Search results

1

Nieuchwytne granice człowieczeństwa. Wokół badań nad antropomorfizacją i infrahumanizacją

100%

La Torre A.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Psychologica

|

2016

|

vol. 9

142-155

PL

Niniejszy artykuł prezentuje różne podejścia teoretyczne i metodologiczne we współczesnych badaniach nad antropomorfizacją, dehumanizacją i infrahumanizacją. W badaniach tych człowieczeństwo definiowane jest najczęściej na sposób esencjalistyczny, w kategorii uniwersalnego zestawu cech, których przypisywanie wiąże się z antropomorfizacją, odmawianie zaś z dehumanizacją. Przedstawiając wyniki dotychczasowych badań, w artykule ukazuje się pomijane w nich aspekty człowieczeństwa, a także alternatywne do esencjalistycznego, indywidualistyczne podejście do problematyki nadawania oraz odbierania różnym obiektom statusu człowieka.

EN

This article presents different theoretical and methodological approaches to current research on anthropomorphism, infrahumanization and dehumanization. In the majority of studies,humanness is defined in an essentialistic way, as a number of specific and universal traits,which are ascribed to anthropomorphized objects and denied to dehumanized people.Analyzing pros and cons of this approach and presenting the results of studies related to it,the article exposes additional aspects of humanness, which should be taken into account byfuture research. An attempt is also made at providing an alternative approach, other than essentialism, to these problems.

2

‘Misja pokojowa’ czy ‘krwawa jatka’: eufemizmy i dysfemizmy w dyskursie medialnym na przykładzie relacji z wojny w Syrii w polskiej prasie

88%

Waśniewska M.

tekst i dyskurs - text und diskurs

|

2017

|

issue 10

83-100

PL

Eufemizmy są wszechobecne zarówno w codziennej komunikacji jak i w dyskursie medialnym. Niniejszy artykuł omawia pierwotne i wtórne funkcje eufemizmów w procesie komunikacji, językowe i pozajęzykowe motywacje zastosowania eufemizmów i dysfemizmów, oraz rolę jaką odgrywają w konstruowaniu i negocjowaniu wiedzy i władzy w dyskursie. Powyższe zagadnienia skonfrontowane są z procesem dehumanizacji językowej w ujęciu psychologicznym na podstawie badań Alberta Bandury. Na koniec strategie eufemizujące przedstawione są w kontekście dyskursu medialnego na temat wojny domowej w Syrii na podstawie tekstów „Gazety Wyborczej” i „Rzeczpospolitej”.

3

Dylematy współczesnej medycyny

75%

Pawlikowski M.

Studia z Teorii Wychowania

|

2021

|

vol. XII(3 (36))

9-21

PL

Esej ten składa się z trzech części, z których pierwsza, zatytułowana „Medycyna - tylko nauka czy także sztuka?” przedstawia cztery główne rodzaje badań naukowych w medycynie: badania podstawowe, badania przedkliniczne (medycynę translacyjną), badania kliniczne i praktykę medyczna - medycynę opartą na dowodach, evidence based medicine, EBM). Następnie omówiono pojęcie „sztuki lekarskiej”. Autor definiuje sztukę lekarską” jako interpersonalną relacje lekarza i jego pacjenta, wymagającą nie tylko profesjonalizmu lekarza, lecz także głębokiego przekonania pacjenta o pełnym zaangażowania lekarza w jego problemy zdrowotne. W drugiej części, zatytułowanej „Dehumanizacja medycyny współczesnej - przyczyny i środki zaradcze” omówiono przyczyny dehumanizacji współczesnej medycyny i możliwe przeciwdziałania temu zjawisku. Przyczyny można podzielić na zewnętrzne, związane z oddziaływaniem otoczenia cywilizacyjnego oraz wewnętrzne, które stanowią rodzaj „niepożądanych skutków ubocznych” jej szybkiego postępu. Do tych ostatnich należą: charakterystyczne dla nauk przyrodniczych myślenie redukcjonistyczne i neutralność aksjologiczna, wzrost znaczenia techniki, nadmierna specjalizacja w połączeniu ze słabą koordynacją procesu diagnostyki i leczenia lub jej brakiem. Jako możliwe przeciwdziałania należy wymienić zmianie modelu studiów medycznych, polegającą m.in. na większym uwzględnieniu treści humanistycznych i bardziej holistycznego spojrzenia na pacjenta, jak również zmiany modelu opieki zdrowotnej, w którym głównym koordynatorem procesu diagnostycznego i terapeutycznego byłby lekarz podstawowej opieki zdrowotnej. Trzecia część tego artykułu omawia niekorzystne strony szybkiego postępu medycyny. Aczkolwiek szybki postęp medycyny jest zjawiskiem w sposób oczywisty korzystnym, szereg niekorzystnych „efektów ubocznych” nie udaje się uniknąć. Są nimi wzrost kosztów leczenia, stosowanie procedur medycznych u zdrowych ludzi bez rzeczywistych wskazań medycznych oraz niedostatek refleksji etycznej w odniesieniu do procedur medycznych.

4

Rola zintegrowanych systemów informatycznych klasy ERP w kształtowaniu kultury organizacyjnej. Pomiędzy kulturą konstruktywną a technopatologią

75%

Marian K.

Zarządzanie i Finanse

|

2016

|

vol. 3

|

issue 1

323-338

PL

Zarządzanie projektem ERP jest niezwykle trudnym i złożonym przedsięwzięciem organizacyjnym. System zintegrowany zmienia nie tylko sposób funkcjonowania przedsiębiorstwa w wymiarze technicznym, ale również głęboko wpływa na profil kultury organizacyjnej. Od dojrzałości, wiedzy i doświadczenia zarządu firmy oraz kierownika projektu zależy sukces rozumiany w wymiarze ekonomicznym i kulturowym. Artykuł przedstawia następujące zagadnienia: istota zintegrowanych systemów zarządzania klasy ERP; strategie komputeryzacji przedsiębiorstw w perspektywie potencjalnych zmian kulturowych; dylematy dotyczące idei integracji w projektowaniu systemów zarządzania opartych o aplikacje informatyczne klasy ERP; zjawisko technopatologii a procesy informatyzacji zarządzania oraz dobór metod i strategii wdrożenia a zarządzanie zmianą kultury organizacyjnej.

5

Kreowanie „groźnych, niebezpiecznych i złych”

71%

Płatek M.

Archiwum Kryminologii

|

2019

|

issue XLI/1

125-217

EN

This text analyses the effects of the demeaning construction of ‘beasts’ in the process of creating the Law of 22 November 2013 on dealing with psychotic persons endangering other people’s life, health, or sexual freedom – colloquially known as the ‘law against beasts’. The text analyses how such a label influences human, social, and legal relationships, and how it affects the implementation of constitutional, criminal, and civil law. It also confronts problems arising from the implementation of such laws.

PL

Tekst analizuje znaczenie dehumanizacji i kreowania „bestii”, w procesie tworzenia i stosowania prawa. Bierze za podstawę ustawę z 22 listopada 2013 r. o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie dla życia, zdrowia lub wolności seksualnych innych osób nazwaną potocznie „ustawą o bestiach”. Bada, jak etykieta „bestii” wpływa na relacje międzyludzkie, stosowanie Konstytucji, prawa karnego i cywilnego. Bada też praktyczne problemy, jakie rodzi stosowanie tej ustawy.

6

Odczłowieczony człowiek. O dehumanizującej roli wskaźnikowania

63%

Szpunar M.

Dyskurs & Dialog

|

2019

|

vol. I

|

issue 2 (2)

31-40

EN

We operate in a social reality subject to the unbearable dictate of the countability of everything. Value and meaning only has what is or can be measurable. Quantification has become our fetish without which we can not imagine life in the modern world. We are increasingly positively evaluating typically human attributes, effectively replaced by technical, dehumanized, performance-oriented social machines. The power of statistics appropriates further dimensions of human existence, and numbers become the reservoir of various social control techniques.

PL

Osaczające nas zewsząd procedury i algorytmizacja działania, sprawia, że procesy myślowe, czy refleksyjność, zostają wyrugowane, promując bezwzględne posłuszeństwo i poddanie się logice cywilizacji numerycznej. Liczby uznajemy za wiarygodne, miarodajne, rzetelne, a dodatkowo pozbawione ludzkiej stronniczości i interpretacji. Choć głosi się wszem i wobec zwiększający się zakres wolności i autonomiczności jednostek, mamy do czynienia z procesem przeciwnym – zniewalania jednostek procedurami, kwantyfikatorami i władzą statystyki. Brak poddania się nim grozi utratą skuteczności, o którą wielu tak zabiega, skazując jednostki na bezrefleksyjny konformizm. Nie chodzi zatem o to, aby myśleć, wręcz przeciwnie – chodzi o to, aby nie myśleć, nawykowo wykonując proceduralne wytyczne zbiurokratyzowanej do granic możliwości, odhumanizowanej maszyny. Udziwnione i sztucznie wykreowane procedury, zbliżają nas raczej do działania robotów, niż obdarzonych sprawstwem, racjonalnych podmiotów. Wartość ma zatem nie ta wiedza, która odnosi się do procesów rozumienia świata i samego siebie, ale ta, która objaśnia nam procedury, łatwo domykając niedookreślone. Podmiotowość jednostki, jej rozumienie świata – także poprzez afekty – czy samoświadomość, nie może być zastąpiona przez najbardziej wyszukane procedury algorytmiczne, które długo jeszcze pozostaną bezradne w sferze ludzkiej aksjologii.

7

Edukacja międzykulturowa w procesie przeciwstawiania się dehumanizacji i infrahumanizacji

63%

Nikitorowicz J.

Edukacja Międzykulturowa

|

2017

|

vol. 6

|

issue 1

19-35

EN

The author expresses his concern that, with growing frequency, the paradigm of coexisting cultures is being undermined by some conscious statements and activities. They are presented, analyzed and evaluated in the context of the activity undertaken within intercultural education. The author emphasizes that intercultural education has always taken part in the process of opposing dehumanization and infrahumanization. He provides some examples of the impact of intercultural activity as well as examples of radical tendencies which limit the humanity of Others and degrade human dignity and value.In the article, some questions are raised concerning the extent to which humanistic values and the foundations of sensitivity have been lost and some attempts to answer them are undertaken. The author analyzes, illustrates and searches for the reasons and indicates the significance of these phenomena in the context of the functions of intercultural education. Due attention is also drawn to the ideologization of nation and to new tasks of intercultural education in the face of the presented phenomena and the undergoing socio-political processes.

PL

Autor wyraża niepokój, wskazując, że paradygmat współistnienia kultur jest coraz częściej podważany mniej lub bardziej świadomymi wypowiedziami i działaniami. Przedstawia je w tekście, analizuje i wartościuje w kontekście działań edukacji międzykulturowej. Podkreśla, że edukacja międzykulturowa zawsze uczestniczyła w procesie przeciwstawiania się dehumanizacji i infrahumanizacji, i podaje przykłady jej działalności, jak też przykłady radykalnych tendencji ograniczających człowieczeństwo Innych oraz degradujących godność i wartość człowieka. W tekście pyta i podejmuje próby odpowiedzi, w jakim zakresie zatraciliśmy wartości humanistyczne i postawę wrażliwości. Analizuje, ilustruje, poszukuje przyczyn i wskazuje na znaczenie tych zjawisk w kontekście funkcji edukacji międzykulturowej. Zwraca uwagę na problem ideologizacji narodu i nowe zadania edukacji międzykulturowej wobec przedstawianych zjawisk i zachodzących procesów społeczno-politycznych.

8

Zjawisko dehumanizacji w czasach argentyńskiej dyktatury wojskowej 1976-1983. Przykład działania Szkoły Mechaników Marynarki Wojennej ESMA w Buenos Aires

63%

LISIŃSKA M.

Ameryka Łacińska. Kwartalnik analityczno-informacyjny

|

2017

|

issue 3(93)

85-106

PL

Celem artykułu jest analiza zjawiska dehumanizacji, rozumianej jako odmawianie jednostkom bądź grupom cech przynależnych gatunkowi ludzkiego, w okresie argentyńskiej dyktatury wojskowej 1976-1983. Zjawisko to omówione zostało na przykładzie funkcjonowania Szkoły Mechaników Marynarki Wojennej (Escuela de Mecánica de la Armada, ESMA) w Buenos Aires, która w okresie dyktatury służyła jako jedno z największych w Argentynie centrów przetrzymywania wrogów reżimu i podejrzewanych o działalność wywrotową. W pierwszej części artykułu podjęta została teoretyczna refleksja nad zjawiskiem dehumanizacji w psychologii społecznej. W drugiej części przedstawione zostały ideologiczne podstawy dehumanizowania wrogów reżimu w trakcie dyktatury, jak również konkretne strategie dehumanizacyjne. Trzecia część tekstu stanowi analizę funkcjonowania ESMA, stanowiąc przykład przeniesienia ideologiczno-dyskursywnej dehumanizacji na poziom praktyki politycznej

EN

The aim of the article is to analyze the phenomenon of dehumanization, understood as denial of traits belonging to the human species during the 1976-1983 military dictatorship in Argentina. The phenomenon is discussed on the example of the Naval School of Mechanical Engineering (Escuela de Mecánica de la Armada, ESMA) in Buenos Aires – one of the largest secret detention centres during the dictatorship, where enemies of the regime and suspected subversives were kept. The first part of the article covers theoretical reflection on the phenomenon of dehumanization in social psychology. The second part presents the ideological grounds for dehumanization of the regime’s enemies, as well as specific dehumanization strategies. The third part is an analysis of functioning of the ESMA, being an example of shifting from the ideological-discursive dehumanization to the level of political practice.

9

Dehumanizacja Obcego. Rola sztuki popularnej w uświadamianiu problemu na przykładzie Men Against Fire (2016)

63%

Lisiecka A.

Edukacja Międzykulturowa

|

2023

|

vol. 20

|

issue 1

132-143

PL

Dehumanizacja to – w najbardziej ogólnym sensie – proces zanegowania człowieczeństwa drugiej osoby. Problem ten, rozpatrywany przede wszystkim na gruncie psychologii społecznej, posiada silne konotacje pedagogiczne. Celem artykułu jest ukazanie potencjalnego znaczenia sztuki popularnej dla edukacji międzykulturowej, a dokładnie ukazanie roli, jaką sztuka ta może pełnić w uświadamianiu problemu dehumanizacji Obcego. Aby osiągnąć zamierzony cel, w tekście wskazano na zasadność obecności sztuki popularnej w edukacji, przedstawiono pojęcie Obcego, czyli osoby znajdującej się poza horyzontem doświadczenia danego człowieka, poza daną społecznością, poznawczo niebezpiecznego, oraz zarysowano zagadnienie dehumanizacji. Egzemplifikację przeprowadzono na przykładzie piątego odcinka trzeciej serii brytyjskiego serialu science fiction Black Mirror – Men Against Fire (2016). Rozważania prowadzone są z perspektywy nowocześnie rozumianej edukacji estetycznej, nawiązującej koncepcyjnie do polskiej teorii wychowania estetycznego. Zorientowana humanistycznie, nowoczesna edukacja estetyczna musi być realizowana w duchu pluralizmu i międzykulturowości; powinna także przyczyniać się do rozwijania całokształtu osobowości człowieka: od jego wrażliwości estetycznej i orientacji moralnej, po zdolność krytycznego myślenia i kreatywność. Artykuł wskazuje na możliwości wykorzystania sztuki popularnej w edukacji poprzez budowanie teoretycznych kontekstów interpretacyjnych.

EN

Dehumanization is – in the broadest sense – the process of depriving a person of positive human qualities. This problem, considered mainly in the field of social psychology, has strong pedagogical significance. The article is aimed to show the potential importance of popular art for intercultural education, precisely: to show the role that popular art can play in raising the awareness of the problem posed by dehumanization of the Other. To achieve the intended goal, the author indicates the justified presence of popular art in education, introduces the concept of the Other, i.e. a person who is beyond the horizon of a given person’s experience, who is outside a given community or is cognitively dangerous, and outlines the issue of dehumanization. The exemplification was conducted on the example of the episode of the British science fiction series Black Mirror – Men Against Fire (2016). The considerations are carried out from the perspective of contemporary aesthetic education, which refers conceptually to the Polish theory of aesthetic education. Humanistically oriented, contemporary aesthetic education must be conducted in the vein of pluralism and interculturalism; it should also contribute to the development of a person’s holistic personality: from their aesthetic sensitivity and moral orientation, to their ability of critical thinking and creativity. In the article, the possibilities are indicated of using popular art in education by building theoretical interpretive contexts.

10

Uwarunkowania i psychologiczne konsekwencje antropomorfizacji

63%

La Torre A., Mudyń K.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Psychologica

|

2014

|

vol. 7

57-68

PL

Artykuł jest syntezą dotychczasowych badań psychologicznych nad zjawiskiem antropomorfizacji, ukazującą różne perspektywy spojrzenia na to zagadnienie, przyczyny antropomorfizacji oraz jej konsekwencje dla indywidualnego i społecznego funkcjonowania. Antropomorfizacja traktowana tu jest przede wszystkim jako wyraz nadania obiektowi znaczenia, prowadzący do wiary w posiadanie przez obiekt ludzkich atrybutów, co sprawia, że zabieg ten ma głęboki wydźwięk w poglądach i działaniach stosujących go osób.

EN

The following review is a synthesis of current studies concerning antrophomorphism, its antescendants and consequences for the individual and the society. Different perspectives and definitions of anthropomorphism are shown here, although the article emphasises anthropomorphism as anact of giving meaning to an object, connected with the belief that the object has human attributes This belief has a deeper effect on people’s opinions and acts concerning the objects, society and environment.

11

Oblicza dehumanizacji dydaktyki

63%

Sajdak-Burska A.

Rocznik Lubuski

|

2021

|

vol. 47

|

issue 1

53-63

EN

The article analyses the situation of didactics using the “dehumanization”category. It considers the issue of teacher education and the dehumanising mechanisms associated with the mechanistic implementation of educational standards and the atheoretical nature of education. The author focuses on the difficulty of combining humanistic concepts of teacher education with the implementation of teacher education standards. The author also presents the problem of dehumanisation of didactics due to its popular understanding and denial of its status as a scientific discipline. The article also discusses the issue of introducing the National Qualification Framework and imposing the language of instructional didactics on academic didactics.The dehumanisation of didactics is shown in the adoption of a taxonomy of learning outcomes, modelled on natural science, and the introduction of a number of bureaucratic procedures for describing the educational process.The author raises the problem of using modern technologies in education and their rather negative, dishumanising character, which turns both the teacher and the student into an object.

PL

W artykule przedstawiono analizy sytuacji dydaktyki z zastosowaniem kategorii „dehumanizacja”. Rozważana jest problematyka kształcenia nauczycieli i dehumanizacyjnych mechanizmów, związanych z mechanistycznym realizowaniem standardów kształcenia oraz ateoretycznością kształcenia. Zwrócono uwagę na trudność połączenia humanistycznych koncepcji kształcenia nauczycieli z realizacją standardów kształcenia nauczycieli. Przedstawiono także problem dehumanizacji dydaktyki związany z jej potocznym rozumieniem oraz odmawianiem jej statusu naukowości. W artykule poruszone zostało także zagadnienie wprowadzenia Krajowych Ram Kwalifikacji i narzucenia dydaktyce akademickiej języka dydaktyki instrukcyjnej. Pokazano dehumanizację dydaktyki w przyjęciu wzorowanej na przyrodoznawstwie taksonomii celów kształcenia oraz wprowadzeniu szeregu biurokratycznych procedur opisu procesu kształcenia. Podniesiono także problem wykorzystywania nowoczesnych technologii w kształceniu i ich ciemnego, dehumanizacyjnego oblicza, czyniącego zarówno nauczyciela, jak i ucznia przedmiotem.

12

Ocena prawna wypowiedzi dehumanizujących ludzi w prenatalnej fazie rozwoju w kontekście postulatów legalizacji aborcji w Polce

63%

Ciepły F. M.

Studia Prawnicze KUL

|

2021

|

issue 3

47-66

EN

This article focuses on the legal assessment of statements dehumanizing people in the pre-natal phase of development in the context of the postulates of legalizing abortion in Poland. The order of the presented issues is as follows: 1) characteristics of the phenomenon of dehumanization, based on the achievements of social sciences; 2) recalling examples of statements of pro-abortion groups that can be considered dehumanizing in the pre-natal phase; 3) legal assessment of these statements, in particular from the perspective of the Constitution of the Republic of Poland.

PL

Przedmiotem artykułu jest prawna ocena wypowiedzi dehumanizujących ludzi w prenatalnej fazie rozwoju formułowanych w kontekście postulatów legalizacji aborcji w Polce. Kolejność przedstawionych zagadnień jest następująca: 1) charakterystyka fenomenu dehumanizacji na podstawie dorobku nauk społecznych; 2) przywołanie przykładów wypowiedzi środowisk proaborcyjnych, które mogą być brane pod uwagę jako wypowiedzi dehumanizujące człowieka w prenatalnej fazie rozwoju; 3) dokonanie oceny prawnej przytoczonych wypowiedzi, w szczególności z perspektywy Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

13

Odczłowieczeni biorą rewanż (Kilka refleksji i sporo wypisów z książki Doroty Kotas Cukry)

63%

Gębala S.

Świat i Słowo

|

2021

|

vol. 37

|

issue 2

359-367

14

Tęsknota za człowieczeństwem. Dehumanizacja w muzyce gry Cyberpunk 2077

63%

Bonikowski T.

Przestrzenie Teorii

|

2023

|

issue 39

121-139

EN

Video games are often analysed as textual objects. This default literary point of view, while providing valuable conclusions, fails to observe some essential points that are realised in different modes of narration. Here I will analyse the Cyberpunk 2077 video game from a musical perspective. I will be “listening to” the game rather than “reading” it. This kind of hermeneutical approach will highlight certain ideas of CP2077. I will focus on the issue of dehumanisation, and show that musically the game places special emphasis on this. I will point out the musical characteristics that can affect players and interpret the rationale behind it.

15

Nie taki diabeł straszny, jak go (w telewizji) malują? Dehumanizacja jako narzędzie dyskredytacji przeciwnika politycznego na przykładzie Donalda Tuska

63%

Mateja M.

Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio K – Politologia

|

2023

|

vol. 30

|

issue 2

127-143

EN

The subject of the research is the image of donald Tusk as the leader of the Civic Coalition and the informal leader of the opposition in Poland, emerging from public television broadcasts, in particular from the main edition of Wiadomości” broadcast on TVP1. The article identifies and discusses a set of means of expression and television techniques used by the program's producers to discredit a political opponent. It was assumed that the malicious discrediting of donald Tusk takes place, among others, using a dehumanization strategy. In order to obtain results that will enable the purpose of the research to be achieved, the following questions were asked: 1. What image of the opposition leader emerges from the evening edition of the TVP1 news program?; 2. does the way of portraying donald Tusk bear the hallmarks of malicious discredit?; 3. Which dehumanization techniques do TVP producers use and how?; 4. What threats does the dehumanization of a political opponent pose to the individual and the state of democracy in Poland? The sample included the content of 32 main editions of Wiadomości (2021–2022), and the research was qualitative (semiotic analysis, discourse analysis).

PL

Przedmiotem badań jest wizerunek donalda Tuska jako przywódcy Koalicji Obywatelskiej oraz nieformalnego lidera obozu opozycji, wyłaniający się z przekazów telewizji publicznej, w szczególności z wydania głównego „Wiadomości” TVP. W artykule zidentyfikowano i omówiono zestaw środków wyrazu i technik telewizyjnych, którymi posłużyli się realizatorzy programu w celu zdyskredytowania przeciwnika politycznego. Przyjęto, że złośliwa dyskredytacja donalda Tuska odbywa się m.in. z wykorzystaniem strategii dehumanizacyjnej. By uzyskać wyniki, które pozwolą zrealizować cel badań, postawiono następujące pytania: 1. jaki wizerunek lidera opozycji wyłania się z głównego wydania magazynu informacji TVP1?; 2. Czy sposób portretowania donalda Tuska nosi znamiona złośliwej dyskredytacji?; 3. Które techniki dehumanizacyjne wykorzystują realizatorzy TVP i w jaki sposób?; 4. jakie zagrożenia dla jednostki i stanu demokracji w Polsce powoduje dehumanizacja przeciwnika politycznego?. W próbie uwzględniono treść 32 wydań głównych programu „Wiadomości” (2021–2022), badania miały charakter jakościowy (analiza semiotyczna, analiza dyskursu).

16

Проблема дегуманизации в виртуальном тексте новейшей русскоязычной драматургии

51%

Pieczyński M.

Przegląd Rusycystyczny

|

2023

|

issue 2 (182)

99-123

PL

Postsowiecka dramaturgia rosyjska jest tekstocentryczna oraz literaturocentryczna. Najważniejszym punktem odniesienia dla jej twórców jest szeroko rozumiany tekst. Zarówno literacki, jak i tekst kultury. Dramatopisarze w swoich utworach performatywne przedstawianie zastępują retrospektywnym opowiadaniem. Centrum zainteresowania stanowi zaś nie tyle otaczająca rzeczywistość, co jej kulturowy obraz. W ostatnich latach coraz częściej obraz ten ma charakter wirtualny. Dramaturgia chętnie wykorzystuje technologie informacyjne. Dialogi przypominają internetowe czaty, zaś relacje bohaterów wywołują skojarzenia z kontaktem utrzymywanym za pośrednictwem portali społecznościowych. Redukcja świata przedstawionego do poziomu przestrzeni wirtualnej skutkuje degradacją człowieczeństwa. Bohater dramatu współczesnego wiele ma wspólnego z postaciami gier komputerowych. Zanurzony w przestrzeni Internetu, traci kontakt z otaczającym go światem. To zaś prowadzi albo do pełnej demoralizacji, albo wręcz do całkowitej dehumanizacji. Człowiek w omawianych tekstach staje się swoim własnym, cyfrowym symulakrem. Dehumanizacja ma charakter dosłowny lub metaforyczny. W pierwszym przypadku bohater albo traci swoją ludzką naturę, albo w ogóle nie jest człowiekiem. Trafia do świata wirtualnego, zamieniając się w postać z gry komputerowej, jak w sztuce „Net” Walerija Pieczejkina. Ewentualnie sam jest częścią tego świata – wideoblogerką z kamerą zamiast ręki lub inteligentnym asystentem osobistym o imieniu Siri. Metaforycznej dehumanizacji ulegają bohaterowie, uzależnieni od Internetu, pogrążeni w przestrzeni wirtualnej. Postaci sztuk „Dziennik Alony Cziżuk” Julii Woronowej oraz „Grisza” Ingi Wosk komunikują się ze sobą wyłącznie za pośrednictwem czatów i portali społecznościowych. Człowiek, o którym piszą autorzy nowego-nowego dramatu, często zamiast imienia posługuje się internetowym nickiem, a seks, z reguły wirtualny, traktuje jak ucieczkę od rzeczywistości, tracąc zdolność nie tylko do miłości, ale nawet do odczuwania fizycznej przyjemności. Intertekstualny, tekstocentryczny „nowy dramat” powoli ustępuje miejsca nowemu zjawisku, które można określić mianem internetowego „nowego-nowego dramatu”. Jest on również tekstocentryczny, jednak w jego centrum znajduje się tekst wirtualny.

RU

Постсоветская русская драматургия имеет текстоцентричный и литературоцентричный характер. Для ее авторов важнейшей точкой отсчета является широко понимаемый текст. Как литературный, так и текст культуры. Драматурги в своих произведениях перформативное представление заменяют ретроспективным рассказом. В центре внимания находится не окружающая действительность, только ее культурный образ. В последние годы все чаще этот образ имеет виртуальный характер. Драматурги часто пользуются информационными технологиями. Диалоги напоминают онлайн-чаты, зато отношения между героями вызывают ассоциации с коммуникацией в социальных сетях. Реальный мир вытесняется виртуальным, что ведет к деградации человечности. Герой современной пьесы имеет много общего с героями компьютерных ирг. Он, погружаясь в пространстве Интернета, теряет связь с окружающим миром. Это ведет к полной деморализации или даже к окончательной дегуманизации. Человек в анализируемых пьесах становится своим собственным, цифровым симулякром. Дегуманизация имеет дословный или метафоричный характер. В первом случае персонаж либо теряет свою человеческую сущность, либо вообще не является человеком. Он попадает в виртуальный мир, превращаясь с героя компьютерной игры, как в пьесе Net Валерия Печейкина. Или он сам является частью этого мира – как в случае видеоблогерши с камерой вместо руки или виртуальным помощником Сири. Метафоричной дегуманизации подвергаются те, кто страдает от Интернет-зависимости. Персонажи пьес Юлии Вороновой и Инги Воск общаются друг с другом исключительно посредством чатов и соцсетей. Человек, о котором пишут авторы новой-новой драмы, часто вместо имени пользуется никнеймом, а секс, часто виртуальный, это для него бегство от реальности, из-за чего он теряет умение не только любить, но даже чувствовать физическое удовольствие от половых контактов. Интернеткстуальная, текстоцентричная новая драма уступает место новому явлению, которое можно назвать Интернетной «новой-новой драмой». Она тоже текстоцентрична, но в ее центре – виртуальный текст.

EN

Post-Soviet Russian-language dramaturgy is text-centric and literature-centric. The most important point of reference for its creators is the widely understood text. Both literary and cultural text. In their works, playwrights replace performative representation with retrospective storytelling. The center of interest is not so much the surrounding reality as its cultural image. In recent years, this image has become more and more virtual. Dramaturgy willingly uses information technology. Dialogues resemble online chats, and the characters' relationships evoke associations with contact maintained via social networking sites. The reduction of the presented world to the level of virtual space results in the degradation of humanity. The protagonist of a contemporary drama, immersed in the space of the Internet, loses contact with the world around him. This in turn leads either to a complete demoralization, or even to a complete dehumanization. In the discussed texts, man becomes his own digital simulacrum. Dehumanization is either literal or metaphorical. In the first case, the hero either loses his human nature or is not human at all. He ends up in the virtual world, turning into a character from a computer game, as in the play "Net" by Valery Pecheykin. Or maybe he's part of that world himself - a video blogger with a camera instead of a hand, or an intelligent personal assistant named Siri. The protagonists, addicted to the Internet, immersed in virtual space, are metaphorically dehumanized. The characters of the plays "Journal of Alona Cziżuk" by Julia Woronowa and "Grisza" by Inga Wosk communicate with each other only through chats and social networking sites. The man described by contemporary Russian-language playwrights often uses an online nickname instead of his name, and treats sex, usually virtual, as an escape from reality, losing the ability not only to love, but even to feel physical pleasure. The intertextual, text-centric "new drama" is slowly giving way to a new phenomenon that can be described as the Internet "new-new drama". It is also text-centric, but at its center is virtual text.

17

A comparison between the concept of Newspeak in George Orwell’s Nineteen Eighty-Four: A Novel and the way of thinking about language in C.S. Lewis’s That Hideous Strength

51%

Wicher A.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica

|

2020

|

vol. 58

|

issue 3

PL

Celem artykułu jest zbadanie wybranych źródeł inspiracji, które mogły posłużyć G. Orwellowi do stworzenia koncepcji sztucznego języka zwanego Nowomową, który w powieści Rok 1984 ukazany jest jako skuteczne narzędzie zniewolenia i kontrolowania myśli w ręku totalitarnej władzy. Autor omawia w tym kontekście możliwe związki między Nowomową a rzeczywiście istniejącymi sztucznymi językami, takimi jak Esperanto. Wskazane są również podobieństwa i różnice między Orwellowską koncepcją „dwójmyślenia” a pojęciem „ketmanu” zdefiniowanym w książce Czesława Miłosza pt. Zniewolony umysł. Jednak główny nacisk położony jest na związki między powieścią Orwella a fantastyczno-naukową powieścią C.S. Lewisa pod tytułem Ta ohydna siła. Wiadomo, że Orwell książkę Lewisa znał i nawet ją zrecenzował. Istnieje wiele bardziej i mniej oczywistych podobieństw między tymi dwoma wybitnymi wizjami zdegenerowanego języka, który służy bardziej politycznej manipulacji niż wzajemnemu zrozumieniu.

EN

The aim of the article is to investigate some of the possible sources of inspiration for Orwell’s concept of the artificial language called Newspeak, which, in his novel Nineteen Eighty-Four, is shown as an effective tool of enslavement and thought control in the hands of a totalitarian state. The author discusses, in this context, the putative links between Newspeak and really existing artificial languages, first of all Esperanto, and also between Orwell’s notion of “doublethink”, which is an important feature of the totalitarian mentality, and Czesław Miłosz’s notion of “ketman”, developed in his book The Captive Mind. But the main emphasis is on the connection between Orwell’s book and the slightly earlier novel by C.S. Lewis, That Hideous Strength. It is well known that Orwell knew Lewis’s book and expressed his mixed feelings about it. There are many specific, though far from obvious, similarities between the two books, but what seems to have been particularly inspiring for Orwell was Lewis’s vision of a thoroughly degenerate language that is used for political manipulation rather than for communication.

18

Aborcja po urodzeniu w kontekście prawa naturalnego

51%

Słowikowska A.

Journal of Modern Science

|

2017

|

issue 4(35)

33-50

EN

Man is a purpose within himself regardless of in which phase of development there is his life. This purpose has been given to him in the act of creation and will be realized by him according to the natural law. This law determines the structure of the human, constitutes him as a person distinguishing it from other beings. Therefore the reason admissibility of after-birth abortion is characterized by error of anthropological in the form of negating the newborn as a human person. This leads to contestation not only the right to life, but also the existence of human rights in general.

PL

Człowiek jest celem samym w sobie niezależnie od tego, w jakiej fazie rozwoju życia się znajduje. Cel ten został mu dany w akcie stworzenia i będzie przez niego realizowany zgodnie z prawem naturalnym. Prawo to wyznacza strukturę człowieka, konstytuuje go jako osobę, odróżniając w ten sposób od innych bytów. Dlatego powód dopuszczalności aborcji po urodzeniu charakteryzuje się błędem antropologicznym w postaci zanegowania noworodka jako osoby ludzkiej. Prowadzi to do zakwestionowania nie tylko prawa do życia, lecz także do istnienia praw człowieka w ogóle.

19

Ableism a zjawisko infrahumanizacji „obcych”

51%

Bełza M.

Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja

|

2016

|

vol. 19

|

issue 2(74)

77-87

EN

The purpose of this article is to draw attention to the infrahumanisation phenomenon of Otherness in the context of ableism. In the discussion, a reference is made to the concept of infrahumanisation, explaining what its essence and characteristic features are; ableism which is the discrimination form directed towards people with disabilities, attitudes (considering their three-dimensionality) and five forms of discrimination proposed by Stanislaw Kowalik’s classification. Both attitudes and individual forms of discrimination have been examined through the prism of infrahumanisation showing its close relationship and the prevailing relations between these issues.

PL

Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na zjawisko infrahumanizacji obcych w kontekście ableismu. W rozważaniach odniesiono się do samego pojęcia infrahumanizacji, jaka jest jego istota i czym się charakteryzuje; ableismu, czyli formy dyskryminacji osób niepełnosprawnych, postaw (rozpatrując ich trójwymiarowość) oraz form dyskryminacji zgodnie z zaproponowaną przez Stanisława Kowalika klasyfikacją pięciu form dyskryminacji. Zarówno postawy, jak i poszczególne formy zostały rozpatrzone przez pryzmat infrahumanizacji, pokazując jej ścisły związek oraz zachodzące między tymi zagadnieniami relacje.

20

Jak badać język współczesnych polityków w kontekście etyki słowa?

51%

Benenowska I., Laskowska E.

Roczniki Humanistyczne

|

2018

|

vol. 66

|

issue 6: Językoznawstwo

7-27

EN

The paper is devoted to the issue of word ethics in the language of politicians. The aim of the text is to demonstrate mechanisms of unethical communicative behaviour in the contemporary public sphere as well as to show how to identify them. The paper consists of three main parts: 1. The Introduction, wherein the aims and methodological framework are presented; 2. A historical overview, in which unethical political communication over the last century is presented; 3. Analysis of examples. Apart from the analysis of sample cases, the intention of the text is to encourage reflection on current political narration motivated not only by the will to influence the addressee’s attitudes and the system of values but also to create a vision of reality and to impose the adversary’s judgments.

PL

Artykuł jest poświęcony problemowi etyki słowa w języku polityków. Celem tekstu jest prezentacja mechanizmów nieetycznych zachowań komunikacyjnych we współczesnej sferze publicznej, a także pokazanie, jak je identyfikować. Artykuł składa się z trzech głównych części: 1. Wprowadzenie, w którym sformułowano cele i ramy metodologiczne; 2. Przegląd historyczny, w którym przedstawiono nieetyczną komunikację polityczną w ciągu ostatniego stulecia; 3. Analiza przykładów. Poza analizą przykładowych przypadków intencją tekstu jest zachęcenie do refleksji nad aktualną narracją polityczną, motywowaną nie tylko wolą wpływania na postawy adresata i system wartości, ale także kreowania wizji rzeczywistości i narzucania sądów adwersarzom.

Refine search results

Nieuchwytne granice człowieczeństwa. Wokół badań nad antropomorfizacją i infrahumanizacją

‘Misja pokojowa’ czy ‘krwawa jatka’: eufemizmy i dysfemizmy w dyskursie medialnym na przykładzie relacji z wojny w Syrii w polskiej prasie

Dylematy współczesnej medycyny

Rola zintegrowanych systemów informatycznych klasy ERP w kształtowaniu kultury organizacyjnej. Pomiędzy kulturą konstruktywną a technopatologią

Kreowanie „groźnych, niebezpiecznych i złych”

Odczłowieczony człowiek. O dehumanizującej roli wskaźnikowania

Edukacja międzykulturowa w procesie przeciwstawiania się dehumanizacji i infrahumanizacji

Zjawisko dehumanizacji w czasach argentyńskiej dyktatury wojskowej 1976-1983. Przykład działania Szkoły Mechaników Marynarki Wojennej ESMA w Buenos Aires

Dehumanizacja Obcego. Rola sztuki popularnej w uświadamianiu problemu na przykładzie Men Against Fire (2016)

Uwarunkowania i psychologiczne konsekwencje antropomorfizacji

Oblicza dehumanizacji dydaktyki

Ocena prawna wypowiedzi dehumanizujących ludzi w prenatalnej fazie rozwoju w kontekście postulatów legalizacji aborcji w Polce

Odczłowieczeni biorą rewanż (Kilka refleksji i sporo wypisów z książki Doroty Kotas Cukry)

Tęsknota za człowieczeństwem. Dehumanizacja w muzyce gry Cyberpunk 2077

Nie taki diabeł straszny, jak go (w telewizji) malują? Dehumanizacja jako narzędzie dyskredytacji przeciwnika politycznego na przykładzie Donalda Tuska

Проблема дегуманизации в виртуальном тексте новейшей русскоязычной драматургии

A comparison between the concept of Newspeak in George Orwell’s Nineteen Eighty-Four: A Novel and the way of thinking about language in C.S. Lewis’s That Hideous Strength

Aborcja po urodzeniu w kontekście prawa naturalnego

Ableism a zjawisko infrahumanizacji „obcych”

Jak badać język współczesnych polityków w kontekście etyki słowa?