Search results

1

Par N on entend … et autres marqueurs définitoires dans les textes juridiques et leurs equivalents polonais

100%

Śliwa D.

Roczniki Humanistyczne

|

2022

|

vol. 70

|

issue 8

129-153

PL

W badaniach definicji, tak często spotykanej w wielu dyscyplinach, rzadko podejmuje się problematykę predykatowych (czasownikowych) łączników definicyjnych w wypowiedzeniach definicyjnych, mimo iż są one istotne dla dobrego zrozumienia definiendum. Językoznawcy, głównie w środowiskach francuskojęzycznych, podejmują analizę tych łączników w perspektywie zastosowania ich do automatycznej ekscerpcji definicji w tekstach. Prawnicy, choć definiowanie jest jedną z głównych aktywności w redakcji tekstów prawa, nie zadają sobie pytania o te czasowniki. Niniejszy artykuł wychodzi naprzeciw potrzebie ujęcia interdyscyplinarnego tego zagadnienia. W pierwszej części przypomniane są najważniejsze informacje dotyczące znaku językowego i znaczenia, typologii definicji leksykalnych wywodzących się z filozofii, wypowiedzeń i predykatów definicyjnych w ujęciu onomazjologicznym i semazjologicznym. W drugiej części omówione są terminy jednostek językowych w tekstach prawa i specyfika definicji legalnych, a następnie predykaty francuskie i polskie będące łącznikami definicyjnymi w wypowiedzeniach definicji legalnych wyekscerpowanych ręcznie z francuskiej i polskiej wersji kodeksu prawa kanonicznego. Zestawienie ekwiwalentnych konstrukcji tych predykatów ukazuje z jednej strony charakterystyczne dla każdego języka konstrukcje składniowe, z drugiej strony odrębność tych predykatów w języku prawa w odniesieniu do predykatów definicyjnych w języku ogólnym. Analiza tych przykładów daje konkretne wskazówki do tłumaczenia na język polski predykatów definicyjnych we francuskich definicjach legalnych.

EN

In studies of definitions, so often addressed in different research disciplines, the problem of defining (verbal) predicates present in defining statements is rarely examined, although they are important for a proper understanding of the definiendum. Linguists, mainly French-speaking, generally undertake these studies for the automatic identification of the linguistic structures of these statements in text corpora. Although the defining activity is one of the main activities in the drafting of legal texts, lawyers do not ask themselves questions about the defining predicates. This article aims to be a multidisciplinary approach to this problem in order to point out its usefulness. The first part contains a reminder of the essential information concerning the linguistic sign and meaning, typologies of lexicographic definitions based on philosophical research, definitional statements and predicates in both the onomasiological and semasiological approach. In the second part, the terminology of language units in legal texts and the specificity of legal definitions are discussed, followed by the French and Polish predicates which are markers of the legal defining statements and which have been manually extracted from the bilingual versions of the code of canon law. The comparison of the constructions of these predicates shows, on the one hand, the characteristic syntactical constructions for each language, and on the other hand the specificity of these predicates in the language of law compared to the defining predicates of the general language. The analysis of the examples provides useful indications for the translation into Polish of the defining predicates in the French legal definitions.

FR

Dans les études sur la définition, si souvent abordée dans différentes disciplines de recherche, la problématique des prédicats définitionnels (verbaux) présents dans les énoncés définitoires est rarement mise à l’examen, quoiqu’ils soient importants pour bien comprendre le definiendum. Les linguistes, principalement francophones, entreprennent ces études pour le repérage automatique des structures linguistiques de ces énoncés en corpus des textes. Les juristes, bien que l’activité définitoire soit l’une des principales activités dans la rédaction des textes de loi, ne se posent pas des questions sur les prédicats définitoires. Le présent article se veut être une approche pluridisciplinaire de cette problématique pour en signaler l’utilité. La première partie contient le rappel des informations essentielles sur le signe linguistique et le sens, des typologies des définitions lexicographiques basées sur les recherches philosophiques, des énoncés et des prédicats définitoires dans l’approche onomasiologique et sémasiologique. Dans la deuxième partie est abordée la terminologie des unités de langue dans les textes de loi et la spécificité des définitions légales, et ensuite les prédicats français et polonais qui sont des marqueurs des énoncés définitoires légaux extraits manuellement des versions bilingues du code de droit canonique. La mise en parallèle des constructions de ces prédicats fait voir d’une part les constructions syntaxiques caractéristiques pour chaque langue, d’autre part la spécificité de ces prédicats dans la langue du droit par rapport aux prédicats définitoires de la langue générale. L’analyse des exemples apporte des indications utiles pour la traduction en polonais des prédicats définitoires dans les définitions légales françaises.

2

Wypowiedzi definiujące anglicyzmy w internetowych artykułach informacyjnych

82%

Galilej C.

Roczniki Humanistyczne

|

2022

|

vol. 70

|

issue 8

33-75

FR

Les mots empruntés à l’anglais pénètrent de plus en plus dans la langue polonaise contemporaine. Ils désignent des phénomènes sociaux, économiques et culturels qui apparaissent dans le monde, et plus tard en Pologne aussi. Certains d’entre ces emprunts ont des équivalents polonais, d’autres pas (encore) et sont donc écrits selon leur orthographe étrangère d’origine. Cet article présente des modes de définir les anglicismes dans les articles de presse en ligne pour expliquer leurs significations aux lecteurs des médias numériques (par exemple, types de définitions des emprunts et leurs marqueurs linguistiques, types de sèmes inclus dans les définitions). L’analyse porte sur la structure interne d'un énoncé définitoire : definiendum, marqueur définitoire et, surtout, definiens qui donne le sens du lexème. Les recherches ont démontré que les journalistes utilisent diverses méthodes pour définir les anglicismes, telles que : définition lexicographique, classique, contextuelle ; partielle, complète ; explicite, métaphorique. Les énoncés définitoires relevés de la presse numérique sont diversifiés sur le plan lexical, syntaxique, structurel, stylistique. L’auteur d’un article en ligne exploite cette diversité pour expliquer le sens d’un emprunt et – dans le cas d'un texte médiatique – pour rendre la forme de communication plus attrayante.

EN

More and more words borrowed from English are penetrating contemporary Polish. Such lexemes give name to the social, economic and cultural phenomena that are appearing all over the world, and which later arrive in Poland. Some of them have Polish equivalents, whilst others do not (yet) have, so they function in their original, foreign language form. This article presents ways of defining anglicisms in informational articles on the Internet in order to explain their meanings to new readers of the media (e.g. the types of borrowing and their linguistic determinants, the types of sems used in the definitions, etc.). The analysis focuses on the description of the internal structure of the defining utterance: the definiendum, the definition hyphen and, above all, the definiens, which is the basic transmitter of the meaning of the lexeme. Research has shown that journalists use various methods for defining anglicisms, such as: dictionary, classical, contextual, and cognitive definitions; partial and complete definitions; and neutral and metaphorical definitions. The Internet definition statements are characterised by linguistic diversity (lexical, syntactic, structural, and stylistic), used by the media broadcaster to explain the meaning of the borrowing, and – more importantly, for a media text – to make the form of communication more attractive.

PL

Do współczesnej polszczyzny przenika coraz więcej wyrazów zapożyczonych z języka angielskiego. Leksemy te nazywają zjawiska społeczne, gospodarcze, kulturowe, które pojawiają się na świecie, a później także w Polsce. Część z nich ma polskie odpowiedniki, inne (jeszcze) nie, funkcjonują więc w oryginalnej, obcojęzycznej postaci. Niniejszy artykuł przedstawia sposoby definiowania anglicyzmów w internetowych artykułach informacyjnych w celu wyjaśnienia ich znaczeń odbiorcom nowych mediów (m.in. typy definiowania zapożyczeń i ich wyznaczniki językowe, rodzaje semów wykorzystywane w definicjach). Analiza koncentruje się wokół opisu wewnętrznej struktury wypowiedzi definiującej: definiendum, łącznika definicyjnego i przede wszystkim definiensa, który jest podstawowym przekaźnikiem znaczenia leksemu. Jak dowodzą badania, dziennikarze stosują różne sposoby definiowania anglicyzmów, np. definiowanie słownikowe, klasyczne, kontekstowe; częściowe, całościowe; wyraźne, metaforyczne. Internetowe wypowiedzi definicyjne cechują się różnorodnością językową (leksykalną, składniową, strukturalną, stylistyczną), stosowaną przez nadawcę medialnego w celu wyjaśnienia znaczenia zapożyczenia, a także – co ważne dla tekstu medialnego – uatrakcyjnienia formy przekazu.

3

Definicje poetyckie w tekstach literackich Karola Wojtyły. Uwagi wstępne

75%

Kozłowska A.

Poznańskie Spotkania Językoznawcze

|

2017

|

issue 33

EN

The main goal of the article is to grasp the key features characterizing the poetic definitions of Karol Wojtyła. A poetic definition is considered as a type of metaphorical (sometimes metonymic) structure composed of two elements: definiens and definiendum. Both elements are connected by the relation (X=Y), where Y points at certain distinctive features of the object X; in this way Y explains the meaning of X. Equally importantly, X takes the place of the topic of the utterance, and Y becomes the comment.Poetic definitions can realize various structural models. In the literary work of Karol Wojtyła the following ones appear :• X is Y; X it is Y;• X means Y; let us name Y X;• relativizing expression: for somebody X is Y;• structure entailing a condition or probability: if X is Y; X can be Y;• apposition: X: Y; X – Y; X… Y; X Y;• X, that is Y;• model, with the negation: X is not Y (with the optional addition: X is Z);• rhetorical question: is X Y? does X mean Y?In Karol Wojtyła’s poems and dramas one can find nearly 200 examples of poetic definitions of the types listed above.Karol Wojtyła defined the notions crucial for his poetry which he regarded as described insufficiently or incorrectly. The most often appearing definienda are: 1. God; 2. human feelings, attitudes and experiences; 3. institutions, customs, symbols and events connected with the Jewish or Christian traditions; 4. activities, states and features referring to relationships; 5. stages and moments in time; 6. atmospheric phenomena, heavenly bodies and elements; 7. attributes, features and abilities of man; 8. phenomena and objects from art; 9. activities and states associated with perception and cognition; 10. plants and animals; 11. other categories. Wojtyła’s definitions often copy metaphors that have been fixed in the Polish language; however, his artistic work brings also many definitions manifesting a very original conceptualization. Numerous expressions describe objects from the real world described in terms of culture and reality in general. Crucial domains used in the definitions are those of space and water. Distinctive features of Wojtyła’s definitions also include paradox and connections with Christianity. Poetic definitions should be considered an important cognitive tool. They also perform other functions (in line with Roman Jakobson’s terminology): conative, metalinguistic, poetic, phatic and expressive, as well as showing Wojtyła’s key concepts, the way he understands them and his attitude towards language.

PL

Celem artykułu jest uchwycenie najważniejszych cech charakteryzujących definicje poetyckie Karola Wojtyły. Definicja poetycka jest rozumiana jako typ metaforycznej (czasami metonimicznej) struktury złożonej z dwóch elementów: definiensa i definiendum. Oba elementy są połączone relacją identyczności (X=Y), gdzie wyrażenie Y wskazuje na określone cechy wyróżniające obiektu nazwanego przez X; w ten sposób Y wyjaśnia znaczenie X-a. Równie ważne jest to, że X powinien zajmować pozycję tematu wypowiedzi, a Y komentarza, objaśnienia.Definicje poetyckie mogą realizować kilka różnych wzorców strukturalnych. W pracach literackichKarola Wojtyły są to:• X jest Y-iem; X to Y;• X znaczy Y; X-em nazwijmy Y;• relatywizujące wyrażenia X jest Y-iem dla kogoś;• konstrukcje wprowadzające wyjaśnienie w modalności warunku lub przypuszczenia: jeśliX jest Y-iem; X może być Y-iem,• apozycje X : Y; X – Y; X… Y; X Y,• konstrukcje włączne: X, czyli Y,• konstrukcje z negacją: X nie jest Y-iem,• pytania retoryczne typu Czy X jest Y-iem?; Czy X znaczy Y? W poezji i dramatach Karola Wojtyły można znaleźć blisko 200 przykładów definicji poetyckich realizujących wskazane powyżej schematy. Karol Wojtyła zazwyczaj definiował kluczowe pojęcia dla swojej poezji, które uważał za niewystarczająco lub niepoprawnie opisane. Najczęściej pojawiające się definienda to: 1. Bóg; 2. ludzkie uczucia, postawy i doświadczenia; 3. instytucje, praktyki, symbole i wydarzenia bezpośrednio związane z tradycją judaizmu bądź chrześcijaństwa; 4. czynności, stany i cechy związane z relacjami;5. kategorie czasowe – etapy i momenty w czasie; 6. zjawiska atmosferyczne, ciała niebieskie i żywioły;7. przymioty, cechy i zdolności człowieka; 8. zjawiska i byty z zakresu sztuki; 9. czynności i stany związane z percepcją i poznaniem; 10. rośliny i zwierzęta; 11. inne kategorie. Definicje Wojtyły często powielają metafory obecne w polszczyźnie, jednak jego dzieła przedstawiają także wiele definicji ukazujących niezwykle oryginalną konceptualizację. Liczne wyrażenia ujmują obiekty świata natury w kategoriach kultury i ogólnie mówiąc rzeczywistości. Kluczowe domeny wykorzystywane w definicjach to przestrzeń i woda. Charakterystycznymi cechami Wojtyłowych definicji są także: paradoks oraz treściowy związek z chrześcijaństwem. Definicje poetyckie winny być uważane za ważne narzędzie poznawcze. Pełnią one również inne funkcje (zgodnie z terminologią Romana Jakobsona): konatywną, metajęzykową, poetycką, fatyczną i ekspresywną, a także – jak pokazały ważne pojęcia wykorzystywane przez Wojtyłę – są sposobem rozumienia roli języka i wyrazem stosunku do niego.

Refine search results

2 Roczniki Humanistyczne

1 Poznańskie Spotkania Językoznawcze

1 Galilej C.

1 Kozłowska A.

1 Śliwa D.

2 2022

1 2017

Par N on entend … et autres marqueurs définitoires dans les textes juridiques et leurs equivalents polonais

Wypowiedzi definiujące anglicyzmy w internetowych artykułach informacyjnych

Definicje poetyckie w tekstach literackich Karola Wojtyły. Uwagi wstępne