Search results

1

O uwarunkowaniach procesu kształtowania się i stabilizacji rosyjskich nazwisk

100%

Hrynkiewicz-Adamskich B.

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza

|

2014

|

vol. 21

|

issue 1

49-61

PL

The aim of this article is to point to the factors that started the process of family names formation in the Eastern Slavonic area. It also discusses extralinguistic reasons for fixing them as permanent surnames. The official usage of surnames by the representants of different social groups in Russia proceeded as they were receiving full civic rights. It was also connected with the development of administrative structure of the Russian State.The key factor conditioning the usage of family names by the representants of the future generations was the inheritance of grounds and other material goods within a family. It seems that two types of Russian surnames could evaluate spontaneously: 1. the family names of Russian aristocrats motivated by toponyms, and 2. the family names of craftsmen derived from names of professions and occuppations. The creation of the majority of Russian townspeople’s and peasants’ surnames was a concious and controlled process. However, it took into account the trends in forming patronymics and their tendency to become the family names.

2

The patterns of recording the names of German residents in Kėdainiai in the nineteenth century: Introductory remarks

88%

Ragauskaitė A.

Acta Baltico-Slavica

|

2018

|

vol. 42

EN

The patterns of recording the names of German residents in Kėdainiai in the nineteenth century: Introductory remarksThe article analyses the patterns of recording German surnames in the town of Kėdainiai in the nineteenth century on the basis of about 350 names extracted from archival records; all of them refer to different individuals. Although the settlers of German origin who arrived in Kėdainiai from 1629 already had their surnames, the patterns of their recording varied. This is particularly obvious in cases where members of the same family (e.g. husband and wife) were recorded side by side. In some instances, the woman’s given and maiden names were omitted. Furthermore, some record files of the magistrate indicate only the surname of the litigating spouses. Also, a person (plaintiff, defendant, etc.) mentioned in one document could be referred to in a shorter, simpler or just different form in another record of the trial. More diversity can be observed in the case of the names of female members of the German community in Kėdainiai. On the 1840 list of persons who fulfilled religious rites (received communion) in Kėdainiai (in Keydan), as well as in other parish registers, the surnames of women of German ancestry appear in the same form as those of their husbands or fathers, i.e. without Slavic suffixes (unlike in the book of acts of Kėdainiai of the seventeenth and eighteenth centuries). The surnames were recorded in German by persons who were ethnic Germans or had a good command of the language. Formy zapisu nazwisk mieszkańców Kiejdan pochodzenia niemieckiego w XIX wieku. Uwagi wstępneArtykuł analizuje formy zapisu niemieckich nazwisk mieszkańców Kiejdan w XIX wieku na podstawie materiału obejmującego około 350 nazw osobowych wyselekcjonowanych z zapisów archiwalnych. Pomimo tego, że osoby pochodzenia niemieckiego, które osiedlały się w Kiejdanach od 1629 roku, miały już uformowane nazwiska, sposób ich zapisu był niejednorodny. Jest to wyraźnie widoczne zwłaszcza w przypadkach, gdy członkowie jednej rodziny (np. mąż i żona) figurują w księgach obok siebie. Imię kobiety i jej nazwisko panieńskie niejednokrotnie pomijano. Niektóre zapisy ksiąg magistrackich podają jedynie nazwisko małżonków będących stroną procesu. Zdarza się również, że osoba występująca w procesie cywilnym (powód, pozwany itd.) jest określana różnie w rozmaitych zapisach odnoszących do tej samej sprawy: forma może być krótsza, prostsza lub po prostu inna. W kiejdańskich źródłach archiwalnych zaobserwowano większą rozbieżność form zapisu w przypadku niemieckich nazwisk osób płci żeńskiej. Na pochodzącej z roku 1840 liście osób, które przystąpiły do sakramentu komunii, jak również w innych księgach parafialnych nazwiska pojawiają się w identycznej formie bez względu na płeć, tzn. bez słowiańskich przyrostków żeńskich (czyli odmiennie niż w księgach kiejdańskich z XVII i XVIII wieku). Nazwiska zapisywane były przez osoby pochodzenia niemieckiego lub dobrze posługujące się niemczyzną.

3

Charakterystyka języka familijnego Joachima Lelewela dotyczącego społecznej przestrzeni rodziny (na podstawie listów do najbliższych)

88%

Jaros V.

Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej

|

2019

|

vol. 54

EN

A Description of Joachim Lelewel’s Familial Language Concerning the Family Social Space (on the Basis of Letters to His Loved Ones)This article is a contribution to research on Joachim Lelewel’s familial language. The study is limited to a range of linguistic phenomena concerning the family social space, and considers the two-volume collection of his letters from many different places written in various periods of his life. The epistolary prose under examination reflects the language of nobility and intelligentsia circles of the first half of the nineteenth century, with its distinctly marked hierarchical structure of the family social space. Its exponents include family names (e.g. the names for kinship and family relations, maritonymics and patronymics, names used with reference to married couples), familial forms of address (with the conventional forms Pan/Pani ‘Sir/Madam’, Dobrodziej/Dobrodziejka/Dobrodziejstwo ‘Sir/ Madam/Sir and Madam’, lit. ‘benefactor/benefactress/benefactors’ in relation to the elderly), emotional colloquial vocabulary and unofficial anthroponyms. This use of familial language, characterised by infrequent use of personalised forms, belongs to marked informal register.Charakterystyka języka familijnego Joachima Lelewela dotyczącego społecznej przestrzeni rodziny (na podstawie listów do najbliższych)Niniejszy szkic stanowi przyczynek do poznania właściwości języka familijnego Joachima Lelewela. Charakterystyka ograniczona została do repertuaru zjawisk językowych dotyczących społecznej przestrzeni rodziny. Podstawę materiałową tworzy dwutomowy zbiór korespondencji pisanej z wielu miejsc pobytu w różnych okresach życia historyka. Badana proza epistolarna odzwierciedla język środowiska szlachecko-inteligenckiego pierwszej połowy XIX wieku, w którym wyraźnie zaznacza się zhierarchizowanie struktury przestrzeni społecznej rodziny, czego wykładnikami są nazwy rodzinne (m.in. nazwy pokrewieństwa i powinowactwa, marytonimika i patronimika, określenia par małżeńskich), familiarne adresatywy z konwencjonalnymi formułami Pan // Pani, Dobrodziej // Dobrodziejka // Dobrodziejstwo w stosunku do starszych, emocjonalną leksyką potoczną i nieoficjalnymi antroponimami. Realizacja języka familijnego, w którym ujawniają się nieliczne indywidualizmy, sytuuje się w obrębie rejestru nacechowanego języka potocznego.

4

Lidové výklady českých příjmení

75%

Dvořáková Ž.

Národopisný věstník

|

2022

|

vol. 63

|

issue 2

379-396

EN

This paper analyses 379 folk etymological interpretations and other 141 assumptions about the foreign origin of surnames, all received either by the radio programme On the Origin of Surnames, the Language Counselling Centre of the Czech Language Institute, or the information service Ask the Library. These inquiries were sent by the public along with requests for a confirmation of the suggested etymological interpretations of the surnames in question, or for an official (correct / scientific) explanation. The analysis shows that most often the folk etymology consists in erroneous decomposition of the name or in connecting the name with an incorrect original form, i.e. usually a familiar noun recognized in the name. The folk etymologies do not respect the word-forming structure of names. They also ignore the age and origin of the surname which they like to look for in foreign languages (especially in French, Polish, Hungarian), regardless of the origin of the family.

5

Onomastykon dla każdego - o modułowej strukturze artykułów hasłowych w serwisie Dolnoserbske mjenja | Niedersorbische Namen

63%

Zschieschang C.

Onomastica

|

2022

|

vol. 66

341-353

EN

A large, diverse database on the Lower Sorbian language comprising several dictionaries, corpora etc. has already existed for several years. This database (www.dolnoserbski.de) is compiled, managed, and supplemented by the Sorbian Institute. It also includes proper names. After establishing detailed, practical information about the grammar of the names (declination), the goal of the next step was to include etymological information. Instead of a scholarly repository of the entire onomastic knowledge about Sorbian names, the aim was to create a bilingual (Lower Sorbian and German) information service for a broader public. However, this requires much more basic information than would be necessary for an onomastician. When, how, and why Sorbian names were coined has to be explained not just in general, but also in connection with individual names. This includes information about the reasons for names, the role of the various suffixes the names were created with, and so on. To compile this extensive information, which not only presents the etymology of the basic morphemes but also full explanations of names, specific text modules were developed for all phenomena and aspects concerning multiple names. For example, an article about one name consists of a specific text about this name along with several of the text modules dealing with, for instance, the suffix and the semantic group to which the name belongs. Furthermore, Lower Sorbian broadcasting contains a series featuring short explanations of Sorbian settlement names and surnames which runs partly in parallel with the above-mentioned database project.

6

Změny příjmení na Ostravsku v roce 1947 a poválečný český nacionalismus

63%

Vejrychová E.

Acta onomastica

|

2011

|

vol. 52

|

issue 1

203-211

EN

This text follows one aspect of the Czech post-war period which generated extreme nationalism leading to the degermanization of society and consequently of proper names. The text is focused on general principles of this process and deals more specifically with family name changes in the Moravian-Silesian region in 1947. The onymic system of this region is very particular given the mutual influence of Polish, Germa and Czech languages, permitted by the coexistence of these nations in Czechoslovakia. We could ovserve different tendencies in family name changes depending on the origin of the proper name. For Polish family names the orthographical and phonetic adaptation is dominant due to their close linguistic relation. The same mode of transformation occurred in the group of German family names because of they long-standing presence in the Czech lands, but we could note approximately same quantity of the arbitrary choice of the new name. The translations of the family name or of it's part were seen in both groups, although they were more important in German ones.

7

Mizení příjmení a jejich variant (sonda do příjmení začínajících písmenem K):

51%

Dvořáková Ž.

Acta onomastica

|

2020

|

vol. 61

|

issue 2

311-331

EN

The study compares the surnames from the Tax Lists from Bohemia (1654) and Moravia and Silesia (1669‒1679) with those from the current surname list (2017), with the aim to map the changes of the onymic system. A special attention is paid to changes in the names beginning with the letter K, with a particular focus on surnames which have already become extinct or they are about to disappear soon. The reasons for the disappearance of surnames are primarily biological (no sons in the family). However, some family names have been changed over the years, and another reason is the migration, which has had an impact on the onymic system as well. The system of Czech surnames underwent great changes as a result of the Second World War, when some Jewish surnames disappeared and the surnames of the expelled German inhabitants were lost. The article also poses a question which surnames can actually be considered to be Czech.

8

Noms de famille issus de l’artisanat en France et en Pologne

51%

Piechnik I.

Roczniki Humanistyczne

|

2019

|

vol. 67

|

issue 8: Lingwistyka korpusowa i translatoryka

59-80

EN

The article analyses surnames originating from artisan names in France and in Poland. It presents their origins (including foreign influences), types and word formation. We can see, among other things, that the French surnames are shorter, but have many dialectal variants, while the Polish surnames are longer and have a richer derivation. The article also focuses on demographic statistics of such surnames in both countries: the blacksmith as an etymon is the most popular. In the top 50, there are also in France: baker, miller and mason; while in Poland: tailor and shoemaker.

PL

Artykuł analizuje nazwiska pochodzące od nazw rzemieślniczych we Francji i w Polsce. Przedstawia ich pochodzenie (w tym wpływy obce), typy i słowotwórstwo. Można stwierdzić między innymi, że nazwiska francuskie są krótsze, ale mają wiele wariantów dialektalnych, podczas gdy nazwiska polskie są dłuższe i mają bardziej bogatą derywację. Artykuł podaje także ranking takich nazwisk w statystykach demograficznych obu krajów: kowal jako etymon okazuje się najbardziej popularny. W pierwszej pięćdziesiątce we Francji są jeszcze: piekarz, młynarz i murarz; zaś w Polsce: krawiec i szewc.

FR

L’article analyse les noms de famille issus de noms artisanaux en France et en Pologne. Il présente leurs origines (y compris des influences étrangères), types et formation de mots. On peut voir, entre autres, que les noms de famille français sont plus courts, mais ont beaucoup de variantes dialectales, tandis que les noms de famille polonais sont plus longs et ont une dérivation plus riche. L’article montre aussi la position de tels noms de famille dans les statistiques démographiques des deux pays : le forgeron comme étymon s’avère le plus populaire. Dans la top cinquantaine on peut trouver encore en France : fournier (boulanger), meunier et maçon ; tandis qu’en Pologne : couturier et cordonnier.

Refine search results

2 Acta onomastica

1 Acta Baltico-Slavica

1 Národopisný věstník

1 Onomastica

1 Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza

1 Roczniki Humanistyczne

1 Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej

2 Dvořáková Ž.

1 Hrynkiewicz-Adamskich B.

1 Jaros V.

1 Piechnik I.

1 Ragauskaitė A.

1 Vejrychová E.

1 Zschieschang C.

2 2022

1 2020

2 2019

1 2018

1 2014

1 2011