Search results

1

Christian Philosophy and Christian Philosophers: Response to Gutowski

100%

Hasker W.

Roczniki Filozoficzne

|

2023

|

vol. 71

|

issue 2

25-31

PL

Esej jest odpowiedzią na tekst Piotra Gutowskiego Twórcze myślenie o Bogu i szacunek dla tożsamości chrześcijańskiej. Autor doprecyzowuje w nim swoje rozumienie tożsamości chrześcijańskiej i odpowiada na niektóre ze sformułowanych przez Gutowskiego zastrzeżeń.

EN

The essay is a response to Piotr Gutowski’s Creative Thinking about God and Respect for Christian Identity. The author clarifies his understanding of the Christian integrity and responds to some criticisms formulated by Gutowski.

2

Polemika Józefa Tischnera z tradycją tomistyczną, jako spór o kształt współczesnej edukacji religijnej w Polsce

88%

Dąbrowski S.

Forum Pedagogiczne

|

2019

|

vol. 9

|

issue 2/1

93-105

PL

Przedmiotem niniejszego tekstu jest prezentacja fragmentu jednego z najciekawszych sporów filozoficzno-religijnych między ks. Józefem Tischnerem a przedstawicielami szkoły tomistycznej w Polsce. Poniższa analiza skupiała się wyłącznie na pierwszej fazie sporu (1968–1972), podstawowym celem opracowania jest jednak wydobycie głosów krytyki kluczowych w obecnie toczącej się dyskusji nad kształtem współczesnej edukacji religijnej w Polsce, jak również dostrzeżenie ważnych argumentów w tej kwestii. Zdaniem autora niniejszego opracowania, ukazanie struktury filozoficzno-teologicznego sporu doprowadzić ma do odsłonięcia kontekstu edukacyjnego, który lokuje tę dyskusję w przestrzeni krytycznych analiz pedagogiczno-religijnych.

3

Intellectus Quaerens Fidem: Georges Florovsky on the Relation between Philosophy and Theology

75%

Rojek P.

Roczniki Filozoficzne

|

2016

|

vol. 64

|

issue 4

149-165

EN

In this paper I take a closer look at Fr. Georges Florovsky’s original view on the relation between philosophy and theology. I argue that he tried to formulate an approach based on patristic experience and opposed to the dominating secular paradigm of philosophy. In some sense he wanted to reverse the traditional account. As Teresa Obolevitch aptly suggested, he wanted to replace the principle fides quaerens intellectum by the rule intellectus quaerens fidem. In that first default case the faith needs to be justified or proved by the reason, in the second, unobvious one, the faith has an absolute priority and illuminates itself the natural thought. According to Florovsky, philosophy should not attempt to ground the theology, formulating arguments for the existence of God or proving the coherence of theism, but rather should accept theology as a fundamental premise and then develop a new, non-secular account for the old philosophical topics.

PL

W artykule tym przyglądam się oryginalnym poglądom o. Gieorgija Fłorowskiego na relację między filozofią a teologią. Staram się pokazać, że próbował on sformułować podejście, oparte na doświadczeniu Ojców Kościoła, mające stanowić alternatywę dla dominującego sekularnego paradygmatu w filozofii. W pewnym sensie chciał on odwrócić tradycyjne ujęcie. Jak słusznie zwróciła uwagę s. Teresa Obolevitch, chciał on zastąpić zasadę fides quaerens intellectum przez regułę intellectus quaerens fidem. W tym pierwszym, domyślnym wypadku, wiara ma być uzasadniana czy dowodzona przez rozum, w tym drugim, nieoczywistym, wiara zachowuje przewagę i sama oświeca naturalny rozum. Według Fłorowskiego, filozofia nie powinna więc ugruntowywać teologii, formułując argumenty za istnieniem Boga czy dowodząc spójności teizmu, ale raczej przyjąć teologię jako fundamentalną przesłankę i następnie rozwijać nowe, nie sekularne podejścia do starych filozoficznych tematów.

4

Chrześcijańska filozofia człowieka w Polsce wobec wyzwań XX i XXI wieku

75%

Mazur P. S.

Logos i Ethos

|

2019

|

vol. 50

|

issue 2

PL

Według autora artykułu antropologia chrześcijańska charakteryzuje się afirmatywnym podejściem do chrześcijaństwa i personalizmu w rozumieniu człowieka. W ciągu ostatniego stulecia w Polsce stanęła ona przed czterema kluczowymi wyzwaniami dla jej rozwoju, którymi były: 1) poszukiwanie właściwego modelu życia społecznego związanego z odrzuceniem indywidualizmu i kolektywizmu; 2) zderzenie z totalitaryzmem kolektywistycznym (komunizmem), który narzucał błędną koncepcję człowieka; 3) rezygnacja Kościoła w jego nauczaniu z dominacji tomistycznego modelu rozumienia świata i człowieka; 4) ustanowienie naturalistycznego i transhumanistycznego modelu człowieka w kulturze przełomu XX i XXI wieku. Antropologia chrześcijańska odpowiedziała na pierwsze trzy wezwania specyficznym typem personalizmu: społecznym – w pierwszym przypadku; metafizycznym – w drugim, liberalistycznym i etycznym – w trzecim. Zdaniem autora artykułu obecnie musi ona szukać personalistycznej odpowiedzi na czwarte wyzwanie. Antropologii chrześcijańskiej zagraża fideistyczny personalizm wynikający z przyjęcia naturalistycznego obrazu człowieka pochodzącego z nauk szczegółowych i rezygnacja z prób filozoficznego uzasadnienia jego osobowego statusu.

EN

According to the author of the article, Christian anthropology is characterized by an affirmative approach to Christianity and personalism in the understanding of man. During the last century in Poland it faced four key challenges for its development which were: 1) searching for a proper model of social life connected with the rejection of individualism and collectivism; 2) the clash with collectivist totalitarianism (communism) which imposes an erroneous concept on man; 3) resignation of the Church in her teaching from the domination of the Thomistic model of understanding the world and man; 4) establishment of a naturalistic and transhumanistic model of man in the culture of the turn of the 20th and 21st centuries. Christian anthropology responded to the first three calls with a specific type of personalism: social – in the first case, metaphysical – in the second, liberalist and ethical – in the third. At present time, it must seek a personalistic response to the fourth challenge, while the author believes that Christian anthropology is threatened by fideistic personalism resulting from the acceptance of the naturalistic image of man coming from detailed sciences and the abandonment of attempts to philosophically justify his personal status.

5

Edyta Stein – Teresa Benedykta od Krzyża w życiu w pismach Karola Wojtyły – Jana Pawła II

75%

Zyzak W.

Polonia Sacra

|

2018

|

vol. 22

|

issue 3(52)

191-209

PL

Autor stara się porównać życie i twórczość Edyty Stein i Karola Wojtyły, oraz ukazać jej postać w nauczaniu Jana Pawła II. Najpierw chodzi o aspekt biograficzny. Następnie zostaje porównane podejście do badań filozoficznych. Wreszcie artykuł ukazuje nauczanie papieża na temat Edyty Stein jako filozofa, męczennicy, mistyczki i wzoru dla kobiet. Następuje to przy okazji jej beatyfikacji, kanonizacji i ogłoszenia jej patronką Europy.

EN

The author compares the life and the works of Edith Stein and Karol Wojtyła, and shows her in the teaching of John Paul II. The first part deals with biographical aspects. After this philosophical researches are compared. Finally the article presents the pope’s teachings about Edith Stein as a philosopher, martyr, mystic and good example for women. This teaching took place on the occasion of beatification, canonization and the declaration of Edith Stein as patron of Europe.

6

Znaczenie, recepcja i konsekwencje filozoficzne encykliki "Aeterni Patris" w kontekście pytania o filozofię chrześcijańską

63%

Grzybowski J.

Studia Philosophiae Christianae

|

2020

|

vol. 56

|

issue 4

225-255

EN

The 19th century was one of the richest periods in the history of human thought. If we look at it not only in terms of bare dates, but also in terms of ideologically meaningful events, we realize that this time span symbolically begins with the great French revolution (1789) and ends with the outbreak of world war I (1914). Scientific theories and philosophical ideas that emerged during the nineteenth century – Kantianism, Hegelianism, materialism, Marxism, social and biological evolutionism, positivism, radical atheism – inundated university lecture halls, political cabinets, and parliamentary chambers. Not all intellectuals of that time were aware of the overwhelming power of these philosophical novelties or the groundbreaking significance of major ideological currents. Only serious reflection on what was happening in European thought, in the fields of culture, science, history, philosophy, and religion, allowed people to notice that very serious changes were on their way. One of the key figures who recognized the power of philosophical ideas reverberating in 19-century disputes was an Italian clergyman: Gioacchino Vincenzo Raffaele Luigi Pecci, later pope Leo XIII. It was this Pope who, aware of the weight, power and consequences of the new trends emerging in the late 19th century, in very unfavorable conditions for the Catholic Church (idealistic philosophies and incipient Marxism) issued in 1879 the encyclical Aeterni Patris. This sophisticated document was not exclusively religious in character (as encyclicals and exhortations usually are), but it was also concerned with the spiritual and ideological condition of nineteenth-century Europe. The pope delineated the ways for providing intellectual assistance and rebuilding the significance of theology and religion in public life, imbalanced by post-Enlightenment and modernistic trends. Leo XIII argued persuasively that the Church’s mission is not limited to teaching, and that it also concerns the dissemination of relevant content in public and political life. It is not merely economic or concerning everyday life issues that matter for Nations, states and communities are not exclusively preoccupied with economic matters and everyday problems. Rather, they are concerned in the first place with what happens in culture, art, philosophy. The pope in an almost prophetic way realized the overarching importance of philosophy. In the light of the constantly recurring question about the legitimacy and need of Christian philosophy, it is worth looking retrospectively at the meaning of Leo XIII’s encyclical and the vision of the role of philosophy it proposes with respect to the human search for answers to questions arising from current civilization as well as scientific and cultural progress. -------------- Received: 26/07/2020. Reviewed: 18/09/2020. Accepted: 27/10/2020

PL

Dziewiętnaste stulecie to jeden z najbogatszych w wydarzenia i treści okresów historii myśli ludzkiej. Jeśli popatrzymy na ten czas pod kątem wydarzeń o znaczeniu ideowym, to uzmysłowimy sobie, że symbolicznie otwiera je wielka rewolucja francuska (1789), a kończy wybuch I wojny światowej (1914). Naukowe teorie i filozoficzne przesłania, jakie zrodziły się w tym okresie – kantyzm, heglizm, materializm, marksizm, społeczny i biologiczny ewolucjonizm, pozytywizm, radykalny ateizm – wypełniły uniwersyteckie sale wykładowe, gabinety polityczne i izby parlamentów. Nie wszyscy żyjący wówczas intelektualiści zdawali sobie sprawę z przemożnej siły filozoficznych nowinek czy przełomowego znaczenia ideowych propozycji. Tylko uważny namysł nad tym, co wtedy dokonywało się w europejskiej myśli, co działo się w kulturze, nauce, historii, filozofii i religii, pozwalał zauważyć, że nadchodzą bardzo poważne zmiany. Jedną z kluczowych postaci, która dostrzegła moc filozoficznych idei, rozbrzmiewających w dyskusjach tego stulecia, był włoski duchowny Gioacchino Vincenzo Raphaelo Luigi Pecci, późniejszy papież Leon XIII. Właśnie świadomy wagi i mocy ideowych skutków nowych prądów pod koniec XIX wieku, w bardzo trudnych dla Kościoła katolickiego czasach, we wrogiej chrześcijaństwu światopoglądowej atmosferze, spowodowanej wpływem idealistycznych filozofii i fascynacją rodzącym się marksizmem, ogłosił w 1879 roku encyklikę Aeterni Patris. Papież wskazywał sposoby intelektualnego wspomagania i odbudowywania znaczenia teologii i religii w życiu społecznym, zachwianego przez nurty postoświeceniowe i modernistyczne. Leon XIII przekonywał, że jeśli misją Kościoła jest nauczanie, to jest on odpowiedzialny także za ocenę treści, jakie pojawiają się w życiu społecznym i politycznym. Narody, państwa i wspólnoty nie żyją jedynie sprawami ekonomicznymi czy bytowymi, ale przede wszystkim tym, co dokonuje się w kulturze, sztuce, filozofii. Papież proroczo dostrzegł, jak wiele zależy od filozofii. W świetle wciąż powracającego pytania o zasadność i potrzebę filozofii chrześcijańskiej warto spojrzeć retrospektywnie na znaczenie wspomnianej encykliki i zawartej w niej wizji roli filozofii w ludzkim poszukiwaniu odpowiedzi na pytania, wynikające z aktualnego postępu cywilizacyjnego, naukowego i kulturowego. -------------- Zgłoszono: 26/07/2020. Zrecenzowano: 18/09/2020. Zaakceptowano do publikacji: 27/10/2020

7

The Aging Human Body as a Biological or Sociocultural Reality: A Study Based on the Writings of Select Christian Philosophers and Research on the Elderly

63%

Kramkowska E.

Rocznik Teologii Katolickiej

|

2018

|

vol. 17

|

issue 2

EN

Because the topic is complex, the representatives of various scientific disciples have taken up the question of the corporeality of the human person. For example, biological and medical science researchers analyze the human body as a biological phenomenon, while those in the humanities, philosophy, or the social sciences consider the socio-cultural dimensions of corporeality. This article takes the latter approach both by considering the thoughts of select Christian philosophers and analyzing results obtained from a study carried out among people aged 60 years and older in order to answer the following questions: Do the elderly perceive the human body as a biological or as a sociocultural reality? How does this same population understand the aging body? According to the results of this study, seniors perceive the human body at any age primarily as a biological reality. The way that the study participants experience the drama of aging, as St. Augustine calls it in his writings, could have influenced why they rarely consider the sociocultural dimension of aging.

PL

Cielesność człowieka to zagadnienie podejmowane współcześnie przez przedstawicieli różnych dyscyplin naukowych. Wynika to przede wszystkim z ogromnej złożoności tematu. Stąd też, reprezentanci nauk biologicznych czy medycznych analizują ciało człowieka, jako zjawisko biologiczne. Z kolei osoby z obszaru nauk humanistycznych, filozoficznych czy społecznych zajmują się zwykle społeczno-kulturowym wymiarem cielesności. Prezentowany artykuł został napisany w duchu drugiego z podejść. Autorka pracy, odwołując się do myśli wybranych przedstawicieli filozofii chrześcijańskiej, analizuje wyniki badań przeprowadzonych wśród osób w wieku 60 lat i więcej, poszukując odpowiedzi na pytanie: czym dla osób starszych jest ciało człowieka - rzeczywistością biologiczną czy społeczno-kulturową? Czym jest dla badanych starzejące się ciało? Prowadzone analizy wiodą do wniosku, że badani seniorzy odbierają ciało człowieka przede wszystkim jako rzeczywistość biologiczną. I nieważne, czy pytano ich o ciało człowieka w ogóle, czy o ciało starzejące się. Można przypuszczać, że doświadczanie przez ankietowanych dramatu starzenia się ciała - o czym pisał św. Augustyn, mogło mieć wpływ na rzadsze zwracanie przez nich uwagi na społeczno-kulturowy wymiar cielesności.

8

Environmental Ethics in Poland

63%

Konstańczak S.

Studia Ecologiae et Bioethicae

|

2006

|

vol. 4

|

issue 1

209-216

PL

Prezentowany artykuł jest próbę oceny stanu etyki środowiskowej w Polsce. Zdaniem autora dyskusję na temat etyki środowiskowej w Polsce zapoczątkowano dopiero w burzliwym okresie transformacji społeczno-ustrojowej, jaka miała miejsce na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych. W toczących się wówczas dyskusjach wskazywano też na swoistą inercję etyki polskiej, która wcześniej nie dostrzegała istniejących zagrożeń. Taka sytuacja spowodowała, iż pierwsze próby opracowania koncepcji rodzimej etyki środowiskowej nawiązywały wprost do opracowań, jakie powstały na Zachodzie. Autor wskazuje zwłaszcza na wpływy etyki anglosaskiej i niemieckiej. Pierwszą próbę sformowania koncepcji etyki środowiska naturalnego podjęli przedstawiciele filozofii chrześcijańskiej. Cechą charakterystyczną dla refleksji nad etyką środowiskową w Polsce jest wyróżnieniem wielu stanowisk poznawczych, które wywodzone są z reguły od nazwiska ich twórców. Etyka środowiskowa w Polsce mimo stosunkowo krótkiej historii zdążyła doczekać się rozbudowanego piśmiennictwa oraz ugruntowanej pozycji w życiu naukowym. Zyskuje także coraz więcej zwolenników czego dowodem są cykliczne konferencje naukowe organizowane przez różne ośrodki akademickie w Polsce.

9

Ks. Idzi Radziszewski jako filozof w kontekście poglądów Désiré Merciera

63%

Janeczek S.

Studia Włocławskie

|

2022

|

vol. 24

82-128

EN

This article seeks to present the philosophizing style of Fr. Idzi Radziszewski, the charismatic founder of the Catholic University of Lublin, by juxtaposing it with a more complete vision of philosophy formulated in the rich literature of Card. Désiré Mercier, the founder of the Institut Supérieur de Philosophie at the Université Catholique de Louvain. The vision of both thinkers unites the autonomously understood types of philosophical, scientific and religious thinking. It shows the creative consequences of this fusion as well as its hypothetical difficulties and threats that have emerged in history. In particular, the intention of both thinkers was indicated to formulate an integral, i.e. maximalistic, philosophy with world-view references, in opposition to the manifestations of positivist reductionism and naturalism. It was pointed out that the type of philosophizing under discussion is a creative manifestation of neo-scholastics.

PL

Artykuł stara się przybliżyć styl filozofowania ks. Idziego Radziszewskiego, charyzmatycznego założyciela Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, przez zestawienie z pełniejszą wizją filozofii sformułowaną w bogatym piśmiennictwie kard. Désiré Merciera, założyciela Institut Supérieur de Philosophie, w ramach Université Catholique de Louvain. Wizja obu myślicieli zespala autonomicznie pojęte typy myślenia filozoficznego, naukowego i religijnego. Ukazuje twórcze konsekwencje tego zespolenia oraz jego hipotetyczne trudności i ujawniające się w dziejach zagrożenia. W szczególności wskazano na dążenie obu myślicieli do sformułowania integralnie, czyli maksymalistycznie pojętej filozofii z odniesieniami światopoglądowymi, w opozycji do przejawów pozytywistycznego redukcjonizmu i naturalizmu. Wskazano, że omawiany typ filozofowania jest twórczym przejawem neoscholastyki.

10

Gilson i filozofia

63%

Gogacz M.

Rocznik Tomistyczny

|

2018

|

vol. 7

39-52

PL

The article considers Gilson’s view on medieval philosophy, the concept of Christian philosophy, the main tendencies of Gilson’s metaphysics in the context of more important biographical data and the documented reception of his works. Gilson as a historian of philosophy is the creator of the view that the proper history of philosophy concerns the history of philosophical problems. Showing them requires that the historian of philosophy was mainly a philosopher, not only a historian and philologist. Thus, the history of schools discussed by the historian and the history of the texts that philologist discusses, does not constitute a proper history of philosophy. They are auxiliary disciplines for history philosophy. Gilson as a historian of medieval philosophy showed the diversity and richness of the themes and themes of the medieval views. He showed that medieval philosophy is a direct source of modernity and that the Middle Ages fulfilled the philosophical achievements of Greece and Rome with the theological reflection. He also claimed that medieval theology and faith caused development of philosophy towards the formation of the metaphysics of existence. As a historian of philosophy, Gilson was the author of the view that Christian philosophy is mainly about the metaphysics of existing being, because the revealed name of God prompted theologians to reflection and they worked out the theory of existence and deepened the problem of being in this way. Agreeing with Gilson that the theory of existence is unusual refinement and fulfillment in the metaphysics of being and it finds a true path to the reality of all beings including the reality of God, we should not however consider this theory as a set of conclusions resulting from the theological explanation of Christian revelation. These conclusions result from the analysis of real individual beings, which is precisely what was shown by Thomas Aquinas who made a philosophical reflection on being and views on the object of metaphysics in the history of philosophy. We can only agree that the theory of existence, applied in theology, expresses the reality of God according to the revelation. As a metaphysician, Gilson introduced the philosophy of the twentieth century metaphysics of existence and became a co-creator with Maritain existential version of Thomism. His concept of Christian philosophy and the necessity of meeting methodological requirements of postulates of positivism is imperfect in this existential version of Thomism and it evokes the need for fidelity as a consistent metaphysics of being existing, showing the reality of Self-existence. Gilson as the theoretician of cognition convincingly questioned idealism, he defended epistemological realism, formulated the theory of cognition of existence and the theory of existential claims. Finally, he mobilized many generations of philosophers to rethink the metaphysics.

11

Philosophy, Christian Philosophy, and Christian Faith: Reply to Hasker

63%

Moser P. K.

Roczniki Filozoficzne

|

2016

|

vol. 64

|

issue 4

41-54

EN

Many Christians seek to understand how their Christian faith relates to what goes by the name “philosophy.” They eventually see that no single well-defined subject goes by the name “philosophy.” It does not help matters that the term “philosophy” is among the most variably used terms in the English language, even among academic philosophers. This raises the question of how a Christian philosopher should proceed with inquiry about the relation between Christian faith and philosophy. This paper offers an answer in terms of “Christ-shaped” philosophy, and replies to some criticisms from William Hasker.

XX

Wielu chrześcijan stara się zrozumieć, w jaki sposób ich wiara chrześcijańska odnosi się do tego, co znane jest pod nazwą „filozofia”. Ostatecznie przekonują się oni, że nie istnieje jeden wyraźnie określony przedmiot, który w sposób wyłączny określałaby nazwa „filozofia”. Nie ułatwia sprawy fakt, że termin ten należy do najbardziej wieloznacznie używanych terminów języka angielskiego, nawet wśród filozofów akademickich. Powstaje zatem problem, w jaki sposób filozof chrześcijański ma prowadzić badania w zakresie relacji, jaka zachodzi między wiarą chrześcijańską a filozofią. Niniejszy artykuł proponuje odpowiedź na to pytanie w kategoriach filozofii „ukształtowanej przez Chrystusa”; odpowiada on również na niektóre zarzuty ze strony Williama Haskera.

12

Is the ‘docta ignorantia’ a form of ‘philosophari in Maria’?

63%

Szalay M.

Warszawskie Studia Teologiczne

|

2020

|

vol. 33

|

issue 1

29-45

EN

Cusanus’ learned ignorance is a complex notion that is explained as a form of introduction into Christian wisdom. The different meanings of how God exceeds our conceptual reach and remains ineffable despite all metaphorical approaches are laid out in three steps: the first is devoted to God (conicidencia oppositorum), the second to the Universe (complicatio/explicatio) and the third to the God-man, Jesus Christ. Jesus Christ is represented here as an intermediary, as measure and mediator between God and creation, the finite and the infinite. Along these lines I highlight three main aspects of docta ignoratia as especially relevant for contemporary thinking. These aspects will be used to evaluate the extent to which Cusanus’ powerful proposal to reinterpret Christian reality can help us respond to Pope John Paul II’s exhortation in Fides et ratio to understand and to exercise Christian reflection as philosophari in Maria.

13

Creative Thinking about God and Respect for Christian Identity

63%

Gutowski P.

Roczniki Filozoficzne

|

2023

|

vol. 71

|

issue 2

7-23

PL

W artykule odwołuję się do filozofii Williama Haskera i jego propozycji pogodzenia szacunku dla podstawowych dogmatów chrześcijaństwa ze współczesnymi standardami wiedzy i potrzebami współczesnego człowieka. W pierwszej części analizuję jego stanowisko w sprawie idei filozofii chrześcijańskiej. Hasker zakłada prawdziwość głównych doktryn chrześcijaństwa, więc nie sprzeciwia się nazywaniu go filozofem chrześcijańskim, ale też nie jest entuzjastycznie nastawiony do stosowania tej nazwy. Taka postawa jest rezultatem jego przekonania, że w filozofii stan absolutnej neutralności nie jest możliwy oraz że niezależnie od poglądów akceptowanych przez danego myśliciela warunkiem dobrej filozofii jest uczciwość i ocenianie wszystkich stanowisk i przekonań pod kątem ich wewnętrznej spójności i zgodności z dowodami. Dlatego Hasker stara się bardzo rzetelnie rekonstruować stanowiska odmienne od własnego i tropić w nich rożne trudności, zwłaszcza sprzeczności. W moim przekonaniu zarzut wewnętrznej sprzeczności jest jednak nieskuteczny, gdy stosuje się go do stanowisk filozoficznych, które z zasady posługują się nieostrymi pojęciami. Podobnie jest z zarzutem sprzeczności tych stanowisk z dowodami, bo jednym z takich nieostrych pojęć jest także pojęcie dowodu. Dlatego właśnie filozoficzne twierdzenia mają niezwykłą zdolność trwania lub niespodziewanego odradzania się po uznaniu ich za definitywnie martwe. Nie wynika stąd, że nie można przekonująco uzasadnić swojego stanowiska przy użyciu mniej formalnych kryteriów. W drugiej części skupiam się na interesującym pomyśle retorycznym zastosowanym przez Haskera w celu uatrakcyjnienia jego koncepcji Boga. Hasker sugeruje, że powinniśmy kształtować koncepcję Boga w oparciu o nasze wyobrażenie wielkiego człowieka, a więc takiego, który np. wychowuje dzieci do samodzielnego życia i potrafi skutecznie oraz sprawiedliwie kierować dużymi grupami ludzi. Pomijając zarzut antropomorfizmu, powstaje jednak pytanie o wartość epistemiczną tego wyobrażenia, które nie jest uniwersalne, zmienia się w czasie i zależy od warunków, w jakich żyją ludzie. Proponowana przez Haskera treść tego wyobrażenia nie wydaje się również zgodna z ideą Boga chrześcijańskiej ortodoksji, w której dominuje raczej teizm tradycyjny niż otwarty. W tym właśnie miejscu pojawia się problem powiązania twórczego myślenia i szacunku dla tożsamości chrześcijańskiej. Niezależnie od krytycznych opinii teistów tradycyjnych na temat teizmu otwartego, Hasker opowiada się za koncepcją silnej tożsamości chrześcijańskiej określonej przez powszechnie uznawane credo. Proponuję potraktować tę tożsamość nieco bardziej elastycznie.

EN

In the article I refer to the philosophy of William Hasker and his proposal to reconcile respect for the basic dogmas of Christianity with the contemporary standards of knowledge and the needs of people today. In the first part I analyse Hasker’s view on the idea of Christian philosophy. Since he assumes the truthfulness of the main doctrines of Christianity, he is not opposed to being referred to as a Christian philosopher, but neither is he enthusiastic about this name. This attitude is the result of his conviction that the state of absolute neutrality is not possible in philosophy and that regardless of the views accepted as true by a given thinker the requirement for good philosophy is fairness and evaluating all perspectives and beliefs for their internal coherence and their correspondence with the evidence. Therefore, Hasker first tries very carefully to reconstruct positions different from his own and to track down various difficulties in them, especially contradictions. In my opinion, however, the objection of self-contradiction is ineffective when applied to philosophical positions which, as a rule, use vague concepts. The same applies to the claim that these positions are contradictory to evidence, because one of such vague notions is also the notion of evidence. That is why philosophical claims have the extraordinary ability to persist in life or unexpectedly revive after being considered definitively dead. It does not follow from this that one cannot convincingly justify one’s position using less formal criteria. In the second part I focus on the rhetorical device used by Hasker to make his concept of God more attractive. He suggests that we should shape our concept of God based on our idea of a great man, i.e. one who educates children to live independently and is able to effectively and fairly manage large groups of people. Leaving aside the accusation of anthropomorphism, the question arises about the epistemic value of this image, which is not universal, changes over time and depends on the conditions in which people live. The content of this image proposed by Hasker isn’t also consistent with the idea of the God of Christian orthodoxy, which is dominated by traditional rather than open theism. This is where the problem of linking creative thinking and respect for Christian identity arises. Regardless of the opinion that open theism has among traditional theists, Hasker supports the concept of a strong Christian identity determined by a universally recognized creed. I propose to treat this identity a little more flexibly.

14

Filozofia chrześcijańska jako tradycja badawcza: Próba analizy w perspektywie filozofii nauki

54%

Duchliński P.

Roczniki Filozoficzne

|

2021

|

vol. 69

|

issue 2

179-213

EN

The aim of this article is to present a characterization of Christian philosophy in terms of the notion of a research tradition. Since the work of Larry Laudan, it has been thought that the latter notion could prove useful for shedding light on the idea of Christian philosophy. To this end, the author first introduces the key concept of a ‘research tradition,’ and then proceeds to analyse the notion of an ‘image of the world,’ understood as something invariably associated with specific research traditions. The next step is the construction of a definition of Christian philosophy as a research tradition in project-based terms. The author sets out to demonstrate that Christian philosophy, as such a tradition, is both pluralistic and democratized. In conclusion, several higher-order proposals are formulated with respect to the right method for pursuing Christian philosophy. In particular, the approach adopted should be one oriented towards possibilities of discussion: i.e. a non-dictatorial game unfolding with the participation of representatives from various research traditions who endorse different images of the world.

PL

Celem artykułu jest charakterystyka filozofii chrześcijańskiej w kategoriach tradycji badawczej. Za Larrym Laudanem uznano, że tradycja badawcza nadaje się do eksplikacji pojęcia filozofii chrześcijańskiej. W tym celu autor przybliża najpierw kluczowe pojęcie tradycji badawczej, następnie analizuje pojęcie obrazu świata, które zawsze jest związane z określoną tradycją badawczą. Kolejnym krokiem jest konstrukcja projektującej definicji filozofii chrześcijańskiej jako tradycji badawczej. W artykule wykazano, że filozofia chrześcijańska jako tradycja badawcza jest tradycją pluralistyczną i zdemokratyzowaną. Na zakończenie sformułowano kilka deklaracji metaprzedmiotowych, odnoszących się do metody uprawiania filozofii chrześcijańskiej. Metodą tą powinna być dyskutowalność, czyli niedyktatorska gra zachodząca między przedstawicielami różnych tradycji badawczych wyznających odmienne obrazy świata.

15

Znaczenie filozofii w konstruowaniu koncepcji edukacji religijnej. Współczesne odczytania sporu ks. Józefa Tischnera z przedstawicielami polskiego tomizmu (lata 1977-1978)

51%

Dąbrowski S.

Ars inter Culturas

|

2020

|

issue 9

273-292

EN

The text presents a fragment of a philosophical and religious dispute that took place between Józef Tischner and the representatives of the Polish Thomistic school (1977-1978). The analy-sis below focuses on the last phase of the polemic, in which the adversaries made an analysis of their own epistemological and anthropological assumptions. Showing the structure and the issues in this dispute may lead to the specific context of understanding Christian philosophy, as well as contemporary discussions on the shape and structure of religious education. One of the central questions, which has hitherto not lost its relevance, is the one of the relationship that ex-ists between philosophy and religious thought (especially religious education). The following analysis is to provide the reader with a spectrum of possible answers to this question.

16

How Christian Can Philosophy Be?

51%

Hasker W.

Roczniki Filozoficzne

|

2016

|

vol. 64

|

issue 4

21-40

EN

This essay addresses the question, in what sense can and should philosophy be Christian? After considering some views according to which philosophy should not and cannot be Christian, the ideas of three prominent Christian philosophers on the topic are surveyed, and in the light of this some conclusions are formulated.

PL

Niniejszy esej podejmuje kwestię dotyczącą tego, w jakim sensie filozofia może i powinna być chrześcijańska. Po rozważeniu kilku koncepcji, według których filozofia ani nie powinna, ani nie może być chrześcijańska, dokonuje się przeglądu koncepcji trzech wybitnych filozofów chrześcijańskich na ten temat. W świetle tych ujęć zostają sformułowane określone wnioski.

17

Filozofia Chrześcijańska a obraz świata. Uwagi z perspektywy socjologii filozofii

51%

DUCHLIŃSKI P.

Filozofia Chrześcijańska

|

2021

|

vol. 18

79-110

EN

In this article, I present a proposal to study Christian philosophy understood as a research tradition from the perspective of the sociology of philosophy. For a sociologist of philosophy, Christian philosophy is a specific empirical phenomenon that we can learn by discovering the mechanisms of its functioning. The article focuses on the issue of accepting the image of the world that defines the identity of Christian philosophy. The task of the sociology of philosophy is to discover the mechanisms that influence the context of acceptance of this image of the world. The sociology of philosophy distances itself from assessing the truth or falsehood of the content of theses advocated by individual philosophers. Although each philosophy develops according to the principles of the so-called immanent logic, it is, however, certain social and psychological factors that influence what a given philosopher accepts as obvious and beyond discussion. In the article, I showed that the acceptance of the image of the world is a consequence of upbringing that takes place in a specific social group (e.g. family, school) which shares certain axiological ideas and descriptive beliefs. Thanks to the upbringing, in the future student of philosophy, who always remains a child of his time and culture, the mental and emotional ground is prepared for the acceptance of an already more speculative image of the world, which the adept gets acquainted with during professional university studies (philosophy or theology) under the supervision of recognized by him authorities. The mind, shaped by specific educational processes, is able to carry out a personal and holistic act of epistemic faith in a specific picture of the world that is given to it through theories and educational practice. Acceptance and involvement in the image of the world enables the formulation of specific argumentation strategies within it, the task of which is (i) explication, (ii) explanation and (iii) justification of the objective consequences of the image of the world. We adopt argumentative practices through training, we learn them both orally and in writing, of course under the supervision of those who have practically tried these arguments themselves. The student simply believes teachers and textbooks. Up to a certain point, this belief is rational. The image of the world as a whole, consisting of content-descriptive and normative beliefs, is not subject to any final rational justification. The accepted theses are assigned a different epistemological status; from theses endowed with unconditional obviousness, the correlate of which is not only subjective experience, but also objective reality, to those that can be subjected to a more or less creative revision by means of various kinds of interpretative procedures. No picture of the world is ultimately captivating. It is always possible to change the image of the world to a different one that better suits our intellectual needs and emotional sensitivity. This change takes the form of a specific conversion in certain situations.

PL

W artykule przedstawiam propozycję badania filozofii chrześcijańskiej rozumianej jako tradycja badawcza z perspektywy socjologii filozofii. Dla socjologa filozofii, filozofia chrześcijańska to określone zjawisko empiryczne, które możemy poznać odkrywając mechanizmy jego funkcjonowania. W artykule koncentruję się na zagadnieniu akceptacji obrazu świata, który określa tożsamość filozofii chrześcijańskiej. Zadaniem socjologii filozofii jest odkrycie mechanizmów, które wpływają na kontekst akceptacji tego obrazu świata. Socjologia filozofii dystansuje się od oceny prawdziwości czy fałszywości treściowej tez głoszonych przez poszczególnych filozofów. Choć każda filozofia rozwija się według zasad tzw. immanentnej logiki, to jednak określone czynniki społeczne i psychologiczne mają wpływ na to, co dany filozof akceptuje jako oczywiste i nie podlegające żadnej dyskusji. W artykule wykazałem, że akceptacja obrazu świata jest konsekwencją wychowania, które dokonuje się w określonej grupie społecznej (np. rodzina, szkoła) wyznającej określone idee aksjologiczne i przekonania deskryptywne. Dzięki wychowaniu w przyszłym adepcie filozofii, który zawsze pozostaje dzieckiem swojego czasu i kultury, zostaje przygotowany umysłowy i emocjonalny grunt pod akceptację już bardziej spekulatywnego obrazu świata, z którym adept zapoznaje się podczas fachowych studiów uniwersyteckich (filozoficznych lub teologicznych) pod okiem uznawanych przez niego autorytetów. Ukształtowany za pomocą określonych procesów wychowawczych umysł, jest w stanie dokonać osobistego, i całościowo angażującego aktu wiary epistemicznej w określony obraz świata, który jest mu podawany poprzez teorie i praktykę edukacyjna. Akceptacja i zaangażowanie w obraz świata umożliwia formułowanie w jego ramach określonych strategii argumentacyjnych, których zadaniem jest (i) eksplikacja, (ii) objaśnienie i (iii) uzasadnienie przedmiotowych konsekwencji obrazu świata. Praktyki argumentacyjne przejmujemy poprzez trening, uczymy się ich w mowie i piśmie, oczywiście pod okiem tych, którzy sami wcześniej te argumenty praktycznie wypróbowali. Uczeń po prostu wierzy nauczycielom i podręcznikom. Do pewnego etapu wiara ta jest racjonalna. Obraz świata jako pewna całość, na którą składają się treściowe przekonania deskryptywne i normatywne nie podlega żadnemu ostatecznemu racjonalnemu uzasadnieniu. Zaakceptowanym tezom przedmiotowym przypisuje się różny status epistemologiczny; od tez obdarzonych bezwarunkową oczywistością, których korelatem jest nie tylko subiektywne przeżycie, ale obiektywna rzeczywistość, do takich, które mogą być poddane mniej lub bardziej twórczej rewizji za pomocą różnych rodzajów zabiegów interpretacyjnych. Żaden obraz świata nie zniewala w sposób ostateczny. Zawsze możliwa jest zmiana obrazu świata na inny, który bardziej odpowiada naszych potrzebom intelektualnym i wrażliwości emocjonalnej. Zmiana ta przybiera w niektórych sytuacjach formę szczególnej konwersji

18

Filozoficzna interpretacja integralnej pedagogiki przedszkolnej bł. Edmunda Bojanowskiego

51%

Sztaba M.

Roczniki Pedagogiczne

|

2017

|

vol. 9(45)

|

issue Numer specjalny

51-66

PL

Nie jest możliwe „uprawianie” i rozumienie pedagogiki oraz myśli pedagogicznej bez ich odniesień do metapedagogicznych założeń, szczególnie w obszarze filozofii rozumianej jako najbardziej pierwotna refleksja nad rzeczywistością, tzn. tym, co jest. Od początku filozoficznego myślenia widoczne są dwie przeciwstawne tradycje filozoficzne: realizm i idealizm. Mają one odmienną ontologię, epistemologię, antropologię i aksjologię, które stanowią założenia (fundament) konkretnej pedagogiki oraz myśli i działania pedagogicznego. Prezentowany artykuł w sposób szkicowy ukazuje realistyczne założenia integralnej pedagogiki przedszkolnej bł. Edmunda Bojanowskiego, dzięki którym jest ona adekwatna (zgodna z rzeczywistością) i otwarta na wciąż zmieniające się czasy i wyzwania, przy równoczesnej zdolności zachowania swojej tożsamości.

XX

It is not possible “going in for” and understanding pedagogy and the pedagogical thought without their references to the meta-pedagogical assumptions, especially in the field of philosophy understood as the most primordial reflection on the reality, i.e. what is. Since the beginning of the philosophical thought, the two opposing philosophical traditions have been seen: realism and idealism. They have different ontology, epistemology, anthropology and axiology, which determine the assumptions (basis) of the specific pedagogy as well as thought and pedagogical action. The presented article shows in the sketchy way, the realistic assumptions of the integral nursery pedagogy of the blessed Edmund Bojanowski, thanks to them it is adequate (corresponding with the facts) and open to still changing times and challenges, at the same time with the ability of preserving its identity.

19

Christ and the Shape of Philosophy: A Rejoinder to Moser

51%

Hasker W.

Roczniki Filozoficzne

|

2016

|

vol. 64

|

issue 4

55-65

EN

Paul Moser claims that there is no evidence for my attribution to him of certain views in my essay, “How Christian Can Philosophy Be?” Here I review the evidence presented in my essay and reconsider its import. I also reflect further on our respective views concerning philosophy, and Christian philosophy.

PL

Paul Moser twierdzi, że brak jest podstaw dla mojego przypisania mu pewnych poglądów, co uczyniłem w eseju „Jak bardzo chrześcijańska może być filozofia” („How Christian Can Philosophy Be?”). W niniejszym artykule dokonuję przeglądu ewidencji przytoczonej w powyższym eseju oraz ponownie rozważam jej znaczenie. Przedstawiam też dalsze rozważania na temat moich oraz Mosera poglądów w zakresie filozofii oraz filozofii chrześcijańskiej.

20

Początki chrześcijańskiego tekstu Pisma Świętego

51%

Królikowski J.

Vox Patrum

|

2017

|

vol. 67

259-276

EN

In this article we point out the initial stage of the consolidation of the Christian text of Scripture, the major problems occurring during this process and the final expression of its specific character. The first and the major witness of this process is Justin Martyr thanks to whom we learn about first relations and tensions between Greek and Jewish tradition concerning Scripture. He advocated the universalist approach based on truth, which allowed him to find the way to conciliate those tensions. Furthermore, such an approach allowed him to look favourably on extra-Biblical tradition and recognise it as a preparation for the incarnation of the Eternal Word. Saint Irenaeus in his approach to the text of the Bible appreciated the divine origin and inspiration which decides about its superiority and universalism. By the end of the 3rd century the question of the Christian text of Scripture had been determined, and the emphasis was put rather on the issue of the books, that is the canon.

Refine search results

Christian Philosophy and Christian Philosophers: Response to Gutowski

Polemika Józefa Tischnera z tradycją tomistyczną, jako spór o kształt współczesnej edukacji religijnej w Polsce

Intellectus Quaerens Fidem: Georges Florovsky on the Relation between Philosophy and Theology

Chrześcijańska filozofia człowieka w Polsce wobec wyzwań XX i XXI wieku

Edyta Stein – Teresa Benedykta od Krzyża w życiu w pismach Karola Wojtyły – Jana Pawła II

Znaczenie, recepcja i konsekwencje filozoficzne encykliki "Aeterni Patris" w kontekście pytania o filozofię chrześcijańską

The Aging Human Body as a Biological or Sociocultural Reality: A Study Based on the Writings of Select Christian Philosophers and Research on the Elderly

Environmental Ethics in Poland

Ks. Idzi Radziszewski jako filozof w kontekście poglądów Désiré Merciera

Gilson i filozofia

Philosophy, Christian Philosophy, and Christian Faith: Reply to Hasker

Is the ‘docta ignorantia’ a form of ‘philosophari in Maria’?

Creative Thinking about God and Respect for Christian Identity

Filozofia chrześcijańska jako tradycja badawcza: Próba analizy w perspektywie filozofii nauki

Znaczenie filozofii w konstruowaniu koncepcji edukacji religijnej. Współczesne odczytania sporu ks. Józefa Tischnera z przedstawicielami polskiego tomizmu (lata 1977-1978)

How Christian Can Philosophy Be?

Filozofia Chrześcijańska a obraz świata. Uwagi z perspektywy socjologii filozofii

Filozoficzna interpretacja integralnej pedagogiki przedszkolnej bł. Edmunda Bojanowskiego

Christ and the Shape of Philosophy: A Rejoinder to Moser

Początki chrześcijańskiego tekstu Pisma Świętego