LXIII

143-158

PL

Celem artykułu jest opis czasowników z niesłowiańską cząstką re- w historii języka polskiego, z uwzględnieniem tła słowiańskiego. Omówiono: genezę i chronologię zjawiska, proces wydzielania się prefiksu re- z serii zapożyczeń łacińskich, zależności genetyczno-morfologiczne pomiędzy prefiksem re- a rodzajami podstaw słowotwórczych, relacje motywacyjne zachodzące pomiędzy derywatami czasownikowymi z re- a wyrazami motywującymi, semantykę czasowników z re- oraz uwarunkowania stylistyczno-pragmatyczne tych czasowników. Przeprowadzone badania pozwoliły ustalić, że prefiks re- ma długą tradycję w polszczyźnie, ale jego łączliwość jest ograniczona do podstaw genetycznie obcych. Wskazano także na polisemiczność prefiksu re-, która może zależeć od semantyki podstaw, oraz na przynależność czasowników z re- do specjalistycznej leksyki naukowo- technicznej. Podobnymi właściwościami charakteryzują się derywaty werbalne na re- także w innych językach słowiańskich.

EN

The article aims to describe verbs with non-Slavic prefix re- in the history of the Polish language, including the Slavic background. Discussed issues include: origins and chronology of the phenomenon, the process of evolution of the prefix re- from a series borrowings from Latin, genetic and morphological links between the prefix re- and the types root words, motivational relationships, semantics, as well as the stylistic and pragmatic characteristics of verbs prefixed by re-. It has been established through research that the prefix re- has a long tradition in the Polish language, but its connectivity is limited to genetically foreign roots. Also indicated has been the polysemy of the prefix and the fact that the re- verbs belong in a specialised scholarly and technical vocabulary. Similar properties characterise verbal derivatives prefixed with re- also in other Slavic languages.

15

Vocabulary in autism spectrum disorders. Part 2: Qualitative description – the category of things and events

63%

Hrycyna E.

Logopedia Silesiana

|

2022

|

vol. 11

|

issue 1

PL

Artykuł jest drugą częścią studium poświęconego słownictwu w zaburzeniach należących do spektrum autyzmu i obejmuje charakterystykę jakościową słownictwa, a dokładnie jego aspektu treściowego. Autorka po krótkim przedstawieniu założeń teoretycznych i metodologicznych przechodzi do scharakteryzowania kategorii rzeczy i zdarzeń oraz odpowiadających im wykładników leksykalnych: rzeczowników i czasowników. Z analizy materiału badawczego, czyli odpowiednio wybranej literatury przedmiotu, wyłania się wniosek, że w języku osób z autyzmem, tak jak w języku osób o typowym rozwoju językowym, kategorie rzeczy i zdarzeń są wyraźnie reprezentowane. Występują analogie, podobieństwa, ale także różnice w obrębie określonych podkategorii semantycznych i wykładników leksykalnych. Wyniki badań są wysoce zróżnicowane, a przyczyny tego zróżnicowania autorka stara się wyjaśnić. Określa, także w jaki sposób przeprowadzona analiza wytycza drogę do dalszych studiów nad słownikiem w autyzmie.

EN

This article is the second part of a study concerned with vocabulary in autism spectrum disorders. It presents a qualitative description of vocabulary in people with autism, and more precisely – its content aspect. After a short presentation of theoretical and methodological assumptions, the author proceeds to characterize the categories of things and events and their lexical exponents: nouns and verbs. The analysis of the research material, appropriately selected literature, shows that in the language of people with autism, as in the language of people with typical linguistic development, the categories of things and events are clearly represented. There are analogies, similarities, but also differences within specific semantic subcategories and lexical exponents. The research results are highly varied, and the author tries to explain the reasons for this variation. She also determines how the analysis carried out paves the way for further studies on vocabulary in autism.

16

Tendencje w polskiej fleksji werbalnej (na przykładzie form czasu teraźniejszego czasowników zakończonych w bezokoliczniku na -ać)

63%

Stefańczyk W. T., Katedra Języka Polskiego jako Obcego C. J. i. K. P. w. Ś., reinhold5@interia.pl

Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców

|

2014

|

vol. 21

PL

Artykuł jest próbą odpowiedzi na pytanie, czy istnieje korelacja pomiędzy postacią bezokolicznika a odmianą czasownika w czasie teraźniejszym. Podstawę analizy stanowią dwa źródła leksykograficzne: Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego oraz Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. S. Dubisza, skąd wyekscerpowano łącznie około 23 000 leksemów werbalnych, w tym ponad 7000 zakończonych w bezokoliczniku na -ać. Z badań wynika, że zdecydowana większość czasowników z analizowanej grupy ma obecnie typ koniugacji -m, -sz. Odmianę -ę, -esz utrzymują jedynie czasowniki zakończone w bezokoliczniku na -bać, -pać, -otać. W języku potocznym leksemy te podlegają dalszym procesom wyrównawczym.

EN

The paper attempts to find the answer to the question to what extent the inflection of the verb in the present tense is predictable on the basis of the form of its infinitive. The conducted research demonstrates that there exists a very high degree of correlation between the form of the infinitive and the conjugational paradigm. The verbs which end in –ać in the infinitive have an almost 98 percent predictable conjugational type.

17

Асаблiвасцi перадачы дзеяслова ў евангельскiм перакладзе Васiля Цяпiнскага

63%

Клiмаў I.

Białorutenistyka Białostocka

|

2015

|

vol. 7

PL

Artykuł poświęcono strategiom stosowanym przez białoruskiego protestanta, żyjącego w drugiej połowie XVI wieku w tłumaczeniu czasowników z starocerkiewnej ewangelii na język starobiałoruski. Autor artykułu uważa, że Ciapinski zachowałmorfemową strukturę czasowników i dlatego jego tłumaczenie przypomina synonimizację lub wariację oryginału. Tłumaczenie odzwierciedla proces formowania się pisemnej odmiany języka starobiałoruskiego

EN

The article deals with the main procedures and strategy of the Belarusian Protestant of the 2nd half of the 16 century Basil Tyapinsky for the translation into the Old Belarusian language of verbs from the Old Church Slavic Gospel which served to his as the original. It is concluded that Tyapinsky predominately preserved the morphemic structure of verbal lexicon, therefore his translation reminds a sinonimization or a variation of its original. Evidently it reflects a process on formation of written Old Belarusian language.

18

Werbalna kategoria kreatywna a kategoria aspektu i rezultatu czynności

63%

Ejsmunt-Wieczorek I.

Prace Językoznawcze

|

2019

|

issue XXI/1

23-33

PL

Artykuł jest głosem w toczącej się od lat polemice językoznawców dotyczącej braku wyrazistości granic pomiędzy kategoriami słowotwórczymi oraz związanych z tym deficytem konsekwencji w postaci nakładania się na siebie zakresów znaczeniowych grup semantycznych. Przykładem takiej labilności semantycznej jest werbalna kategoria kreatywna, która na tle funkcji aspektowej oraz w odniesieniu do klasy czasowników rezultatywnych, wydaje się być ich zbędnym powtórzeniem. Pytanie o sens powoływania kategorii kreatywnej rozpatrywne będzie w oparciu o współczesny materiał ogólnopolski, jak również w nawiązaniu do przykładów pochodzących z polszczyzny historycznej oraz gwarowej.

EN

The article is a voice in the polemics of linguists that have been going on for years, concerning the lack of clarity of boundaries between word-formation categories and the related deficit of consequences in the form of overlapping ranges of meaning of semantic groups. An example of such semantic lability is the creative verbal category, which in comparison with the aspectual function and with reference to the class of resultative verbs, seems to be an unnecessary repetition. The question about the meaning of creating a creative category will be considered based on contemporary general Polish, as well as in reference to examples from historical Polish and from dialects.

19

Ukraińskie czasowniki poliprefiksalne w mowie współczesnych mieszkańców wsi Jarzeń

63%

Czetyrba-Piszczako M.

Prace Językoznawcze

|

2020

|

issue XXII/4

5–20

PL

Przedmiotem rozważań w niniejszym artykule są formacje czasowników wieloprefiksalnych zachowane w gwarze nadsańskiej mieszkańców wsi Jarzeń, położonej w północnej części województwa warmińsko mazurskiego, w powiecie braniewskim, w przygranicznej gminie Lelkowo. Artykuł ma na celu identyfikację typów słowotwórczych derywatów poliprefiksalnych i zbadanie ich produktywności w mowie mieszkańców badanej wsi. Formacje czasownikowe uwzględnione w procesie analizy zostały wyekscerpowane z wypowiedzi respondentów, które były nagrane i zapisane podczas eksploracji terenowych. Klasyfikacja przeprowadzona w oparciu o formanty prefiksalne wykazała, że liczniej reprezentowane są derywaty czasownikowe z dwoma formantami przedrostkowymi niż formacje wielokrotnej derywacji prefiksalnej. Produktywność w derywowaniu nowych czasowników od podstaw już prefigowanych przejawia przedrostek po- (по-), nieco mniejszą aktywność wykazuje prefiks na- (на-). W analizowanych formacjach załączenie przedrostka wtórnego do czasownika determinuje jego funkcję semantyczną do wyrażania „kumulatywności”, „mnogości” oraz skierowania czynności na wiele obiektów.

EN

The article focuses on the formation of verbs with multiple prefixes that are preserved in the dialect of Jarzeń – a village in Braniewo County (Warmian-Masurian Voivodeship). The aim of the article is to identify types of morphemes creating multiple prefixes and to analyse their application. The verbs included in the research were extracted from recordings taken during a visit in the aforementioned region. Their classification, based on types and number of prefixes, has shown that among verbs with multiple prefixes, those with two prefixes are most common. Verbs with a higher number of prefixes are less common. The prefix po- (по-) is most often applied in already prefixed verbs and is followed by the prefix na- (на-). In the analysed verbs the attachment of a secondary prefix determines its semantic function, which expresses cumulativeness and plurality.

20

O użyciu operatorów kwantyfikacji ogólnej w zdaniach przeczących

63%

Przybyszewski S.

Język Polski

|

2020

|

vol. 100

|

issue 3

5-19

PL

W artykule poruszana jest kwestia własności zdań zawierających wykładniki kwantyfikacji ogólnej we frazie nominalnej podmiotowej i predykaty (zarówno ciągłe, jak i nieciągłe), którym towarzyszy leksem negujący nie. Autor wskazuje, że połączenia typu wszyscy nie, np. Wszyscy nie słodzili kawy, można interpretować jako zdania szczegółowo-przeczące, podobnie jak połączenia nie wszyscy. Na podstawie relacji, w jakie jednostki werbalne wchodzą z wykładnikami kwantyfikacji ogólnej, autor dzieli je na trzy typy, z których pierwszy łączy się z operatorami typu wszyscy i żaden, drugi tylko z żaden, a trzeci tylko z wszyscy.

EN

In the article, the issue of Polish sentences with general quantifiers in the noun phrase and predicates (both verbs and multi-word expressions) containing the negating lexeme nie is discussed. The author points out that the combinations of the type "wszyscy nie" (all not), e.g. Wszyscy nie słodzili kawy (All didn’t add suger to tea) may be interpreted as particular affirmative propositions, i.e. in the same way as "nie wszyscy" (not all) strings. On the basis of relations between Polish verbal units and general quantification operators, three groups are indicated: the first group of predicates can be used with operators of the type "wszyscy" (all) and "żaden" (none), the second only with "żaden", and the third only with "wszyscy".

Refine search results

Postać bezokolicznika a odmiana czasownika w czasie przeszłym

Kategoria aspektu w języku polskim i francuskim (na materiale Małego Księcia Antoine’a de Saint-Exupéry’ego oraz w przekładach Jana Szwykowskiego i Zofii Barchanowskiej)

O niektórych właściwościach nowych derywatów czasownikowych

Wyrażenia percepcji słuchowej w analizach semantycznych Anny Wierzbickiej

Kilka uwag o znaczeniu jednostki leksykalnej [ktoś1 ] spoliczkował [kogoś2 ]

Polisemia werbalna w gwarach

Interferencje gwar kaszubskich w polszczyźnie w zakresie fleksji werbalnej obserwowane u osób bilingwalnych*

Upgrade’ować czy upgradować? Wahania w zapisie czasowników zapożyczonych (zakończonych w języku angielskim na e nieme)

Czy rzeczywiście wszystko się może zdarzyć? Analiza składniowo-semantyczna czasownika „zdarzyć się”

Użycie form praesens historicum w wybranych latopisach białorusko-litewskich

Status czasownikowej formy "kole" we współczesnej polszczyźnie

Wykorzystanie teorii konotacji syntaktycznej czasownika w nauczaniu łaciny

Studia etymologiczne nad czasownikami chorwackiego dialektu kajkawskiego

Czasowniki z przedrostkiem re- w dawnej i współczesnej polszczyźnie (na tle wybranych języków słowiańskich)

Vocabulary in autism spectrum disorders. Part 2: Qualitative description – the category of things and events

Tendencje w polskiej fleksji werbalnej (na przykładzie form czasu teraźniejszego czasowników zakończonych w bezokoliczniku na -ać)

Асаблiвасцi перадачы дзеяслова ў евангельскiм перакладзе Васiля Цяпiнскага

Werbalna kategoria kreatywna a kategoria aspektu i rezultatu czynności

Ukraińskie czasowniki poliprefiksalne w mowie współczesnych mieszkańców wsi Jarzeń

O użyciu operatorów kwantyfikacji ogólnej w zdaniach przeczących