Search results

1

Ekspresjonizm to gra... Ale właściwie, czemu nie? Mabuseria, czyli eksperyment w "Mocnym człowieku" Henryka Szaro.

100%

Korczarowska-Różycka N.

Kwartalnik Filmowy

|

2015

|

issue 89-90 Redefinicje klasyki

306-319

PL

Artykuł został poświęcony analizie filmu Henryka Szaro Mocny człowiek (1929) w kontekście zjawiska ekspresjonizmu filmowego. Autorka podejmuje próbę odpowiedzi na pytanie, czy w dominującym w okresie dwudziestolecia międzywojennego modelu kinematografii „zorientowanej na odbiorcę” (który w powszechnej świadomości odbiorczej jest kojarzony raczej ze Stefcią Rudecką, a nie Caligarim) było możliwe podejmowanie radykalnych eksperymentów artystycznych. Oczywistym wątkiem, który musiał pojawić się w toku wywodu, jest analiza wpływu na rodzimą kinematografię (i krytykę filmową) omawianego okresu kanonicznych dzieł z obszaru tzw. kina weimarskiego (ze szczególnym uwzględnieniem Doktora Mabuse Fritza Langa).

EN

The article is devoted to the analysis of Henryk Szaro’s film "The Strong Man" (1929) in the context of film expressionism. The author attempts to answer the question whether radical artistic experiments were possible in the inter-war period of cinema “focused on the viewer” (who in the collective consciousness was associated with Stefcia Rudecka, a tragic heroine of a kitsch, though extremely popular romantic novel and film, rather than Caligari). The obvious theme that had to appear in the author’s line of argument is the analysis of the impact of canonical works of the Weimar cinema of the period (particularly Fritz Lang’s "Doctor Mabuse").

2

Mężczyzna i jego upiory Henri-René Lenormanda, przykład dramatu stacyjnego

88%

Kaczmarek T., Uniwersytet Łódzki W. F., Tomasz Kaczmarek – dr hab. prof. UŁ w Katedrze Filologii Romańskiej d. n. h. u. P. I. S. J. z. t. n. o. p. w. l. f. i. w. X. w., tkn@wp.eu

Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze

|

2014

|

vol. 03

EN

L’Homme et ses fantomes by Henri-René Lenormand is one of the most expressionist pieces of the French writer, today already forgotten. Inspired by the works of August Strindberg, the author of the drama explores new ways of expression. The analysed work is an example of a stationplay, which was the favourite form of expressionist playwrights.

PL

Mężczyzna i jego upiory Henri-René Lenormanda jest jedną z najbardziej ekspresjonistycznych sztuk tego dzisiaj zapomnianego już pisarza francuskiego. Zainspirowany twórczością Augusta Strindberga, autor dramatu poszukiwać będzie nowych dróg ekspresji. Analizowany utwór jest przykładem dramatu stacyjnego, który będzie ulubioną formą dramatopisarzy ekspresjonistycznych.

3

Obraz miasta w poezji Władimira Korwin-Piotrowskiego

88%

Lis-Czapiga A.

Studia Wschodniosłowiańskie

|

2017

|

vol. 17

EN

Vladimir Korvin-Piotrovskiyi (1891–1966) is recognised as a representative of the First Wave of Russian Emigration. Poems devoted to the metropolis theme deserve special attention among all of his works. This motif plays vague role in the author’s creative activity and frequently becomes the leading idea of his poems. Undoubtedly, the influence of Russian poetry and German expressionism can be traced in Korvin-Piotrovskiyi’s lines devoted to the picture of a city. Metropolis is depicted in negative way in the author’s works under investigation. Korvin-Piotrovskiyi presents specific phenomena from the city life, underlines details of urban landscape, records the sound (penetrating, hard, unpleasant) and colours (especially grey and black), shows suspicious places, criminal circles. The poet leaves his lyrical subject on the borderline between the real and fantastic worlds. In his poetic visions Korvin-Piotrovskiyi appeals to the traditional symbolism (mist, mirror, black, flight), to the literary tradition, links them with contemporary realities.

4

Lynchowskie przestrzenie sztuki obrazu

63%

Lipiński K.

Kultura Współczesna. Teoria. Interpretacje. Praktyka

|

2019

|

vol. 107

|

issue 4

188-193

5

Od Caligariego do...?

63%

Salt B.

Kwartalnik Filmowy

|

2015

|

issue 89-90 Redefinicje klasyki

114-127

PL

Ogłoszony w 1979 r. artykuł Barry’ego Salta „From Caligari to Who?” to pierwsza w historii studiów filmoznawczych poważna próba redefinicji pojęcia ekspresjonizmu. To także pierwsza otwarta krytyka dokonań dwojga czołowych monografistów kinematografii niemieckiej z okresu Republiki Weimarskiej: Siegfrieda Kracauera („Od Caligariego do Hitlera”, 1947) i Lotte H. Eisner („Ekran demoniczny”, 1952). Salt podważa wiarygodność pracy Kracauera – a pośrednio także i Eisner – jako dyskursu uwikłanego w politykę, wskazuje na jej liczne błędy merytoryczne i metodologiczne, które w konsekwencji doprowadziły do poważnych nieporozumień dotyczących stosowania pojęcia ekspresjonizmu, a jednocześnie postuluje, aby w badaniach nad ekspresjonizmem tradycyjną kategorię znaczeniową zastąpić kategorią estetyczną, precyzyjną i poddającą się weryfikacji. Artykuł Salta, jakkolwiek niepozbawiony niekonsekwencji, a w temperaturze polemiki pisany raczej emocjonalnie niż merytorycznie, pozostaje jednym z najważniejszych tekstów krytycznych poświęconych zarówno filmowi ekspresjonistycznemu, jak i kinematografii weimarskiej.

EN

Barry Salt’s article „From Caligari to Who?” published in 1979 is the first serious attempt in the history of film studies to redefine the concept of expressionism. It is also the first open critique of the two main monographers writing about German cinema of the Weimar Republic period: Siegfried Kracauer („From Caligari to Hitler” /1947/) and Lotte H. Eisner („The Haunted Screen” /1952/). Salt directly undermines the credibility of Kracauer’s work and indirectly that of Eisner – as a discourse grounded in politics. He points to numerous factual and methodological errors which led to a serious confusion concerning the use of the concept of expressionism. He also calls for the traditional semantic category of expressionism to be replaced by an aesthetic one, one that would be precise and subject to verification. Salt’s article, although not without inconsistencies, and full of emotional, rather than substantive polemics, remains one of the most important critical texts written on expressionist film and the cinema of the Weimar Republic.

6

Творчыя знаходкi Максiма Гарэцкага ў апавяданнях “гжацкай восенi”

63%

Губская В.

Białorutenistyka Białostocka

|

2016

|

vol. 8

PL

W artykule omówiono opowiadania M. Hareckiego, napisane jesienią 1916 roku w Gżacku. Autorka artykułu uważa, że ten krótki okres literackiej działalności pisarza okazał się niezwykle płodny. Opowiadania charakteryzują się specyficzną strukturą i niezwykłą stylistyką. Można nazwać je opowiadaniami dramatycznymi z niespodziewanym zakończeniem, co podkreśla ich dramatyczny, sceniczno-kinematograficzny potencjał w strukturze przekazywania informacji i rozwijania treści.

EN

The article discusses the stories of M. Goretskiy’s written in autumn 1916 in Gzhatsk. It is believed that this short literary period turned out to be very productive for the writer. The stories of this period are of a special structure and particular style. They can be defined as dramatic stories with an unexpected ending, which underlines their dramatic theatrical cinematic potential in the structure of information delivery and plot development.

7

Zasady estetyczne ekspresjonizmu i jego losy w literaturze rosyjskiej

63%

Ścibior A., Lejderman N.

ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura

|

2019

|

issue 39

203-2014

PL

W artykule rozpatrywany jest wpływ zasad estetycznych ekspresjonizmu na literaturę rosyjską XX wieku w oparciu o wybraną twórczość takich autorów jak m. in. Aleksiej Riemizow, Andriej Bieły, Jewgienij Zamiatin, Borys Pilniak. Zwrócenie uwagi na utwory pisarzy pierwszego popaździernikowego dziesięciolecia pozwala autorowi artykułu wykazać, że ekspresjonizm de facto uformował się jako strategia artystyczna determinująca rozwój ówczesnych kierunków i prądów literackich. Summary The aesthetic principles of the expressionism and its destiny in Russian literature The influence of expressionism on the Russian literature is considered in this article, which is designated by a number of authors: A.Remizov, A.Belyj, E.Zamjatin, B.Pil'njak. Addressing to the works of the writers of the first post-October decades allows the researcher to state that expressionism became an artistic intention, which influenced trends of the literature of those years.

8

Nie topografia lecz stan duszy, czyli psychizacja pejzażu w twórczości Iwana Trusza (1869-1941)

63%

Lewińska B.

Saeculum Christianum. Pismo Historyczne

|

2022

|

vol. 29

|

issue 2

255-266

EN

The artistic creation of Ivan Trusz, a Ukrainian painter educated at the School of Fine Arts in Krakow, has been an object of interest in Poland due to its specific nature whose sources can be found in the influence of the artist’s studies under Leon Wyczółkowski and Jan Stanisławski. Landscape was the dominant genre in the works of Trusz who painted the vast Ukrainian steppes and fields, landscapes form his homeland and artistic peregrinations. However, little attention was paid to the symbolic and neo-romantic character of these paintings, which were not painted in direct contact with nature, but in the studio. They reflected the spirit of nature and the state of the artist’s soul, so we deal here with the psychization of the landscape whose sources can be traced back to modernism.

PL

Twórczość Iwana Trusza – ukraińskiego malarza wykształconego w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie – była i nadal jest przedmiotem zainteresowania w Polsce, ze względu na specyficzny charakter, którego źródeł należy się dopatrywać także we wpływie, jaki wywarły na artystę studia pod kierunkiem Leona Wyczółkowskiego i Jana Stanisławskiego. Pejzaż był dominującym gatunkiem w twórczości Trusza, który malował rozległe stepy i pola ukraińskie, krajobrazy ze swoich rodzinnych stron i z peregrynacji artystycznych. Mało uwagi poświęcano jednak symbolicznemu i neoromantycznemu charakterowi tych obrazów, które nie były malowane w bezpośrednim kontakcie z naturą, lecz w pracowni. Oddawały ducha natury i stan duszy artysty, zatem pojawia się tu psychizacja pejzażu, której źródeł należy doszukiwać się w modernizmie.

9

Mesjanizm Stanisława Przybyszewskiego

63%

Grajek M.

Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia

|

2015

|

vol. 33

|

issue 1

EN

The article describes the path of Stanisław Przybyszewski, broadly considered as a decadent towards the messianism concept. Basing on the theory of five world views by Michał Łuczewski, the author presents the writer’s apoliticism and life choices. The article outlines the romantic basis of Przybyszewski’s mindset, as well as the impact which the changing environment – move to Berlin, editing “Życie” magazine in Kraków, and years of cooperation with Poznań’s based “Zdrój” – had on him. The paper describes a significant influence that Juliusz Słowacki’s writing – especially the ones from his last, genesian period – had on the writer. The author analyses Przybyszewski’s perspective on Słowacki – first in the period of editing “Życie”, and later – working with “Zdrój”. The article distinguishes the contrast of influence which Słowacki had on Przybyszewski and Wincenty Lutosławski. The author points to the crucial rationale for writer’s changing world view: time of the Great War, and his financial problems due to declining popularity. This period is presented as the time of exploration – resulting in Przybyszewski’s turn to the romantic ideas of mysticism and messianism.

PL

Artykuł przedstawia drogę Stanisława Przybyszewskiego, uważanego powszechnie za dekadenta, do idei mesjanistycznej. Autor tekstu, na podstawie teorii pięciu światopoglądów stworzonej przez Michała Łuczewskiego, przedstawia apolityczność pisarza i jego życiowe wybory. W artykule ukazane zostaje romantyczne podglebie światopoglądu Przybyszewskiego, a także konsekwencje wynikające ze zmian przezeń środowiska – od wyjazdu do Berlina, przez okres redagowania krakowskiego „Życia”, po lata współpracy z poznańskim „Zdrojem”. W tekście omówiono również przemożny wpływ na pisarza utworów Juliusza Słowackiego z jego ostatniego, genezyjskiego okresu. Na zasadzie kontrastu przedstawione zostały dwie drogi inspiracji Słowackim – Przybyszewskiego oraz Wincentego Lutosławskiego. Analizie poddano również stosunek pisarza do Słowackiego zarówno w okresie redagowania krakowskiego „Życia”, jak i późniejszej współpracy z poznańskim „Zdrojem”. Jako najistotniejsze przyczyny przemian światopoglądowych Przybyszewskiego wskazane zostają załamanie sytuacji finansowej pisarza, wynikające ze spadku popularności jego utworów, oraz trudna sytuacja literata podczas wielkiej wojny. Ten moment, zdaniem autora artykułu, stanowi w biografii Przybyszewskiego czas poszukiwań, zwieńczony zwrotem pisarza w stronę romantycznych idei mistycyzmu i mesjanizmu.

10

Goll et Witkacy : entre l’expressionnisme et le surréalisme

63%

Kaczmarek T., Łódzki U.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Romanica

|

2014

|

vol. 009

PL

Studiując dzieła, a nade wszystko teksty teoretyczne Yvana Golla i Stanisława Ignacego Witkiewicza, trudno nie zwrócić uwagi na wiele punktów wspólnych pomiędzy tymi wielkimi twórcami teatru. O ile Polak znał ponad wszelką wątpliwość surrealizm i wiele innych izmów panujących w Europie pierwszych dziesięcioleci XX wieku, o tyle Alzatczyk pochodzenia żydowskiego z pewnością nie miał możliwości zapoznania się z dokonaniami propagatora Czystej Formy. Niemniej, obaj stworzyli podobne, choć nieco różniące się między sobą, dwie estetyki teatralne, które wpisują się w Wielką Reformę Teatralną, i czynili to w tym samym czasie. Choć te dwie silne osobowości artystyczne nie znały się, to jednak wypracowały analogiczną nowatorską formułę ekspresji, zrodzoną w tyglu wielokulturowości, jakim była w owych czasach awangardowa Europa.

EN

Studying works, especially theoretical texts of Yvan Goll and Stanisław Ignacy Witkiewicz it is difficult not to pay attention to many common points between these two great creators of the theatre. Supposing the Pole knew beyond a reasonable doubt surrealism and many other “isms” prevailing in Europe in the first decades of the twentieth century, it is quite sure that the Alsatian with Jewish origins did not have the opportunity to get acquainted with the achievements of the initiator of the Pure Form. Nevertheless, they both created the two similar, but slightly different from each other, theatrical aesthetics, which constitute a part of the Great Theatre Reform and they did it at the same time. Although these two strong artistic personalities did not know each other, they have developed an analogous innovative formula of expression, created in the crucible of multiculturalism, which at that time was the avant-garde Europe.

11

EKSPRESJONIZM W ARCHITEKTURZE EUROPEJSKIEJ; CIĄGŁOŚĆ TRADYCJI

63%

Tobolczyk M.

Zeszyty Naukowe Uczelni Vistula

|

2017

|

issue 53(2) Architektura

57-80

PL

Nurt architektury ekspresjonistycznej, rozwijającej się w Europie w latach 1910-1930, wprowadził nowy typ ekspresji w architekturze, oddającej w rzeźbiarskich biomorficznych i geomorficznych formach dynamikę pracy konstrukcji i plastykę formy architektonicznej, którą umożliwiło stosowanie innowacyjnych technologii żelbetu, stali i szkła. Celem artykułu jest przedstawienie ciągłości tradycji ekspresjonistycznej w odmiennych uwarunkowaniach społecznych, politycznych i technologicznych. Do idei zainicjowanych przez twórców początku XX wieku powracano w połowie poprzedniego stulecia oraz obecnie. Koncepcje szklanych domów i krystalicznie przejrzystych wieżowców, pozostające w czasach I wojny światowej w sferze fantazji, doczekały się pod koniec poprzedniego stulecia nie tylko realizacji, ale stały się modernistycznym standardem. Dziś ekspresjonistyczne formy, z pominięciem metafizycznych treści, kreują twórcy posługujący się komputerowymi technikami algorytmicznymi i parametrycznymi1. Metoda badawcza opiera się na analizie przedstawianych obiektów architektury, przeprowadzonej na podstawie literatury, dostępnej dokumentacji architektonicznej, ale przede wszystkim własnego doświadczenia i znajomości omawianych przykładów. Przeprowadzone studia przypadku i badania mają wartość edukacyjną i praktyczną, stanowiąc źródło wiedzy i inspiracji dla twórczości architektonicznej.

EN

The expressionist movement in architecture, thriving in Europe in the years 1910-1930, introduced a new type of appearance in architecture, expressing in its biomorphic and geomorphic forms the dynamic work of structure and plasticity, enabled by usage of innovative technologies, reinforced concrete, steel and glass. The aim of the article is to present the continuity of the expressionist tradition in different social, political and technological circumstances. Some ideas launched by architects of the early 20th century, were rediscovered in the middle of the previous century and nowadays. The concepts of glass houses and crystalline transparent skyscrapers remaining in times of World War I in the realm of fantasy were implemented at the end of the previous century, and moreover they became the modernist standard. Nowadays, when algorithmic and parametric computer techniques have become a common tool, the sculptural forms are popular means of expression. The research method will be an analysis of the selected architecture examples based on the literature, architectural documentation available, but, above all, on the author’s own experience of visiting the presented sites. The carried out case studies and research have an educational and practical value, acting as a source of knowledge and inspiration for architectural creativity.

12

Nikołaj Jewreinow – ponad czasem, ponad granicami

63%

Gracla J.

Roczniki Kulturoznawcze

|

2016

|

vol. 7

|

issue 4

87-96

PL

Nikołaj Jewreinow należy do grona najwybitniejszych artystów teatru początku XX wieku. W swoich utworach odnosił się do aktualnych pomysłów reformowania teatru, stworzył własną koncepcję jego rozumienia oraz położył podwaliny pod teorię psychodramy. Materiałem egzemplifikującym powyższe twierdzenia stały się wybrane teksty autora: W kulisach duszy (psychodrama), To, co najważniejsze (koncepcja Jewreinowa), Co nie ma imienia, albo co śniło się biednej dziewczynie (teorie drugiego etapu reformy).

EN

Nikolai Evreinov is one of the most prominent theatre artists on the beginning of the 20th century. In his works refer to current ideas of reforming the theatre has created its own concept of understanding theatre and laid the groundwork for the theory of psychodrama. The analysis have become the chosen author’s dramas: In the backstage of the soul (psychodrama), What is the most important (self-concept of the theatre) and What has no name, or what dreamed poor girl (conceptions of the second stage of the reform of theatre). Their analysis proves the veracity made in the article postulates.

13

Interwar works by Izrael Lejzerowicz in the context of the “new art” milieu’s accomplishments in Łódź

63%

Gadowska I.

Art Inquiry. Recherches sur les arts

|

2017

|

vol. XIX (XXVIII)

205-219

EN

The article attempts to demonstrate associations between works by Izrael Lejzerowicz and avant-garde artists working in Łódź during the interwar period. Lejzerowicz's painting is sometimes connected with a trend called Jewish Expressionism, although many of his works are closer to Symbolism or even to naturalism. However, this text concerns only those artist’s paintings and drawings that reveal his fascination with new directions in the art of the first half of the twentieth century: Expressionism, Cubism, Futurism and even Constructivism.

PL

Artykuł stanowi próbę wykazania związków pomiędzy twórczością Izraela Lejzerowicza i innych awangardowych artystów działających w Łodzi w okresie międzywojennym. Malarstwo Lejzerowicza łączy się niekiedy z nurtem tzw. żydowskiego ekspresjonizmu, choć wiele z jego prac bliższych jest symbolizmowi czy wręcz naturalizmowi. Niniejszy tekst dotyczy jednak wyłącznie tych obrazów i rysunków artysty, w których ujawniają się jego fascynacje nowymi kierunkami w sztuce I połowy 20 wieku – wspomnianym już ekspresjonizmem, kubizmem, futuryzmem a nawet konstruktywizmem.

14

Lothar Schreyer a sztuka sceniczna ekspresjonizmu

63%

Berghaus G.

Pamiętnik Teatralny

|

2019

|

vol. 68

|

issue 1

22-37

EN

Expressionism as an art movement was primarily a German phenomenon. The expressionist theatre begun and flourished in the Weimar Republic where the style lasted until about 1924, contributing to the rise of a truly modern form of dramatic art in Germany. The first example of Expressionist drama was the play Mörder, Hoffnung der Frauen by the painter Oskar Kokoschka, who staged its Vienna première on 4 July 1909. Lothar Schreyer (1886–1966) chose another path of Expressionism, grounded in mysticism and spirituality. While Kokoschka’s Viennese production was the work of an absolute theatrical outsider, Schreyer had a thorough professional education in this field. In 1916–1921, he devoted himself to the creation of a completely new form of scenic art and founded two theatre companies in which he could consistently pursue his utopian goals. Schreyer saw the theatre as a metaphysical institution that could give an insight into the harmony and magic of the cosmos, which would enable to distance oneself from “a past man”.

PL

Ekspresjonizm jako zjawisko artystyczne był przede wszystkim fenomenem niemieckim. Teatr ekspresjonistyczny narodził się w Republice Weimarskiej, gdzie rozwijał się do 1924 roku, przyczyniając się do powstania nowoczesnej niemieckiej sztuki dramatycznej. Pierwszy ekspresjonistyczny dramat, Mörder, Hoffnung der Frauen, jego autor, malarz Oskar Kokoschka, wystawił w Wiedniu, 4 lipca 1909. Lotar Schreyer (1886-1966) wybrał inny wariat ekspresjonizmu, bardziej mistyczny i duchowy. Podczas gdy wiedeńska inscenizacja Kokoschki była dziełem teatralnego outsidera, Schreyer posiadał gruntowne profesjonalne wykształcenie w tej dziedzinie. W latach 1916–1921 poświęcił się tworzeniu całkowicie nowej sztuki scenicznej i założył dwa przedsiębiorstwa teatralne, w których mógł konsekwentnie realizować swe utopijne cele. Schreyer uważał teatr za instytucję metafizyczną, która może dać wgląd w harmonię i magię kosmosu, a także pomóc przezwyciężyć „dawnego człowieka”.

15

Strój ludowy jako nośnik nastrojów społecznych w międzywojennej twórczości wybranych malarzy austriackich

63%

Bigaj-Zwonek B.

Perspektywy Kultury

|

2023

|

vol. 43

|

issue 4/2

151-172

EN

The article addresses the issue of the role of clothing in the construction of a message with a specific content/sound by selected artists creating in the interwar period in Austrian regions such as East Tyrol. The artists associated with expressionism and modernism referred in different ways to the political and social situation of the time. The purpose of the article includes pointing out the reasons why painters reached for the theme of regional, folk or peasant costume, and outlining the scheme in which it was combined with the content of artistic expression and the message. The article singles out the work of Albin Egger-Lienz, whose story provides an interesting example of the determinants of motif choices in painted images, and shows how, among others, the issue of clothing can affect the subsequent reception of artistic output. The article, prepared on the basis of museum searches and the literature, concludes that peasant, folk motifs are often found in situations where accents of primordialism, the rhythm of nature and work in harmony with nature, tradition, family and native values are desirable. The choice of costumes/clothes associated with the regions and the countryside accompanies political, labor and popular upheavals, and may also appear in threatening situations. In the case of expressionist currents, especially in artists working in the regions, they can emphasize the power of the message, including by stressing the truthfulness of behavior and the power of nature, which determines the natural order. Peasant accents, including folk costume, are then often combined with religious motifs. However, regional clothing, rural and landscape themes can also accompany art during periods of conflict and provide a kind of refuge from the oppression of the world or signal an ominous “calm before the storm.” A problem that is also outlined here is the issue of the reception of peasant/folk dress in a country that had ties to Nazism, and as a result, the issue of dress is linked to the cultural policies of the state promoted at the time, sometimes in accordance with the expectations of the artists, but sometimes also by chance and the superimposition of various circumstances, which affects the evaluation of the artists themselves and their works.

PL

Artykuł dotyczy zagadnienia roli ubioru w budowaniu przekazu o określonej treści/wydźwięku przez wybranych artystów tworzących w okresie międzywojennym w regionach Austrii, takich jak Tyrol. Twórcy ci – związani z ekspresjonizmem, modernizmem – odnosili się w różny sposób do ówczesnej sytuacji polityczno-społecznej. Celem artykułu jest m.in. wskazanie na powody sięgania po motyw stroju regionalnego, ludowego czy chłopskiego oraz zarysowanie schematu, w którym łączy się on z treścią artystycznej wypowiedzi oraz ekspresją przekazu. W artykule wyróżniono twórczość Albina Eggera-Lienza, którego historia stanowi ciekawy przykład determinantów wyborów motywów w obrazowaniu malarskim, a także pokazuje, jak m.in. kwestia ubioru może wpływać na późniejszy odbiór dorobku artystycznego. Artykuł, przygotowany na podstawie kwerend muzealnych i literatury przedmiotu, zawiera m.in. wniosek, że motywy chłopskie, ludowe występują często w sytuacjach, w których pożądane są akcenty pierwotne, rytmu przyrody i pracy zgodnej z naturą, tradycji, wartości rodzinnych i rodzimych. Wybory strojów/ubiorów związanych z regionami i wsią towarzyszą przewrotom politycznym, robotniczym i ludowym, mogą też pojawiać się w sytuacjach zagrożenia. W przypadku nurtów ekspresjonistycznych, szczególnie u artystów pracujących w regionach, mogą one podbijać siłę przekazu, m.in. przez akcentację prawdziwości zachowań i siły przyrody, która wyznacza naturalny ład. Wielokrotnie akcenty chłopskie, w tym strój ludowy, łączą się wtedy z motywami religijnymi. Jednakże ubiór regionalny, wątki wiejskie i krajobrazowe mogą także towarzyszyć sztuce w okresach konfliktów i stanowić swoisty sposób schronienia przed uciskiem świata lub dawać wyraz złowrogiej „ciszy przed burzą”. Problemem, który również został tu zarysowany, jest kwestia recepcji ubioru chłopskiego/ludowego w kraju, który miał związki z nazizmem, w związku z czym sprawa stroju łączy się z promowaną ówcześnie polityką kulturalną państwa – nieraz zgodnie z oczekiwaniami artystów, ale niejednokrotnie również przez przypadek i nałożenie się różnorakich okoliczności – i wpływa na ocenę samych twórców oraz ich dzieł.

16

Крытыка i апалагетыка цывiлiзацыi ў беларускай лiтаратуры 20–30-х гадоў ХХ стагоддзя

51%

Данiльчык А.

Białorutenistyka Białostocka

|

2017

|

vol. 9

PL

Porównanie cywilizacji i kultury w białoruskich pracach teoretycznych i utworach literackich okresu międzywojennego wskazało na problem rozwoju naukowo-technicznego. Autorka artykułu omawia niniejszy temat zarówna z perspektywy kontekstu filozoficznego, jak i na gruncie poszukiwań estetycznych. Mimo że nie skupia uwagi na oryginalnych teoriach białoruskich intelektualistów z początków XX wieku, podkreśla znaczenie doświadczenia innych państw w tym zakresie. Autorka wskazuje na fakt, że pierwsze dekady XX wieku białoruskiej humanistyki były świadkiem wzmożonego zainteresowania wymienioną tematyką. Wynikało to z ogólnych tendencji europejskiej filozofii i sztuki oraz z faktu, że po zwycięstwie rewolucji 1917 roku w licznych publikacjach wzywano do tworzenia kultury nowego typu. Analiza utworów literackich i tekstów kulturoznawczych J. Barychevskogo, P. Dvarkevicha, A. Babareki, T. Klyashtornogo i innych pozwoliła autorce sformułować wniosek, że kontekst białoruskiej literatury w kulturze pierwszych dekad XX wieku świadczy nie tylko o wysokim poziomie estetycznym poezji i krytyki, lecz także o dążeniu do zdefiniowania najważniejszych problemów ludzkości, zwłaszcza trudnych relacji między cywilizacja a kulturą.

EN

Belarusian literature of the interwar period reflected such an important issue as the interpretation of scientific and technological progress in an opposition to civilization and culture in theoretical and literary texts. This topic in the article is discussed from the point of view of both actual philosophical context and aesthetic quest. We are talking about the original theoretical development of Belarusian intellectuals of the early twentieth century as well as considerable importance and mastering of foreign experience because 1920s and 1930s witnessed an increased attention to various aspects of the topic in Belarusian humanistic space. This was due both to general tendencies in the European philosophy and art, and to the fact that after the victory of the Russian Revolution of 1917, publications of the 1920s called to create a new type of culture. The analysis of literary and cultural texts of E. Borichevsky, P. Dvarkevich, A. Babareka, T. Klyashtorny and other authors enables to conclude that the context of Belarusian literature and culture of the 1920s and 1930s reflects not only the high aesthetic level of poetry and criticism, but also the desire to comprehend most significant problems of human existence and complicated relations between civilization and culture.

17

Karneval s mrtvacima (Miroslav Krleža: Kraljevo)

51%

Pieniążek-Marković K.

Slavica Wratislaviensia

|

2019

|

vol. 168

495-505

EN

Carnival with the dead (Miroslav Krleža: Kraljevo) Kraljevo, a one-act play written by Miroslav Krleža in 1915, is a representation of “carnival” events accompanying a church fair day in the cathedral of St. Stephen in Zagreb. Among the participants of the fair party, are the suicides condemned to eternal wandering between the worlds of the dead and of the living. The article’s goal is to reflect on the function of death’s anthropomorphization in the expressionistic image of Zagreb society. Krleža exposes how loftiness is replaced with base erotic instincts, and reveals that when society is immersed in medieval rituals, what results is a cannibalistic vision of (non)reality of hell, which serves to render Zagreb at the beginning of the 20th century. The author’s carnival with the dead reverses values, orders, and hierarchies, and undermines at least three essential components of identification: ludic tradition derived from local folklore, Catholic pathos, and Croatian patriotism.

PL

Karnawał ze zmarłymi (Miroslav Krleža: Kraljevo) Jednoaktówka Mirosława Krležy z 1915 roku, zatytułowana Kraljevo, jest zapisem „karnawałowych” wydarzeń towarzyszących dniu odpustu w zagrzebskiej Katedrze świętego Stefana. W jarmarcznej zabawie uczestniczą samobójcy skazani na wieczne błądzenie pomiędzy światami żywych i umarłych. Celem artykułu jest namysł nad funkcją antropomorfizacji śmierci w ekspresjonistycznym obrazie zagrzebskiego społeczeństwa. Krleža pokazuje wzniosłość zastąpioną przez niskie erotyczne popędy, społeczeństwo zanurzone w średniowiecznych rytuałach, rysuje kanibaliczną (nie)rzeczywistość piekła — Zagrzebia początku XX wieku. Krležiański karnawał ze zmarłymi odwraca wartości, porządki i hierarchie, a także podważa co najmniej trzy istotne elementy identyfikacyjne: ludyczną tradycję wyrastającą z folkloru, katolicki patos i chorwacki patriotyzm.

18

Аўтарскія стратэгіі ў беларускай і італьянскай жаночай паэзіі міжваеннага перыяду (Наталля Арсеннева, Яўгенія Пфляўмбаўм, Антонія Поццы)

51%

Danilchyk A.

Studia Białorutenistyczne

|

2022

|

vol. 16

143-157

EN

The article deals with the problem of the author’s strategies on the example of Belarusian and Italian women's poetry of the interwar period, in particular, Belarusian poetesses Natallia Arsiennieva, Jaughenia Pflaumbaum and Italian poetess Antonia Pozzi. There are several common themes in their works11: beauty /magnificence, creativity/ of the poetry, nature and its close connection with the emotional state of the lyrical character, as well as distancing from social motives. The article examines how the authorial strategies of poetesses changed during this period.

BE

У артыкуле разглядаецца праблема аўтарскіх стратэгій на прыкладзе беларускай і італьянскай жаночай паэзіі міжваеннага перыяду, у прыватнасці беларускіх паэтак Наталлі Арсенневай, Яўгеніі Пфляўмбаўм і італьянскай паэткі Антоніі Поццы. У іх творчасці можна выдзеліць некалькі агульных тэмаў: красы / хараства, творчасці / паэзіі, прыроды і яе цеснай сувязі з эмацыйным станам лірычнай гераіні, а таксама дыстанцыянаванне ад сацыяльных матываў. У артыкуле даследуецца, якім чынам змяняліся аўтарскія стратэгіі паэтак на працягу дадзенага перыяду.

PL

Artykuł podejmuje problem strategii autorskich na przykładzie białoruskiej i włoskiej poezji kobiecej okresu międzywojennego, w szczególności białoruskich poetek Natalii Arsienniewej, Jewgienii Pflaumbaum i włoskiej poetki Antonii Pozzi. W ich twórczości można wyodrębnić kilka wspólnych tematów: piękno/wspaniałość, twórczości/poezji, natury i jej ścisłego związku ze stanem emocjonalnym lirycznej bohaterki, a także dystansowanie się od motywów społecznych. W artykule analizuje się, jak w tym okresie zmieniały się autorskie strategie poetek.

19

„Ja nie opisuję”. Opis w poglądach estetycznych i praktyce pisarskiej Stanisława Przybyszewskiego

45%

Wedemann M.

Forum Poetyki

|

2020

|

issue 20

50-61

EN

The article addresses the well-known problem of the complex relations between the works of Stanisław Przybyszewski and naturalism. However, this problem is not discussed in terms of ideology but poetics. The focus is on description and descriptiveness as components of a literary (or painterly) work of art and their role in representing the world, i.e. relations between aesthetics and epistemology.

PL

Artykuł podejmuje znany problem złożonych relacji między twórczością Stanisława Przybyszewskiego a naturalizmem, przenosząc go jednak z płaszczyzny stricte światopoglądowej na bardziej poetologiczną. W centrum uwagi umieszcza bowiem spór o opis i opisowość jako te składniki dzieła literackiego (lub malarskiego), które konstytuują obraz świata. Rzecz dotyczy więc styku estetyki z epistemologią.

20

НОВЕЛІСТИКА ВАСИЛЯ ҐАБОРА: ТРАДИЦІЇ Й НОВАТОРСТВО

45%

ДАШКО Н.

Studia Ukrainica Posnaniensia

|

2020

|

vol. 8

|

issue 1

217-227

EN

The article presents an attempt at interpreting Gabor’s works to disclose some ambiguities. The investigation is carried out within the research framework of modern Ukrainian novel varied by genre aspects and stylistic features. This determines the topicality of the paper, which aims to identify traditions and innovations in the writer’s novels. The investigation leadsto the conclusion that V. Gabor has contributed to further development of a classical novel genre and simultaneously has ventured to experiment. He recreates not only the form, but also the content. Works of the novelist are primarily marked with the modernist poetics features. Short stories Shchob ne byv bubon, Zvir, Shvonts (the collection Knyha ekzotychnykh sniv ta realnykh podii ) are dramatic and laconic in a Stefanyk style. The main dilemma of expressionism is realized in those novels - the confrontation of life and death, the tragedy of mental outlook, psychologism, important functional role of artistic detail. In the novels of the collection Pro shcho dumaie liudyna there are signs of impressionism, which brings V. Gabor to M. Kotsiubynskyi. Simultaneously key features of the modern modified novel appear when the internal action becomes the main one with profound associativity, metaphors, figures of speech highlighted. In addition, the components of Gabor’s style are both realism and romanticism, the combination of which becomes the basis for the fantastic realism (novel Pomynky).

PL

Artykuł poświęcony jest twórczości W. Gabora w kontekście zróżnicowanej gatunkowo i stylistycznie współczesnej ukraińskiej nowelistyki. Celem artykułu jest ukazanie twórczości wspomnianego pisarza w dialektyce tradycji i nowatorstwa. W wyniku dogłębnej analizy można dojść do wniosku, że W. Gabor kontynuuje gatunek klasycznej noweli i jednocześnie eksperymentuje, wprowadzając innowacje nie tylko w obrębie formy, ale i treści. Wczesne utwory prozaika wykazują cechy poetyki modernistycznej. Silnym dramatyzmem i lakonicznością w duchu W. Stefanyka wyróżniają się nowele Щоб не бив бубон, Звір, Швонц (tom Книга екзотичних снів та реальних подій), w których realizowane są główne postulaty ekspresjonizmu - konfrontacja życia i śmierci, tragiczny światopogląd, psychologizm, ważna rola szczegółu artystycznego. W nowelach ze zbioru Про що думає людина pojawiają się cechy impresjonizmu łączące W. Gabora z M. Kociubynskim. Jednocześnie można wyróżnić w powyższym tomie główne cechy współczesnej noweli modyfikowanej, gdy działania wewnętrzne bohaterów wychodzą na plan pierwszy, podobnie jak pogłębiona asocjatywność, metaforyczność, wyobrażenia. Ponadto w stylu W. Gabora można wyróżnić zarówno elementy realistyczne, jak i romantyczne, których połączenie stanowi podstawę fantastycznego realizmu pisarza (nowela Поминки).

Refine search results

Ekspresjonizm to gra... Ale właściwie, czemu nie? Mabuseria, czyli eksperyment w "Mocnym człowieku" Henryka Szaro.

Mężczyzna i jego upiory Henri-René Lenormanda, przykład dramatu stacyjnego

Obraz miasta w poezji Władimira Korwin-Piotrowskiego

Lynchowskie przestrzenie sztuki obrazu

Od Caligariego do...?

Творчыя знаходкi Максiма Гарэцкага ў апавяданнях “гжацкай восенi”

Zasady estetyczne ekspresjonizmu i jego losy w literaturze rosyjskiej

Nie topografia lecz stan duszy, czyli psychizacja pejzażu w twórczości Iwana Trusza (1869-1941)

Mesjanizm Stanisława Przybyszewskiego

Goll et Witkacy : entre l’expressionnisme et le surréalisme

EKSPRESJONIZM W ARCHITEKTURZE EUROPEJSKIEJ; CIĄGŁOŚĆ TRADYCJI

Nikołaj Jewreinow – ponad czasem, ponad granicami

Interwar works by Izrael Lejzerowicz in the context of the “new art” milieu’s accomplishments in Łódź

Lothar Schreyer a sztuka sceniczna ekspresjonizmu

Strój ludowy jako nośnik nastrojów społecznych w międzywojennej twórczości wybranych malarzy austriackich

Крытыка i апалагетыка цывiлiзацыi ў беларускай лiтаратуры 20–30-х гадоў ХХ стагоддзя

Karneval s mrtvacima (Miroslav Krleža: Kraljevo)

Аўтарскія стратэгіі ў беларускай і італьянскай жаночай паэзіі міжваеннага перыяду (Наталля Арсеннева, Яўгенія Пфляўмбаўм, Антонія Поццы)

„Ja nie opisuję”. Opis w poglądach estetycznych i praktyce pisarskiej Stanisława Przybyszewskiego

НОВЕЛІСТИКА ВАСИЛЯ ҐАБОРА: ТРАДИЦІЇ Й НОВАТОРСТВО