Search results

1

Niektóre „akademickie” pluralia tantum – semantyka, pragmatyka, struktura

100%

Tambor J.

Postscriptum Polonistyczne

|

2017

|

issue 1 (19) W kręgu badań językoznawczych

53-69

EN

The article presents the issue of nouns with a problematic relation between semantic reference and inflexional indicator of grammatical number, that is, such nouns which have only plural form while referring to a single object. The author analyses changes in adapting inflexional indicators in cases when belonging to the group of nouns with both singular and plural form or to the group of pluralia tantum makes a significant difference in meaning. It is one of the most difficult problems of Polish declination. The grammatical category of number, which accumulates important grammatical and semantic information, is difficult not only for foreigners studying the Polish language, but also for native speakers. The author of the article concentrates on such pluralia tantum that are being used either in singular or plural form at the moment: warsztaty/warsztat (workshop), ćwiczenia/ćwiczenie (seminar), zajęcia/zajęcie (calss), badania/badanie (research). The author tries to explain why pluralia tantum, such as ćwiczenia, zajęcia, warsztaty, badania are being used increasingly often as nouns with both singular and plural forms by the young generation of academics. The explanation is based on dictionary analyses, system considerations, as well as semantic and social analysis.

2

Příznak »tantum« v morfologii češtiny

63%

Vondráček M.

Bohemistyka

|

2020

|

issue 2

166-176

EN

Defectibility of the paradigm of flexible word classes is generally described in grammar books within the periphery of a word class: (as the limitation of the numerical paradigm of pluralia tantum, substance and abstract nouns, as the aggradation of relational adjectives etc.) or within the particular grammatical category (as the absence of the 1st and 2nd person of impersonal verbs, imperative, vocative of impersonal nouns etc.). However, the actual corpora data only partly correspond to this rough concept. The purpose of this paper is to discuss such issues as to what extent these irregularities should be taken into account in terms of the automatic text processing, how they should be registered in databases such as Internetová jazyková příručka or to what extent they should be reflected in dictionaries

CS

Neúplnost deklinačního/konjugačního paradigmatu ohebných slovních druhů je v obecné rovině popsána v gramatikách v rámci periferie slovního druhu (jako restrikce číselného paradigmatu jmen pomnožných, látkových a abstrakt, nestupňování vztahových adjektiv ap.), nebo v rámci gramatické kategorie (nepřítomnost tvarů 1. a 2. osoby neosobních sloves či jejich imperativu, nevytváření vokativu apersonálních jmen ap.). Skutečná korpusová data odpovídají této obecné charakteristice jen částečně. Cílem příspěvku je hledání odpovědi, do jaké míry s nepravidelnostmi počítat při automatickém zpracování textu, jak je evidovat v databázích typu Internetová jazyková příručka nebo do jaké míry je promítnout do slovníků.

3

O gramatycznych i leksykalnych wykładnikach pojęcia liczby w polszczyźnie

63%

Nowosad-Bakalarczyk M.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2018

|

vol. 30

EN

The study is based on the assumption that human cognition is closely linked with natural language. One can therefore ask what conceptual content has found its way into linguistic expression, in what form it is expressed, and what motivates that expression.The study is concerned with the linguistic manifestation of the concept of number (one of the most important categories of human thinking), through grammatical (morphological, syntactic and lexical), highly conventionalised means. Elementary numerical meanings encoded in Polish include ‘one’ and ‘more than one’ (in former stages of the language also ‘two’), corresponding to first numerical concepts comprehensible to humans (both in the historical and the individual sense). Those meanings are obligatorily expressed by all speakers of Polish and their markers are inflectional morphemes that play a role – in accordance with the norm – in all inflected parts of speech. That numerical opposition is also broadly expressed at the world-formational plane: there exist special morphemes that code the singularity of something (e.g. grosz-ek ‘pea’) or the collectivity of items (e.g. pierz-e ‘feathers; plumage’). Similarly, specific morphemes accentuate the singularity of an event (e.g. kaszl-ną-ć ‘to cough once’) or the multitude (multiplication) of actions (e.g. na-obierać ‘peel a lot of’, po-wynosić ‘take out many/all’ the items). The importance of the concept of number in Polish is also attested by the existence of numerals. The various degrees of precision that they express, e.g. the so-called definite numerals (trzy ‘three’, piętnaście ‘fifteen’) and indefinite (kilka ‘a few’, dużo ‘many’, tyle ‘that many’) correspond to the differences in the number and needs of the persons engaged in communication. The different inflectional paradigms and related syntactic functions of different numeral types stems from the need to link, in sentences, numbers with names of entities and events – that need, in turn, shows that a wide range of phenomena are perceived and conceptualised in numerical terms.

PL

Podstawę opracowania stanowi założenie, że czynności poznawcze człowieka pozostają w ścisłym związku z używanym przez niego językiem naturalnym. Pozwala to stawiać pytania o to, jakie treści pojęciowe zostały ujęzykowione, w jaki sposób, w jakich formach – zakodowane w języku oraz jaka jest tego motywacja.W artykule przedstawiono ujęzykowione treści pojęcia liczby (jednej z ważniejszych kategorii ludzkiego myślenia) wyrażane środkami gramatycznymi (morfologicznymi, składniowymi i leksykalnymi), które cechuje wysoki stopień konwencjonalności i kategorialności. Elementarne znaczenia liczbowe kodowane w polszczyźnie to ‘jeden’ i ‘więcej niż jeden’ (a w dawnej polszczyźnie także ‘dwa’) odpowiadające pierwszym pojęciom numerycznym zrozumiałym dla człowieka (w aspekcie zarówno historycznym, jak też indywidualnym). Sensy te są wyrażane obligatoryjnie przez wszystkich mówiących tym językiem, ich nośnikiem są odpowiednie morfemy fleksyjne przyjmowane – zgodnie z normą – przez wszystkie odmienne części mowy. Wskazane przeciwstawienie jest też szeroko wyrażane na płaszczyźnie słowotwórczej. Istnieją specjalne morfemy, które pozwalają wyrazić znaczenie pojedynczości przedmiotu (np. grosz-ek) oraz znaczenie zbiorowości przedmiotów (np. pierz-e). Podobnie w przypadku liczby zdarzeń – odpowiednie morfemy mogą eksponować pojedynczość (np. kaszl-ną-ć) albo wielość aktów zdarzenia (np. na-obierać, po-wynosić).O randze pojęcia liczby w polszczyźnie świadczy istnienie specjalnej kategorii wyrazów – liczebników. Różny stopień precyzji wskazywania liczby, który ujawniają liczebniki tzw. określone (np. trzy, piętnaście) i nieokreślone (np. kilka, dużo, tyle) odpowiada różnicom wiedzy i potrzeb komunikujących się osób. Z kolei zróżnicowanie właściwości odmiany i związanych z tym funkcji składniowych poszczególnych typów liczebników wynika z potrzeby łączenia w zdaniu nazw liczb z nazwami różnych bytów (zarówno rzeczy, jak i zdarzeń), ta zaś jest znakiem postrzegania w aspekcie liczbowym szerokiego spektrum zjawisk rzeczywistości.

Refine search results

1 Bohemistyka

1 Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

1 Postscriptum Polonistyczne

1 Nowosad-Bakalarczyk M.

1 Tambor J.

1 Vondráček M.

1 2020

1 2018

1 2017

Niektóre „akademickie” pluralia tantum – semantyka, pragmatyka, struktura

Příznak »tantum« v morfologii češtiny

O gramatycznych i leksykalnych wykładnikach pojęcia liczby w polszczyźnie