Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 12

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  drzewa
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
EN
Pytanie, jakie chciałam w moich wersyfikacyjnych rozważaniach postawić, w punkcie wyjścia dotyczy nie tylko i nie tyle składni zdania awangardowego. Zasadza się ono raczej na próbie zmierzenia się z płaskością kartki papieru – z czym powiązana byłaby intuicja możliwej przestrzenności i ruchomości układów składniowych – której próbowali dopracować się awangardziści, stawiając wobec swoich wierszy postulaty „budowy”. Taką możliwość stworzyć może retoryka, jeżeli retoryczne przesłanki kompozycji dzieła (chcę je rozumieć raczej jako „działanie”), wykorzystane zostaną nie tyle jako narzędzia opisujące stylistyczne aspekty tekstu, ale jako systemat twórczych dyspozycji, powiązanych z odbiorem, traktowanym w kategoriach actio – wykonywania tekstu artystycznego. Tekst poetycki w takim ujęciu byłby „notacją” – na podobieństwo zapisu nutowego w muzyce – jego „wykonanie” polegałoby zaś na „mimetycznym” powtórzeniu czynności twórczych autora.
PL
W artykule poruszana jest kwestia operacjonalizacji danych w kontekście badania literatury. Autor pokazuje jak szerokie może być zastosowanie metod empirycznych w badaniu historii literatury. Przedstawia operacjonalizajcję jako odpowiedź na problem „big data” w kontekście myślenia o literaturze. Zastosowanie metod empirycznych daje możliwość uzyskania bardziej złożonego i pełniejszego obrazu literatury i gatunków literackich różnych okresów i epok. W artykule pojawia się myśl, że nowa metoda dostarcza narzędzi nie tylko do stworzenia bardziej rozbudowanego opisu tekstów literackich, ale także do rozpoznawania tendencji literackich i prowadzenia nad nimi badań. Bazując na materiale tekstów dramatycznych, autor pokazuje jak operacjonalizacja danych może stać się punktem wyjścia do prowadzenia badań nad postacioprzestrzenią i słowoprzestrzenią - ilością miejsca zajmowaną przez kwestie poszczególnych postaci i konkretnych słów pojawiających się w teście oraz relacji między nimi. Zamykając artykuł, autor ukazuje w jaki sposób operacjonalizacja i empiryczne metody badania literatury mogą rzucić nowe światło na nawet tak kluczowe i klasyczne kwestie z zakresu literaturoznawstwa jak heglowska teoria konfliktu tragicznego i lektura Antygony.
2
Content available remote

Miejsce drzew jest w lesie. O miejskiej biofobii

84%
PL
W artykule wyjaśniam, czym jest biofobia, identyfikuję jej podstawowe formy oraz źródła, a także wskazuję, skąd się bierze jej, również współczesna, żywotność. Intepretuję też biofobię jako postawę niezbędną do wytworzenia specyficznej tożsamości człowieka jako nad-gatunku, całkowicie odrębnego wobec innych form istnienia. Pokazując integralny związek między miastem a biofobią, prezentuję różnorodne jej przejawy praktykowane w stosunku do drzew obecnych na terenach zurbanizowanych, szczególnie mocno koncentrując się na zjawisku tak zwanej tujozy. To z kolei pozwala mi wykazać pułapkowy charakter biofobii, ale też wykorzystywanie jej w procesach klasowego wykluczania oraz do legitymizacji procesów rozwojowych. W zakończeniu artykułu przybliżam kilka koncepcji uspołecznienia, które swoją istotą czynią ograniczenie biofobii i budowanie biofilnych relacji z innymi niż ludzkie formami istnienia.
EN
In this paper, I explain what biophobia is, identify its primary forms and sources, and give the reasons for its contemporary vitality. I also interpret biophobia as an attitude that creates a specific human identity as a superspecies, completely separate from other forms of existence. Showing the integral relationship between cities and biophobia, I analyse various manifestations of biophobia in regard to trees in urban areas, focusing on the phenomenon of “arborvitae-itis.” This, in turn, allows me to demonstrate the pitfalls of biophobia, and its use in processes of class exclusion and the legitimisation of development processes. At the end of the article, I present a few socialisation concepts that could reduce biophobia and build biophilic relationships with other – non-human – forms of existence.
PL
Celem artykułu jest odtworzenie (utrwalonego w języku i kulturze) obrazu drzewa, które w tradycji ludowej jest niezwykle silnie obciążone ładunkiem „niesamowitości”, mianowicie – osiki. Obraz osiki utrwalony w języku i kulturze ludowej jest konsekwencją pewnego nadrzędnego przyporządkowania tego drzewa do drzew złych (jedyne drzewo, które się trzęsie), powiązanych z diabłem, istotami o medialnej naturze i wszelkimi szkodliwymi mocami (magią). Podporządkowanie takie zostało utrwalone (częściowo) w nazwach tego drzewa zróżnicowanych terytorialnie. Układ kategorii i ich wypełnienie określoną treścią świadczy o tym, że obraz osiki jest rezultatem swoiście interpretowanych zjawisk otaczającego świata i oddaje punkt widzenia człowieka stykającego się z przyrodą i zastanawiającego się nad wszystkim, co w przyrodzie nieoczekiwane, tajemnicze i nie do końca objaśnione.
EN
The aim of the article is to recreate the image of the tree (rooted in language and culture), which has a strong charge of 'incredibility' in the folk tradition, namely, the image of the aspen. The view of the aspen perpetuated in folk language and culture is the consequence of a certain superordinate assignment of this tree to the category of evil trees (the only tree that trembles), related to the devil, creatures of a mediatory nature, and all kinds of evil forces (magic). Such a perception has been (partly) perpetuated in the diverse names of this tree that depend on the region a given name can be found. The arrangement of the categories and their particular content shows that the view of the aspen is the result of the phenomena of the outside world that are interpreted in a peculiar way, and also reflects the vantage point of a human being that comes in contact with nature and wonders about everything in nature that is unexpectable, mysterious, and not full explained.
Świat i Słowo
|
2021
|
vol. 37
|
issue 2
73-86
EN
Paper aims to explore forest clues in Michał Książek’s works. The main one is book of poetry called Północny wschód ,which contains poems about tree cut in Białowieża Forest. Poet was against that cut and took an active part in protest. Author of the paper contemplates bonds between humans and trees, also experiencing forest by all senses. She tries to examine temporality that is written into woods, too.
PL
Artykuł poświęcony jest twórczości Michała Książka z uwzględnieniem leśnych tropów. Głównym przedmiotem zainteresowania jest tom wierszy Północny wschód, zawierający utwory zaangażowane w sprawę wycinki prowadzonej w Puszczy Białowieskiej, przeciwko której autor brał czynny udział w proteście. Głębszym rozważaniom zostaje poddana więź łącząca człowieka z drzewami, a także zmysłowy odbiór lasu oraz wpisana w niego czasowość.
EN
Healthy, lush greenery is a factor that works relaxingly, soothingly, and therapeutically on the human body – both in the physical and psychological spheres (soma and psyche). Already throughout the 19th century, greenery was consciously incorporated into the urban structure of cities (e.g. city squares, parks, public gardens, children's playgrounds, or numerous spa parks in health resorts), intensifying such activities in the 20th and 21st century (restoration of natural resources after World War I and II, the establishment of new multifunctional parks and theme gardens). The aim of the study is to present research confirming that vegetation has an extremely beneficial impact on the health and quality of life of people, e.g. in the aesthetic, emotional or physiological sphere – especially during the COVID-19 pandemic. Besides the pathogenic action of the virus itself, this pandemic brought about serious consequences for the quality of life of a significant part of the population in many countries worldwide, both in terms of general health condition and mental health. The research includes several fundamental stages. First, the issues were defined and the main research goal was formulated. Subsequently, a literature survey was conducted to collect examples concerning the crucial role of urban parks, forests and trees for the quality of life in cities, especially in the context of the COVID-19 pandemic. The result of the analysis of the collected data shows that parks, urban forests and high greenery etc. have an extremely significant and positive impact on the urban environment, but above all on the urban community and the quality of life, especially during the pandemic. In such a case, the optimal structure of the canopy is particularly important. The paper presents synthetically the criteria that urban greenery should featured to provide a wide range of positive stimuli for positive importance for social health. Particularly significant is the optimal structure of greenery – non-schematic, free, reflecting the features of landscape style, which has a very close influence on the quality of leisure. The conclusion synthetically presents criteria by which urban greenery should be characterized for relaxation and recreation, defining fundamental issues related to its maintenance. To ensure that the health-promoting effects of greenery are effective, proper maintenance and care must be provided.
PL
Zdrowa, bujna zieleń jest czynnikiem, który działa odprężająco, kojąco i terapeutycznie na ludzki organizm – zarówno w sferze fizycznej, jak i psychicznej (soma i psyche). W Europie począwszy od XIX w. zieleń była świadomie wprowadzana do struktury urbanistycznej miast, a działania te intensyfikowano w XX i XXI w., m.in. poprzez odtwarzanie zasobów po zniszczeniach z okresu I oraz II wojny światowej oraz zakładanie w miastach nowych wielofunkcyjnych parków i ogrodów tematycznych. Celem niniejszego opracowania jest przedstawienie badań potwierdzających, że roślinność ma niezwykle korzystny wpływ na stan zdrowotny i jakość życia ludzi, co zostało dobitnie udowodnione podczas pandemii COVID-19. Pandemia ta, oprócz samego chorobotwórczego działania wirusa, przyniosła ze sobą poważne konsekwencje dla jakości życia znacznej części populacji wielu krajów na świecie, zarówno w sferze ogólnej kondycji zdrowotnej, jak i zdrowia psychicznego. Badania obejmują kilka zasadniczych etapów. W pierwszej kolejności określono problematykę i sformułowano główny cel badań. Następnie przeprowadzono kwerendę literatury przedmiotu, aby zgromadzić przykłady dotyczące kluczowej roli parków miejskich, lasów i drzew dla jakości życia w miastach, zwłaszcza w kontekście pandemii COVID-19. Wynikiem analizy zebranych danych jest stwierdzenie, że parki, lasy miejskie, zieleń wysoka i itp. mają niezwykle istotne i pozytywne znaczenie dla środowiska miejskiego, ale przede wszystkim dla społeczności miejskiej i jakości życia, zwłaszcza w czasie pandemii. Szczególnie duże znaczenie ma optymalna struktura zadrzewień – nieschematyczna, swobodna, odwzorowująca cechy stylu krajobrazowego, która wpływa bardzo ściśle na jakość wypoczynku. W podsumowaniu przedstawiono syntetycznie kryteria, jakimi powinna odznaczać się zieleń miejska dla wypoczynku i rekreacji, określając zasadnicze przyczyny i problemy związane z utrzymaniem zieleni w miastach, ponieważ aby prozdrowotne oddziaływanie zieleni było skuteczne, musi być zapewnione jej odpowiednie utrzymanie i pielęgnacja.
EN
This paper is an attempt to read the last volume of poetry by Urszula Zajączkowska with the trail of three poems: w koronach [in the crowns], miejsce przy oknie [a window seat] and wysokie drzewa [tall trees]. They all refer to dendrological threads, thus representing one of several, but perhaps the most important area of the natural interest of the author of Atomy [Atoms]. These works have been interpreted as emblems of concepts, respectively, contact, communication and creation, setting the reading directions of the other poems collected in the volume.
PL
Artykuł jest próbą lektury ostatniego tomiku poezji Urszuli Zajączkowskiej tropem trzech zamieszczonych w nim wierszy: w koronach, miejsce przy oknie i wysokie drzewa. Wszystkie odwołują się do wątków dendrologicznych, reprezentując tym samym jeden z kilku, lecz być może najważniejszy obszar przyrodniczych zainteresowań autorki Atomów. Wymienione utwory zostały potraktowane w interpretacji jako emblematy pojęć, odpowiednio, kontaktu, komunikacji i kreacji, wyznaczając kierunki lektury pozostałych zgromadzonych w tomie wierszy.
EN
The article is an attempt to place Krystyna Miłobędzka’s poetry in the context of ecopoetics and to see whether such a targeted reading will open the poet’s lyrical works to new interpretative practices, which are becoming increasingly popular among researchers. In the discussion about the output of the author of Anaglify [Anaglyphs], natural motifs and themes appear relatively often, but so far they have rarely been treated as the main, independent subject of analysis. This sketch, through the interpretation of individual works, shows how nature, in this case especially that appearing in different forms of trees, in the volumes published in turn shape Miłobędzka’s writer’s imagination and inscribe themselves in the poetic project she has developed, which goes beyond the framework of literary strategy and whose assumptions allow it to be placed in the area of ecopoetics.
PL
Szkic stanowi próbę ulokowania poezji Krystyny Miłobędzkiej w kontekście ekopoetyki i sprawdzenia, czy tak ukierunkowane odczytanie otworzy liryczną twórczość poetki na nowe praktyki interpretacyjne, cieszące się coraz większym zainteresowaniem badawczym. W omówieniach dorobku autorki Anaglifów motywy i tematy przyrodnicze pojawiają się stosunkowo często, jednak do tej pory rzadko traktowane były jako główny, samodzielny przedmiot analizy. Szkic poprzez interpretację poszczególnych utworów pokazuje, w jaki sposób natura, w tym wypadku zwłaszcza pojawiające się pod różną postacią drzewa, na przestrzeni publikowanych kolejno tomów kształtują wyobraźnię pisarską Miłobędzkiej i wpisują się w wypracowany przez nią projekt poetycki, wykraczający poza ramy strategii literackiej, którego założenia pozwalają umieścić go w obszarze ekopoetyki.
EN
The paper presents an analysis of the meanings and functions associated with trees and tree clumps in calendar books depicting nature in the period of the Polish People’s Republic. Trees were employed as a means of communication with young readers and there were several strategies for doing so. In the introductory “warm-up” sections, tree images helped to render a particular atmosphere, e.g., the character of an approaching season (1), in the description of specific natural phenomena they provided insight into them (2). They also encouraged young readers to reflect on the lasting and passing of life (3). The bounty that forests offer was shown in the calendar books as a substantial part of the food for both people and animals (4) and as an attractive object for children to play with (5). The authors of the depictions were eager to present trees and forests figuratively especially in case of the first three strategies. All the above-mentioned techniques of employing tree and forest images were used in three nature calendar books: in Głos przyrody [Voice of nature] by M. Kownacka and M. Kowalewska (vol. 1–2, 1963), and Razem ze słonkiem [Together with the Sun] by M. Kownacka (vol. 1–6, 1975–1978). The chronological scope of the study covers the years 1945–1989, because after the political system transformation, numerous similar publications on nature startedto appear, but they were published under foreign licences and were of an entirely differentcharacter.
PL
Przedmiotem rozważań jest analiza znaczeń i funkcji przypisywanych drzewom i ich skupiskom w kalendarzach przyrodniczych dla dzieci z czasów PRL-u. W książkach tych zastosowano kilka strategii wykorzystywania drzew w komunikacji z młodym czytelnikiem. W opisach wstępnych, „zagajających”, ich obraz pomaga w ukazaniu atmosfery, na przykład klimatu nowej pory roku (1), w opisach konkretnych zjawisk / elementów przyrodniczych pozwala na jego uszczegółowienie (2). Jest też elementem budzącym refleksję historyczną – o trwaniu i przemijaniu (3). Dary lasu są przedstawiane w kalendarzach przyrody jako istotny element pożywienia ludzi i zwierząt (4) oraz jako ciekawy przedmiot dziecięcej zabawy (5). Zwłaszcza w trzech pierwszych zastosowaniach autorzy opisów chętnie przedstawiali drzewa i las w formie metaforycznej. Ukazane zostały wszystkie wyżej wymienione zastosowaniadrzew i lasu w trzech publikacjach o charakterze kalendarza przyrodniczego: w Głosie przyrody Marii Kownackiej i Marii Kowalewskiej (t. 1–2, 1963), Razem ze słonkiem Marii Kownackiej (t. 1–6, 1975–1978). Zasięg chronologiczny ograniczono do lat 1945–1989, gdyż po transformacji ustrojowej na rynku wydawniczym ukazało się wiele edycji podobnych książek przyrodniczych, jednak były one wydawane na licencjach zagranicznych i miały już całkiem inny charakter.
UK
Святлана Тарасава - Гродна
PL
W artykule omówiono problem sakralizacji obrazu ojczyzny w twórczości pisarzy białoruskich w Polsce. Obserwacja obiektów sakralnych, które składają się na pojęcie ojczyzny, pozwala sformułować wniosek, że ojczyna jest dla członków Białoruskiego stowarzyszenia „Białowieża” wartością najwyższą, pozostającą w zgodzie z wartościami chrześcijańskimi.
EN
The article considers the problem of sacralization of the image of homeland in works of Belarusian writers in Poland. In the process of the examination of sacred objects which constitute the notion of homeland, the idea that homeland being their highest value is consistent with basic Christian values has been confirmed.
10
59%
PL
W pracy została opisana toponimia szczególnie archaicznego gatunku rosyjskiego folkloru – zaklęć – w związku z wyraźnie przedstawionym w tych tekstach tradycyjnym modelem świata jako szeregu koncentrycznych przestrzeni (locus) z sakralnością wzrastającą w kierunku centrum. Kolejno są omawiane mitotoponimy, reprezentujące zewnętrzny locus, przedstawiany zwykle jako morze, miasto lub rzeka (ta ostatnia spełnia rolę granicy „innego świata”), następnie mitotoponimy środkowego locus, ukazywanego jako wyspa lub góra i na koniec nazwy obiektów centralnego locus, porównywanego z Axis (Arbor) Mundi, gdzie w zaklęciach znajdują się, obok obiektów nie nazwanych onomastycznie, kamienie i drzewa obdarzone imionami własnymi. Wypowiadanie nazw, zdaniem autora, w sposób magiczny otwiera przed subiektem zaklęcia drogę do centrum świata, gdzie oczekuje go spotkanie z czarodziejskim pomocnikiem (obrońcą), co gwarantuje powodzenie zaklinanej czynności.
EN
The article describes the toponymy of a particularly archaic genre of Russian folklore, the magic spell. The traditional world model presented in the texts is a series of concentric spac.es (locus), whose sacral character increases towards the centre. The description begins with mythological toponyms representing the outer locus, usually presented as the sea, a city or river, the latter functioning as the border with ‘the other world’. It, then proceeds to mythological toponyms of the middle locus presented as an island or mountain. Finally, it focuses on names of objects from the inner locus, comparable to Axis (Arbor) Mundi, where, apart from onomastically unnamed objects, the spells contain references to Stones and trees bearing proper names. According to the author, the invocation of names magically opens the door to the centre of the world, where the person uttering the spell is met by a wizard-helper (defender), which guarantees the success of the action for which the spell is cast.
EN
The article attempts to reconstruct the family history of the Szumej family, characters in Stanisław Vincenz’s cycle On the High Uplands: Sagas, Song, Tales and Legends of the Carpathians. The most interesting motif of the story is the origin of the family from trees. The descriptions of trees and the consequences of the characters’ unusual origin were analysed. Several images of the Arolla pine are distinguished: the warrior, gazda (the Hutzul farmer in the Carpathians), the mother of the family, the tree of life and death. The features inherited by the descendants of trees are: perseverance, unbearableness, physical strength, and care and trust in the world. Due to the patrilineal structure of the family, women are in the background of family histories – there is no female narrator, the last woman in the family dies. On the social and symbolic level, there is no continuous generational bond between women. The article also points out that the history of the Szumej family, symbolic references to the history of salvation are included.
PL
Artykuł jest próbą rekonstrukcji historii rodowych Szumejów, bohaterów cyklu Na wysokiej połoninie Stanisława Vincenza. Najciekawszym motywem opowieści jest pochodzenie rodu od drzew. Zanalizowane zostały deskrypcje drzew oraz konsekwencje niezwykłego pochodzenia dla kreacji bohaterów. Wyróżniono obrazy kiedry: wojownik, gazda, matka rodu, drzewo żywota i umierania. Cechami odziedziczonymi przez potomków kiedry są: wytrwałość, nieugiętość oraz troskliwość i zaufanie do świata. Z uwagi na patrylinearną strukturę rodu kobiety są na drugim planie rodowych historii, brak w nich narratorki, ostatnia kobieta z rodu umiera. Na płaszczyźnie społecznej i symbolicznej nie istnieje pokoleniowa więź między kobietami. W artykule uwzględniono również zawarte w dziejach rodu symboliczne odniesienia do historii zbawienia.
EN
Seneca the Younger in his Moral Epistles appears as a Stoic philosopher, giving his friend, Lucilius, many practical tips. He illustrates these with various examples from life and the world around it, and also refers to trees. He equates Stoic wisdom to a forest or fruiting tree, the forest helps him reflect on God. The philosopher explains that trees as beings having prototypes and as bodily creatures, but without spirit or reason, and therefore of real good. In some statements, Seneca criticises the contemporaneous love for luxury – he praises the people of the golden age, who were content with what nature gave them, lived in trees, and made clothes out of trees. However, wooden walls and ceilings covered with marble and gold do not bring people happiness. The trees also show him how much time has passed and the falling leaves remind him of the inevitability of death. Dealing with agriculture can be important in old age, give pleasure, and be useful.
PL
Seneka Młodszy w Listach moralnych jawi się jako filozof stoicki, dając swemu przyjacielowi Lucyliuszowi wiele praktycznych porad. Ilustruje je różnymi przykładami z życia i otaczającego go świata, odwołuje się także do drzew. Mądrość stoicką przyrównuje do lasu lub do owocującego drzewa, las stanowi dla niego pomoc w refleksji nad Bogiem. Filozof objaśnia drzewa jako istnienia mające pierwowzory oraz jako stworzenia cielesne, ale niemające ducha ani rozumu, a zatem i prawdziwego dobra. W niektórych wypowiedziach Seneka krytykuje współczesne mu umiłowanie zbytku – wychwala ludzi złotego wieku, którzy zadowalali się tym, co dawała im natura, mieszkali w drzewach, z drzew robili odzienie. Natomiast drewniane ściany i sufity pokryte marmurem i złotem nie dają ludziom szczęścia. Drzewa pokazują Senece także, ile czasu już przeminęło, a opadające liście przypominają o nieuchronności śmierci. Zajmowanie się rolnictwem może być ważne w starości, dawać przyjemność i być pożytecznym.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.