Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 7

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  lay judge
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Content available remote

O roli ławników w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości w demokratycznym państwie prawa. Artykuł polemiczny.

100%
Grudecki M.
Przegląd Sejmowy
|
2022
|
issue 6(173)
207–231
EN
The aim of the article is to present the role of lay judges in the judicial system, taking into account the advantages and disadvantages of this institution as well as specific principles resulting from the principle of a democratic state of law. The article also assesses the introduction of the lay judge institution to the Supreme Court and presents de lege ferenda postulates regarding the improvement of the functioning of this institution as a form of social factor participation in court proceedings. It was also considered to what extent judges – including lay judges – have an influence on making the law. The conducted research is mainly based on Michał Kaczmarczyk’s monograph on this issue, which makes the text partly of a polemic nature.
2
Publication available in full text mode
Content available

Instytucja ławników Sądu Najwyższego

87%
Basa M.
Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
|
2020
|
vol. 82
|
issue 1
85-99
EN
Attempts to prosecute crimes without the involvement of the public are certain to end in a fiasco (Stanisław Waltoś). On 3 April 2018, the Act of 8 December 2017 on the Supreme Court entered into force (Journal of Laws of the Republic of Poland of 2019, item 825, consolidated text). The aforementioned act introduced lay judges to the Supreme Court. The lay judges of the Supreme Court are to rule on cases examined in second instance in the Chamber of Disciplinary Proceedings, and in cases brought by an extraordinary petition. The changes made seem to express the principle of the participation of the citizenry in justice, as articulated in Article 182 of the Constitution of the Republic of Poland. In fact, these changes appear to be groundbreaking and pose a number of risks to the proper functioning of the judiciary. The changes raise doubts as to whether lay judges will have jurisdiction in the cases examined in the Chamber of Extraordinary Control (which involve a considerable degree of legal complexity). Furthermore, the participation of lay judges in the courts of appeal is a solution hitherto unknown in the Polish legal system. Moreover, a sudden turn in the axiological preferences of the legislature is noticeable. The Legislature amended the Code of Criminal Procedure in 2006 (JL RP No. 89, item 556, as amended) and clearly expressed a critical attitude to the institution of lay judges, pointing out the need to professionalize the judiciary. 
PL
Podejmowanie prób ścigania przestępstw bez udziału społeczeństwa musi zakończyć się fiaskiem (Stanisław Waltoś). Ustawa z 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym (t.jedn.: Dz. U. 2019, poz. 825), która wprowadziła do orzekania w Sądzie Najwyższym sędziów społecznych, weszła w życie 3 kwietnia 2018 r. Ławnicy SN, mają orzekać w sprawach rozpoznawanych w drugiej instancji w Izbie Dyscyplinarnej oraz w sprawach wywołanych wniesieniem skargi nadzwyczajnej. Wprowadzone zmiany zdają się, prima facie, realizować wyrażoną w art. 182 Konstytucji RP zasadę udziału czynnika społecznego w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości. W istocie mają charakter pozornie przełomowy, a zarazem niosą szereg zagrożeń dla prawidłowego funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości. Budzi wątpliwości powierzenie orzekania w sprawach rozpatrywanych w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej (o znacznym stopniu prawnej zawiłości) sędziom faktu. Nadto udział ławników w składach sądów odwoławczych jest rozwiązaniem nieznanym polskiemu systemowi prawnemu. Nie można stracić z pola widzenia nagłego zwrotu preferencji aksjologicznych ustawodawcy, który nowelizując k.p.k. w 2006 r. (Dz. U. Nr 89, poz. 556 ze zm.) jednoznacznie krytycznie wypowiedział się o instytucji ławników, wskazując na potrzebę profesjonalizacji sądownictwa. 
3
Publication available in full text mode
Content available

Marginalizacja instytucji ławnika we współczesnym procesie karnym na tle ustawodawstwa PRL

84%
Dziadkiewicz M., Fiłoc B.
Miscellanea Historico-Iuridica
|
2023
|
vol. 22
|
issue 2
503-526
EN
The presence of lay judges in the composition of criminal courts is the most significant form of social participation in the administration of justice in practice. In Poland, this structural solution has been maintained for over 70 years. During this period, the discussed institution has undergone many changes, both in terms of legal regulations and functioning in practice. The Authors decided to investigate it due to the role it fulfills in the political discourse of recent years, as well as due to the changes introduced and proposed in this area. The aim of this article is to show the transformations of the role of the lay judge in the criminal proceedings after World War II, resulting in a reduction of its importance in the Polish normative system, especially after the political changes in 1989, and to assess them. Additionally, a comparison of provisions from two different historical periods and a comparison of views of representatives of different social groups on the functioning of lay judges in criminal courts will allow to comprehensively present the discussed issue and to achieve the research goal. In the text, the Authors refer to numerous scientific monographs and statistical studies conducted among different social groups on the topic of lay judges, and also analyze non-normative factors. In addition, the article adduces opinions of prominent representatives of criminal law doctrine and public figures. Among the sources from the period of the Polish People’s Republic, the works of Prof. A. Turska and Prof. M. Rybicki, as well as the research conducted by the Institute of Law Studies of the Polish Academy of Sciences, were particularly inspiring. While describing the current shape of the lay judge institution, the Authors referred to contemporary studies, surveys, and statements, mainly the works of Dr. J. Kil and Prof. J. Zagrodnik. The leading methods used in creating the article are the comparative and sociological methods.
PL
Obecność ławników w składach orzekających sądów karnych jest najistotniejszą w praktyce formą udziału czynnika społecznego w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości. W Polsce to rozwiązanie ustrojowe utrzymuje się już od przeszło 70 lat. W tym okresie kształt omawianej instytucji uległ wielu zmianom, zarówno w zakresie regulacji prawnych, jak i funkcjonowania w praktyce. Autorzy postanowili ją zbadać ze względu na rolę, jaką odgrywa w dyskursie politycznym ostatnich lat, a także ze względu na wprowadzane oraz postulowane zmiany w tym zakresie. Celem niniejszego artykułu jest ukazanie przekształceń roli ławnika w procedurze karnej po II wojnie światowej, skutkujących zmniejszeniem jego znaczenia w polskim systemie normatywnym, szczególnie po przemianach ustrojowych 1989 r. i poddanie ich ocenie. Dodatkowo porównanie przepisów pochodzących z dwóch różnych okresów historycznych oraz zestawienie poglądów przedstawicieli różnych grup społecznych na sposób funkcjonowania ławników w sądach karnych pozwoli ukazać omawiane zagadnienie w sposób kompleksowy i zrealizować założony cel badawczy. W tekście autorzy przywołują liczne monografie naukowe, a także badania statystyczne przeprowadzone wśród różnych grup społecznych na temat ławników oraz analizują czynniki pozanormatywne. Ponadto przedstawione są opinie wybitnych przedstawicieli doktryny prawa karnego oraz głosy osób publicznych. Spośród źródeł pochodzących z okresu PRL, szczególną inspirację stanowiły prace prof. A. Turskiej oraz prof. M. Rybickiego, a także badania przeprowadzone przez Instytut Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk. Natomiast przy opisywaniu obecnego kształtu instytucji ławnika autorzy powołali się na współczesne opracowania, badania, ankiety i wypowiedzi, przede wszystkim dzieła dr. J. Kila i prof. J. Zagrodnika. Wiodącymi metodami zastosowanymi przy tworzeniu artykułu są metody: prawno-porównawcza oraz socjologiczna.
4
Publication available in full text mode
Content available

Wszczęcie postępowania karnego z oskarżenia prywatnego a przesłanki odwołania ławnika z pełnionej funkcji

84%
Prowancki M., Kaczmarczyk M., Marszał K.
Roczniki Administracji i Prawa
|
2020
|
vol. 4
|
issue XX
129-143
EN
The institution of the participation of the social factor in the justice in Poland has a long and well-established tradition. In accordance with Art. 4 of the Law on the System of Common Courts, citizens take part in administering justice through the participation of lay judges in hearing cases before courts in the first instance. The jurors are elected by the borough councils for a four-year term. Dismissal of a lay judge before the end of his term of office is possible in the cases enumerated in the Act. This article attempts to analyse the issue of the impact of the circumstances of instituting private indictment against a lay judge on the possibility of dismissing a lay judge from his function at the request of the president of the court. The article presents the following problems and issues: is the initiation of a general criminal procedure against a lay judge for an offense prosecuted on a private indictment basis for the dismissal of a lay judge by the municipal council?; Does instituting criminal proceedings against a person for an offense prosecuted by private indictment prevent that person from standing for the post of a common court lay judge? Is a person running for the post of a common court lay judge obliged to disclose in the course of the procedure of electing lay judges (before being elected by the borough council) that there are private criminal proceedings against that person? The findings made by the authors lead to the conclusion that in the event of instituting private criminal proceedings against a lay judge, the provision of Art. 166 § 2 point 3 of the Act on the System of Common Courts does not apply, and the fact of prosecuting a lay judge as a result of bringing a private indictment to a court should not constitute the basis for a motion by the president of the court to the municipal council to dismiss a lay judge from his function.
PL
Instytucja udziału czynnika społecznego w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości ma w Polsce długą i ugruntowaną tradycję. Zgodnie z art. 4 ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych obywatele biorą udział w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości poprzez uczestnictwo ławników w rozpoznawaniu spraw przed sądami w pierwszej instancji. Ławników wybierają rady gminy na czteroletnią kadencję. Odwołanie ławnika przed upływem kadencji jest możliwe w przypadkach enumeratywnie wymienionych w ustawie. W niniejszym artykule podjęto próbę analizy zagadnienia wpływu okoliczności wszczęcia przeciwko ławnikowi postępowania karnego z oskarżenia prywatnego na możliwość odwołania ławnika z pełnionej funkcji na wniosek prezesa sądu. W artykule postawiono następujące problemy i zagadnienia: czy wszczęcie przeciwko ławnikowi sądu powszechnego postępowania karnego o przestępstwo ścigane z oskarżenia prywatnego stanowi podstawę do odwołania ławnika przez radę gminy?; czy wszczęcie przeciwko osobie postępowania karnego o przestępstwo ścigane z oskarżenia prywatnego uniemożliwia tej osobie kandydowanie na funkcję ławnika sądu powszechnego?; czy osoba kandydująca na funkcję ławnika sądu powszechnego ma obowiązek ujawnienia w toku procedury wyboru ławników (przed dokonaniem wyboru przez radę gminy), że toczy się przeciwko niej postępowanie karne z oskarżenia prywatnego? Poczynione przez autorów ustalenia prowadzą do konkluzji, iż w przypadku wszczęcia przeciwko ławnikowi postępowania karnego o charakterze prywatnoskargowym przepis art. 166 § 2 pkt 3 ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych nie ma zastosowania, a okoliczność postawienia ławnika w stan oskarżenia wskutek wniesienia do sądu prywatnego aktu oskarżenia nie powinna stanowić podstawy wniosku prezesa sądu do rady gminy o odwołanie ławnika z pełnionej funkcji.
5
Publication available in full text mode
Content available

Udział wiernych świeckich w sądownictwie kościelnym

84%
Brzemia-Bonarek A.
Teologia i Moralność
|
2022
|
vol. 17
|
issue 2(32)
75-103
EN
The aim of the article is to present the problem of the implementation of the apostolic mission of lay lawyers in the structures of the ecclesiastical judiciary. Against the background of analyses and norms of general character, the specificity of this issue in the Catholic Church in Poland is presented. The text is divided into three parts. In the historical introduction the development of the doctrine of the Church concerning the participation of the lay faithful in the structures of ecclesiastical institutions, in particular in ecclesiastical courts, is presented. Then, as a result of a search made by the author, the numerical status of the employed laity in the episcopal courts of Poland is presented. The last part of the article is an attempt to clarify the existing situation both in terms of livelihood realities (ecclesiastical institutions in Poland as employers) and the still cautious reception by Polish Catholics of the thought of the Second Vatican Council with regard to the participation of the lay faithful in ecclesiastical governance (potestas regiminis). On the basis of the literature on the subject, the theological basis for the legitimacy of the inclusion of the laity in the structures of governance and administration of justice in the Church and the corresponding doctrinal thought of the Church’s universal law in force are indicated.
PL
Celem artykułu jest przedstawienie problematyki realizacji misji apostolskiej świeckich prawników w strukturach sądownictwa kościelnego. Na tle analiz i unormowań o charakterze ogólnym zaprezentowano specyfikę tego zagadnienia w Kościele katolickim w Polsce. Tekst podzielono na trzy części. We wprowadzeniu historycznym ukazano rozwój doktryny Kościoła dotyczącej udziału wiernych świeckich w strukturach instytucji kościelnych, w szczególności w sądach kościelnych. Następnie jako wynik kwerendy dokonanej przez autorkę zaprezentowano stan liczbowy zatrudnionych świeckich w sądach biskupich na terenie Episkopatu Polski. Ostatnia część artykułu to wnioski będące próbą wyjaśnienia zastanej sytuacji zarówno pod względem realiów bytowych (instytucji kościelnych w Polsce jako pracodawcy), jak i nadal ostrożnej recepcji przez polskich katolików myśli Soboru Watykańskiego II w odniesieniu do współuczestniczenia wiernych świeckich w kościelnej władzy rządzenia (potestas regiminis). Na podstawie literatury przedmiotu wskazano teologiczne podstawy słuszności włączania laikatu do struktur zarządzania i administrowania sprawiedliwością w Kościele i odpowiadające tej myśli doktrynalnej obowiązujące powszechne prawo Kościoła.
6
Publication available in full text mode
Content available

Filozofia prawa dla sędziów społecznych. Perspektywa Hegla i Fichtego

59%
Nowak E.
Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej
|
2022
|
issue 4(33)
52-69
EN
The article, following an outline of the historical context, designs a normative justification of citizens’ participation in the public administration of justice on the basis of the philosophy of right of Georg W.F. Hegel and Johann G. Fichte. Their complementary philosophies of right provide solid foundations for a modern philosophy of right for lay judges (also called honorary judges). It is further argued that Hegel’s concept of the honorary judge as a subject who realizes their right to political and legal self-awareness and is integral to the administration of justice has greater and more topical potential than its equivalent in Fichte’s writings. Fichtean honorary judges act outside the legal framework, by virtue of a civic contract on reciprocal judicial support in emergency. All inquiries, documented with sources, due to the novelty of the issue, lead to the following conclusions: 1) lay judges’ activism according to Fichte “invalidates” a wrongful, defective or unjust law. In this way Fichte anticipates Radbruch’s Formula; 2) Hegelian honorary judges have impact on the real transformation of modern, atomistic society of idiotes (individuals with private interests) into a society of polites (as in the ancient Greek politeia or Roman res publica), transform institutions into public bodies in the strong sense of this term; finally, they prevent the alienation of society and law.
PL
Po zarysowaniu kontekstu historycznego artykuł konstruuje normatywne uzasadnienie partycypacji obywateli w publicznym wymiarze sprawiedliwości na gruncie filozofii prawa Georga W.F. Hegla i Johanna G. Fichtego. Ich komplementarne filozofie prawa dają podstawy współczesnej filozofii prawa dla sędziów społecznych (in. ławników lub sędziów honorowych). Autorka dowodzi, że Heglowskie ujęcie ławnika jako podmiotu, który realizuje „prawo do samowiedzy” w sferze politycznej i prawnej i stanowi integralną część instytucji wymiaru sprawiedliwości ma większy i bardziej aktualny potencjał niż jego Fichteański odpowiednik. Sędziowie społeczni u Fichtego działają poza ramami prawa, na mocy obywatelskiej umowy o samopomocy prawnej na wypadek wyższej konieczności. Wszystkie dociekania i analizy, udokumentowane źródłami z uwagi na nowość problematyki, wiodą do następujących konkluzji: 1) działalność sędziów społecznych u Fichtego „unieważnia” prawo nieudolne, wadliwe lub niesprawiedliwe i w ten sposób antycypuje Formułę Radbrucha; 2) heglowscy ławnicy wpływają na realną transformację nowoczesnego, zatomizowanego społeczeństwa w społeczeństwo polites, transformują instytucje w ciała publiczne w mocnym sensie tego słowa; wreszcie przeciwdziałają alienacji społeczeństwa i prawa.
7
Publication available in full text mode
Content available

O ławnikach w postępowaniu karnym. Uwagi na marginesie monografii J. Kila „Ławnicy jako forma udziału czynnika społecznego w polskim procesie karnym”, Dom Wydawniczy „Elipsa”, Warszawa 2021, s. 138

59%
Grudecki M. R.
Studia Prawnicze KUL
|
2022
|
issue 2
295-312
UK
Стаття присвячена ролі народних засідателів у кримінальному процесі. Міркування ґрунтуються насамперед на монографії Й. Кіла з цього питання, тому текст частково носить полемічнo-рецензійний характер. Метою статті є звернути увагу на недостатню реалізацію принципу участі соціального чинника у здійсненні правосуддя de lege lata та висунути постулати de lege ferenda для покращення цього стану. Автор наводить аргументи щодо участі народних засідателів у розгляді кримінальних справ, а також вказує на суттєві недоліки цього інституту, що виникають, зокрема, внаслідок неналежної практики. Що стосується постулатів de lege ferenda, то значний акцент приділяється питанню вимог юридичної освіти до кандидатів у народні засідатели та способу їх відбору. Також обговорюються питання можли- вої дисциплінарної відповідальності народних засідателів та можливості введення народних засідателів у кримінальних справах до апеляційних судів та кримінальної палати Верховного Суду.
RU
Статья посвящена роли присяжных заседателей в уголовном процессе. Проведенные рассуждения основаны, прежде всего, на монографии Я. Кила, касающейся этого вопроса, поэтому текст но- сит отчасти полемический и обзорный характер. Цель статьи – обратить внимание на недостаточную реализацию принципа участия общественного фактора в отправлении правосудия de lege lata и выдвинуть постулаты de lege ferenda, направленные на улучшение такого положения дел. Автор приводит ар-гументы в пользу участия присяжных заседателей в рассмотрении уголовных дел, а также указывает на существен ные недостатки этого института, обусловленные, в частности, неправильной практикой. Что касается постулатов de lege ferenda, то значительное внимание уделяется вопросу о требованиях к юридическому образованию кандидатов в присяжные заседатели и способу их отбора. Обсуждается также проблема возможной дисциплинарной ответственности присяжных заседателей, а также возможность введения института присяжных заседателей по уголовным делам в апелляционных судах и Уголовной коллегии Верховного Суда.
EN
This article is devoted to the role of lay judges in a criminal trial. The conducted research is mainly based on J. Kil’s monograph on this issue, which is why the text is partly a a polemic and a review. The aim of the article is to draw attention to the insufficient implementation of the principle of the participation of the social factor in the judicial system de lege lata and to put forward de lege ferenda postulates aimed at improving this state of affairs. The author presents arguments for the participation of lay judges in adjudication in criminal cases, and points to the significant disadvantages of this institution. With regard to de lege ferenda postulates, considerable emphasis is placed on the issue of the legal education requirement of candidates for lay judges and the method of their selection. The issues of possible disciplinary liability of lay judges and the possibility of introducing lay judges in criminal cases to appellate courts and the Criminal Chamber of the Supreme Court are also discussed.
PL
Artykuł jest poświęcony roli ławników w procesie karnym. Prowadzone rozważania opierają się przede wszystkim na monografii J. Kila, dotyczącej tego zagadnienia, stąd też tekst częściowo ma charakter polemiczno-recenzyjny. Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na niedostateczną realizację zasady udziału czynnika społecznego w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości de lege lata oraz wysunięcie postulatów de lege ferenda, mających doprowadzić do poprawy tego stanu rzeczy. Autor przedstawia argumenty za udziałem ławników w orzekaniu w sprawach karnych, a także wskazuje na istotne wady tej instytucji, wynikające w szczególności z niewłaściwej praktyki. Odnośnie do postulatów de lege ferenda, znaczny nacisk położony jest na kwestię wymogu wykształcenia prawniczego kandydatów na ławników oraz sposobu ich wyboru. Omówiona została także problematyka ewentualnej odpowiedzialności dyscyplinarnej ławników oraz możliwość wprowadzenia składów ławniczych w sprawach karnych do sądów odwoławczych oraz Izby Karnej Sądu Najwyższego.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.