Search results

1

Charakterystyka i przejawy zniszczeń kamieni budowlanych i dekoracyjnych zastosowanych w kościele pw. Świętego Krzyża w Krakowie

100%

Rusek B., Smoleńska A.

Ochrona Zabytków

|

2013

|

issue 1-4

99-112

EN

The Gothic church of the Holy Cross with a characteristic, single-pillar construction is one of the most interesting and, at the same time, oldest buildings of Kraków. It is localised in the town centre, neighbouring the Planty, i.e., the park founded on the place of old city fortifications. The church was built in two stages. The first structure, representing probably the Romanesque style, was erected around the turn of 11th century. It was followed by a Gothic church, whose constructing started from the eastern side of the chancel not later than in the early years of the 14th century. The stone used in the Holy Cross Church proves that in the Gothic times it was not only one of the essential building, but also decorative materials. Two main rock types: the finedetrital, Jurassic limestone with cherts from the Kraków region and the Istebna sandstone from a vicinity of Dobczyce were used for constructing purposes, while the fine-detrital Tertiary limestone from the Pińczów area was the material of minor significance. The northern and eastern walls of the chancel were erected of the broken stones. Stone elements are also present in plinths, wall pillars and window frames. The pillar supporting the palm vault of the nave is made of the Jurassic limestone and a medium-grained sandstone, while the Gothic ribs and the vault itself of the Tertiary limestone. Other rock types play the decorative role. The Dębnik limestone is seen in epitaph tablets and – in combination with the Sławniowice marble – in the church floor. The stones, both occurring outside and inside the church, show the signs of deterioration in the form of soiling, colour changes, efflorescences and chippings. Their intensity differs and depends on various factors. The most pronounced and dominating alterations that belong to the group no. II of stone deteriorations (i.e., colour changes / surface accumulations) affect the material used outside. The stone elements inside the church, thus unexposed to external factors, show lesser alterations. These changes belong mainly to the group no. I of deterioration (i.e., pit losses), being frequent in places but of low depth. The assessment of stone preservation is of particular importance in selecting proper methods of conservation that are focused on restoring the former appearance of stone elements of the church. For this reason, the authors described in details and classified into respective groups of changes all types of stone deterioration identified in the rocks used outside and inside the church. A geological report of this kind may help specialists establish a program of church conservation in the future. Identification of the most probable place of quarrying the rocks involved will also help in substituting damaged stone elements with new ones, if such an action is required.

2

Etymologia a konotacja wybranych nazw kamieni

75%

Brzozowska M.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2000

|

vol. 12

265–278

PL

Autorka artykułu poszukuje odpowiedzi na pytanie, czy i w jakim zakresie etymologia słowa znajduje swoje odbicie w jego współczesnej (szeroko rozumianej) konotacji. Analizie zostały poddane wybrane nazwy kamieni (kamień, skała, głaz). Zestawienie ich etymologii i konotacji doprowadziło do następujących wniosków: (1) Konotacja może kontynuować cechy wyodrębnione w toku analizy etymologicznej (tak jest np. z cechami: trwałość, twardość i ciężar kamienia). (2) Niektóre cechy przyjmowane przez etymologów jako pierwotne mają tylko śladowe i cząstkowe potwierdzenia (np. związek kamienia z życiem i wiecznym trwaniem). (3) Pozaetymologiczna dokumentacja pozwala stwierdzić pojawienie się nowych cech konotacyjnych. (4) Pewne cechy semantyczne mogą w znaczeniu jednego leksemu zanikać, zaś zachowywać się w znaczeniu innego (np. znikająca cecha ostrości kamienia i ta sam cecha dominująca w konotacji skały). Referowane w artykule badania pozwalają na sformułowanie tezy, że badanie etymologii słowa w powiązaniu z jego współczesną konotacją może służyć jako sposób weryfikacji tej etymologii, choć nie jest odwrotnie: faktu, że dobrze umotywowana cecha ustalona w toku analizy etymologicznej słowa nie jest potwierdzona w aktualnej konotacji, nie można uznać za falsyfikujący tę etymologię

EN

A question is posed whether and to what extent the etymology of a word is reflected in its contemporary connotation. An analysis is presented of a few terms referring to Stones (kamień ‘stone’, skała ‘rock’, głaz ‘boulder’). A juxtaposition of their etymology and connotation has led to the conclusions sketched below. (1) Connotation may constitute a continuation of features distinguished in etymological analysis (such is the case with the features of durability, hardness and the weight of a stone). (2) Certain features accepted by etymologists as primary are linguistically attested only in a rudimentary or partial way (e.g. the connection between a stone and life or eternity). (3) Extra-etymological documentation leads one to acknowledge the existence of new connotative features. (4) Particular semantic features may disappear in the meaning of a term but be preserved in that of another (e.g. the feature of sharpness, which disappears in the semantics of kamień ‘stone’ but dominates in the connotation of skała ‘rock’). A hypothesis can be formulated that inquiries into the etymology of a word coupled with its contemporary connotations may serve as a verification of the former. The reverse, however, is not true: if a well-motivated feature established in etymological analysis lacks contemporary attestation, the fact does not disprove the etymology.

3

Kamienie Zielonej Góry i przestrzenie Zielonej Góry w edukacji uniwersyteckiej (z dydaktycznych doświadczeń lit(h)olingwistki)

63%

KATARZYNA WĘGOROWSKA K.

Dydaktyka Polonistyczna

|

2021

|

issue Dydaktyka Polonistyczna

253-265

PL

Przedmiotem lit(h)olingwistycznej edukacyjnej refleksji są, tym razem, kamienie i nazwy związane z kamieniami występującymi w różnych, zarówno otwartych, jak i zamkniętych, przestrzeniach tzw. Miasta Srok. To ich specyfikę poznają studenci Uniwersytetu Zielonogórskiego podczas międzywydziałowego konwersatorium „Kamień w kulturze”. Relacja przestrzeń-miasto-kamień stała się inspiracją do dydaktycznych uwag na temat kamieni funkcjonujących m.in. w: a) zielonogórskim krajobrazie (morena czołowa, węgiel brunatny, lapidarium), b) zielonogórskiej architekturze świeckiej (mury obronne z kamieni polnych, uliczny bruk, kamienne fundamenty), c) zielonogórskiej architekturze sakralnej (kamienna kapliczka – Kaplica na Winnicy, kamienna rokokowa chrzcielnica), d) zielonogórskim muzeum (ciężkie kamienie / hańbiące kamienie), e) zielonogórskiej firmie jubilerskiej (bursztyn, perła, brylanty). Poznawane przez studentów, wymienione, a następnie zinterpretowane w szkicu kamienie, ich miana, inkrustujące przestrzenie Zielonej Góry, sprawiają, że Winny Gród był i jest miejskim fenomenem, w którego palimpsestowe warstwy na stałe wpisały się kamienne elementy natury oraz kultury

EN

The lit(h)olinguistics of educational reflection focuses on stones and names relating to stones present in various open and closed spaces of the City of Magpies. It is their specificity that the students of the University of Zielona Góra explore at the interdepartamental seminar known as „Kamień w kulturze” („Stone in Culture”). The relation of space -city-stones has become an inspiration to comment on multiple stones found in Zielona Góra , among others, in: a) the landscape (terminal moraine, brown coal, lapidarium), b) secular architecture (city walls made of field stones, sidewalk, stone foundations), c) sacral architecture (medieval stone chapel in the Vineyard – „Kaplica na Winnicy”, rococo stone baptismal font), d) the museum of Zielona Góra (“disgrace” heavy stones), or e) a jeweler company (amber, pearl, brilliant). Stones that the students learn about, which spatially embellish Zielona Góra, and their names were listed and interpreted in the paper. They make the City of Wine an urban phenomenonwith stone elements of nature and culture being part of its palimpsest layers.

4

Marmur, morena czołowa, kamień polny, kamień reński, piaskowiec czerwony i biały, węgiel brunatny…Kamienie Zielonej Góry. Zielona Góra kamieni. Kilka lit(h)olingwistyczno-kulturologicznych uwag o kamieniach spotykanych w różnych przestrzeniach Winnego Grodu

63%

Węgorowska K.

Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego

|

2021

|

vol. 7

199-215

EN

The lit(h)olinguistics reflection focuses on stones and names relating to stones present in the City of Magpies’ various open and closed spaces. The relation space – city – stone became an inspiration to comment on multiple stones found in Zielona Góra in, among others: a) landscape (terminal moraine, brown coal, memorial stone, lapidarium), b) secular architecture (city walls made of fieldstones, sidewalk, stone foundations), c) sacral architecture (medieval stone chapel in a vineyard, keystones, rococo stone baptismal font), d) museum (shaming heavy stones), e) jeweller company (amber, pearl, coral…). Stones, which spatially embellish Zielona Góra, and their names were listed and interpreted in the text. They make the City of Wine the urban phenomenon, into which palimpsest layers the stone elements of nature and culture have permanently inscribed themselves.

PL

Przedmiotem refleksji są tym razem kamienie i nazwy związane z kamieniami występującymi w różnych, zarówno otwartych, jak i zamkniętych przestrzeniach Miasta Srok. Relacja przestrzeń – miasto – kamień stała się inspiracją do uwag na temat kamieni funkcjonujących, między innymi w: a) zielonogórskim krajobrazie (morena czołowa, węgiel brunatny, głaz pamiątkowy, lapidarium), b) zielonogórskiej architekturze świeckiej (mury obronne z kamieni polnych, uliczny bruk, kamienne fundamenty), c) zielonogórskiej architekturze sakralnej (kamienna kapliczka – Kaplica na Winnicy, kamienne zworniki, kamienna rokokowa chrzcielnica), d) zielonogórskim muzeum (ciężkie kamienie / hańbiące kamienie), e) zielonogórskiej firmie jubilerskiej (bursztyn, perła, koral…). Wymienione i zinterpretowane w szkicu kamienie oraz ich nazwy, inkrustujące przestrzenie Zielonej Góry, sprawiają, że Winny Gród był i jest miejskim fenomenem, w którego palimpsestowe warstwy na stałe wpisały się kamienne elementy natury i kultury.

5

Mifotoponimija russkich zagovorov

45%

Judin A. V.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

1999

|

vol. 11

177–196

PL

W pracy została opisana toponimia szczególnie archaicznego gatunku rosyjskiego folkloru – zaklęć – w związku z wyraźnie przedstawionym w tych tekstach tradycyjnym modelem świata jako szeregu koncentrycznych przestrzeni (locus) z sakralnością wzrastającą w kierunku centrum. Kolejno są omawiane mitotoponimy, reprezentujące zewnętrzny locus, przedstawiany zwykle jako morze, miasto lub rzeka (ta ostatnia spełnia rolę granicy „innego świata”), następnie mitotoponimy środkowego locus, ukazywanego jako wyspa lub góra i na koniec nazwy obiektów centralnego locus, porównywanego z Axis (Arbor) Mundi, gdzie w zaklęciach znajdują się, obok obiektów nie nazwanych onomastycznie, kamienie i drzewa obdarzone imionami własnymi. Wypowiadanie nazw, zdaniem autora, w sposób magiczny otwiera przed subiektem zaklęcia drogę do centrum świata, gdzie oczekuje go spotkanie z czarodziejskim pomocnikiem (obrońcą), co gwarantuje powodzenie zaklinanej czynności.

EN

The article describes the toponymy of a particularly archaic genre of Russian folklore, the magic spell. The traditional world model presented in the texts is a series of concentric spac.es (locus), whose sacral character increases towards the centre. The description begins with mythological toponyms representing the outer locus, usually presented as the sea, a city or river, the latter functioning as the border with ‘the other world’. It, then proceeds to mythological toponyms of the middle locus presented as an island or mountain. Finally, it focuses on names of objects from the inner locus, comparable to Axis (Arbor) Mundi, where, apart from onomastically unnamed objects, the spells contain references to Stones and trees bearing proper names. According to the author, the invocation of names magically opens the door to the centre of the world, where the person uttering the spell is met by a wizard-helper (defender), which guarantees the success of the action for which the spell is cast.

6

Norwidowe Quidam, czyli przypowieść o ludziach i kamieniach

32%

Feliksiak E.

Studia Norwidiana

|

2008

|

vol. 26

17-48

EN

A reinterpretation of the title of the poem on the basis of analysis of the semantic context of the uninflected work quidam as an indefinite pronoun is the starting point of the study. The author proves that the title Quidam is not restricted to a particular nameless protagonist, but it is a condensed sign of indeterminateness (not only personal) as a structural dominant of the poem. Hence it can only have an uninflected form. This is how Norwid always treated it. In the course of further argument the author justifies the proposition that the main subject of Quidam is Rome as the Eternal City, ever built anew on its ruins, maintaining the continuity of life for ages and being a sign of hope. The poem is a picture of the mature Empire in the epoch of Hadrian shown as the time of a slowly ripening coup, when in the multicultural environment Christianity grew, even if it was mysterious for many people and persecuted by the authorities. Interpreted in the context of F. R. Chateaubriand's Les Martyrs the parable is an equivocal reflection on the tragic character of history and on the role that heroic and often nameless sacrifice of people and stones of the city plays in building its meaning. It is also a reflection on how intolerance and weakness resulting from selfish conceit makes coexistence of various religions and cultures in mutual respect impossible.

Refine search results

2 Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

1 Dydaktyka Polonistyczna

1 Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego

1 Ochrona Zabytków

1 Studia Norwidiana

1 Brzozowska M.

1 Feliksiak E.

1 Judin A. V.

1 KATARZYNA WĘGOROWSKA K.

1 Rusek B.

1 Smoleńska A.

1 Węgorowska K.

1 2022

1 2021

1 2020

1 2013