Results found: 2

Search results

Search:
in the keywords: etnoskładnia

Sort By:

Limit search:

O pewnym typie konstrukcji deagentywnych w językach polskim, rosyjskim i bułgarskim (perspektywa etnoskładniowa)

100%

Savova D. V.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

2019

vol. 31

The article discusses a de-agentive construction, in which actions that have their own agents are presented as agentless. On the basis of analyses conducted by Anna Wierzbicka, Yuriy Apresyan, Yuriy Knyazev, and data from the National Corpus of Polish (NKJP), three languages are compared: Polish, Russian, and Bulgarian. De-agentive constructions are used for a pragmatic purpose: to change the status of the agent to a passive participant. Five states are captured by means of this construction type: (1) physical actions, whose fulfilment is independent of the agent; (2) intellectual or perceptual processes not subject to human control; (3) actions and processes dependent on external circumstances; (4) actions directly connected to human psychology; (5) impulses, physiological states, and emotions that only marginally, if at all, depend on human agency. It is concluded that Polish constructions are characterised by the belief that human actions are controlled from the outside by something indefinite; in Russian, the experiencer’s internal states are underscored; Bulgarian points to the role of control on emotional and physiological states.

W artykule zaprezentowano jeden szczególny typ konstrukcji deagentywnej, która czynności mające swojego wykonawcę przedstawia w taki sposób, jakby były pozbawione wykonawcy. Na podstawie analiz przeprowadzonych przez Annę Wierzbicką, Jurija Apresjana, Jurija Kniazewa oraz materiałów językowych zgromadzonych w Narodowym Korpusie Języka Polskiego, autorka dokonuje analizy danych z trzech języków słowiańskich: polskiego, rosyjskiego i bułgarskiego. Dostrzega cel pragmatyczny realizowany przez użycie konstrukcji deagentywnych badanego typu – zmianę aktywnej roli wykonawcy na rolę biernego uczestnika. Wyróżnia pięć stanów rzeczy ujmowanych w tej konstrukcji: 1. czynności o charakterze fizycznym, których jakość realizacji jest niezależna od woli wykonawcy; 2. procesy umysłowe lub percepcyjne niepoddające się kontroli człowieka; 3. czynności i procesy zależne od okoliczności zewnętrznych; 4. działania bezpośrednio związane z ludzką psychiką; 5. impulsy oraz stany fizjologiczne i emocjonalne, które w niewielkim stopniu zależą, a czasami w ogóle nie zależą od woli człowieka. Z przeprowadzonych obserwacji wynika, że specyfiką języka polskiego jest przekonanie, że działania człowieka są kontrolowane z zewnątrz przez coś nieokreślonego; język rosyjski charakteryzuje potrzeba uwydatniania świata wewnętrznego experiencera, a język bułgarski podkreśla wagę kontroli nad stanami emocjonalnymi i fizjologicznymi.

Co o „gramatyce przemocy” mówi nam duńska etnoskładnia i kontrowersja między Wierzbicką a Pinkerem

58%

Levisen C.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

2018

vol. 30

This paper explores the Danish keyword vold ‘violence, abuse’ and its associated ethnosyntax. Calling into attention (i) the differences and similarities of violence-related concepts in ethnolinguistic communities, and (ii) the key role played by ethnosyntax in the elaboration of violence, vold, and similar concepts, the paper aims to open a new ethnolinguistic research agenda for the study of negative sociality constructs and the positive value system hidden in such concepts. The Danish ethnosyntax of vold ‘violence, abuse’ hidden in compound morphology is scrutinised. Focusing on the compounds hustruvold ‘wife vold’ and politivold ‘police vold’, the paper explores the hidden conceptual syntax embedded in such coinages. Exploring more recent constructs, such as forældrevold ‘parent vold’, it is argued that Danish ethnosyntax embodies a view of the world in which traditional authority figures are coded as aggressors: men, police, parents, whereas women, citizens and children are coded as victims.

Artykuł dotyczy semantyki i etnoskładni duńskiego słowa vold ‘przemoc’, kluczowego dla duńskiej kultury. Biorąc pod uwagę (i) podobieństwa i różnice między słowami oznaczającymi ‘przemoc’ w różnych społecznościach etnolingwistycznych oraz (ii) kluczową rolę etnoskładni w opisie takich konceptów, jak angielskie VIOLENCE, duńskie VOLD itd., artykuł otwiera nową perspektywę badań nad konceptami wyrażającymi negatywne zjawiska społeczne i związanymi z nimi pozytywnymi systemami wartości. W artykule bada się etnoskładnię, składnię „pojęciową” duńskiego vold, zawartą w strukturze morfologicznej złożeń takich jak hustruvold ‘vold (w stosunku do) żony’ czy politivold ‘vold policyjna’. Analiza nowszych tworów, np. forældrevold ‘vold rodzicielska’, pokazuje, iż duńska etnoskładnia zawiera w sobie obraz świata, w którym tradycyjne autorytety, takie jak mężczyźni, policja, czy rodzice, postrzegani są jako agresorzy, natomiast kobiety, obywatele i dzieci kodowane są jako ofiary przemocy (w sensie vold).

Refine search results

2 Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

1 Levisen C.

1 Savova D. V.

1 2019

1 2018

Search results

O pewnym typie konstrukcji deagentywnych w językach polskim, rosyjskim i bułgarskim (perspektywa etnoskładniowa)

Co o „gramatyce przemocy” mówi nam duńska etnoskładnia i kontrowersja między Wierzbicką a Pinkerem