Search results

1

ARCHITEKTONIKA WIEDZY Filozoficzne i estetyczne inspiracje w fizyce – niewerbalne źródła poznania naukowego

100%

Wojtkowiak J.

Miscellanea Anthropologica et Sociologica

|

2011

|

vol. 12(1)

PL

Prawdziwość teorii naukowej fizycy znajdują zarówno w przedmiocie, jak i podmiocie poznania, mówiąc jednak częściej o odkrywaniu praw przyrody, a rzadziej o ich tworzeniu. W pracy zestawiam przykłady rozwoju i przenikania się obu koncepcji, pokazując niewerbalne źródła myślenia w poznaniu i odkryciu naukowym, aż do etapu przedstawiania teorii. Od czasu „przełomu Kopernikańskiego w myśleniu”, zapisanego w Krytykach Kanta, większą rolę przypisujemy poznaniu podmiotowemu, a wtedy wzrasta rola pozawerbalnych, prelogicznych i niekategoryzowalnych filozoficznie, mechanizmów budowania wiedzy. Estetyka poznania jest traktowana bądź to jako poznanie niewerbalne, bądź jako percepcja piękna. Taki rodzaj „piękna” utożsamianego z prawdą jest tworzony lub odkrywanyw procesie obserwacji przyrody, kiedy podmiot poznania tworzy byty będące w istocie modelami rzeczywistości, nacechowane podmiotowym i estetycznym artefaktem.

2

ARCHITECTONIC OF KNOWLEDGE Philosophical and Aesthetic Inspiration in Physics – Nonverbal Sources of Scientific Knowledge

100%

Wojtkowiak J.

Miscellanea Anthropologica et Sociologica

|

2011

|

vol. 12(1)

EN

Physicists find the truth of a scientific theory both in the subject as well as in the agent of cognition, however, more often they speak about discovering the laws of nature, less than about their creation. This paper summarises examples of the development and diffusion of both concepts, showing examples of non‑verbal thinking in the sources of knowledge and scientific discovery up until the stage of presentation of the theory. Since the “Copernican turn in thinking”, Kant’s critics ascribe a greater role within personal knowledge and increasing the role of non‑verbal, without any philosophical categories, building knowledge like mechanisms. Aesthetic of discovery is treated either as a non‑verbal cognition or as a perception of beauty. This kind of „beauty”, often associated with the truth, is created or discovered in the process of observation of nature, when knowledge creates beings that are in fact models of reality characterised by subjective and aesthetic artefact.

3

Dlaczego chrześcijańska wiara nie jest zabobonem

100%

Kwiatek Ł.

Zagadnienia Filozoficzne w Nauce

|

2013

|

issue 53

263-269

PL

Recenzja książki: Michał Heller, Tadeusz Pabjan, Stworzenie i początek wszechświata, Copernicus Center Press, Kraków 2013, s. 177.

4

O oddziaływaniach słabych

100%

Meissner K. A.

Konteksty - Polska Sztuka Ludowa

|

2019

|

vol. 73

|

issue 3 (326)

117-118

PL

Oddziaływania słabe, pozornie nieobecne i nieistotne, okazują się kluczowe dla naszego powstania (nadwyżka materii nad antymaterią we wczesnym Wszechświecie), istnienia (świecenie Słońca) i końca (wyczerpanie paliwa w Słońcu) – lekceważenie słabości może być kardynalnym błędem…

EN

Weak impacts, ostensibly absent and non-essential, prove to be of key importance for our origin (surplus of matter over anti-matter in the early Universe), existence (sunshine), and end (the exhaustion of fuel on the Sun) – ignoring weakness could become a cardinal error…

5

O postawach fizyków wobec filozofii

75%

Łukasik A.

Filozofia i Nauka

|

2020

|

vol. 8/2

9-34

PL

Celem artykułu jest analiza postaw fizyków wobec filozofii na przykładach stanowisk wybitnych teoretyków. Można wyróżnić postawy profilozoficzne (Einstein, Bohr, Heisenberg, von Weizsäcker, Penrose, Rovelli) oraz antyfilozoficzne (Weinberg, Hawking, Feynman). Analizie poddano argumenty fizyków za filozofią lub przeciw niej z uwzględnieniem kierunków filozoficznych, do których omawiani fizycy się odnoszą. Okazuje się, że najbardziej krytycznie odnoszą się fizycy do wszelkich koncepcji filozoficznych dopatrujących się czynników apriorycznych w ludzkim poznaniu, natomiast ci, którzy dostrzegają pozytywne znaczenie filozofii dla nauki, najczęściej nawiązują do tradycji pitagorejsko-platońskiej jako właściwej podstawy rozumienia fizyki współczesnej.

6

Piotra Lenartowicza filozofia a nauki matematyczne

71%

Janusz R.

Studia Ecologiae et Bioethicae

|

2019

|

vol. 17

|

issue 2

19-27

EN

This article discusses Piotr Lenartowicz’s S.J., philosophy of nature in the context of mathematical natural sciences. Lenartowicz based his philosophical reflections on biology on the thinking of Aristotle and not on Galileo’s assumption that mathematics is the language of nature. On the basis of modern physics, which has refuted mechanicism and materialism in quantum mechanics, biology develops, but its philosophy can be still interpreted materialistically. Lenartowicz’s intention was to repair the philosophy of biology by returning to Aristotle. However, it ignores the aspects that mathematical physics has overcome, aspects which have not yet been assimilated by the philosophy of biology.

PL

W artykule omawiana jest filozofia przyrody Piotra Lenartowicza SJ w kontekście matematycznego przyrodoznawstwa. Refleksje filozoficzne dotyczące biologii Lenartowicz opierał na Arystotelesie, tymczasem Galileusz twierdził, że językiem przyrody jest matematyka. Na bazie współczesnej fizyki, która odparła mechanicyzm i materializm w mechanice kwantowej, rozwija się biologia, której filozofia bywa nadal interpretowana materialistycznie. Zamierzenia Lenartowicza naprawy filozofii biologii przez powrót do Arystotelesa ignorują jednak te aspekty, które pokonała fizyka matematyczna, a których jeszcze nie zasymilowała filozofia biologii.

7

Noël-Antoine Pluche and the Spectacularity of Nature

71%

Drozdek A.

Roczniki Teologiczne

|

2020

|

vol. 67

|

issue 4

41-59

EN

The article present views of abbé Pluche whose books were very popular in 18th century France. In his Spectacle of nature and The history of the heavens he wanted to stir in his readers an interest in the world around them. Nature is a book written by God, the creator of this nature, and by reading it properly, people can see the providential care of God. To combat atomism and randomness, Pluche introduced in his physics many elementary substances as foundational elements, of which particularly important was light. Pluche devoted considerable attention to the problem of the origin of religion and religious rites. For Pluche, monotheism was the original religious faith and idolatry was a later religious development which was basically a perversion of monotheism.

PL

Noël-Antoine Pluche i spektakularność przyrody Artykuł przedstawia poglądy abbé Pluche’a, którego książki były bardzo popularne w osiemnastowiecznej Francji. W Spektaklu przyrody i w Historii niebios chciał wzbudzić w czytelnikach zainteresowanie otaczającym ich światem, bowiem według niego przyroda jest księgą napisaną przez Boga-Stwórcę, a czytając ją właściwie, ludzie mogą zobaczyć opatrznościową opiekę Boga. Aby walczyć z atomizmem i przypadkowością w przyrodzie, Pluche wprowadził do fizyki szereg podstawowych substancji jako fundamentalnych elementów przyrody, z których szczególnie ważne było światło. Pluche poświęcił wiele uwagi problemowi pochodzenia religii i obrzędów religijnych. Według niego monoteizm był pierwotną religią, a bałwochwalczy politeizm to jego późniejsze wypaczenie.

8

E-book of Physics for Self-Learning

63%

TVORUN O.

Edukacja-Technika-Informatyka

|

2011

|

vol. 2

|

issue 2

185-190

EN

The article considers the problems and methods of the creating and use E-books of Physics in the education process for Self-Learning.

PL

W artykule przedstawiono rozważania nad problematyką i metodami opracowywania oraz wykorzystania e-książek w procesie uczenia się fizyki.

9

Tablet in teaching physics

63%

VOCHOZKA V.

Edukacja-Technika-Informatyka

|

2012

|

vol. 3

|

issue 2

209-211

EN

Posts define tablet and deal with issues of educational programs for this device. Because this is a new tool used in teaching, outlines its advantages and possible pitfalls.

PL

W artykule zajęto się zagadnieniami związanymi z koniecznością określenia roli i miejsca tabletu w procesie dydaktycznym. Jest on nowym urządzeniem znajdującym zastosowanie w nauczaniu, posiada zalety, ale i potencjalne pułapki.

10

Przyczynek do badań nad myślą Czesława Białobrzeskiego: wizja relacji między nauką i religią

63%

Mścisławski Ł.

Logos i Ethos

|

2019

|

vol. 50

|

issue 2

PL

Prezentowana praca ukazuje mało znany aspekt myśli Czesława Białobrzeskiego, jednego z najwybitniejszych polskich fizyków pierwszej połowy XX wieku. Relacje między nauką a religią stanowią interesujący punkt przemyśleń Białobrzeskiego, stanowiąc element w precyzyjnie konstruowanym, ogólnym opisie rzeczywistości. Godnym podkreślenia jest także niezwykle nowoczesny charakter spostrzeżeń polskiego fizyka w tym zakresie. Niemniej warta podkreślenia jest próba usytuowania relacji nauka wiara w kontekście społecznym.

EN

This paper presents not very-well known aspect of Czesław Białobrzeski’s ideas, who was one of most prominent physicists in Poland in first half of XX Century. The relations between science and religion are very interesting subject of his reflection. It is also an element of his general description of reality, the description of very precise construction. The very modern character of remarks of the polish physicist in this area is also to be emphasized, as well as an attempt of location of relations between religion and science in social context.

11

The Physics Cabinet of the University of Padua. At the crossroads between Veneto and Europe

63%

Marcon F., Peruzzi G., Talas S.

Opuscula Musealia

|

2019

|

vol. 26

157-172

EN

At the beginning of the eighteenth century, new lectures in natural philosophy based on direct and immediate demonstrations began to spread through Europe. Within this context, a chair of experimental philosophy was created at the University of Padua in 1738, and the new professor, Giovanni Poleni, established a Cabinet of Physics, which became very well known in eighteenth-century Europe. In the following two centuries, Poleni’s successors continued to acquire thousands of instruments used for teaching and research, which today are held at the Museum of the History of Physics of the University of Padua. The present paper describes the main peculiarities of the collection, comprising instruments from the Renaissance to the twentieth century. We also discuss the current acquisition policy of the museum, aimed at collecting material evidence of the research and teaching activities in physics that are carried out in Padua today. We will outline both the local peculiarities of the collection and its international dimension, based on the contacts that have been established throughout the centuries between Padua and the international scientific community. Some aspects of the circulation of scientific knowledge in Europe and beyond will thus also emerge.

12

Czy zmiana kryteriów naukowości we współczesnej fizyce teoretycznej?

63%

Mrozek J.

Filozofia i Nauka

|

2018

|

vol. 6

133-149

EN

The contemporary physical and cosmological theories confront philosophers and methodologists with a problem of scientific character of the considered ideas. It is mainly connected with the issue of their empirical testing. We know that many conceptions of contemporary physics, such as the conceptions of superstrings or of multiverse, have not been confirmed by even a single observation or experiment. In this situation there appear attempts to “weaken” methodological requirements imposed on theories to consider them as scientific after all. The challenge that physicists, philosophers and methodologists face is to attempt to define a feasible, possible to perform, non-empirical verification procedure in the case when these theories postulate the existence of basically non-observable areas of reality.

PL

Współczesne teorie fizyczne i kosmologiczne ponownie stawiają przed filozofami i metodologami problem naukowości rozważanych idei. Wiąże się to głównie z kwestią ich empirycznego testowania. Wiemy, że wiele koncepcji współczesnej fizyki teoretycznej takich jak superstruny czy multiwszechświat jak dotąd nie doczekały się ani jednej obserwacji czy eksperymentu, które by je potwierdzały. W tej sytuacji pojawiają się próby osłabienia wymogów metodologicznych nakładanych na teorie, by móc nadal uważać je za naukowe. Wyzwanie, przed którym stają fizycy, filozofowie i metodolodzy polega na próbach określenia możliwej do przeprowadzenia nieempirycznej procedury weryfikacyjnej w przypadku, gdy teorie te postulują istnienie zasadniczo nieobserwowalnych obszarów rzeczywistości.

13

Czy fizyka wskazuje na istnienie transcendencji? Dyskusja wokół książki "Fizyk w jaskini światów"

63%

Buczkowska J., Krokos J., Lemańska A., Świeżyński A.

Studia Philosophiae Christianae

|

2023

|

vol. 59

|

issue 2

205-218

EN

Professor Krzysztof A. Meissner proposes a picture of transcendence resulting from physics’ understanding of the world. The transcendence of which he speaks does not mean the Absolute-God, but the world of universal and unchanging laws of nature, which are understood by him in the shape of the Platonic world of ideas. Therefore, one may ask whether such statements are legitimate on the grounds of physics, or should they be considered a particular philosophical view? Furthermore, what is Meissner’s actual understanding of the status of “laws of nature”? Can they legitimately be considered a world of ideas? Does their existence actually indicate the existence of some transcendence? This article is the transcript of a discussion around the book A Physicist in the Cave of Worlds, (Biblioteka Więzi, Vol. 389, Warszawa 2023) by Krzysztof A. Meissner, Jerzy Sosnowski, which took place on March 25, 2023 at the Department of Philosophy of Nature of the CSWU Institute of Philosophy in Warsaw.

PL

Profesor Krzysztof A. Meissner proponuje obraz transcendencji wynikającej z poznawania świata przez fizykę, która oznacza świat uniwersalnych i niezmiennych praw przyrody. Czy tego rodzaju wypowiedzi są uprawnione na gruncie fizyki, czy też należy uznać je za określony pogląd filozoficzny? Czy istnienie praw przyrody wskazuje na istnienie jakiejś transcendencji? Publikacja jest zapisem dyskusji wokół książki: Krzysztof A. Meissner, Fizyk w jaskini światów (rozmawia Jerzy Sosnowski), (Biblioteka Więzi, tom 389, Warszawa 2023), która to dyskusja odbyła się 25 marca 2023 w Instytucie Filozofii UKSW w Warszawie w ramach spotkania Katedry Filozofii Przyrody.

14

Retoryka, matematyka, fizyka i dowodzenia. Wprowadzenie do dyskusji

54%

Lichański J. Z.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica

|

2018

|

vol. 48

|

issue 2

21-37

EN

The aim of the text is to present a hypothesis called by me Aristotle-Ax hypothesis, which held that: first – every sentence/every period in any language N may be distributed/decomposed into two levels: léxis and dianoia. Second – sentence/period is characterized by elementary semantics, which allows all users of language N to understand the sentence/period. Third – if the sentence/period n becomes the text, which is a finite sum of correct sentences/periods defined at the level of léxis, this ex definitio must be used rule structure dianoia level. These rules are defined by the laws of poetics and rhetoric, and which are well known used by all users of the language N. Those rules apply in any language, also formalized. The author also refers to the considerations by Immanuel Kant, Chaïm Perelman and Alfred Tarski on a similar topic. Therefore, the principles of the rhetoric also apply to the language of mathematics, resp. of physics.

PL

Celem tekstu jest przedstawienie hipotezy nazwanej przeze mnie hipotezą Arystotelesa-Axa, która orzeka, iż: po pierwsze – każde zdanie/każdy period n w dowolnym języku N można rozłożyć na dwie płaszczyzny: léxis i dianoia. Po drugie – zdanie/period cechuje ‘elementarna semantyka’, która umożliwia wszystkim użytkownikom języka N rozumienie zdania/periodu. Po trzecie – jeżeli zdanie/period n staje się tekstem, czyli skończoną sumą poprawnych zdań/periodów określonych na płaszczyźnie léxis, to ex definitio muszą zostać użyte reguły konstrukcji płaszczyzny dianoia. Reguły te określają poetyka i retoryka, którymi posługują się wszyscy użytkownicy języka N. Wskazane zasady obowiązują w dowolnym języku, także sformalizowanym.Autor odwołuje się także do rozważań Immanuela Kanta oraz Chaïma Perelmana, a także Alfreda Tarskiego na zbliżony temat.A zatem zasady retoryki dotyczą także i języka matematyki, resp. fizyki.

15

Profesor Bronisław Edward Średniawa 1917–2014

51%

KOKOWSKI M.

Prace Komisji Historii Nauki PAU

|

2014

|

vol. 13

149-154

PL

W artykule przedstawiono biogram Bronisława Edwarda Średniawy (17.06.1917–10.08.2014), polskiego fizyka teoretyka, historyka nauk ścisłych oraz żeglarza.

EN

The paper presents a biography of Bronisław Edward Średniawa (17.06.1917–10.08.2014), a Polish physicist -theoretician, historian of science and sailor.

16

Z technologią informacyjną do matematyczno-przyrodniczej krainy. Raport z projektu

51%

Kandzia J.

Edukacja-Technika-Informatyka

|

2019

|

vol. 10

|

issue 4

211-217

EN

The article is a report on the project carried out by the author co-financed by the NationalCenter for Research and Development from European funds WND-POWR.03.01.00-00-U055/17-01entitled: With information technology to the mathematical and natural land. It was dedicated toeighth grade students of elementary school in Warsaw. The main goal was to increase/developgeneral development competences in the field of mathematics and natural sciences in close correlation with information technologies related to correct argumentation, critical and independentthinking, logic and heuristics. Short project characteristics and analysis of students’ knowledgegrowth in physics, computer science and mathematics were presented.

PL

Artykuł jest raportem z przeprowadzonego przez autorkę projektu współfinansowanego ze środków Narodowego Centrum Badań i Rozwoju ze środków europejskich WND-POWR.03.01.00-00--U055/17-01 pt. „Z technologią informacyjną do matematyczno-przyrodniczej krainy”. Był on dedykowany uczniom klas VIII szkoły podstawowej w Warszawie. Głównym jego celem było podniesienie/rozwój kompetencji ogólnorozwojowych w zakresie nauk matematyczno-przyrodniczych w ścisłej korelacji z technologiami informacyjnymi, związanych z poprawnym argumentowaniem, krytycznym i samodzielnym myśleniem, logiką i heurystyką. Przedstawiono krótką charakterystykę projektu oraz analizę przyrostu wiedzy uczniów w zakresie fizyki, informatyki i matematyki.

17

Konsekwencje metafizyczne ujęć materii i ruchu we współczesnej fizyce

51%

Pociej J.

Rocznik Tomistyczny

|

2018

|

vol. 7

287-312

EN

Both ancient and medieval world picture in philosophy reflected the world picture in natural sciences of the time. Consequently, our contemporary metaphysical world picture should correspond to that in modern science. In the article Albert Mitterer’s and Tadeusz Wojciechowski’s Concepts of the Interdependence of Matter and Motion there has been an outline presented of such picture, based on the ideas of the title scholars. In this article an attempt has been made to draw metaphysical consequences from their concepts of constitutional motion and particle act in reference to inanimate mattter, vegetative, sensitive and rational beings as well as The Prime Being.

18

Content Analysis of the Demonstration of the Existence of God Proposed by Leibniz in 1666

51%

Krauze-Błachowicz K.

Roczniki Filozoficzne

|

2017

|

vol. 65

|

issue 2

57-75

EN

Leibniz’s juvenile work De arte combinatoria of 1666 included the “Proof for the Existence of God.” This proof bears a mathematical character and is constructed in line with Euclid’s pattern. I attempted to logically formalize it in 1982. In this text, on the basis of then analysis and the contents of the proof, I seek to show what concept of substance Leibniz used on behalf of the proof. Besides, Leibnizian conception of the whole and part as well as Leibniz’s definitional method have been reconstructed here.

PL

Młodzieńcze dzieło Leibniza De arte combinatoria z 1666 r. opatrzone zostało na końcu „Dowodem na istnienie Boga”. Dowód ma charakter „matematyczny” i jest zbudowany zgodnie z wzorcem Euklidesowym. Dowód ten w 1982 r. został poddany przeze mnie próbie formalizacji logicznej. W niniejszym tekście, wykorzystując wyniki tamtej analizy, staram się na podstawie treści zawartych w wierszach dowodu pokazać, jakim pojęciem substancji posługiwał się Leibniz na użytek dowodu. Zostaje ponadto zrekonstruowana Leibnizjańska koncepcja całości i części oraz jego metoda definicyjna Leibniza.

19

On an Amendment of the Morality of a Physicist's Professional Actions. A New Element of Inculturation of Christianity into a Scientific-Technological Civilization

51%

Larenz R.

Roczniki Teologiczne

|

2019

|

vol. 66

|

issue 3: Teologia moralna

51-68

PL

Fizycy są zobowiązani, zgodnie z ustalonymi metodami i standardami fizyki, do myślenia i działania w ramach epistemologicznych, na co głęboki wpływ miał I. Kant. Klimat epistemologiczny, w którym się znajdują, sprzeciwia się epistemologicznemu klimatowi realizmu naturalnego, a tym samym epistemologicznemu klimatowi Objawienia chrześcijańskiego, kiedy mówi ono o naszym świecie. Ten kontrast niszczy wewnętrzną harmonię świata umysłowego każdego fizyka w takim stopniu, w jakim zależy on od jego ogólnego sposobu myślenia, a także od jego pracy zawodowej. Sytuacja ta trwa od czasów rewolucji naukowej XVII wieku, tak że wcześniejsza cywilizacja odznaczająca się realizmem i duchem chrześcijańskim została w zasadzie zastąpiona przez cywilizację naukowo-technologiczną. Historyczny rozwój fizyki doprowadził do sytuacji, w której praca zawodowa fizyków, z jej niewątpliwymi sukcesami i wkładem w postęp, prowadzi wraz z moralnie godziwym przedmiotem do dwóch złych skutków. Pierwszym złym skutkiem jest współistnienie w umyśle fizyka dwóch przeciwnych epistemologicznych klimatów, co niszczy wewnętrzną harmonię jego świata umysłowego. Natychmiast pociąga to za sobą drugi zły skutek w sytuacji, gdy fizyk, aby być zawodowo konkurencyjnym, jest zmuszony do przestrzegania metod i standardów fizyki, tak jak teraz. W ten sposób przyczynia się do braku harmonii w jego umysłowym świecie i poprzez swój drobny wkład utrwala ducha tych metod i standardów. W trudniejszej sytuacji jest fizyk, który jest chrześcijaninem i chce wykonywać swoją pracę zawodową na chwałę Boga (por. 1 Kor 10,31). W obu przypadkach fizyk, wykonując swoją pracę zawodową, w praktyce zaprzecza o tym, o czym jest w teorii przekonany, a mianowicie o realizmie naturalnym, a dodatkowo, w przypadku chrześcijanina także o tym, że chrześcijańskie Objawienie mówi o naszym świecie w duchu naturalnego realizmu. Wszystko to nie jest nieznane, ale mimo to jest praktycznie pomijane w dyskursie akademickim. W związku z tym, celem tego artykułu jest zwrócenie uwagi na powyższą kwestię, a następnie wskazanie kilku sposobów dokładniejszego zbadania kontrastu epistemologicznych klimatów, ponieważ fizyka jest częściowo kształtowana przez eksperymenty, a jej historyczny rozwój jest również częściowo warunkowy. Dlatego możliwe jest osiągnięcie lepszej harmonii epistemologicznych klimatów fizyki i realizmu naturalnego. Artykuł sugeruje także pewne idee w tym zakresie. Jeśli okażą się one owocne, przyczynią się do inkulturacji chrześcijaństwa w naszej cywilizacji naukowo-technicznej. Innymi słowy stanowiłoby to wsparcie dla nowej ewangelizacji.

EN

Physicists are bound, by the established methods and standards of Physics, to think and act within an epistemological framework that is deeply influenced by I. Kant. The epistemological climate they find themselves in is opposed to the epistemological climate of Natural Realism and, thus, to the epistemological climate of Christian revelation, when it speaks about our world. This contrast damages the internal harmony of each physicist's mental world to a degree that depends on his overall mindset as well as on his professional work. This situation is ongoing since the Scientific Revolution of the 17th century, so that the earlier civilization imbued with a realist and Christian spirit is superseded, by and large, by a scientific-technological civilization. The historical development of Physics has brought about the situation that the professional work of physicists produces, with its doubtless successes and contributions to progress, immediately together with its morally good object two enchained morally bad effects. The first bad effect is the co-existence, in a physicist's mind, of two opposite epistemological climates, which damages the internal harmony of his mental world. That immediately entails a second bad effect, insofar a physicist who wants to be professionally competitive finds himself obliged to follow the methods and standards of physics as they happen to be now. In that way, he contributes to the lack of harmony in his own mental world and his grain of sand to perpetuate the spirit of those methods and standards. The situation is worse for a physicist who is a Christian and wants to do his professional work for the glory of God (cf. 1 Cor 10:31). In both cases, a physicist is denying in practice, by his professional work, what he is convinced of in theory, namely of Natural Realism and, additionally in the case of a Christian, that Christian revelation speaks of our world in the spirit of Natural Realism. All that is not unknown, but nevertheless is practically passed by in the academic discourse. Therefore, the purpose of this article is to call attention to this topic and then to suggest some ways of examining more specifically the contrast of the epistemological climates. As Physics is partly shaped by experimental interventions, its historical development is also partly contingent. This is why it is possible to achieve a better harmony of the epistemological climates of Physics and Natural Realism. The article suggests some ideas in that respect, too. If these ideas turn out to be fruitful, they would contribute to the inculturation of Christianity in our scientific-technological civilization. In other words, it would be a flanking aid for the New Evangelization.

20

Physics – ‘Alienation from’ instead of ‘orientation towards’ the Creator?

51%

Larenz R.

Roczniki Teologii Moralnej

|

2011

|

vol. 3

5-37

EN

The religious attitude of many physicists is atheist or agnostic. In the present article, it is argued that this attitude is favoured by the present shape of the natural science called Physics. The first reason is that the modern concept of nature is alienated from that of creation. The second is that, according to the dominating view, nature is epistemologically silent about itself. Additionally, the view of the axiomatic and thence hypothetical-deductive character of modern Mathematics and the conjectural character of its applications to the material world make impossible an organic connection between mathematical objects and material things. There exists only a practical knowledge of the successful use of Mathematics in Physics. This peculiar epistemological climate in Physics has become more and more alienated from the intellectual climate generated by ordinary experience and its evidence, which in turn is confirmed by Christian revelation. It is this peculiar intellectual atmosphere in which a physicist carries out his professional actions. Their moral assessment is done with the help of two distinctions: the first between the views of Physics as providing a physicalist world-view or as a field of professional activity like others. The second distinction is between the two effects of a professional action of aphysicist: every such action tends to its immediate object, and every such action, by upkeeping the existing professional standards, contributes eo ipso to perpetuate the present intellectual climate in Physics. While such actions may be still morally acceptable, the situation is precarious. Therefore it is convenient to have Physics reformed from within. Such an internal reform should be experience-based and thus start from the very outset from the epistemological climate generated by ordinary experience, which is in harmony with the epistemological climate generated by Christian revelation. This reason on moral grounds is the third motive for attempting an internal reform of Physics. The first one concerns the removal of the ignorance about the link of mathematical objects to material things. It is simply due to the necessity of having a sound selfunderstanding of Physics. This in turn is closely related to the “apologetic” motive of removing the disharmony between the epistemological climates referred to above. − Surprisingly, some current views of the relationship between Theology and Physics (I. G. Barbour, M. Heller, Th. F. Torrance) do not envisage any need for an internal reform of Physics. Instead they promote an increased influence of Physics upon Theology.

PL

Postawa religijna wielu fizyków definiowana jest jako ateistyczna lub agnostyczna. Postawę tę wspiera, choć nie powoduje, ambiwalencja interpretacji teorii matematycznych w fizyce. Interpretacje te z kolei są konieczne ze względu na fakt, że nieznana jest relacja matematyki do rzeczy materialnych. Dlatego interpretacje te mogą być jedynie hipotetyczne i zależą od ich sukcesu: obecnie istnieje tylko praktyczna wiedza pomyślnego używania matematyki w fizyce. Razem z hipotetyczno-dedukcyjnym sposobem myślenia w matematyce definiuje to szczególny klimat epistemologiczny w fizyce. W tle funkcjonuje pojęcie natury odseparowanej kilka wieków temu od pojęcia stworzenia. Zarówno interpretacje, jak i pojęcie natury zachęcają do umysłowych deformacji doświadczanej rzeczywistości w celu zastosowania matematyki i tym sposobem kształtują klimat intelektualny w fizyce. Oczywiście staje się on coraz bardziej wyalienowany od klimatu intelektualnego generowanego przez zwykłe doświadczenie i jego dowód. Alienuje się eo ipso od klimatu intelektualnego w odniesieniu do widzialnego świata potwierdzonego i tworzonego przez chrześcijańskie Objawienie. Świat intelektualny oraz życie chrześcijanina, który jest fizykiem, ukazuje się w jego profesjonalnym otoczeniu czymś obcym. Ocena moralna profesjonalnych działań fizyka dokonuje się za pomocą dwóch rozróżnień: po pierwsze, czy rozumie on fizykę jako naukę dostarczającą fizykalnego punktu widzenia lub jako pole działania profesjonalnego, jak każde inne. Po drugie, dystynkcja między tymi dwoma skutkami profesjonalnego działania fizyka: każde takie działanie zmierza do swojego bezpośredniego przedmiotu i każde takie działanie przyczynia się eo ipso do utrzymania klimatu intelektualnego w fizyce. Działanie profesjonalne fizyka, które jest moralnie dobre, zgodnie ze swoim przedmiotem, intencją i okolicznościami jest moralnie dopuszczalne, jeśli dokonuje się w ramach profesjonalnego działania, w innym przypadku nie. Jest to sytuacja krytyczna. Wskazane jest zatem zbadanie, czy możliwe jest zreformowanie fizyki od środka. Wydaje się, że deformacje, o których mówimy, prowadzą prosto do punktu wyjścia takiej wewnętrznej reformy. Jednakże zakresu tego przedsięwzięcia nie da się jeszcze oszacować. Rzecz dziwna, obecne poglądy dotyczące relacji pomiędzy teologią i fizyką (I. G. Barbour, M. Heller, Th.F. Torrance) nie uwzględniają żadnej potrzeby reformy fizyki. Raczej zalecają bezkrytycznie zwiększony wpływ fizyki na teologię.

Refine search results

ARCHITEKTONIKA WIEDZY Filozoficzne i estetyczne inspiracje w fizyce – niewerbalne źródła poznania naukowego

ARCHITECTONIC OF KNOWLEDGE Philosophical and Aesthetic Inspiration in Physics – Nonverbal Sources of Scientific Knowledge

Dlaczego chrześcijańska wiara nie jest zabobonem

O oddziaływaniach słabych

O postawach fizyków wobec filozofii

Piotra Lenartowicza filozofia a nauki matematyczne

Noël-Antoine Pluche and the Spectacularity of Nature

E-book of Physics for Self-Learning

Tablet in teaching physics

Przyczynek do badań nad myślą Czesława Białobrzeskiego: wizja relacji między nauką i religią

The Physics Cabinet of the University of Padua. At the crossroads between Veneto and Europe

Czy zmiana kryteriów naukowości we współczesnej fizyce teoretycznej?

Czy fizyka wskazuje na istnienie transcendencji? Dyskusja wokół książki "Fizyk w jaskini światów"

Retoryka, matematyka, fizyka i dowodzenia. Wprowadzenie do dyskusji

Profesor Bronisław Edward Średniawa 1917–2014

Z technologią informacyjną do matematyczno-przyrodniczej krainy. Raport z projektu

Konsekwencje metafizyczne ujęć materii i ruchu we współczesnej fizyce

Content Analysis of the Demonstration of the Existence of God Proposed by Leibniz in 1666

On an Amendment of the Morality of a Physicist's Professional Actions. A New Element of Inculturation of Christianity into a Scientific-Technological Civilization

Physics – ‘Alienation from’ instead of ‘orientation towards’ the Creator?