Search results

1

Do kogo mówi biskup? O sposobach zwracania się do odbiorców przez biskupa Grzegorza Rysia

100%

Wojtaszek M.

Poznańskie Spotkania Językoznawcze

|

2016

|

issue 31

PL

W artykule omówiono sposób zwracania się do odbiorców księdza biskupa Grzegorza Rysia, biskupa pomocniczego archidiecezji krakowskiej, doktora habilitowanego nauk humanistycznych w zakresie historii, znanego i cenionego wykładowcy, rekolekcjonisty, duszpasterza. Analiza wybranych materiałów pozwala stwierdzić, że biskup nie ukrywa intencji, z jakimi przemawia, nie sytuuje się nad, lecz obok odbiorcy, zaznacza więź, jaka go z nim łączy, posługuje się wyrażeniami o charakterze grzecznościowym, zasadniczo buduje z odbiorcą relację równorzędną i traktuje odbiorcę jako partnera komunikacji.

2

Sprawozdanie z VIII Ogólnopolskiej Interdyscyplinarnej Konferencji Naukowej Język religijny dawniej i dziś (w kontekście teologicznym i kulturowym)

100%

Wrześniewska-Pietrzak M.

Poznańskie Spotkania Językoznawcze

|

2017

|

issue 34

175-178

PL

.

3

Kaznodzieja w trosce o język religijny

88%

Zwoliński A.

Sympozjum

|

2012

|

issue 2(23)

33-53

XX

Language is an important component of intentional acts and behavior of people, individual or social. In the strict sense there is no "religious language" and it cannot be sought in the set of natural or artificial languages. The religious man speaks Polish or German, or even reading the Bible in the original languages we meet with natural languages, the use of which is, in this case, only religious. The term "religious language" suggests a religious use of language, as determined by the situational context. So one can determine the religious language as the language used by man in a religious situation. A special place for the formation of a religious vernacular language is preaching and homiletics. It should be noted that it is characterized by great uncertainty of proper and understandable talk about God. In advising contemporary preachers the need to adopt an attitude of understanding the problems of the listeners and to give a testimony of faith is stressed. Along with the formulation of formation postulates, new proposals appeared to return to the art of speaking, rhetoric. It is difficult to overestimate the role of religious language in the spiritual development of individuals and communities of believers. Kerygma is a task entrusted by Christ to the Apostles, which is not only looking for new angles and interesting speech, but the proclamation of the message. It's not just information, but the stimulation of living faith, which takes its fullness in Christ.

4

Nazywanie Ducha Świętego w historii polszczyzny

75%

Sieradzka-Baziur B.

Roczniki Humanistyczne

|

2014

|

vol. 62

|

issue 6: Językoznawstwo

033-050

PL

W artykule zostały przedstawiona analiza semantyczna kilkudziesięciu wybranych jednostek nazewniczych, którymi określano Ducha Świętego w historii polszczyzny. Korpus tekstów stanowiący podstawę tego opracowania to m.in.: Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, Katechizm Kościoła Katolickiego, prace teologiczne dotyczące Trzeciej Osoby Boskiej, teksty literackie od średniowiecza do współczesności, w tym tłumaczenia łacińskich hymnów Veni Creator Spiritus oraz Veni Sancte Spiritus na język polski, modlitewniki i śpiewniki, wypowiedzi współczesnych użytkowników języka polskiego. Współcześnie prototypowymi określeniami charakteryzowanej istoty duchowej są Duch Święty oraz Trzecia Osoba Trójcy Świętej. W centrum pojęcia DUCH ŚWIĘTY znajdują się jednostki nazewnicze Duch; Ożywiciel; Pan; Paraklet; Pocieszyciel; Stworzyciel Duch. Omówiono także osobliwe, rzadkie, okazjonalne, poetyckie jednostki nazewnicze, którymi w dziejach polszczyzny określano Ducha Świętego. W artykule zostały przedstawione również archaizmy oraz neologizmy nazewnicze używane w celu nazwania tej istoty duchowej.

EN

The article presents a semantic analysis of several dozen of naming units that have been used for referring to the Holy Spirit in the history of the Polish language. The corpus of texts constituting the basis of this study comprises The Scriptures of the Old and New Testaments, The Catechism of the Catholic Church, theological works on the Third Divine Person, literary texts from the Middle Ages to the present day, including Latin hymns Veni Creator Spiritus and Veni Sancte Spiritus translated into Polish, prayer books, songbooks, and utterances of contemporary Polish speakers. Nowadays, the prototypical descriptions of the spiritual being under analysis are Duch Święty and Trzecia Osoba Trójcy Świętej. In the centre of the concept of the HOLY SPIRIT, there are such onomastic units as Duch; Ożywiciel; Pan; Paraklet; Pocieszyciel; Stworzyciel Duch. The paper also discusses peculiar, rare, occasional, and poetic names which have been employed to refer to the Holy Spirit in the history of the Polish language. Moreover, the article presents archaisms and neologisms used for naming this spiritual being.

5

O posoborowych modlitewnikach. Uwagi filologa

75%

Wojtak M.

Seminare. Poszukiwania naukowe

|

2014

|

vol. 35

|

issue 3

21-38

EN

The article presents prayer books which have been in circulation since the Second Vatican Council. A classic prayer book has a fixed structure and a formative character as it transmits a re-ligious outlook on life. It usually contains utterances written down in a hieratic style with elements of an official style. Modern prayer books do not have a fixed structure, even though, they retain the form of a silva (a collection of diverse genres). Their formative character consists in, either letting different subjects (saints or other moral authorities) speak, or in taking into account the worldview of an intended reader. This may lead to far-reaching stylistic openness consisting in the introduction of forms which are typical of given addressees’ community. Modern prayer books may adopt a colloquial style (including low registers), while their hieratic nature disappears.

6

Leksykalno-stylistyczne zjawiska we współczesnych tekstach urzędowych Kościoła (na przykładzie statutów synodów diecezjalnych)

75%

Bieńkowska D., Umińska-Tytoń E.

Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny

|

2017

|

vol. 16

29-51

PL

Wybrane teksty statutów synodów diecezjalnych posłużyły autorom do wyodrębnienia cech leksykalno-stylistycznych charakterystycznych dla religijnych tekstów urzędowych. Ustalono, że badane teksty łączą w sobie cechy ogólnego stylu urzędowego z elementami języka religijnego. Ze stylem urzędowym łączy je specjalistyczne słownictwo (terminologia administracyjno- -prawna, kancelaryzmy, dyrektywy), analityczne struktury składniowe, a także cechy gatunkowe znamienne dla dokumentów urzędowych. Religijny aspekt omawianej odmianki zawiera się w wyspecjalizowanym słownictwie (terminologia religijna oraz leksyka ogólnoreligijna), a także w licznych odwołaniach do łaciny. Zaobserwowano też wpływ innych odmian języka religijnego (żargonu środowiskowego, języka kaznodziejskiego, tekstów modlitewnych itd.).

EN

Selected texts of the diocesan synods’ statutes served the authors to identify the lexical and stylistic features characteristic of the official religious texts. It was determined that the analysed texts combine the features of the general official style and the elements of the religious language. The features of the official style include the technical vocabulary (the administrative and legal terminology, the formal words, the directives), the analytic syntactic structures, and the specific traits distinctive of the official documents. The religious aspect of the discussed language variant is constituted by the specialized vocabulary (the religious terminology, the general religious lexis), and the frequent references to Latin. The influence of the other religious language variants has also been observed (the community jargon, the preacher’s language, the texts of the prayers, etc.).

7

Wokół zagadnień języka religijnego. Refleksja po lekturze książki Kazimierza Ożoga „Polskie pieśni religijne. Aspekty językowe i kulturowe" (Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022, 345 s.)

75%

Cygan S.

Forum Lingwistyczne

|

2023

|

issue 11

1-9

EN

The article contains a review of Kazimierz Ożóg's book Polskie pieśni religijne. Aspekty językowe i kulturowe [Polish religious songs. Linguistic and cultural aspects] (2022). The reviewed monograph is part of the research on religious language that has been conducted for several decades and is the result of Kazimierz Ożóg's studies on the language and the role of religious songs in the lives of Poles. The author of the review highly appreciates the various linguistic instruments used in the analytical part of the monograph and the setting of the research in a broad cultural context. He considers the publication's value to be its structured composition, which he discusses in detail, pointing to the content of individual chapters. The review is descriptive, does not contain polemical elements, and its author clearly assesses the described monograph as interesting, valuable and characterized by great cognitive value.

PL

Artykuł zawiera recenzję książki Kazimierza Ożoga Polskie pieśni religijne. Aspekty językowe i kulturowe (2022). Recenzowana monografia wpisuje się w prowadzone od kilku dziesięcioleci badania nad językiem religijnym i stanowi rezultat studiów Kazimierza Ożoga nad językiem i rolą pieśni religijnych w życiu Polaków. Autor recenzji wysoko ocenia wykorzystane w części analitycznej monografii różnorodne instrumentarium językoznawcze oraz osadzenie badań w szerokim kontekście kulturowym. Za wartość publikacji uznaje jej uporządkowaną kompozycję, którą szczegółowo omawia, wskazując na zawartość poszczególnych rozdziałów. Recenzja ma charakter sprawozdawczy, nie zawiera elementów polemicznych, a jej autor jednoznacznie ocenia opisywaną monografię jako interesującą, wartościową i cechującą się dużymi walorami poznawczymi.

8

De profundis clamavi ad te, Domine… Le specificità linguistiche delle giaculatorie e la loro presenza storica nel repertorio delle preghiere italiane

75%

Jabłońska M.

Forum Lingwistyczne

|

2023

|

issue 11

1-18

EN

The aim of the paper is to demonstrate the formulas of the aspiration prayers from a historical, theological and linguistic perspective, in order to outline a complete picture of these religious texts. The discussed phenomenon, whose origins date back to the first centuries of Christianity, is widely represented in the Italian tradition, both in past centuries and today. The aspiration prayers from the prayer manuals of the 17th–19th centuries, as well as the texts of the prayers printed on sacred images, were subjected to a multidimensional analysis, focused on linguistic, functional and textual specificities. The research made it possible to contextualize the aspiration prayer in the frame of the model prayer text, first of all exposing its rich expressive values. The analysis of the linguistic material has proved a stability of the form of the aspiration prayer over the centuries. All the prayers analyzed have a strictly personal character, which results among other things from the strong expressiveness of the formulas, achieved with the adoption of terms usually associated with amorous confessions.

PL

Celem artykułu jest ukazanie formuł aktów strzelistych z perspektywy historycznej, teologicznej i językowej, aby nakreślić pełny obraz wyżej wymienionych tekstów religijnych. Omawiane zjawisko, którego początki sięgają pierwszych wieków chrześcijaństwa, jest szeroko reprezentowane w tradycji włoskiej, zarówno w wiekach minionych, jak i obecnie. Akty strzeliste pochodzące z podręczników modlitewnych z XVII–XIX w., a także teksty modlitw drukowane na świętych obrazach zostały poddane wielowymiarowej analizie, ukierunkowanej na specyfikę językową, funkcjonalną i tekstową modlitw. Przeprowadzone badanie umożliwiło osadzenie aktu strzelistego w ramach tekstu modlitewnego, eksponując przede wszystkim jego bogactwo ekspresywne. Analiza materiału językowego dowodzi stabilności formy aktu strzelistego na przestrzeni wieków. Wszystkie modlitwy będące przedmiotem badania odznaczają się zindywidualizowanym charakterem, wynikającym m.in. z ekspresywności formuł modlitewnych, przejawiającej się zastosowaniem terminów zwyczajowo kojarzonych z wyznaniami miłosnymi.

9

Z klasztornego archiwum – analiza pragmalingwistyczna... siedemnastowiecznego Obiecadła duchownego

75%

Zmuda E.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica

|

2014

|

issue 9

PL

The paper contains the analysis of a fragment of a seventeenth-century monument – a prayer book written by a nun-Carmelite. The selected part: Obiecadło duchowne... is a certain entity, and it stands out from the whole monument due to its form – Abecedarius. The article presents pragmalinguistic view on this text. From the described aspects, one can list: what the analyzed passage says about the sender and the recipient, what was the communication goal of the writer, what type of speech acts the text represents, what functionalities it includes, as well as how the text was formed in terms of language.

10

Rozważania wokół leksemu biblizm

75%

Bieńkowska D., Umińska-Tytoń E.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica

|

2017

|

vol. 51

|

issue 2

27-39

EN

The aim of the article is to show, in which meaning variants the lexeme biblism functions in philological-linguistic research papers and to what extent its definitional value is stabilized.

PL

-

11

Rola sacrum w języku piosenek polskich kibiców piłki nożnej

75%

Kępka I.

Język Polski

|

2015

|

vol. 95

|

issue 3

270-281

PL

Celem artykułu jest ukazanie roli sacrum w piosenkach polskich kibiców piłki nożnej. Stosowanie leksyki i frazeologii związanych ze sferą sacrum służy pozytywnemu wartościowaniu własnej drużyny; posługiwanie się zaś określeniami nacechowanymi ujemnie i wulgaryzmami silnie deprecjonuje drużynę przeciwnika. Używanie tak przeciwstawnej leksyki – ze sfery transcendentnej i brutalnego świata stadionowych chuliganów – wspiera i usprawiedliwia (według nich) agresję, którą oglądamy nie tylko na stadionach w czasie meczów, ale także na co dzień, na naszych ulicach.

EN

The aim of this paper is to present the role of sacrum in the songs of Polish football fans. The use of words and phrases associated with sacrum emphasizes the qualities of their own team. The use of derogatory and vulgar words deprecates the opposing team. Using words coming from axiologically opposite domains supports and justifies - according to football hooligans - their aggressive behaviour, observed not only at stadiums but in streets as well.

12

"Walka duchowa" ("Combattimento spiritual") Wawrzyńca Scupoliego a "Невидимая брань" ("῾Ο ᾽Αόρατος Πόλεμος") Nikodema ze Świętej Góry Athos i Teofana Rekluza. Strategie adaptacji tekstu w Kościele wschodnim

75%

Maldjieva V.

Slavia Meridionalis

|

2020

|

vol. 20

PL

Celem artykułu jest wykazanie w ogólnym zarysie strategii adaptacji tekstu dzieła Lorenzo Scupoliego Combattimento spiritual, powstałego na chrześcijańskim Zachodzie, do doktryny, duchowości i wrażliwości chrześcijańskiego Wschodu, a w szczególności do rosyjskiego prawosławia XIX wieku. Jako podstawę do obserwacji wykorzystano teksty dwóch przekładów dzieła na język rosyjski: jednego z nich dokonano z oryginału włoskiego bez zamiaru adaptacji, drugiego zaś – autorstwa Teofana Pustelnika – dokonano z zamiarem adaptacji i to z tekstu greckiego już adaptowanego przez Nikodema Hagiorytę. Porównanie tych tekstów ukazuje pewną „symfonię” strategii adaptacji treści i języka tekstu powstałego jako tłumaczenie z oryginału włoskiego bez zamiaru adaptacji i tekstu będącego wynikiem dwustopniowej adaptacji, kolejno w przekładzie greckim i rosyjskim. W zakresie treści odrzucono mistyczno-ascetyczne założenia wypracowane na Zachodzie w nurcie devotio moderna na rzecz zwrotu w stronę tradycji Ojców. W języku zaś poprzez użycie środków nawiązujących do hezychazmu, którego nauki zostały uznane w XIV wieku i które stały się wręcz fundamentem wschodniej duchowości, również dokonano zwrotu ku prawosławnej ortodoksji. Wynikiem współgrania adaptacji treści i języka w redakcji Teofana Pustelnika jest całkowite zniesienie wszelkich możliwych odniesień do chrześcijaństwa zachodniego.

EN

The purpose of the paper is to offer a general discussion of the strategy of adapting Lorenzo Scupoli’s Combattimento spiritual, which was created in the Christian West, to the doctrine, spirituality and sensitivity of the Christian East, and in particular to 19th-century Russian Orthodoxy. Two translations of the work into Russian were used as a basis for observation: one of them was taken from the Italian original without the intention of adaptation; the other (by Theophan the Recluse) was done with the intention of adaptation and its basis was the Greek text already adapted by Nicodemus the Hagiorite. Analysis shows a certain “symphony” of the strategy of adapting the content and language in both the texts: the text that was created as a translation from the Italian original without the intention of adaptation, and the text that was the result of a two-stage adaptation in Greek and then in Russian. In terms of content, the mystical and ascetic assumptions that were developed in the West in the devotio moderna trend were rejected in favor of turning towards the Holy Fathers’ tradition. In the language there was a turn to Orthodox Orthodoxy by the use of means that refer to the doctrine of hesychasm, which was recognized in the 14th century and might even be said to have become a foundation of Eastern spirituality. The result of the content and language harmonization in the adaptation of Theophan the Recluse is the complete abolition of all possible references to Western Christianity.

13

Perswazja w czasach reformacji. Renesansowe teksty apologetyczne trzech konfesji: katolicyzmu, protestantyzmu i islamu

71%

Kamper-Warejko J., Kulwicka-Kamińska J.

Roczniki Humanistyczne

|

2020

|

vol. 68

|

issue 6

59-82

EN

The paper comprises a description of the religious language used in the Renaissance. It addresses the topic of the literature of Reformation and Counter-Reformation (Catholic Revival) periods and its significance as a uniting force for a given community of believers. Moreover, the paper describes the linguistic solutions and means of persuasion used to achieve that purpose. The study material are three sixteenth-century texts: two that originated in two Christian denominations – Catholic and Protestant ones (sermons published by Piotr Skarga and Petrus Artomius on the occasion of the Assumption Feast of Mary the Virgin in 1595) and one that derives from Islam (Surah 7 of the Quran “The Heights” translated by the Tatars of the Grand Duchy of Lithuania, 16th century). The analysis covers the structure of these historical texts, the exponents of dialogue and the linguistic means of persuasion which include, among others, evaluative and directive language as well as stylistic devices. Research has shown that the three religious polemical texts can be classified as persuasive literature of the Reformation. They comprise linguistic exponents with impressive and expressive functions. In the linguistic layer, the texts contain universal features of the religious code, such as openness and polysemy, which are expressed by analogy, comparison, metonymy, metaphor, and making non-assertive utterances. The paper discusses lexis excerpted from the texts and denoting values as well as volitive and imperative and persuasive and emotive vocabulary with noticeable dichotomic references to what is good and what is bad. These elements arrange the sacred space of the religious texts and constitute the axis of integration for a given community of believers. The result of religious discourse of the Reformation is the presence of the exponents of the rhetorical style in Polish texts, which is manifested by the use of quotations from authoritative religious works, i.e. mainly from the Bible and the Quran.

PL

Artykuł wpisuje się w nurt opisu języka religijnego doby renesansu. Zwrócono w nim uwagę na tematykę literatury reformacyjnej i kontrreformacyjnej (katolickiej), jej wymiar wspólnotowy, mający na celu scalanie wspólnoty wierzących oraz opisano służące temu celowi zabiegi językowe i środki perswazyjne. Bazą materiałową są trzy XVI-wieczne teksty, reprezentujące dwa odłamy chrześcijaństwa – katolicki i protestancki (kazania na dzień Wniebowzięcia NMP Piotra Skargi i Piotra Artomiusza z 1595 r.) i islam (sura Koranu pt. Wzniesione krawędzie w tłumaczeniu Tatarów WKL, XVI wiek). Analizie poddano strukturę zabytków, wykładniki dialogiczności oraz językowe środki perswazji, na które składa się m.in. słownictwo wartościujące, dyrektywne i środki stylistyczne. Badania dowiodły, że omówione tu polemiczne teksty religijne wpisują się w nurt piśmiennictwa reformacyjnego o charakterze perswazyjnym. Znajdujemy w nich wykładniki językowe o funkcjach impresywno-ekspresywnych. W warstwie językowej teksty te realizują uniwersalne cechy kodu religijnego, takie jak otwartość i polisemia, które wyrażają się przez analogię, porównanie, metonimię, metaforę, mówienie poza asercją. Omówiono wyekscerpowaną leksykę nazywającą wartości, słownictwo wolitywne i nakłaniające oraz perswazyjne i emotywne, z zauważalnym odniesieniem dychotomicznym do tego, co dobre i złe. Wskazane tu elementy organizują przestrzeń sakralną tekstu religijnego i są osią, wokół której integruje się grupa wyznaniowa. Pokłosiem reformacyjnego dyskursu religijnego jest obecność w polskojęzycznych tekstach wykładników stylu retorycznego, co wyraża się m.in. wprowadzaniem cytatów z dzieł autorytetów religijnych, tj. głównie Biblii i Koranu.

14

Wybrane problemy wczesnej komunikacji pastoralnej ks. Karola Wojtyły na przykładzie cyklu wykładów Rozważania o istocie człowieka

71%

Dudziak A.

Roczniki Humanistyczne

|

2020

|

vol. 68

|

issue 6

43-58

EN

The topic of the article concerns the early pastoral communication of Fr. Karol Wojtyła. The subject of the research is a series of philosophical and theological lectures “Considerations about the Essence of Man”, which Fr. Wojtyła delivered in 1949 in the parish of St. Florian in Krakow. Thematically and methodologically, the arguments fit into the paradigm of social communication science. In the research process of communicated content, the method of linguistic analysis and the method of rhetorical analysis were used. The aim of the study is to show the rhetorical values and persuasive features of the communicating of Fr. Wojtyła.

PL

Tematyka artykułu dotyczy wczesnej komunikacji pastoralnej ks. Karola Wojtyły. Przedmiotem badań jest cykl wykładów filozoficzno-teologicznych „Rozważania o istocie człowieka”, które ks. Wojtyła wygłosił w 1949 roku w parafii św. Floriana w Krakowie. Tematycznie i metodologicznie wywody wpisują się w paradygmat nauk o komunikacji społecznej. W procesie badawczym komunikowanych treści zastosowano metodę analizy lingwistycznej oraz metodę analizy retorycznej. Celem opracowania jest ukazanie walorów retorycznych oraz cech perswazyjnych w komunikowaniu ks. Wojtyły.

15

„Gesetzt, du kenntest den Titel des Bildes nicht“: zu Navid Kermanis Umgang mit sakralen Bildern

71%

Jakubów M.

Roczniki Humanistyczne

|

2021

|

vol. 69

|

issue 5

129-141

EN

Navid Kermani’s Ungläubiges Staunen. Über das Christentum (2015) should be primarily understood as an attempt to create a new religious language and to contain the dominant literary tendency, which is to marginalise religion as a solely historical, aesthetic or exclusive phenomenon. This tendency, termed “iconoclasm” by Bruno Latour results in the disappearance of the ability to describe religious experiences. Kermani mainly refers to the tradition of Catholic baroque art when reflecting on sacral paintings, and invents a literary strategy that aims to free them from the prevalent interpretations, both confessional and secular. He considers the crossing of the boundaries between the two media–image and text – and their being treate as one as a possible way to reach that religious experience which is unintelligible to contemporary readers, and to recreate this experience in a language which rooted in a world of their own experiences, imagination and emotions.

DE

Kermanis aufsehenerregendes Buch Ungläubiges Staunen. Über das Christentum (2015), das in den letzten Jahren 14 Auflagen erlebte, ist in erster Linie ein Versuch, eine neue religiöse Sprache zu schaffen. Mit deren Hilfe sucht er die vorherrschende Tendenz zu überwinden, die Bruno Latour „Bildstürmerei“ nennt. Sie sei natürliche Konsequenz der bisherigen rationalistischen Religionskritik, die zur Folge hat, dass das religiöse Sprechen entweder an Bedeutung verloren hat oder als exklusives Phänomen behandelt wird. Indem Kermani auf die vorwiegend barock-katholische Bildtradition zurückgreift, entwickelt er eine Schreibstrategie, die zum Ziel hat, die bekannten religiösen Bilder, zunächst von bestehenden konfessionellen und profan-ästhetischen Deutungen zu befreien. In einem die Grenze zwischen den zwei Medien überschreitenden Annäherungsprozess bemüht er sich dann, ihnen verborgene Inhalte abzugewinnen und sie in einer für die Gegenwart adäquaten Sprache wiederzugeben, die in der Erfahrungs- und Vorstellungswelt des modernen Menschen fest angesiedelt ist.

PL

„Załóżmy, że nie znasz tytułu obrazu”: obrazy sakralne w tekstach Navida Kermaniego Wydaną w 2015 r. książkę Navida Kermaniego Ungläubiges Staunen. Über das Christentum można odczytać przede wszystkim jako próbę wykreowania nowego języka religijnego i powstrzymania dominującej we współczesnej literaturze marginalizacji religii jako zjawiska wyłącznie historycznego, estetycznego lub ekskluzywnego. Ta tendencja, określana przez Bruno Latoura mianem ikonoklazmu, prowadzi do zaniku umiejętności opisywania doświadczeń religijnych. Kermani odwołuje się w swoich refleksjach na temat obrazów sakralnych głównie do malarskiej tradycji katolickiego baroku i tworzy strategię pisarską, która ma na celu uwolnienie ich od dominujących obecnie interpretacji zarówno konfesyjnych, jak i świeckich. W przekraczaniu granicy między obydwoma mediami – obrazem i tekstem – i traktowaniu ich w sposób łączny upatruje on możliwość dotarcia do nieczytelnego dla współczesnego odbiorcy przeżycia religijnego oraz odtworzenia go w języku zakorzenionym w świecie jego doświadczeń, wyobrażeń i emocji. Kermanis aufsehenerregendes Buch Ungläubiges Staunen. Über das Christentum (2015), das in den letzten Jahren 14 Auflagen erlebte, ist in erster Linie ein Versuch, eine neue religiöse Sprache zu schaffen. Mit deren Hilfe sucht er die vorherrschende Tendenz zu überwinden, die Bruno Latour „Bildstürmerei“ nennt. Sie sei natürliche Konsequenz der bisherigen rationalistischen Religionskritik, die zur Folge hat, dass das religiöse Sprechen entweder an Bedeutung verloren hat oder als exklusives Phänomen behandelt wird. Indem Kermani auf die vorwiegend barock-katholische Bildtradition zurückgreift, entwickelt er eine Schreibstrategie, die zum Ziel hat, die bekannten religiösen Bilder, zunächst von bestehenden konfessionellen und profan-ästhetischen Deutungen zu befreien. In einem die Grenze zwischen den zwei Medien überschreitenden Annäherungsprozess bemüht er sich dann, ihnen verborgene Inhalte abzugewinnen und sie in einer für die Gegenwart adäquaten Sprache wiederzugeben, die in der Erfahrungs- und Vorstellungswelt des modernen Menschen fest angesiedelt ist.

16

Etymologia polszczyzny jako narzędzie w procesie asocjacji homilijnej

71%

Kuźnik B.

|

2020

|

vol. 67

|

issue 12

85-99

EN

Homily functions in religious language as a form of speech and a text. As a consequence it interacts with general language (official and colloquial one). Keeping a balance between defence of cannons of beauty of verbal expression and comprehensibility, a homily wishes to preach kerygma and to unite the past, the present and the future of many generations of listeners. Polish etymology in its potential of evolution of vocabulary on the temporal axis may serve this communication. When used in a homily as preaching material it supports the homily association process. It suggests listeners relations between kerygma and specific lexemes that include linguistic links to Christianity embedded in the history and culture of the nation. Such etymologies may unite listeners themselves, when they become aware of a similar experience at the crossroads of Polish and faith.

PL

Homilia funkcjonuje w języku religijnym jako forma mowy i tekstu. W konsekwencji wchodzi w interakcję z językiem ogólnym (oficjalnym i potocznym). Zachowując równowagę między obroną kanonów piękna wysłowienia a komunikatywnością, chce głosić kerygmat oraz łączyć przeszłość, teraźniejszość i przyszłość wielu pokoleń adresatów. Etymologia polszczyzny w swoim potencjale ewolucji słownictwa na osi temporalnej może służyć tej komunikacji. Użyta w homilii jako tworzywo kaznodziejskie wspomaga proces asocjacji homilijnej. Podpowiada adresatom homilii związki kerygmatu z konkretnymi leksemami zawierającymi w sobie językowe powiązania z chrześcijaństwem osadzonym w historii i kulturze narodu. Takie etymologie mogą też łączyć samych słuchaczy homilii, gdy uświadamiają im podobne doświadczenie na styku polszczyzny i wiary.

17

Język tekstów mistycznych w języku religijnym. Propozycja klasyfikacji

63%

Rutkowska I.

Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego

|

2023

|

vol. 9

159-174

EN

This article aims to show the place of mystical texts in classifying religious language. First, we had to define such terms as the language of the mystic and mystical text’s language. Then we had to expose the classifications known in theolinguistics. A confrontation of these issues with the philology knowledge pictured the significant differences. The work, the mystical masterpiece in the philology eye, does not have the same theological value. In catholic theology, the main criterion of appraisement of the mystical text is the relationship between the author and God – not the lexical level. Based on this criterion, we can divide the mystical works into the texts consequence of contact with God, texts designed to contact with God, testimonies of such relationship and those which aim to teach about God. The level of these works’ mysticism depends on the author’s spirituality, morality and coherence with Bible and catholic instruction. What is the place of mystical texts in the religious texts? Very similar to the site where the mystical experience takes in the religious experience. We can notice the specific graduation – from the testimony of the contact with God “face to face”, through the description of the spiritual experience, to the text where God is just the story’s object.

PL

Celem artykułu jest określenie, jakie miejsce w klasyfikacji języka religijnego może zajmować język tekstów mistycznych. Na początku zostały zdefiniowane pojęcia typu język mistyki, tekst mistyczny oraz opisane dotychczas stworzone klasyfikacje. Następnie skonfrontowano je z wiedzą filologiczną. Wykazało to znaczne różnice w rozumieniu pojęcia tekst mistyczny. Dla teologii bowiem główne kryterium oceny tekstu zależne jest od rodzaju relacji człowieka (autora) do Boga, a nie tylko od rodzaju użytego stylu czy zasobu słownictwa. Na tej podstawie można podzielić mistyczne dzieła na wynikające z kontaktu z Bogiem; na te, które służą do kontaktu z Bogiem; te, które są świadectwem kontaktu z Bogiem, oraz te, które służą do nauczania o Bogu. Inaczej też wygląda ocena ‘mistyczności’ tekstu – zależy ona w Kościele dodatkowo od poziomu duchowości i moralności autora, od zgodności treści z przesłaniem Biblii i nauki Kościoła. Natomiast odpowiedź na pytanie o miejsce, jakie zajmują teksty mistyczne pośród tekstów religijnych, zawarta jest poniekąd w odpowiedzi na pytanie o miejsce, jakie posiada doświadczenie mistyczne pośród doświadczeń religijnych. Podział takich dzieł ukazuje stopniowanie – od tekstu będącego świadectwem bezpośredniego kontaktu z Bogiem (poprzez objawienie, wizje, rozmowę), przez zapis doświadczenia religijnego, po tekst, w którym Bóg i sacrum są tylko przedmiotem opisu.

18

Reprezentacje leksykalne pojęć CHRZEST, CHRZEST JANOWY oraz CHRZEST PAŃSKI w średniowieczu. Analiza onomazjologiczna

63%

Sieradzka-Baziur B.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica

|

2021

|

issue 16

185-198

EN

In the article, the subject of description included continuous and discontinuous autosemantic lexical units used in the medieval language (until the end of the 15th century) to denote two different religious rites described in the New Testament and the rite of Christian initiation in the New Testament and in the Middle Ages in Poland. They are a lexical representation of the concepts of BAPTISM. JOHN’S BAPTISM. LORD’S BAPTISM in the Słownik pojęciowy języka staropolskiego online [Conceptual Old Polish Dictionary online].

19

Przekaz skierowany do młodzieży w internetowych autoprezentacjach żeńskich zgromadzeń zakonnych

63%

Czarnecka K.

Język. Religia. Tożsamość

|

2018

|

issue 2(18)2018

41-58

PL

Celem artykułu jest charakterystyka skierowanych do młodzieży przekazów, które publikuje się na stronach internetowych żeńskich zgromadzeń zakonnych działających w Polsce. Podstawę analiz stanowi zbiór 93 stron internetowych, których adresy opublikowano na oficjalnej liście zgromadzeń, uczestniczących w Konferencji Wyższych Przełożonych Żeńskich Zgromadzeń Zakonnych. Badaniami objęto cztery aspekty: 1. sposoby wyodrębniania treści przeznaczonych dla młodzieży, 2. tematykę przekazu, 3. wybrane zabiegi językowe, 4. wykorzystanie multimediów.

EN

Message addressed to young people in online self‑presentations of female religious congregations The aim of the article is to describe messages addressed to young people, which are published on the websites of female religious congregations functioning in Poland. The analysis is based on a collection of 93 websites whose addresses are published on the official list of congregations being part of Konferencja Wyższych Przełożonych Żeńskich Zgromadzeń Zakonnych. The research covered four aspects: 1. Ways of extracting content intended for young people, 2. Subject of the message, 3. Selected linguistic methods, 4. Use of multimedia.

20

Współczesne świadectwa wiary członków Kościoła Zielonoświątkowego jako forma perswazji religijnej

63%

Pasek Z., Sorbjan B.

Rocznik Teologiczny

|

2017

|

vol. 01

173-196

PL

Artykuł jest poświęcony językowym środkom perswazji używanym podczas ewangelizacji w Kościele Zielonoświątkowym, największej polskiej wspólnocie eklezjalnej należącej do charyzmatycznego nurtu ewangelikalizmu. Analiza autorów skupia się na praktyce tzw. składania świadectwa, czyli publicznie wygłaszanej opowieści, której głównym tematem jest jego droga do Boga, okoliczności i skutki nawrócenia. Pełnią one w zielonoświątkowym nabożeństwie funkcję ewangelizacyjną stąd liczne zabiegi perswazyjne, które autorzy artykułu rekonstruują na podstawie analizy 78 współczesnych świadectw wiernych Kościoła Zielonoświątkowego.

EN

The article is devoted to the language persuasion measures which are used during evangelization in the Pentecostal Church, the largest Polish ecclesial community belonging to the charismatic wing of evangelical movement. The analysis of the authors’ article focuses on the practice of so called giving testimony, which is publicly given story that main theme is the way to God, the circumstances and consequences of conversion. They perform evangelizing function in pentecostal devotion, hence the numerous persuasive treatments, which the authors of the article reconstruct on the basis of 78 contemporary testimonies of the faithful of the Pentecostal Church.

Refine search results

Do kogo mówi biskup? O sposobach zwracania się do odbiorców przez biskupa Grzegorza Rysia

Sprawozdanie z VIII Ogólnopolskiej Interdyscyplinarnej Konferencji Naukowej Język religijny dawniej i dziś (w kontekście teologicznym i kulturowym)

Kaznodzieja w trosce o język religijny

Nazywanie Ducha Świętego w historii polszczyzny

O posoborowych modlitewnikach. Uwagi filologa

Leksykalno-stylistyczne zjawiska we współczesnych tekstach urzędowych Kościoła (na przykładzie statutów synodów diecezjalnych)

Wokół zagadnień języka religijnego. Refleksja po lekturze książki Kazimierza Ożoga „Polskie pieśni religijne. Aspekty językowe i kulturowe" (Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022, 345 s.)

De profundis clamavi ad te, Domine… Le specificità linguistiche delle giaculatorie e la loro presenza storica nel repertorio delle preghiere italiane

Z klasztornego archiwum – analiza pragmalingwistyczna... siedemnastowiecznego Obiecadła duchownego

Rozważania wokół leksemu biblizm

Rola sacrum w języku piosenek polskich kibiców piłki nożnej

"Walka duchowa" ("Combattimento spiritual") Wawrzyńca Scupoliego a "Невидимая брань" ("῾Ο ᾽Αόρατος Πόλεμος") Nikodema ze Świętej Góry Athos i Teofana Rekluza. Strategie adaptacji tekstu w Kościele wschodnim

Perswazja w czasach reformacji. Renesansowe teksty apologetyczne trzech konfesji: katolicyzmu, protestantyzmu i islamu

Wybrane problemy wczesnej komunikacji pastoralnej ks. Karola Wojtyły na przykładzie cyklu wykładów Rozważania o istocie człowieka

„Gesetzt, du kenntest den Titel des Bildes nicht“: zu Navid Kermanis Umgang mit sakralen Bildern

Etymologia polszczyzny jako narzędzie w procesie asocjacji homilijnej

Język tekstów mistycznych w języku religijnym. Propozycja klasyfikacji

Reprezentacje leksykalne pojęć CHRZEST, CHRZEST JANOWY oraz CHRZEST PAŃSKI w średniowieczu. Analiza onomazjologiczna

Przekaz skierowany do młodzieży w internetowych autoprezentacjach żeńskich zgromadzeń zakonnych

Współczesne świadectwa wiary członków Kościoła Zielonoświątkowego jako forma perswazji religijnej