Search results

1

Dzieje w rękach Opatrzności. Elementy historiozofii Jana Długosza i jej uwarunkowania

100%

Talarowski A.

Roczniki Historyczne

|

2018

|

vol. 84

EN

Artykuł ukazuje obecność w Rocznikach Jana Długosza twórczo przepracowanych elementów myśli historiozoficznej. Ukazuje formację umysłową Długosza i jego otoczenie intelektualne, ze szczególnym uwzględnieniem środowiska uniwersyteckiego i teologii praktycznej w Krakowie. List dedykacyjny do Roczników, jako wyraz metodologicznej świadomości dziejopisa, jest przedmiotem analizy pod kątem celów stawianych przed historią oraz jej związków z filozofią i moralnością. Autor przedstawia też właściwe Długoszowi idee prowidencjalizmu, zwłaszcza znaczenie sprawiedliwości Bożej dla biegu historii. Jako egzemplifikacja służy oryginalnie rozbudowana koncepcja Długosza przedstawiająca przyczyny utraty przez Piastów tronu w Polsce. The article shows the presence of creatively reworked elements of historiographic ideas in the Annales of Jan Długosz. The mental formation of Długosz and his intellectual millieu is discussed, with special attention paid to the university circles and practical theology in Cracow. The dedicatory epistle of the Annales, as the expression of methodological awareness of the chronicler, is the subject of analysis from the perspective of the aims of history and its relations with philosophy and morality. The author also presents the ideas of providentialism, typical for Długosz, especially the meaning of God’s justice for the course of history. As its exemplification serves the original and sophisticated conception of Długosz, showing the causes of the loss of Polish throne by the Piast dynasty.

2

Bohemian rulers of the Luxembourg dynasty and the Poděbrady family in the medieval Silesian and Kłodzko chronicles of canons regulars in Kłodzko, Wrocław and Żagań

100%

Chmielewska K.

UR Journal of Humanities and Social Sciences

|

2021

|

vol. 18

|

issue 1

5-19

PL

Autorka na podstawie trzech kronik klasztornych powstałych w późnym średniowieczu analizuje sposób przedstawienia czeskich królów z dynastii Luksemburgów i Podiebradów oraz stara się wskazać przyczyny, które wpłynęły na taki właśnie tok narracji kronikarskiej. Podstawę źródłową tych rozważań stanowią kroniki spisane w klasztorach kanoników regularnych reguły św. Augustyna w Żaganiu, Wrocławiu i Kłodzku: Catalogus abbatum Saganensium, Chronica abbatum Beatae Mariae Virginis in Arena i Cronica Monasterii Canonicorum Regularium in Glacz. Postacie władców pojawiają się w tych źródłach przede wszystkim w kontekście ich związków z konkretnym klasztorem, szczególnie w sprawach majątkowych dotyczących nadań, praw własności i podatków. Królowie czescy wspominani są też na kartach kronik przy okazji opisów konfliktów między władzą świecką a kościelną. Z analizy tekstu dzieł wynika, że obraz panujących jest zróżnicowany, zależny od miejsca powstania kroniki i stosunku lokalnej społeczności do konkretnego władcy. Najlepiej uwidacznia się to na przykładzie Jerzego z Podiebradu, husyty na tronie czeskim. Osobne miejsce w tym zestawieniu zajmuje kronika żagańska przedstawiająca oprócz zagadnień lokalnych także informacje o ogólnym ponadklasztornym charakterze, w tym informacje o osobach panujących.

EN

The author based on three monastery chronicles of the Late Middle Ages analyses the method of portraying the Bohemian kings from the Luxembourg and Poděbrady families and tries to point out factors which influenced this method of chronicle narration. The sources for this article are canons’ regulars chronicles in Żagań, Wrocław and Kłodzko: Catalogus abbatum Saganensium, Chronica abbatum Beatae Mariae Virginis in Arena i Cronica Monasterii Canonicorum Regularium in Glacz. The figures of rulers appear in the chronicles mainly in the context of their relationships with the particular monastery, especially when it comes to property matters: granting, rights and taxes. The other aspect in which the rulers are mentioned in the chronicles are the conflicts between secular and Church power. From the analysis of the texts a conclusion can be drawn that the picture of the rulers is diverse in different places where the chronicles were written and the attitude of the local society towards the particular ruler. It is best seen on the example of George of Poděbrady, a Hussite on the Bohemian throne. The chronicle of Żagań has a separate position – apart from the local issues, it presents the general information, unrelated to Church, including the ruling persons.

3

Dziejopisarstwo miejskie w Toruniu i w Prusach w średniowieczu i na progu czasów nowożytnych

80%

Tandecki J.

Rocznik Toruński

|

2011

|

issue 38

7-22

EN

The paper describes the state of research on Prussian historiography in a broad sense. It also focuses on the historiography in most prominent Prussian cities, i.e. Koenigsberg, Danzig, Elbing and Thorn. In comparison with other European cities, the development of historiography in Prussia was delayed (it began in the 15th century). Most of the works written at that time focused on local issues. Yet in the second half of the 15th century and at the beginning of the 16th century Prussian townsmen – especially those in Danzig and Koenigsberg – became more active in that field, and only than were written new historiographical works, which were widely used by later Prussian chroniclers. In reference to Thorn, the author focuses on such historians as Jan Waldau, Liborius Nacke and Konrad Gesselen. Waldau was the parish priest of St. Mary's Church (in the Old Town) and an author of both various notes concerning the history of Prussian cities and epigrams on political resp. social topics. Necker wrote an account pertaining to military expedition of the Grand Master of the Teutonic Knights, Johann con Tiefen, against Turks. The last one, Gesselen, a bachelor of arts, a priest and a vice-chancellor of a parish school, collaborated with Jan Długosz (since 1464), as he translated for him from German into Latin „Chronica Nova Prutenica” written by Wigand of Marburg.

DE

Der Autor gibt einen umfassenden Überblick über den aktuellen Forschungsstand zur preußischen Historiographie im weiteren Sinne. Im Zentrum dieses Beitrags steht auch die Gesichtsschreibung in einigen wichtigen Städten in Preußen, dass heißt Königsberg, Danzig, Elbing und Thorn. Im Vergleich zu den anderen Europäischen Städten, die Entwicklung der preußischen Historiographie war stark verzögert; erst hat sie im 15. Jh. begonnen. Ein Großteil der Werke, die damals geschrieben wurden, konzentrierte sich auf Heimatgeschichte. Doch begann am Ende des 15. Jhs. bzw. am Anfang des 16. Jhs. Preußische Bürgerschaft (hauptsächlich in Danzig und Thorn) die vielfältig Werke zum Thema Geschichte zu schreiben. Zu dieser Zeit erschienen neue historiographische Schriften, die später von Preußischen Chronisten viel be22 nutzt wurden. Mit Bezug auf Thorn konzentriert sich der Autor auf Jan Waldau, Liborius Nacke und Konrad Gesselen. Der erste war ein Pfarrer in der Altstädter Marienkirche und ein Autor von mehreren Notizen zur Geschichte der Preußischen Städte und Sinngedichten zu den sozialen bzw. politischen Themen. Der zweite schrieb einen Bericht über Kriegszug des Hochmeisters Johann von Tiefen gegen die Türken. Der dritte, der ein Bakkalaureus, ein Geistlicher und ein Rektor der Kirchenschule war, war auch ein Mitarbeiter von Jan Długosz (sein 1464). Auf Antrag von Długosz er setzte „Chronica Nova Prutenica” von Wigand von Marburg in Latin über.

4

Dzieło dziejopisarskie przedmiotem debaty sejmów w czasie trzeciego bezkrólewia

80%

Dzięgielewski J.

Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi

|

2015

|

issue 9

187-198

EN

The article deals with the reaction of the Polish nobility, convened during the interregnum after the death of King Stephen Bathory to elect the new monarch, to the book De bello Moschovitico commentariorum libri VI by Reinhold Heidenstein, which treated on recent historical events. Heidensteins work conveyed the offi cial views of the ruling circles, and Chancellor Jan Zamoyski was personally engaged in its preparation. However, the opposition was of the opinion that in combination with preventive censorship the book was supposed to impose upon the public a vision of the past favourable to the governing elite, e.i. a biased one. This episode, exceptional in the history of the Polish-Lithuanian Commonwealth, did not result in the confi scation of the book. The anti-Zamoyski faction failed both to bring about the election of their candidate to the Polish throne, and to persuade the Sejm to delegalize censoring historical works. Nevertheless, the affair resulted in refraining by the ruling circles from such actions during the reign of the next king, Sigismund III Vasa. Most probably, Jan Zamoyski, who soon after the election found himself in opposition to the throne, himself a master of political propaganda, decided that it would be much more effective to manipulate public opinion with anonymous effemeral prints.

PL

Artykuł poświęcony jest reakcji szlachty uczestniczącej w sejmach okresu bezkrólewia po śmierci Stefana Batorego na druk poświęcony ówczesnym dziejom najnowszym: De bello Moschovitico commentariorum libri VI autorstwa Reinholda Heidensteina. Było to dzieło dziejopisarstwa oficjalnego przygotowane przy osobistym zaangażowaniu kanclerza koronnego, które po wprowadzeniu cenzury prewencyjnej miało, zdaniem opozycji, narzucać opinii publicznej wizję przeszłości korzystną dla rządzących, a więc stronniczą. To wyjątkowe w dziejach I RP wydarzenie jakkolwiek nie doprowadziło do konfiskaty książki, gdyż rzecznicy tego rozwiązania nie zdołali zapewnić tronu swemu kandydatowi ani też sprawić, że wprowadzenie cenzury na druki historyczne nie zostało uznane za bezprawne, doprowadziło jednak do zaniechania takich praktyk w czasach Zygmunta III. Prawdopodobnie dlatego, że kanclerz Jan Zamoyski, staropolski mistrz gry wizerunkowej, przechodząc do opozycji względem młodego Wazy, uznał, iż znacznie szybciej będzie można manipulować opinią publiczną przy użyciu anonimowych pism ulotnych.

5

Wizerunek Jana i Karola IV Luksemburgów w Rocznikach Jana Długosza

80%

Ożóg K.

Roczniki Historyczne

|

2020

|

vol. 86

75-97

EN

The paper deals with the images of John and Charles IV of Luxemburg as presented by Jan Długosz in Books IX and X of his Annals. All fragments in the Annals which the Cracovian historian devoted to both monarch were meticulously analysed. The author argues that Długosz characterised the figures of John and Charles IV and their achievements from the standpoint of the interests and political raison d’État of the Kingdom of Poland and the late medieval ideal of a Christian ruler.

PL

Artykuł dotyczy wizerunków Jana i Karola IV Luksemburgów nakreślonych przez Jana Długosza w IX i X księdze Roczników. Szczegółowej analizie zostały poddane wszystkie zapisy krakowskiego historiografa w Rocznikach odnoszące się do obu władców. Autor dowodzi, że Długosz charakteryzował postaci Jana i Karola IV oraz ich dokonania z punktu widzenia interesów i racji politycznych Królestwa Polskiego oraz późnośredniowiecznego ideału władcy chrześcijańskiego.

Refine search results

2 Roczniki Historyczne

1 Rocznik Toruński

1 UR Journal of Humanities and Social Sciences

1 Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi

1 Chmielewska K.

1 Dzięgielewski J.

1 Ożóg K.

1 Talarowski A.

1 Tandecki J.

1 2021

1 2020

1 2018

1 2015

1 2011

Dzieje w rękach Opatrzności. Elementy historiozofii Jana Długosza i jej uwarunkowania

Bohemian rulers of the Luxembourg dynasty and the Poděbrady family in the medieval Silesian and Kłodzko chronicles of canons regulars in Kłodzko, Wrocław and Żagań

Dziejopisarstwo miejskie w Toruniu i w Prusach w średniowieczu i na progu czasów nowożytnych

Dzieło dziejopisarskie przedmiotem debaty sejmów w czasie trzeciego bezkrólewia

Wizerunek Jana i Karola IV Luksemburgów w Rocznikach Jana Długosza