Search results

1

Emancypowanie się słów. Nauczanie słownictwa a procesy leksykalizacyjne

100%

Pastuchowa M.

Postscriptum Polonistyczne

|

2015

|

issue 2(16)

31-43

EN

This article discusses the possibility of using the concept of lexicalization in teaching Polish as a foreign language. The author presents different views of lexicalization in the works of linguists and she advocates that there is a need for a broad understanding of this phenomenon. The suggested strategy refers to glottodidactic practice. The discussed examples prove that processes that are common (such as breaking ethymological and formative ties) lead to the emancipation of a lexical item, which is no longer regarded as belonging to a certain semantic field. A similar situation occurs when graphic conventions interfere – they can disguise the semantic or formal origin of a lexem. The aim of the strategies suggested in the article is to restore the awareness of the very existence of some ties between words. According to the author it makes the process of building vocabulary easier for foreigners.

2

Productivity vs. Lexicalization: Frequency-Based Hypotheses on Word-Formation

100%

Fernández-Domínguez J.

Poznań Studies in Contemporary Linguistics

|

2010

|

vol. 46

|

issue 2

193-219

EN

This article looks at morphological productivity and lexicalization. Productivity, first, bears a significant relationship with frequency because both seem to be subtly interlinked through low-frequency items. Much the same happens between lexicalization and frequency, although their association must be seen from a different angle because lexicalized words tend to have greater frequencies than non-lexicalized words. The novelty of this paper is that it provides a link between the above two notions and corpus-based frequency figures, and then operates a formula (π) on two sets of units, some lexicalized, some synchronically analysable. The two subcorpora confirm a correct function of π to tell between words which tend to be used by means of word-formation vs. words which already exist in the individual's lexicon.

3

Contents structure of a grammar written after the formula: meaning > form

88%

Rocznik Slawistyczny

|

2018

|

issue LXVII

4

Les Trente Glorieuses à l’ombre de la Tour Eiffel ― noms propres et périphrases en français contemporain

75%

Stopa-Piwowarczyk A.

Romanica Wratislaviensia

|

2015

|

vol. 62

103 - 110

EN

This article portrays the matter of the proper names in the French periphrasis, e.g. anthroponymy: le mot de Cambronne, toponymy: la Venise du Nord, mythological name: l’oiseau de Vénus, biblical name: la fille d’Ève, eponymy: les colonnes vespasiennes, historical proper name: la Grande Guerre. The first part includes an analysis of periphrastic structures with proper names as components of an expression. The second part presents the use of proper names in metonymical and metaphorical constructions. Our analysis considers the following problems: the frame of reference, figurative meaning, connotation of the proper names in periphrasis. We also show the role of the knowledge of the world and stereotypes in the understanding and interpreting of this kind of expressions. The conclusion indicates what type of periphrasis can become a proper name.

5

Staropolskie konstrukcje z przyimkami. Krótka synteza

75%

Krążyńska Z.

LingVaria : Półrocznik Wydziału Polonistyki UJ poświęcony zagadnieniom języka i językoznawstwa

|

2015

|

issue 20

193-204

EN

Structures with prepositional expressions constitute a large collection of Old Polish constructions that underwent multiple linguistic processes. As the starting point of my considerations, I assume that prepositions are not functional syntactic units. A syntactic unit, i.e. an element, is a prepositional expression, i.e. a preposition together with the nomen in the appropriate case. Prepositional expressions are an analytical form that is functionally equivalent to an inflectional case, a synthetic form. Structures with cases are considerably lexicalized in Old Polish, and the processes in which they participate are not innovative – while processes in which prepositional expressions take part radically reorganize the area of relations based on categorical spacial meanings. It is mainly the preposition itself that carries the meaning, while other ingredients of the context, especially the nomen linked by the preposition, must harmonize with it. All the other categorical spacial meanings, of which there is more than fifty, are created with the participation of a broader context. Taking this into account, I consider a majority of categorical non-spacial meanings to be transformations of spacial meanings. They can be more or less distinct; the less distinct they are, the greater the probability of a rise of government, i.e. of a formal schema “announced” by the verb.

6

From primary meanings of the sensory perceptions of touch and taste to lexicalized metaphors in an associative-semantic network in Slovak

75%

Kováčová Z., Ciprianová E.

Slovo a slovesnost: časopis pro otázky teorie a kultury jazyka (Slovo a slovesnost: A journal for the theory of language and language cultivation)

|

2021

|

vol. 82

|

issue 1

45-66

EN

This paper investigates the semantic changes leading from primary meanings of sensory perceptions to lexicalized metaphors in Slovak. The cognitive semantic theory of the living word (Alefirenko 2009) is used as a theoretical framework for interpreting the patterns of lexicalization of figurative expressions motivated by the sensory perceptions of touch and taste. We have explored a figurative progression of expressions ranging from similes via phrasemes and paremias to lexicalized multi-word or single-word metaphors, and discovered the associative-evolutionary processes that gave rise to them. The hierarchization and the relationship with primary concepts are shown through reconstructing the branches of the associative-semantic network. The paper proposes a model of internal dynamics for the associated sets of figurative expressions. The schema of the emergent principle in the associations demonstrates the increasing metaphoricity of the expressions from index to icon to symbol. It has also been argued that the implicit relationship between the branch members is not logical by nature, but rather the result of associations. The given branches are not exhaustive in terms of potential members, but their internal progression entails the anticipation of the development of new metaphorical naming units.

7

Is multi-noun compounding a productive process in English?

63%

Wasak S.

Roczniki Humanistyczne

|

2016

|

vol. 64

|

issue 11: Anglica

115-133

EN

The subject matter of this paper is English nominal compounding — the process of putting nouns together to form a new lexical item. More specifically, this paper addresses the issue that is commonly taken for granted in available accounts of compounding, i.e. the recursiveness of English endocentric nominal compounds. Corpus data indicates a great disparity between the frequencies of noun-noun compounds and multi-noun structures. Our study gives possible reasons behind the low number of occurrences of noun compounds composed of more than two words. Corpus evidence points to the conclusion that English multi-noun compounds are typically constructed with nouns that have been previously lexicalized; such lexicalized compounds commonly function as the base for more complex noun structures; the low frequency of multi-noun compounds emerges as a result of insufficient number of lexicalized noun-noun constructs. The small number of multi-noun compounds has no effect on the overall compound productivity as the process of multi-noun compound creation in the mind of a speaker is identical with that of noun-noun compounding — compounding always consists in putting together a modifier and a head, regardless of the number of nouns within a compound. The structure of any compound is a reflection of the way it is created in the mind of a speaker.

PL

Złożenia w języku angielskim stanowią częsty przedmiot analizy morfologicznej. Dotychczasowe badania językoznawcze koncentrowały się głównie na złożeniach zawierających tylko dwa elementy; przedmiotem tego artykułu są angielskie złożenia wieloczłonowe. Dane korpusowe wskazują na dużą rozbieżność między liczbą złożeń dwuczłonowych i wieloczłonowych. Wynika z nich, że o ile wysoka produktywność złożeń dwuczłonowych nie podlega dyskusji, złożenia wieloczłonowe występują znacznie rzadziej. Głównym celem artykułu jest wskazanie przyczyn niskiej częstotliwości złożeń wieloczłonowych, szczególnie tych zbudowanych z więcej niż trzech rzeczowników. Badając korpus języka angielskiego pod kątem złożeń można wnioskować, że złożenia wieloczłonowe składają się w dużej mierze ze zleksykalizowanych elementów, oraz że zarezerwowane są przede wszystkim dla tych rejestrów językowych, które wymagają formułowania zwięzłych komunikatów. Zleksykalizowane złożenia dwuczłonowe często stanowią bazę dla konstrukcji zbudowanych z większej ilości rzeczowników. Rzadkość występowania złożeń wieloczłonowych jest więc rezultatem niskiej liczby wysoce zleksykalizowanych złożeń dwuczłonowych, które mogłyby stanowić podstawę dla dłuższych złożeń. Niska częstotliwość złożeń wieloczłonowych nie ma znaczenia dla ogólnej produktywności złożeń w języku angielskim, jako że proces ich powstawania jest identyczny jak w przypadku złożeń dwuczłonowych. Artykuł koncentruje się na złożeniach endocentrycznych, jako że stanowią one najbardziej liczną i produktywną podgrupę złożeń.

8

Gramatykalizacja i leksykalizacja pojęć a językowy obraz świata. Szkic o ekwiwalencji kognitywnej

63%

Filar D. E., Łozowski P.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2018

|

vol. 30

EN

The aim of the study is to highlight the role and place of those language elements that, in the overall scheme of the linguistic worldview, are traditionally referred to as grammatical. We, thus, side with those linguistic conceptions that assume that grammar and lexicon constitute a continuum of symbolic structures. The key operational tool/notion is that of cognitive equivalence, with grammatical conceptualization (grammaticalization) and lexical conceptualization (lexicalization) being the two equivalent ways, or two complementary cognitive tasks, of expressing conceptualizations in language. In the analytical part of the article, the paradigm of the linguistic worldview comes to the fore, and it is within its premises that the research question of how futurity happens to be conceptualized in selected languages is attempted. The examples come from English, Polish, and several other European languages.

PL

Celem artykułu jest ukazanie roli elementów tradycyjnie określanych jako gramatyczne w badaniach nad językowym obrazem świata. Nawiązujemy przy tym do koncepcji lingwistycznych, które uznają gramatykę i leksykę języka za kontinuum struktur symbolicznych. Co istotne, przyjmujemy założenie o kluczowej roli ekwiwalencji kognitywnej, a w konsekwencji uznajemy konceptualizację gramatyczną (gramatykalizację) i konceptualizację leksykalną (leksykalizację) za dwa ekwiwalentne sposoby konceptualizacji językowej, czy też – dwa uzupełniające się zadania poznawcze. W części analitycznej artykułu próbujemy odnieść powyższe założenia bezpośrednio do paradygmatu JOS i zapytać o ten fragment językowego obrazu świata, który wyłania się z analizy różnych sposobów wyrażania zdarzeń przyszłych w języku angielskim, polskim oraz w kilku innych językach używanych na terenie Europy.

9

Uwagi o zmianach znaczenia strukturalnego formacji słowotwórczych w gwarach

63%

Jaros I.

Rozprawy Komisji Językowej ŁTN

|

2015

|

vol. LXI

29-41

PL

Na podstawie przykładów formacji należących do dwu kategorii słowotwórczych – nazw osobowych wykonawców czynności oraz nazw środków czynności, pochodzących z terenu Polski centralnej, zostały zaprezentowane dwa procesy – leksykalizacji i wtórnego nabywania podzielności słowotwórczej przez wyrazy, w których doszło do zmian o charakterze słowotwórczym i semantycznym. Zerwanie związków motywacyjnych między derywatem a podstawą słowotwórczą zachodzi m.in. z powodu zaniku przestarzałych, archaicznych form, które były podstawą ich kreacji, funkcjonowania wyrazów o nieproduktywnych dzisiaj formantach lub pogłębiającego się rozziewu między znaczeniem podstawy a znaczeniem derywatu. Zjawisko nabywania znaczenia strukturalnego przez wyrazy zleksykalizowane lub genetycznie niepodzielne słowotwórczo spowodowana jest m.in. znanym z historii języka polskiego zjawiskiem ciążenia nazw o charakterze czynnościowym w kierunku motywacji czasownikowej.

EN

On the basis of examples of forms coming from central Poland and belonging to two derivational categories, personal names of action performers and names of manners of action, two processes have been presented namely lexicalization and the process of re-acquiring derivational divisibility by lexemes which were subjected to morphological and semantic changes. The break of motivational relations between a derivative and a root word happens i.a. due to the extinction of outdated archaic forms, which provided the basis for their creation, the functioning of words with presently unproductive formatives or the widening gap between the meaning of a root word and the meaning of a derivative. The phenomenon of gaining structural meaning by lexicalized words or words which are genetically simplex is caused i.a. by the inclination of personal names of action performers and names of manners of action towards verbal motivation as known from the history the Polish language.

10

Odimiesłowowe wyrażenia metatekstowe z segmentem 'nie' w języku polskim – status językowy i funkcje

63%

Stępień M.

Linguistica Copernicana

|

2019

|

vol. 16

EN

The subject-matter of the analysis presented in the paper are Polish discourse and pragmatic markers homographic with adverbial participle forms, such as e.g. nie mówiąc o_(to say nothing of_, let alone_), nie wspominając o_ (not to mention_), nie wytykając_ (not to mention names), nie licząc (besides), nie ukrywając (not denying). The objective of the research was to determine semantic-syntactic changes accompanying the process of lexicalizalization / delexicalization and grammaticalization of expressions in question along with indicating semantic features of the verbs which participle forms are subject to this process. The role of the generalized conversational implicature in the process of interpreting the utterances with expressions in question was also taken into consideration.

PL

Przedmiotem analiz w artykule są wyrażenia metatekstowe homograficzne z formami imiesłowów przysłówkowych wybranych czasowników, takie jak np. nie mówiąc o_, nie wspominając o_, nie wytykając_, nie wdając się w_, nie schlebiając_, nie licząc_. Celem badań było ustalenie, jakie zmiany semantyczno-składniowe towarzyszą procesowi leksykalizacji/deleksykalizacji oraz gramatykalizacji tych wyrażeń, a także czy można wskazać klasy czasowników, których formy imiesłowowe są predystynowane do uczestniczenia w tym procesie. Uwzględniona została także rola wnioskowania opartego na uogólnionej implikaturze konwersacyjnej w interpretacji wypowiedzeń z tymi wyrażeniami.

11

Wyrażenia przyimkowe z rzeczownikami 'miara', 'sposób', 'stopień', 'sens' na drodze do leksykalizacji

63%

Kisiel A.

Linguistica Copernicana

|

2022

|

vol. 18

225-246

EN

The author analyzes the level of lexicalization of the expressions that take the form of a prepositional phrase such as w _ mierze, do _ stopnia, w _ stopniu, w _ sposób, na _ sposób, na _ sposoby, w _ sensie. These expressions are compared with instrumental phrases _INSTR miarą and _INSTR sposobem, _INSTR sposobami that are regarded in lexicography as synonymous with the former. The analysis is based on tracing the restrictions imposed on a descriptive element and its position in the phrase. Even though most of the analysed expressions show preferences for a certain kind of a descriptive element, only few of them can be recognized as lexicalized. Those are mainly the ones taking the form of a prepositional phrase and including a pronominal descriptive element.

PL

Autorka analizuje stopień leksykalizacji wyrażeń o postaci frazy przyimkowej w _ mierze, do _ stopnia, w _ stopniu, w _ sposób, na _ sposób, na _ sposoby, w _ sensie na podstawie ograniczeń nałożonych na element określający i jego położenia wobec elementów o postaci przyimka i rzeczownika. Wyrażenia te są zestawione z uznawanymi w leksykografii za synonimiczne frazami narzędnikowymi _INSTR miarą i _INSTR sposobem, _INSTR sposobami. Z punktu widzenia przyjętych kryteriów można uznać jedynie nieliczne z badanych wyrażeń za zleksykalizowane (mimo że większość z nich wykazuje preferencje względem wyrażenia określającego). Są to przede wszystkim wyrażenia o postaci frazy przyimkowej z zaimkowym elementem określającym.

12

О лексикализации морфемы супер / super в русском и польском языках

45%

Straś E.

Prace Językoznawcze

|

2020

|

issue XXII/2

205–216

RU

В статье затронуты проблемы, связанные с выделением морфемы супер в системе русского и польского языков как самостоятельной лексической единицы. Рассматри- ваемому процессу способствует, прежде всего, семантика данной морфемы, заимство- ванной из латыни, но подвергшейся влиянию английского языка. Существительные, прилагательные и наречия с морфемой супер, сохраняя в своей семантической структуре сему интенсивности, содержат положительную оценку, что непосредствен- но связывается с передачей эмоций. В условиях действия закона экономии речевых средств супер становится емким средством выражения обобщенного и не уточняемого оттенками одобрения.

PL

W artykule omówione są problemy związane z wydzieleniem morfemu super w systemie języka rosyjskiego i polskiego jako samodzielnego leksemu. Procesowi temu sprzyja przeden wszystkim semantyka omawianego morfemu, zapożyczonego z łaciny, ale ulegającego wpływowi języka angielskiego. Rzeczowniki, przymiotniki i przysłówki z morfemem super, zawierając w swojej strukturze znaczeniowej sem intensywności, wartościują dodatnio, co wiąże się bezpośrednio z uzewnętrznianiem emocji. W sytuacji działania prawa ekonomii środków językowych super staje się wygodnym narzędziem wyrażania pozytywnej, ale bardzo ogólnej i pozbawionej detali oceny.

EN

This article discusses problems related to distinguishing the morpheme super as an independent lexeme in the systems of Polish and Russian. This process is predominantly facilitated by the semantics of the analysed morpheme, which is borrowed from Latin but is also subjected to the influence of English. Nouns, adjectives and adverbs including the morpheme super, which are intense in their semantic structure, are positively marked, which is directly connected with expressing emotions. However, in the light of the economy of linguistic resources super becomes a convenient tool of expressing positive but very general assessment deprived of further details.

Refine search results

Emancypowanie się słów. Nauczanie słownictwa a procesy leksykalizacyjne

Productivity vs. Lexicalization: Frequency-Based Hypotheses on Word-Formation

Contents structure of a grammar written after the formula: meaning > form

Les Trente Glorieuses à l’ombre de la Tour Eiffel ― noms propres et périphrases en français contemporain

Staropolskie konstrukcje z przyimkami. Krótka synteza

From primary meanings of the sensory perceptions of touch and taste to lexicalized metaphors in an associative-semantic network in Slovak

Is multi-noun compounding a productive process in English?

Gramatykalizacja i leksykalizacja pojęć a językowy obraz świata. Szkic o ekwiwalencji kognitywnej

Uwagi o zmianach znaczenia strukturalnego formacji słowotwórczych w gwarach

Odimiesłowowe wyrażenia metatekstowe z segmentem 'nie' w języku polskim – status językowy i funkcje

Wyrażenia przyimkowe z rzeczownikami 'miara', 'sposób', 'stopień', 'sens' na drodze do leksykalizacji

О лексикализации морфемы супер / super в русском и польском языках