Search results

1

Frazeologia okolic Tarnowa jako dokument współcześnie używanej gwary

100%

Duda M.

Polonica

|

2016

|

vol. 36

311-321

EN

The paper presents an analysis of dialectal phraseological units from Szynwałd (eastern Lesser Poland). The author presents dialectal features in groups: phonetic features, examples of dialect word formation, inflection, dialectal lexemes and differential idioms.

2

Rzeczownik hasen i formacje pochodne w gwarze Bugaja na Pogórzu na tle innych gwar

84%

Karaś H.

Gwary Dziś

|

2021

|

vol. 14

153-163

EN

The article focuses on the noun hasen / hasyn / hasynt, as well as the verb hasnować together with its prefix derivatives as they function in the local dialect of the village Bugaj at the Carpathian Foothills (Biecz commune, Gorlice county). In the local dialect of the Biecz region, the verb hasnować ‘to benefit from sth., to be profitable, beneficial’) – a derivative from the Slovak word hasen ‘profit, benefit, income,’ itself being of Hungarian origin (or considered to be a direct Hungarian borrowing) –has gained a new meaning: ‘to waste, to squander,’ and has come to collocate with names of material goods, money, property, etc. The article presents the lexicographic documentation of the analysed group of words, the territorial range of their usage, origin, meanings, as well as a hypothesis on the reasons underlying the semantic changes.

PL

Celem artykułu jest przedstawienie rzeczownika hasen / hasyn / hasynt, czasownika hasnować i jego derywatów prefiksalnych funkcjonujących w gwarze Bugaja na Pogórzu (gm. Biecz, pow. Gorlice). Czasownik hasnować ‘zyskiwać, przynosić korzyść, pożytek’ – derywat od słowacyzmu pochodzenia węgierskiego hasen ‘zysk, korzyść, pożytek’ (przez niektórych uznawanego za bezpośredni hungaryzm) – w gwarze okolic Biecza zyskał nowe znaczenie ‘trwonić, marnować’, wykazując się łączliwością leksykalną z określeniami dóbr materialnych, pieniędzy, majątku itp. W artykule przedstawiono stan udokumentowania leksykograficznego omawianej grupy wyrazów, ich zasięg terytorialny, etymologię, znaczenia i hipotezę dotyczącą przyczyn zmian semantycznych.

3

Konwencjonalne zwroty grzecznościowe w gwarach (na przykładzie kilku gwar Małopolski południowej)

84%

Kąś J., Sikora K.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

1994

|

vol. 6

83–93

PL

W artykule autorzy omawiają skonwencjonalizowane zwroty grzecznościowe notowane w najbardziej typowych kontaktach osobowych w środowiskach wiejskich wybranych miejscowości Małopolski południowej. Zwroty te notowane były przy okazji pozdrawiania się przy pracy, podczas mijania się na drodze, przy wejściu do obcego domu. Formuły używane w tego typu kontaktach określić można mianem zdrówkania, czyli pozdrawiania się, wyrażania nielekceważącego stosunku do siebie. Istotnym ich uzupełnieniem są formuły, które można określić mianem rytualnych, np. przepraszania – wybaczania, formuły wypowiadane przed lub po zakończeniu większych prac (np. budowy domu). Reguły funkcjonowania formuł zdrówkania i formuł rytualnych w społecznościach wiejskich są nierozerwalnie związane z uwarunkowaniami kulturowymi i współczesnymi zmianami zasad współżycia społecznego na wsi.

EN

In the article, the authors discuss conventionalized expressions of politeness that appear in the most typical contacts between people in the rural environments of selected localities in the Southern Małopolska region. These expressions were recorded in the context of greetings at work, passing somebody, when entering somebody’s home. The formulas used in the case of such interactions may be described by the term zdrówkanie [greeting, lit. wishing good health], or saying hello, or expressing respect toward one another. An important complement are the formulas that may be described as ritual, e.g. apologizing – forgiving, formulas uttered before or after larger jobs (e.g. building a house). The rules of how greetings [zdrówkanie] and ritual formulas function are inextricably linked to cultural factors and modern changes in the rules of social conduct in rural communities.

4

Jeszcze o potrzebie dokumentowania leksyki gwarowej (na przykładzie wybranych wyrazów południowomałopolskich z okolic Biecza)

67%

Karaś H.

Gwary Dziś

|

2019

|

vol. 11

19-27

EN

The aim of the article is to draw attention to the need of documenting the dialect lexicon. While Polish dialectology can boast of many publications, field studies continue to confirm that the documentation of dialect vocabulary is incomplete. In this article I have selected a few words from Southern Poland recorded in the villages of Bugaj and Sitnica to show how many dialect variants remain undocumented, not noted in the existing sources, or how their credentials are incomplete, especially in terms of their different meanings.

PL

Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na potrzebę dokumentowania leksyki gwarowej. Mimo iż polska dialektologia może poszczycić się wieloma opracowaniami, to jednak ciągle przekonujemy się podczas badań terenowych, że dokumentacja słownictwa gwarowego jest niepełna. W artykule na przykładzie wybranych wyrazów południowomałopolskich odnotowanych we wsiach Bugaj i Sitnica pokazuję, jak wiele jeszcze dialektyzmów jest nieudokumentowanych, nieodnotowanych w istniejących źródłach, albo też jak ich poświadczenia są niepełne, zwłaszcza w zakresie różnych ich znaczeń.

Refine search results

2 Gwary Dziś

1 Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

1 Polonica

2 Karaś H.

1 Duda M.

1 Kąś J.

1 Sikora K.

1 2021

1 2019

1 2016

1 1994

Frazeologia okolic Tarnowa jako dokument współcześnie używanej gwary

Rzeczownik hasen i formacje pochodne w gwarze Bugaja na Pogórzu na tle innych gwar

Konwencjonalne zwroty grzecznościowe w gwarach (na przykładzie kilku gwar Małopolski południowej)

Jeszcze o potrzebie dokumentowania leksyki gwarowej (na przykładzie wybranych wyrazów południowomałopolskich z okolic Biecza)