Search results

1

Anthropozentrismus, Biozentrismus, Ökozentrismus (1)

100%

Lintner M.

Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego

|

2023

|

vol. 43

|

issue 2

69-89

PL

W przypadku antropocentryzmu, biocentryzmu i ekocentryzmu chodzi o różne modele światopoglądowe i etyczne. Są to stanowiska filozoficzne, które wyrażają rozumienie przez człowieka jego relacji do pozaludzkich stworzeń i natury, i mają znaczenie w zakresie etyki, szczególnie w kontekście etyki zwierząt, etyki środowiska naturalnego i bioetyki. Chodzi przy tym o pytanie o to, kto i co należy do obszaru moralności. Odpowiedź na to pytanie jest we wspomnianych stanowiskach formułowana albo wąsko, albo szeroko. Niniejszy artykuł w szczegółach prezentuje różne modele i stanowiska w zakresie etyki środowiska naturalnego.

EN

The matter of anthropocentrism, biocentrism and ecocentrism are different worldview and ethics models. There are philosophical positions, which express the self-understanding of man in relation to the non-human beings and nature, and which are relevant for the ethics, especially for the ethics of animals, ethics of environment and bioethics. It is about the question of who and what belong to the space of morality. The answer to this question in the mentioned positions is formulated either narrowly or widely. The presented article presents in details differentmodels and positions in the field of ethics of environment.

DE

Beim Anthropozentrismus, Biozentrismus und Ökozentrismus handelt es sich um unterschiedliche weltanschauliche und naturethische Modelle. Es sindphilosophische Positionen, die das Selbstverständnis des Menschen in seiner Beziehung zu den nichtmenschlichen Lebewesen und zur Natur zum Ausdruck bringen und die eine ethische Relevanz haben, besonders im Kontext der Bio-, Tier- und Umweltethik. Dabei geht es um die Frage, wer und was zum moralischen Kosmos dazugehört. In den genannten Positionen wird dies unterschiedlich eng oder breit gefasst. Im Folgenden werden im Detail die unterschiedlichen umweltethischen Modelle und Denkpositionen vorgestellt.

2

Czy życie może zwyciężyć? Pentti Linkola – fiński przedstawiciel alternatywy ekologicznej

84%

Trempała W.

Świat Idei i Polityki

|

2020

|

issue 19

100-121

PL

W niniejszym artykule zaprezentowane zostały przekonania i poglądy fińskiego przedstawiciela ekologii głębokiej, Pentti Linkoli. Postać tę należy uznać za jedną z najbardziej charyzmatycznych i radykalnych na gruncie debat i dyskusji, w ramach których poszukuje się sposobów walki z globalnym kryzysem ekologicznym. Linkola szans na uratowanie życia w biosferze dostrzega w zorganizowanym przymusie, zdecydowanej redukcji liczby populacji ludzkiej, zarządzanym przez silny centralny ośrodek władzy systemie autorytarnym, w skrajnym ograniczaniu społeczeństw w zakresie konsumpcji, posiadania, podróżowania czy korzystania z energii elektrycznej. Koncepcja Linkoli przesiąknięta jest negatywnymi sądami na temat odpowiedzialności i mądrości gatunku ludzkiego – stanowi ujęcie ekocentryczne, w którym przedkłada się dobro i wartość życia w ogóle nad dobro i wartość życia poszczególnych jednostek. Celem niniejszego artykułu jest przybliżenie i próba oceny jego poglądów na kwestie relacji człowiek versus przyroda w odniesieniu do koncepcji bardziej znanych w Polsce autorów. Warto bowiem zaznaczyć, że idee oraz postulaty głoszone przez Linkolę nie są obecne na gruncie rodzimego dorobku subdyscyplin nauk społecznych, których przedstawiciele koncentrują swoją uwagę na społeczno-politycznych źródłach i skutkach problemów ekologicznych we współczesnym świecie. Fakt ten decyduje o istocie oraz wartości zamierzeń badawczych sformułowanych na potrzeby prezentowanego w artykule wywodu.

EN

In this article were presented beliefs and ideas of Pentti Linkola who was a Finnish representative of deep ecology. Taking into consideration debates and discussions on how to solve global environmental crisis, he must be perceived as one of the most charismatic and radical figure. The only solutions to protect life in biosphere are for him: organized coercion, compulsory reduction of the human population, authoritarian system managed by a strong centralized government, forcing people to reduce consumption, possessions, travelling, and usage of electricity. The concept of Linkola’s philosophy is full of negative judgments towards humans’ responsibility and wisdom. His ideas are also eco-centered and prioritize weal and value of life in general over the weal and life of a single person. The aim of this article is to present and compare Finnish thinker’s opinions on relations between people and environment with other – more popular in Poland – authors. It is worth to mention that Linkola’s ideas and demands are not mentioned in the works of domestic representatives of subdisciplines in social science which concentrate on social and political sources and effects of ecological problems in the modern world. This fact will determine the essence and value of assumptions made for the presented in the article disquisition.

3

Czy następuje schyłek ekoterroryzmu?

84%

Izak K.

Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego

|

2022

|

vol. 14

|

issue 26

146-185

EN

The purpose of the article is to briefly characterize ecoterrorism, which is based on a specific ideology. Some of the content proclaimed by its promoters might merit support were it not for their overly dehumanizing rhetoric, and especially the practice motivated by it. The phenomenon of ecoterrorism, or environmental terrorism, is associated with the use of violence by extremist pro-environment groups and radicalized individuals. Ecoterrorism is divided into pro-environmental terrorism and pro-animalism. Environmental terrorism can also be divided into terrorism by environmentalists and terrorism by animal rights activists. The greatest development of ecoterrorism has occurred in the United States. Animal Liberation Front, ALF was the most dangerous pro-environmental organization, while the group with the most members was Earth First, EF! Violence by eco-terrorists has occurred in many countries on our continent, most notably in the United Kingdom. The ideology of ecocentrism, which motivates the activities of many groups in the West, has penetrated Poland, but in our country it has not had much influence on the activities of organized groups of environmentalists and individuals. On the other hand, incidents of violence were recorded in a series of events directed against specific companies and institutions that threatened the environment. The research shows that there is a slow but steady decline in the number of ecoterrorism incidents worldwide. It is too early to predict its decline, but there is certainly evidence of declining violent activity. Several circumstances contribute to the downscaling of aggressive environmental activities. Above all, there has been an increase in the environmental awareness of societies and governments. A large impact on the decrease in the number of ecoterrorist events is also due to the tightening of legislation, as well as the activities of environmental organizations.

PL

Celem artykułu jest krótka charakterystyka ekoterroryzmu, którego podstawą jest specyficzna ideologia. Niektóre treści głoszone przez jej propagatorów mogłyby zasługiwać na poparcie, gdyby nie ich zbyt odhumanizowana retoryka, a zwłaszcza praktyka nią motywowana. Zjawisko ekoterroryzmu, czyli terroryzmu ekologicznego, jest związane ze stosowaniem przemocy przez ekstremistyczne ugrupowania proekologiczne i zradykalizowane jednostki. Ekoterroryzm dzieli się na terroryzm prośrodowiskowy i prozwierzęcy, zwany również animalistycznym. Terroryzm ekologiczny można też podzielić na terroryzm obrońców środowiska naturalnego i terroryzm stosowany przez obrońców praw zwierząt. Największy rozwój ekoterroryzmu nastapił w USA. Animal Liberation Front, ALF (Front Wyzwolenia Zwierząt) był najbardziej niebezpieczną organizacją proekologiczną, najwięcej członków liczyła natomiast była grupa Earth First!, EF! (Najpierw Ziemia!). Do przemocy ze strony ekoterrorystów dochodziło w wielu państwach naszego kontynentu, przede wszystkim w Wielkiej Brytanii. Do Polski również przeniknęła ideologia ekocentryzmu, stanowiąca na Zachodzie motywację do aktywności wielu ugrupowań, jednak w naszym kraju nie wywarła ona wielkiego wpływu na działalność zorganizowanych grup ekologów i pojedynczych osób. Notowano natomiast przypadki przemocy układające się w serię zdarzeń skierowanych przeciw określonym firmom i instytucjom zagrażającym środowisku. Z przeprowadzonych badań wynika, że powoli, ale systematycznie spada na świecie liczba zdarzeń o charakterze ekoterrorystycznym. Za wcześnie, aby prognozować jego schyłek, jednak na pewno można mówić o coraz mniejszej aktywności związanej ze stosowaniem przemocy. Na obniżanie skali agresywnych działań proekologicznych składa się kilka okoliczności. Przede wszystkim nastąpił wzrost świadomości ekologicznej społeczeństw i rządów. Duży wpływ na spadek liczby zdarzeń o charakterze ekoterrorystycznym ma też zaostrzenie przepisów prawa, a także działalność organizacji ekologicznych.

4

Edwarda Goldsmitha krytyka nowożytnego paradygmatu postępu naukowo-technicznego

71%

Ganowicz-Bączyk A.

Studia Ecologiae et Bioethicae

|

2017

|

vol. 15

|

issue 3

37-48

EN

Environmental ethics finds many of its proponents among philosophizing naturalists. Interesting attitude is presented by Edward Goldsmith, who built a biospheric ethics based on the Gaia Hypothesis by James Lovelock. Goldsmith criticizes the Modern scientific paradigm. He perceives it as false and critical-creative for the relation of the humankind with ecosphere. Behind that paradigm states specific way of understanding of progress and particular ontological, axiological and ethical assumptions (ex. social Darwinism and ethical utilitarianism). Goldsmith calls ethics which covers those convictions a ‘technospheric’ ethics. He submits assumptions of this ethical attitude for criticism and oppose it to a biospheric ethics. According to the author, ethics that creates favourable conditions for achieving Gaia’s goals was natural for primitive human societies. This ethics required from human to keep a cosmic order – that is wellbeing of individuals as well as the whole community. It assumed to follow an appropriate Way, which depends on respecting definite duties and behaviour, especially in the field of rituals and religious life. Therefore, as Goldsmith convinces, one can protect effectively the ecospheric order only in a religious way. In his opinion, does not exist more immoral venture than progress, which systematically leads to replacement of the biosphere by technosphere. The progress based on the technics leads inevitably to destruction. If we want to survive as a species – we need to return to the biospheric ethics.

PL

Etyka środowiskowa znajduje wielu zwolenników wśród filozofujących przyrodników. Interesujący głos w tym temacie zabiera Edward Goldsmith, który na bazie Hipotezy Gai Jamesa Lovelocka zbudował etykę biosferyczną. Goldsmith krytycznie odnosi się do paradygmatu nowożytnego przyrodoznawstwa, uznając go za błędny oraz kryzysotwórczy w relacji ludzkości z całą ekosferą. Za paradygmatem tym stoi określone rozumienie postępu ludzkości oraz konkretne założenia ontologiczne, aksjologiczne i etyczne (np. darwinizm społeczny, utylitaryzm etyczny). Goldsmith nazywa etykę stojącą za tymi przekonaniami etyką technosferyczną, poddaje krytyce jej założenia i przeciwstawia jej etykę biosferyczną. Jego zdaniem, etyka sprzyjająca realizacji celów Gai była obecna w pierwotnych społecznościach ludzkich. Wymagała ona od człowieka utrzymywania porządku kosmicznego, a zarazem dobrostanu jednostki i całej społeczności, poprzez podążanie właściwą Drogą, tzn. przestrzeganie określonych obowiązków oraz zachowań, szczególnie w obszarze rytuałów i życia religijnego. Dlatego, jak przekonuje Goldsmith, skutecznie chronić porządek ekosfery można wyłącznie w sposób religijny. Nie ma, jego zdaniem, bardziej niemoralnego przedsięwzięcia niż postęp, który wiedzie systematycznie do zastąpienia biosfery przez technosferę. Rozwój oparty o technikę prowadzi w sposób nieunikniony do destrukcji. Jeśli chcemy przetrwać jako gatunek – musimy powrócić do etyki biosferycznej.

5

Wokół pojęcia alienacji ekologicznej

67%

Domeracki P.

Humanistyka i Przyrodoznawstwo

|

2006

|

issue 12

6

Genesis of the COVID-19 pandemic. An attempt at analysis based on the New Green Political Theory

67%

Ruszkowski J., Żurek M.

Przegląd Europejski

|

2021

|

issue 4(62)

25-43

EN

The analysis includes an attempt to identify the ecopolitical genesis of the COVID-19 pandemic caused by the pathogenic virus SARS-CoV-2, based on the New Green Political Theory paradigm.NGPT is a modernised version of the classic Green Political Theory, extended to include opposite and dichotomous concepts (such as unsustainable development) and the consequences of post-democratic turn. It can be hypothesised, according to NGPT, that the appearance of the virus SARS-CoV-2 in November 2019 in Chinese Wuhan was only the result of previous eco-political actions or omissions. The main research question: is the New Green Political Theory (NGPT) as a revised paradigm useful for identifying political processes, actions or omissions that have contributed to COVID-19 disease appearing in political sphere and becoming a global pandemic? The methodological tool planned for research tasks will be the equilibrium/nonequilibrium approach (E/NA), because the New Green Political Theory tests the tensions between opposing and dichotomous concepts based on the antagonism of ecocentrism versus anthropocentrism.

PL

Podjęta analiza obejmuje próbę identyfikacji ekopolitycznej genezy pandemii COVID-19 wywołanej patogenicznym wirusem SARS-CoV-2 w oparciu o paradygmat „nowej zielonej” teorii politycznej (ang. New Green Political Theory, NGPT). NGPT jest zmodernizowaną wersją klasycznej „zielonej” teorii politycznej (ang. Green Political Theory), rozszerzoną o koncepcje przeciwstawne i dychotomie (jak np. niezrównoważony rozwój) oraz o następstwa postdemokratycznego zwrotu. Autorzy weryfikują w tym artykule hipotezę, zgodnie z założeniami NGPT, że pojawienie się wirusa SARSCoV-2 w listopadzie 2019 r. w chińskim Wuhan było jedynie skutkiem wcześniejszych politycznych działań lub zaniechań. Główne pytanie badawcze brzmi: czy nowa zielona teoria polityczna (NGPT) jako zrewidowany paradygmat jest przydatna do identyfikacji procesów ekopolitycznych, działań lub zaniechań, które przyczyniły się do tego, że choroba COVID-19 stała się nowym wyzwaniem dla polityków i nabrała charakteru globalnego w formie pandemii? Narzędziem metodologicznym do zaplanowanych zadań badawczych będzie podejście oparte na dychotomii równowaga/nierównowaga (equilibrium/nonequilibrium approach – E/NA), gdyż nowa zielona teoria polityczna testuje napięcia pomiędzy koncepcjami przeciwstawnymi i dychotomicznymi, których źródłem jest bazowy antagonizm: ekocentryzm versus antropocentryzm.

7

Bezdroża ekologii – chrześcijańska krytyka współczesnych nurtów ekologii

51%

Jurczyk B.

Teologia i Moralność

|

2016

|

vol. 11

|

issue 1(19)

17-28

EN

At the beginning ecology was a branch of science dealing with relations and interactions between organisms, the results of which did not attract any particular interest. This was changed when cultural ecology started to boom in the 1960s. In the 1970s ecology became a form of defiance against the technological and industrial revolution. New plans (projects) of ecological salvation for the planet earth (natural environment and not necessarily a human being) have been incorporated into religion, politics and biology. Not surprisingly, these plans face criticism from the Christian point of view as they obscure the truth about a human being. Firstly, eco-religious trends like New Age (1), then political trends, which are symbolized in the Greens (2) and finally biological trends, which were discussed in the example of The Extended Phenotype have been critically analyzed. In the summary, the author one more time emphasized the meaning and importance of anthropological principle for all solutions in ecology. According to this principle, the meaning of the world lies in the human being; existence of the world is “existence for the human being”. This is the final meaning of the creation of the world and mankind included in Genesis (Chapters 1-2).

PL

Na początku ekologia była gałęzią nauki zajmującą się relacjami i interakcjami między organizmami, których wyniki nie wzbudzały szczególnych zainteresowań. Zmieniło się to, gdy ekologia kulturalna zaczęła huczać w latach sześćdziesiątych. W latach 70. ekologia stała się formą sprzeciwu wobec rewolucji technologicznej i przemysłowej.

Refine search results

1 Humanistyka i Przyrodoznawstwo

1 Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego

1 Przegląd Europejski

1 Studia Ecologiae et Bioethicae

1 Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego

1 Teologia i Moralność

1 Świat Idei i Polityki

1 Domeracki P.

1 Ganowicz-Bączyk A.

1 Izak K.

1 Jurczyk B.

1 Lintner M.

1 Ruszkowski J.

1 Trempała W.

1 Żurek M.

1 2023

1 2022

1 2021

1 2020

1 2017

1 2016